Kl. 1 T (zawodowa)

Temat: Jak opisany jest smutek po utracie córki w „Trenach” Jana Kochanowskiego

Czas trwania lekcji: 45 min

Cele:

Główne:

- zapoznanie uczniów z wybranymi trenami Jana Kochanowskiego

- ćwiczenie umiejętności rozumienia tekstu poetyckiego

Operacyjne:

- uczeń analizuje budowę trenu

- uczeń odczytuje tematykę utworu

- uczeń kojarzy głównie osiągnięcia epoki renesansu

- uczeń kojarzy postać Jana Kochanowskiego

Metody: heureza, praca z tekstem – ćwiczenia praktyczne (polecenia z podręcznika), dyskusja

Formy pracy: zbiorowa, jednostkowa, indywidualna

Środki dydaktyczne: podręcznik A. Wołodźko, P. Zamiejski, „My i świat”, cz. 1 zasadnicza szkoła zawodowa; karta pracy z tekstem „Trenu V”

Przebieg lekcji:

1. Podanie tematu lekcji

2. Krótkie przypomnienie wiadomości o Janie Kochanowskim i epoce renesansu

- poznane dotąd utwory Kochanowskiego

- głównie osiągnięcia epoki: druk, reformacja

- zainteresowanie człowiekiem (antropocentryzm)

- w jakim języku tworzono w renesansie

1. Głośne przeczytanie Trenu VIII

- czytelność utworu – wyjaśnienie trudniejszych zwrotów, niezrozumiałych fragmentów

- omówienie tematyki utworu: żal/rozpacz po śmierci córki poety

1. Omówienie gatunku i podanie informacji o Trenach Kochanowskiego (notatka do zeszytu)

- odczytanie definicji trenu z podręcznika

- podanie notatki do zeszytu

Tren – wiersz o charakterze żałobnym, wywodzący się z poezji starogreckiej. Jest to odmiana pieśni lamentacyjnej. Utwory te upamiętniały zmarłą osobę i wyrażały żal oraz smutek z powodu jej odejścia, a także przedstawiały jej cnoty i zasługi.

Budowa trenu klasycznego – 1) wyjawienie przyczyny bólu

2) wyliczenie zasług umarłego

3) opłakiwanie

4) pocieszenie

5) moralne pouczenie

W poezji polskiej najbardziej znany jest wydany w 1580 roku cykl 19 Trenów Jana Kochanowskiego, powstałych po śmierci jego córki Urszulki.

1. Omówienie budowy omawianego trenu

13-zgłoskowiec

rymy parzyste (aa, bb), dokładne

1. Wykonanie polecenia 1 z podręcznika (przepisanie do zeszytu)

Tytuły poszczególnych części Trenu VIII

1. (wersy 1-4) wyjawienie przyczyny bólu

2. (wersy 5-10) wyliczenie zasług zmarłej córki/opisanie cech charakteru zmarłej córki

3. (wersy 11-14) opłakiwanie

1. Oczytanie definicji archaizmu z podręcznika

2. Wykonanie w zeszycie polecenia 2 z podręcznika

3. Odczytanie Trenów V Kochanowskiego

4. Omówienie karty pracy do Trenu V i rozpoczęcie pracy

Wyjaśnienie archaizmów - ukwapliwy - skwapliwy, śpieszący się, niecierpliwy; zbywszy - pozbywszy się, utraciwszy; rostąc - rość – rosnąć; płono - daremnie, na próżno (dziś mówi się: "płonne nadzieje").

1. Zadanie pracy domowej – dokończenie pracy z Trenem V – uzupełnienie karty pracy

TREN V

Jako oliwka mała pod wysokim sadem
     Idzie z ziemie ku górze macierzyńskim śladem,
Jeszcze ani gałązek, ani listków rodząc,
     Sama tylko dopiro szczupłym prątkiem wschodząc;
Tę, jesli ostre ciernie lub rodne pokrzywy
     Uprzątając, sadownik podciął ukwapliwy,
Mdleje zaraz, a zbywszy siły przyrodzonej,
     Upada przed nogami matki ulubionej.
Takci sie mej namilszej Orszuli dostało:
     Przed oczyma rodziców swoich rostąc, mało
Od ziemie sie co wznióswszy, duchem zaraźliwym
     Srogiej śmierci otchniona, rodzicom troskliwym
U nóg martwa upadła. O zła Persefono,
     Mogłażeś tak wielu łzam dać upłynąć płono?

Praca z tekstem

1. Opisz budowę Trenu V:

Ilość zgłosek –

Rymy -

1. Jakie dwa środki stylistyczne odnajdujesz w ostatnich słowach trenu: O zła Persefono,/ mogła żeś tak wielu łzam dać upłynąć płono?

……………………………………………………………………………………………………..

1. Do czego poeta porównuje los swojej zmarłej córki Urszulki?

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

1. Wyjaśnij wybrane wyrazy użyte przez Kochanowskiego, które współcześnie są już archaizmami:

ukwapliwy – ………………………………………….

zbywszy – ………………………………………

rostąc – …………………………………………………………

mało od ziemie sie co wznióswszy – ……………………………………………………………….

upłynąć płono – ……………………………………………………………………………..