Wymagania BHP dla stanowiska ślusarza

Każde stanowisko pracy związanej z obróbką skrawaniem powinno mieć: minimum 13 m³ wolnej objętości pomieszczenia oraz 2 m² wolnej powierzchni podłogi na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych (na jednej zmianie) w pomieszczeniach pracy stałej.

Ważne

Uwaga! Nie wolno przyjmować wartości przeciętnej, przypadającej średnio na każde ze stanowisk znajdujących się na hali produkcyjnej, ponieważ wymóg 2 m² wolnej powierzchni podłogi dotyczy każdego stanowiska z osobna.

Wolna objętość pomieszczenia to wielkość, jaka pozostaje po odjęciu od kubatury pomieszczenia sumy objętości wszystkich ludzi i przedmiotów (maszyn, wyposażenia, materiałów, itd.), które się w nim znajdują. Można przyjąć w dużym uproszczeniu, że wolna objętość pomieszczenia jest równa objętości wolnego powietrza zawartego w tym pomieszczeniu.

Wolna powierzchnia podłogi na stanowisku pracy to ta część podłogi, która jest dostępna dla pracownika w każdej chwili wykonywania przez niego pracy.

Przykład

Jeżeli część obrabianego przedmiotu wystaje poza obrys maszyny i uniemożliwia swobodne poruszanie się pracownika, to nie można tego fragmentu powierzchni (wejście na tę część podłogi jest utrudnione) zaliczyć do wolnej powierzchni podłogi.

Ponadto wymaga się, aby na stanowiskach pracy:

• zapewnić dodatkową powierzchnię, jeżeli wymaga tego zastosowana technologia pracy oraz

• były odpowiednie urządzenia pomocnicze

przeznaczone do składowania materiałów, wyrobów, przyrządów, narzędzi i odpadów.

Narzędzia pomocnicze i pomiarowe należy oddzielić od miejsca składowania przedmiotów przed i po obróbce.

Narzędzia skrawające oraz przyrządy pomiarowe należy przechowywać w przeznaczonych do tego celu szafkach narzędziowych, regałach lub na stojakach.

Ważne

Uwaga! Na stanowiskach pracy nie wolno przechowywać:
• surowców,
• gotowych wyrobów,
• materiałów pomocniczych oraz
• odpadów w ilościach większych niż wynika to z potrzeb utrzymania ciągłości pracy na jednej zmianie.

Wszelkiego rodzaju szmaty, tampony, trociny nasycone lub zanieczyszczone substancjami:

• łatwopalnymi, utleniającymi lub szkodliwymi dla zdrowia, albo

• wydzielające uciążliwe zapachy

należy przechowywać w szczelnie zamkniętych naczyniach z materiału niepalnego oraz przynajmniej raz na dobę usuwać z pomieszczeń pracy.

Wysokość pomieszczenia pracy stałej musi mieć minimalnie 3 m w świetle – jeśli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia i 3,3 m, gdy w wyniku prowadzonych prac w pomieszczeniu mogą wystąpić czynniki szkodliwe dla zdrowia.

W pomieszczeniu o stropie pochyłym wymaganie to odnosi się do średniej wysokości pomieszczenia, ale w najniższym miejscu wysokość pomieszczenia pracy stałej nie może być mniejsza w świetle niż 1,9 m (od poziomu podłogi do najniższej części konstrukcyjnej sufitu).

Wysokość pomieszczeń, może być mniejsza, jeśli:

• po pierwsze – zastosowano klimatyzację oraz

• po wtóre – uzyskano zgodę państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego na zmniejszenie tej wysokości.

Wysokość pomieszczenia może mieć 2,5 m w świetle, jeżeli w pomieszczeniu pracuje maksymalnie 4 osoby, a na każdą przypada minimum 15 m³ wolnej objętości pomieszczenia.

W pomieszczeniach stałej pracy powinno być oświetlenie dzienne i elektryczne. Jeżeli zapewnienie światła dziennego jest niemożliwe, pomieszczenia mogą mieć oświetlenie wyłącznie sztuczne, ale pracodawca musi uzyskać na to rozwiązanie zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. Decyzja taka jest wydawana zawsze po konsultacji z okręgowym inspektorem pracy.

W związku z tym, że rodzaj prowadzonych podczas obróbki skrawaniem prac powoduje, iż okna są narażone na uszkodzenia – należy je osłonić siatką zabezpieczającą przed odłamkami szkła, z każdej strony, z której mogą znaleźć się ludzie. Ponadto okna i świetliki, przez które mogą wpadać nadmierne ilości światła słonecznego, powinny mieć urządzenia eliminujące takie nadmierne oświetlenie stanowisk pracy.

W pomieszczeniach, gdzie prowadzona jest obróbka skrawaniem, należy zapewnić wymianę powietrza, tak aby nie były przekraczane wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń tych substancji. Wszystkie urządzenia, z których mogą wydzielać się szkodliwe pyły, powinny mieć odciągi miejscowe. Szczególnie jest to istotne w przypadku obrabiania drewna (w stolarniach), gdzie powstające w trakcie pracy pyły powodują duże zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia pracowników.

Przykład

Wdychanie pyłu drewna twardego (bukowego, czy dębowego), grozi zachorowaniem na chorobę nowotworową.

Przykład

Pył drzewny przy odpowiednim stężeniu w powietrzu stanowi mieszankę wybuchową. Wystarczy zatem iskra inicjująca zapłon (np. przeskok ładunku elektrycznego) i stolarnia stanie w ogniu.

Strumień powietrza z nawiewu nie może być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy, a instalacje wentylacji mechanicznej ogólnej i wyciągów miejscowych powinny być wykonane z materiałów niegromadzących ładunków elektryczności statycznej.

Minimalna temperatura, jaka może panować w pomieszczeniach, gdzie prowadzona jest obróbka skrawaniem, to 14°C (287 K).

Stanowiska pracy czasowej powinny mieć daszki chroniące przed opadami atmosferycznymi, a w zimie stanowisko takie należy osłonić przed wpływem innych warunków atmosferycznych – np. wiatru.

Przykład

Najczęściej spotykanym czasowym stanowiskiem pracy są organizowane na placu budowy miejsca, gdzie ustawia się pilarki tarczowe.

Szczegółowe wymagania dla pomieszczeń pracy określono w Dziale III rozporządzenia MPiPS z 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz.1650, ze zm.).

Stanowisko pracy przy obrabiarce powinno znajdować się na powierzchni równej, bez progów i śliskich nawierzchni. W przypadku, gdy obrabiarka ma duże gabaryty stanowisko pracy powinno być wyposażone w odpowiednie pomosty zabezpieczone przed możliwością upadku z wysokości operatora.

Miejsce i sposób zainstalowania maszyn powinny zapewnić dostateczną przestrzeń pomiędzy ruchomymi częściami maszyn (o ruchu posuwistym) a ruchomymi lub stałymi elementami otoczenia. W PN-EN 349:1999 Maszyny. Bezpieczeństwo. Minimalne odstępy zapobiegające zgnieceniu części ciała człowieka podano, że minimalny odstęp zapobiegający zgnieceniu tułowia to 500 mm.

Przykład

Wokół strugarki podłużnej do metalu, ze względu na ruch posuwisto-zwrotny stołu, odległość najdalej położonego elementu stołu lub przedmiotu obrabianego (jeżeli wystaje on poza gabaryt stołu) w krańcowym jego położeniu (przyjmując największą dla tej strugarki wielkość skoku) nie powinna być mniejsza niż 500 mm od innego elementu stałego znajdującego się w otoczeniu tej strugarki (np. ściany, urządzenia).

Gdyby w otoczeniu strugarki znajdowały się inne maszyny o ruchomych elementach, np. strugarka poprzeczna do metalu, to należy uwzględnić ich skrajne położenia w stosunku do skrajnych położeń stołu strugarki (każda możliwa odległość między nimi nie powinna być najmniejsza od 500 mm).

Jeżeli stanowisko jest wygrodzone, np. zabezpieczone kabiną w sposób eliminujący dostanie się człowieka w strefę zgniotu, to nie musi być zachowana ta minimalna odległość 500 mm.

Przykład

Podtracze pilarek ramowych (traków) należy ogrodzić i zamykać na klucz przed każdym uruchomieniem pilarki (w przypadku ustawienia kilku pilarek obok siebie wymóg ten dotyczy każdej z nich). Klucze do zamykania podtraczy powinny być u osoby nadzorującej pracę lub u wyznaczonych pracowników. Drzwi podtracza należy zblokować z obwodem zasilania pilarki w taki sposób, aby otwarcie ich powodowało zatrzymanie pracy pilarki.

Obrabiarki zainstalowane:

• przy przejściach przeznaczonych dla ruchu pracowników,

• przy drogach transportu wewnątrzzakładowego lub

• ustawione obok siebie

– należy zabezpieczyć przed zagrożeniami stwarzanymi dla sąsiednich stanowisk pracy, ruchu pracowników i transportu wewnętrznego.

Przykład

W punktach krańcowych wykraczających poza gabaryty obrabiarki, do których sięgają elementy wykonujące ruch posuwisto-zwrotny należy ustawić barierki i oznakować je barwami i znakami zgodnie z Polską Normą.

Przejścia między maszynami a innymi urządzeniami lub ścianami, przeznaczone tylko do obsługi tych urządzeń, powinny mieć szerokość co najmniej 75 cm, a jeśli odbywa się tam ruch w dwóch kierunkach – co najmniej 100 cm.

W liniach technologicznych obrabiarek, w których przemieszczanie obrobionych przedmiotów odbywa się za pomocą transportera podwieszanego, elementy tego transportera znajdujące się nad przejściami dla pracowników powinny przebiegać na wysokości nie mniejszej niż 2,5 m od poziomu podłogi. Ponadto przejścia powinny być zabezpieczone osłoną chroniącą pracowników przed:

• upadkiem transportowanych przedmiotów oraz

• zabrudzeniem cieczą chłodzącą, której resztki mogą ściekać z obrobionych przedmiotów.

W przypadku, gdy praca nie wymaga stale pozycji stojącej lub chodzenia, np. przy obsłudze szlifierki do płaszczyzn, centrum obróbki – pracownik powinien mieć możliwość zajęcia pozycji siedzącej.

Wyposażanie stanowisk pracy

W art. 215 ustawy z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (tj. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.) określono, że maszyny i narzędzia ze względu na swoją budowę nie powinny narażać pracownika m.in. na:

• urazy,

• porażenie prądem elektrycznym,

• nadmierny hałas,

• szkodliwe wstrząsy,

• wibracje i inne szkodliwe i niebezpieczne czynniki środowiska pracy.

Jeżeli użytkowane maszyny i narzędzia nie spełniają ww. wymogów, pracodawca powinien odpowiednio je zabezpieczyć.

Przykład

Zabezpieczeniem takim mogą być zamontowane dodatkowo osłony, wyłączniki, itd.

Kupując maszynę, pracodawca ma obowiązek uwzględnić:

• specyficzne warunki oraz rodzaj wykonywanej pracy,

• istniejące w zakładzie zagrożenia dla zdrowia i życia pracowników (w szczególności występujące na stanowiskach pracy),

• dodatkowe zagrożenia związane z użytkowaniem maszyn,

• zasady ergonomii pracy.

Przepisami art. 217 i 218 Kodeksu pracy zakazuje się wyposażania stanowisk pracy w maszyny i narzędzia, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności (oznakowanych znakiem CE). Do obrabiarek i narzędzi mają zastosowanie:

• ustawa z 30.8.2002 r. o systemie oceny zgodności (tj. Dz.U. z 2010 r. Nr 138, poz. 935, ze zm.),

• rozporządzenie MG z 21.10.2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz.U. Nr 199, poz. 1228, ze zm.),

• rozporządzenie MG z 21.8.2007 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla sprzętu elektrycznego (Dz.U. Nr 155, poz. 1089).

Podstawa prawna:

• PN-EN 349:1999 Maszyny. Bezpieczeństwo. Minimalne odstępy zapobiegające zgnieceniu części ciała człowieka

Zapoznaj się z podstawą prawną:

art. 215,

art. 217,

art. 218,

Kodeks pracy

Ustawa o systemie oceny zgodności

Dział III. Pomieszczenia pracy,

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn

Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań dla sprzętu elektrycznego