Odlewnik wytapiacz

Ocena ryzyka zawodowego odlewnika wytapiacza żeliwa została wykonana metodą RISK SCORE. Jest to jed­na z metod wskaźnikowych. Metoda RISK SCORE jest metodą trójparametrową, w której szacuje się skutki zdarzenia S, ekspozycję na zagrożenie E i prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia P. Parametry S i E szacowane są na 6 poziomach, prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia P szacowane jest na 7 pozio­mach. Parametrom przypisuje liczby mające charakter wag oceniających ich znaczenie. Opisanie prawdopo­dobieństwa skutku przez dwa parametry E i P ułatwia obiektywną ocenę ryzyka. Uwzględnienie w szacowa­niu parametrów ekspozycji pozwala na wykorzystanie dokumentowanej informacji opisującej czas przeby­wania w szkodliwym środowisku pracy. Ryzyko wartościowane jest na 5 poziomach, przy czym proponowa­ne są również działania zapobiegawcze.

Iwona Romanowska-Słomka

Charakterystyka stanowiska

Praca odlewnika wytapiacza żeliwa polega na obsłudze pieca hutniczego oraz na nadzorowaniu procesu odlewania i reagowaniu na zakłócenia, a w razie konieczności przerwaniu pracy pieca. Wytapiacz nadzoruje proces głównie z kabiny. Wytapiacz konserwu­je, reguluje i usuwa takie awarie, które nie przekraczają jego kwalifkacji. Metal wytapiany jest w żeliwiaku bez wymurówki, chło­dzonym wodą. Wytapiacz przygotowuje wsad, materiały i dodatki. Żeliwiak wyposażony jest w instalację wtrysku tlenu do dysz oraz instalację odpylania. Stopiony metal przetrzymywany jest w kanałowym piecu indukcyjnym, który pełni funkcję automatycz­nej zalewarki. Wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna oraz miejscowe wyciągi. Wytapiacz narażony jest na substancje emi­towane do powietrza w procesie odlewania, powstające w wyniku termicznego rozkładu. Są to wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), benzen, tlenek węgla, tlenki żelaza i manganu. Stężenie benzenu – 0,96 NDS, łączne narażenie na 9 WWA – 0,08 NDS, łącznie benzen i WWA – 1,04 NDS. Tlenki żelaza – 0,15 mg/m³, mangan i jego związki 0,1 mg/m³.

Karta informacji o zagrożeniach na stanowisku odlewnika wytapiacza
Zagrożenie
Upadek na tym samym poziomie
Upadek na niższy poziom (podest)
Kontakt z energią elektryczną
Przeciążenie układu ruchu
Pożar
Wybuch
Możliwość skaleczenia
Uderzenie, przygniecenie przez spadające przedmioty
Promieniowanie podczerwone
Promieniowanie elektromagnetyczne
Kontakt z gorącym metalem, powierzchniami
Promieniowanie cieplne
Substancje i preparaty chemiczne rakotwórcze

6/2007

57

Substancje i preparaty chemiczne toksyczne	Tlenek węgla Sposób wchłaniania - drogi oddechowe	Porażenie ośrodkowego ukła­du nerwowego, śmierć	Odpowiednia wentylacja, środki ochrony indywidualnej, postępowanie zgodne z procedurą, ograniczenie ekspozycji
Substancje i preparaty chemiczne drażniące	Tlenek żelaza Sposób wchłaniania – drogi oddechowe, błony śluzowe, skóra	Podrażnienie błon śluzowych, oczu i skóry, bóle głowy, nudności, wymioty, żelazica	Odpowiednia wentylacja, środki ochrony indywidualnej

Wartościowanie ryzyka

Szacowanie szkód i prawdopodobieństwa szkód oraz wartościowanie ryzyka wykonano metodą RISK SCORE. W metodzie RISK SCORE wartościowanie ryzyka opisuje wyrażenie: R = S × E × P, gdzie: S - możliwe skutki, E - ekspozycja na zagrożenie, P - praw­dopodobieństwo wystąpienia zdarzenia.

Karta informacji o ryzyku zawodowym na stanowisku odlewnika wytapiacza
Zagrożenie
Upadek na tym samym
poziomie
Upadek na niższy poziom
(podest)
Kontakt z energią elektryczną
Przeciążenie układu ruchu
Pożar
Wybuch
Możliwość skaleczenia
Uderzenie, przygniecenie przez
spadające przedmioty
Promieniowanie podczerwone
Promieniowanie
elektromagnetyczne
Kontakt z gorącym metalem,
powierzchniami
Promieniowanie cieplne
Substancje i preparaty
chemiczne rakotwórcze
Substancje i preparaty
chemiczne toksyczne
Substancje i preparaty
chemiczne drażniące

Uwagi

Ryzyko zawodowe jest ściśle związane ze środowiskiem pracy. Dla takich samych stanowisk, ale w różnych warunkach pracy zagrożenia i poziom ryzyka mogą być różne. Szacując stopień szkód zagrożenia przyjmu­je się możliwe największe skutki. W szaco­waniu prawdopodobieństwa skutków nale­ży wziąć pod uwagę warunki pracy, zdarze­nia, jakie miały miejsce w „przeszłości”, zachowania pracownika itp. Po wiedzę można sięgnąć do danych statystycznych, obserwacji itd.

Przykłady:

Ryzyko związane z substancjami i prepara-

tami chemicznymi rakotwórczymi. Źródłem zagrożenia są wielopierścieniowe węglowo­dory aromatyczne WWA. Możliwe skutki S = 7 – ciężkie uszkodzenie ciała.

Ekspozycja E = 3 – sporadyczna. Prawdopodobieństwo zdarzenia P = 0,5 – tylko sporadycznie możliwe – nie było takiego zdarzenia.

Ryzyko R = 10,5 – akceptowalne, wskazana kontrola, aby ryzyko pozostało na tym sa­mym poziomie.

Ryzyko kontaktu z gorącymi mediami i po­wierzchniami. Źródłem zagrożenia jest sto­piony metal i gorące powierzchnie.

Możliwe skutki S = 15 – bardzo duże, jedna ofara śmiertelna. Ekspozycja E = 6 – codzienna. Prawdopodobieństwo zdarzenia P = 0,5 – tylko sporadycznie możliwe – nie było takiego zdarzenia.

Ryzyko R = 45 – małe, potrzebna kontrola, aby ryzyko pozostało na tym samym pozio­mie. n

dr inż. Iwona Romanowska-Słomka

Pracownik naukowy w Akademii Rolniczej we Wrocławiu