Budownictwo s. III gr. 3
MATERIAŁY Z TWORZYW SZTUCZNYCH DO KRYCIA DACHÓW
Pokrycie dachowe stanowiące wierzchnią warstwę dachu lub stropodachu jest elementem budynku szczególnie narażonych na działanie niszczących wpływów eksploatacyjnych, jakimi są czynniki atmosferyczne. Materiał pokrycia dachowego musi, więc wykazywać odpowiednią odporność na tego rodzaju oddziaływania. Tworzywa sztuczne znajdują zastosowanie, jako wierzchnie warstwy dachów a także, jako niżej leżące warstwy izolacyjne. Wyróżniamy trzy główne grupy: folie, materiały bezspoinowe i płyty, świetliki.
Pierwszymi omawianymi przez nas materiałami do krycia dachów będą materiały warstwowe, czyli folie dachowe i membrany.
Fiole dachowe są materiałem stosunkowo nowym w budownictwie. W naszym kraju popularność zdobyły kilkanaście lat temu, jednakże wciąż budzą wątplowości, spowodowane przede wszystkim nieznajomością materiału, sposobem jego montażu.
FOLIE
Nazwa "folia" wywodzi się z łacińskiego słowa folium, co znaczy liść.
W technologii materiałów polimerowych określa cienki wyrób arkuszowy grubości w granicach 0, 1 - 3 mm.
Wyróżniamy zarówno folie jednowarstwowe i wielowarstwowe, wzmacniane i nie.
Folie produkowane są w postaci taśm i arkuszy zwijanych w rulony.
Ich głównym zastosowaniem jest ochrona przed zawilgoceniami
Obecnie na rynku znajduje się bardzo wiele rodzaji folii, co wiąże się z trudnością stworzenia jednoznacznej klasyfikacji folii. Istnieją podziały ze względu na użyte tworzywa sztuczne, budowę folii, zastosowanie zbrojenia i przeznaczenia
Postanowiliśmy przyjąć ten ostatni podział folii, czyli ze względu na przeznaczenia. Według normy EN 1213 - 2 folie dzielimy na:
przeciwwilgociowe, przeciwwodne
paroizolacyjne
paro przepuszczalne
FOLIE PAROPRZEPUSZCZALNE (nisko - i wysokoparoprzepuszczalne)
- Układamy je od strony zewnętrznej.
Paroprzepuszczalność folii, to zdolność przepuszczania pary wodnej mierzona w gramach na metr kwadratowy w ciągu doby
Folie paroprzepuszczalne są stosunkowo nowych typem zabezpieczeń budowli, ale bardzo popularnym.
Umożliwiają swobodny odpływ wilgoci, która może dostać się do wnętrza na skutek nieszczelności dachu.
Początkowo folie te otrzymywano przez mikroperforacje jednakże przepuszczalność takich folii była niewielka, co wiązało się z koniecznością wentylowania dachu
Kolejnym, obecnym etapem jest produkcja folii dyfuzyjnie otwartych, WYSOKOPRZEPUSZCZALNYCH. Ich zdolność przepuszczania pary wodnej wynosi powyżej 1000g/ m2/24h. Dochodzi niekiedy nawet na 5000 g/ m2/24h. Folie wysokoprzepuszczalne mimo swojej ceny są bardzo popularne, gdyż umożliwią skonturowanie dachu o małych stratach ciepła. Ponadto ich właściwości pozwalają na budowę niewentylowanych dachów. Kolejną ich zaletą jest fakt, iż folie te jednocześnie chronią także przed wiatrem i deszczem. Folie wysokoprzepuszcalne składają się przeważnie z sprasowanych włókien polimerowych.
Producenci: Doerken, Mage, Kloeber, Corotop, mdm s.a.,HPI Polska , uPont, CB S.A., Polconstruct
Wymagane właściwości folii paroprzepuszczalnych:
- paroprzepuszczalność nie mniejsza niż 30 g/ m2/24h.
- maksymalna siła przy rozciąganiu paska o szerokości 50mm nie mniejsza niż 180N
- wydłużenie względne przy zerwaniu nie mniejsze niż 10%
- odporność na rozdzieranie przez gwóźdź nie mniejsza niż 50N
- zmiana wymiarów w temp. 80 stopni Celsjusza nie mniejsza niż 2,5%
- odporność na niskie temperatury: niedopuszczalne jest pękanie przy przeginaniu na wałku o średnicy 30mm w temp. - 20 stopni Celsjusza
FOLIE PAROIZOLACYJNE
Układamy je od strony pomieszczeń
Folie te zatrzymują parę wodną powstającą wewnątrz domu, więc umieszcza się je pod krokwiami od strony poddasza. Są niezbędne na ocieplonych poddaszu użytkowym.
Przepuszczają w ciągu doby tylko kilka gramów pary i są wodoszczelne. Jednakże, aby była w pełni szczelna musi mieć bardzo małą przepuszczalność.
W przeciwieństwie do folii paroprzepuszczalnych, produkt ten jest gładki i miękki
Najczęściej folie te mają kolor żółty, niebieski lub zielony.
Wyróżniamy trzy podstawowe podgrupy folii paroizolacyjnych
a) Folie z polietylenu - najczęściej jednowarstwowe, wzmacniane, na bazie polietylenu i polipropylenu. Mają współczynnik Sd (odwrotność paroprzepuszczalności) około kilkadziesiąt, do nawet 100m.
b) Aktywne paroizolacyjne - wykonane z polipropylenu. Ich głównym zadaniem jest utrzymanie optymalnego poziomu pary wodnej w przegrodzie. Posiadają zawory bezpieczeństwa, które umożliwiają odprowadzanie pary na zewnątrz, co zapobiega pojawianiu się pleśni. Należy pamiętać, iż folie te można stosować tylko wtedy, kiedy pod pokryciem znajduje się wysokoprzepuszczalna membrana.
c) Folie z ekranem aluminiowym - zbudowane z polietylenu i polipropylenu, dodatkowo ostatnia warstwa metalizowana. Folie te odbijają promieniowe cieplne, przez co zwiększają efektywność poddasza. Produkt ten jest bardzo ciężki, ale jednocześnie bardzo wytrzymały i najszczelniejszy. Mają bardzo wysoki współczynnik Sd.
FOLIE PRZECIWWILGOCIOWE I PRZECIWWODNE - czyli FOLIE WIERZCHNIEGO KRYCIA, OCHRONNE
Folie ochronne są najpopularniejsze i znajdują się najdłużej w użyciu ze wszystkich rodzajów folii
Najczęściej są produkowane z polietylenu lub PCV, zbrojone siatką polipropylenową i mikroperforowane
Przy ich stosowaniu należy pamiętać o zastosowaniu dodatkowej szczeliny wentylacyjnej pomiędzy folią a materiałem termoizolacyjnym, bowiem może dojść do wykroplenia się wilgoci
FOLIE PVC
ch grubość mieści się w przedziale od 1, 2 do 2, 5 mm. Zrywają się przy osiągnięciu od 15 do 300% swojej długości. Mają bardzo małą paroprzepuszczalnąść rzędu 1 , 2 g/ m2/24h.
Często są to zbrojone lub laminowane od spodu włókniną z poliestru.
Ich produkcja polega na kalandrowaniu (walcowaniu) z polichlorku winylu
Najczęściej mają barwę szarą
Folie izolacyjne PVC można stosować w obiektach narażonych na działanie wody, roztworów soli oraz rozcieńczonych ługów, kwasów organicznych i mineralnych, gdy temperatura nie przekracza 40 stopni Celsjusza. Materiały te nie są jednak odporne na działanie rozpuszczalników organicznych
producenci: Protan Polska, Polfasion, Kram, Rol-Pak
FOLIE POLIIZOBUTYLENOWE
Folie mają dużo większą odporność korozyjną na różnego rodzaju chemikalia (szczególnie na stężone kwasy) niż folie z PVC
Wyrób ten jest bardzo elastyczny, osiągają nawet 900% długości przy rozerwaniu, ma także dużą odporność na starzenie.
Ich niewątpliwą wadą jest mała wytrzymałość na rozerwanie, ok 2 MPa oraz odkształcalność folii.
Przykładem folii PIB jest folia Rheponal FK - szara, czarna lub biała, grubości 2,5 mm, szerokości 1,05 m, długości 15 m i masie 2,6 kg.
MEMBRANY
Nazwa membrana wywodzi się z łacińskiego słowa membrana, czyli błona.
Membrana różni się od folii tym, iż jest od niej bardziej sprężysta, bowiem jest produkowana na bazie kauczuku.
Przykładem membrany dachowej jest membrana EPDM czyli membrana na bazie kauczuku elastomerowe .
MEMBRANA EPDM
Jej produkcja rozpoczęła się około 40 lat temu w USA
Membranę tą otrzymuje się metodą kalandrowania ( walcowania). Uzyskane w ten sposób arkusze roluje się i wulkanizuje w autoklawach na gorąco. W wyniku tego procesu powstają bardzo długie łańcuchy polietylenowe i polipropylenowe.
Niewątpliwą zaletą tej membrany jest mały współczynnik rozszerzalności cieplnej, w związku, z czym powłoki nie ulegają fałdowaniu na miejscu budowy.
Istnieją różne metody montowania EPDM: system klejenia, balastowy, mechaniczny
Właściwości membrany EPDM:
- maksymalne wydłużenie 500%
- zakres stosowalności od -60 do 150 stopni Celsjusza
-trwałość ok. 50 lat
-grubość od 1, 2 do 2 mm
-wytrzymałość na rozciąganie około 11, 7 MPa
-odporność na działanie ozonu i promieniowania UV
MATERIAŁY BEZSPOINOWE
Kolejnym materiałem do krycia dachów są materiały bezspoinowe. Są to różnego rodzaje emulsje i masy, które zapewniają hydroizolacje dachu.
MASY ASFALTOWO – KAUCZUKOWE
Rozróżniamy masy rozpuszczalnikowe i dyspersyjne (wodorozcieńczalne)
Masy rozpuszczalnikowe zawierają asfalt, sztuczny kauczuk, wypełniacze i rozpuszczalniki organiczne. Masy dyspersyjne mają w składzie emulsje asfaltową, lateks kauczukowy, wypełniacze mineralne, wodę i środki wulkanizujące.
Masy asfaltowo - kauczukowe stosuje się w temperaturze od 5 do 30 stopni Celsjusza
Produkt ten stanowi izolacje przeciwwilgociową i przeciwwodną
MASY ASFALTOWE – POLIMEROWE
Masy te mają konsystencję gęstej pasty.
Stosujemy je w temperaturze od 5 do 25 stopni Celsjusza.
Zaletą jest fakt, iż możne je nanosić na lekko wilgotne powierzchnie.
Produkt ten stanowi izolacje głownie przeciwwilgociową.
MASY ASFALTOWE – ALUMINIOWE
Masy płynne, mające w składzie pigment aluminiowe, kolor srebrny.
Często używa się go do renowacji bitumicznych pokryć dachowych.
Błyszcząca powierzchnia odbija promienie słoneczne, dzięki czemu dach nie nagrzewa się.
Ich wadą jest fakt, iż zawierają szkodliwe dla zdrowia substancje.
Producenci: Izohan, Reflexol
Kolejnymi materiałami, które omówimy są płyty i świetliki dachowe w kształcie kopuł. Służą nie tylko jako zadaszenie, lecz także jako element doświetlający wnętrze. Niekiedy zastępują szkło. Pokrycia dachowe z tworzyw sztucznych najczęściej wykonuje się w zależności od rodzaju zadaszenia z lekkich trapezowych i falistych płyt PVC lub poliwęglanu komorowego
WYROBY Z POLICHLORKU WINYLU (PVC)
Płyty z PVC znane były w Polsce już w latach 70-tych ubiegłego wieku, produkowane metodą wytłaczania jako faliste w kolorach popielatym, żółtym i zielonym, szerokości 125 cm, długości 3 - 24m, grubości 1,5mm.
Klasyfikacja: obecny asortyment płyt z PVC jest zróżnicowany. Dla płyt stosowanych dla pokryć dachowych jednowarstwowych opracowana została norma PN-EN 1013-3:2002. Wytwarzanymi obecnie płytami dachowymi są:
a) płyty lite faliste, przezroczyste bezbarwne i przydymione, np.. o wymiarach 90x200 cm i 90x250 cm, grubości 0,8 mm lub o wymiarach 110x250 cm i grubości 1 mm, współczynniku przenikania ciepła U=5,8 W/m2*K
b) płyty lite trapezowe, przejrzyste o wymiarach 109x200 cm i 109x250 cm, grubości 0,8 mm; przezroczyste o wymiarach 110x250 cm, grubości 0,9 mm , nieprzejrzyste grubości 1 mm
c) płyty lite nieprzezroczyste, np. Palram- o wymiarach 122-156/200-305cm, grubości 2-10 mm
d) płyty komorowe przezroczyste, mleczne, przydymione- jednokomorowe, grubości 16-40mm, o współczynniku U=2-2,8 W/ m2*K), przepuszczalno ci światła 47-75% i płyty dwukomorowe 40-60mm, o U=1,45-1,65 W/ m2*K), przepuszczalności światła 40-60%, szerokość płyt wynosi 20-5,5 cm, długość 300-1100 cm
Surowce i produkcja: do produkcji płyt PVC stosuje się polichlorek winylu i żywice hamujące przenikanie promieni ultrafioletowych oraz związki chroniące przed szkodliwym działaniem warunków atmosferycznych i uderzeń mechanicznych, produkowane są tez płyty wzmacniane włóknem szklanym o rożnych profilach i kształtach
Są to głównie wyroby lite i twarde, które produkuje się w postaci płyt falistych, trapezowych, gąsiorów zawiasowych i elementów brzegowych. Wytwarza się też elementy komorowe.
Mogą być przezroczyste lub matowe. Barwa może być żółta, pomarańczowa, jasnoczerwona, lazurowa lub turkusowa.
Właściwości: temperatura mięknienia tych materiałów jest wyższa niż 80 C, wytrzymałość na zginanie 79 MPa.
Grubość płyt wynosi 1,2-1,8mm, a wysokość fali 2-7cm
Płyty faliste dostarcza się na budowę zwinięte w rulony, pozostałe zaś w opakowaniach
Zastosowanie: Stosowane wszędzie tam, gdzie wymagane jest oświetlenie rozproszone, bezbarwne lub barwne, lub stosowane jako pokrycia dachowe.
Producenci: Mawa
PROFILOWANE PŁYTY POLIESTROWE (PWS)
Polsce znane od dawna, o czym świadczy m. In. Świadectwo dopuszczenia ITB nr 298 z roku 1977 „Płyty profilowane poliestrowo-szklane P-18-450” (18-wysokosc fali płyt 18 mm, 450- gramatura maty szklanej, grubość płyt 1,5 mm)
produkowane obecnie płyty PWS, w ponad 100-u profilach (falistych i trapezowych) maja zróżnicowane wymiary, np. 80x160 cm, 90x200 cm, 90x250 cm, wysokość fali 18-30 mm, grubość 0.8-2.8 mm, szerokość 100-250 cm, wyroby dłuższe 30-40 m są zwijane w rulony. Produkowane SA tez płyty PWS gięte samonośnie przeznaczone do przekryć dachowych parkingów, do wykonywania świetlików. Przejrzyste i barwne płyty tego typu są zabezpieczane powłoką z folii poliestrowej Melinex nanoszoną na powierzchnie w czasie laminowanie, lub Tedlar.
Właściwości: El z PWS SA lekkie – masa 1 m2 wynosi 2-3 kg, zależnie od grubości wyrobu. Przepuszczalność świetlana płyt wynosi 80%, przy czym włókno szklane sprawia, ze światło jest doskonale rozproszone. Współczynnik przewodności cieplnej
U=0,21-0,23W/ m2 * K).Płyty odznaczają się bardzo dobrymi właściwościami wytrzymałościowymi, SA giętkie odporne na uderzenie i złamanie: ich wytrzymałość na zginanie wynosi 120-180 MPa, udarność 20-70 kJ/m^2, moduł sprężystości 6000-10000 MPa. Są łatwe w obróbce mechanicznej, nasiąkliwość < 0,4%, wytrzymałość na rozciąganie > 50 MPa, przepuszczalność światła < 70%, palność- niepalne, masa 1m^2 płyty 2,4 kg.
Produkowane dziś płyty SA samo gasnące, odporne na starzenie.
Surowce i produkcja: produkowane jako barwiony lub bezbarwny laminat z nienasyconych żywic poliestrowych zbrojony matą szklaną (ok.20% w wyrobie), utwardzaczy i barwników metoda formowanie plastycznego w ogrzewanych formach. Włókno szklane pełni role zbrojenia, poprawiając właściwości wytrzymałościowe tworzywa. Nowością są poliestrowe płyty i rulony faliste ze specjalna powłoką typu żelkot, redukująca żółknięcie tworzywa i zabezpieczająco plyty przed degradacją powierzchni wskutek działania warunków atmosferycznych
głównie stosujemy płyty PWS płaskie lub faliste, bezbarwne i barwne
Zastosowania: stosowane są do krycia dachów ( do pokryć dachowych jednowarstwowych stosuje się głownie plyty faliste, których kształt korzystnie wpływa na wytrzymałość elementów(PN-EN 1013-2:2002), wiat, zadaszeń przystanków, świetlików dachowych, a także jako elementy pionowe balkonowe w budynkach, których wysokość nie przekracza 25m, oświetlenia bocznego hal fabrycznych.
PŁYTY Z POLIMETAKRYLANU ETYLU (PMMA)
W Polsce produkowane pod nazwą Metapleks. Z produktów krajowych wykorzystywane są głównie plyty faliste i płaskie Metapleks NO( ujęte w normie PN-C89240:1996)-niebarwione, ogólnego stosowania, grubości 0,5-35 mm oraz Metapleks B- barwione o grubości 1,5-16 mm. Płyty te o grubości 0,5-3,5 cm maja dość zróżnicowane wymiary, SA łatwe do ciecia i formowanie na gorąco.
Wśród różnych rozwiązań plyt wyróżnić można plyty akrylowe z wytłoczeniami rozpraszającymi światło. Plyty akrylowe z PMMA nazywamy inaczej szkłem organicznym, znane są pod nazwami Plexiglas, Plexacril, Corian, Perspex.
Produkuje się plyty bezbarwne przezroczyste oraz barwne. Płyty te o grubości 0,5-3,5 cm maja dość zróżnicowane wymiary, SA łatwe do ciecia i formowanie na gorąco
klasyfikacja płyt w zależności od przepuszczalności świata (wg normy PN-EN 1013-1:2001)
-Lo:85%=<LT
-L1 75%=<LT < 85%
-L2 65%=LT < 75
-L3 50 LT < 65
-L4 LT < 50
PMMA otrzymuje się głównie metodą polimeryzacji blokowej z estru kwasu metakrylowego. Można go przerabiać na gotowe wyroby(plyty szyby) przez wtrysk i wytłaczanie).
Właściwości: przepuszczalność promieni ultrafioletowych wacha się w granicach 50-60%, co jest powodem stosowania akrylowych pokryć dachowych w obiektach sportowych, sanatoriach. Cechuje je też lekkość, zdolność tłumienia dźwięków, odporność na zarysowanie, a także współczynnik przewodności cieplnej rzędu 0,3 w/(m*K), współczynnik rozszerzalności cieplnej 0,07 mm/(m*K), współczynnik przenikania ciepła od 4,5 do 5,4 W/( m2*K), zakres temp. Stosowania na ogół od -30 do 80 stopni Celsjusza, odporność ogniowa na pograniczu materiału trudno i łatwo zapalnego. PMMA jest wrażliwy na działanie rozpuszczalników organicznych. Płyty można ciąć na gorąco, sklejać spawać itd. charakteryzuje się wysoka wytrzymałością, i dużym modułem sprężystości.
Zastosowanie: do wykonywania świetlików dachowych wg normy PN-EN 1013-5:2004, szklenia otworów okiennych – szczególnie przydatne SA plyty przezroczyste ogólnego stosowania. Stosujemy je także do światło przepuszczalnych pokryć dachowych9plyty lite, płaskie lub faliste, bezbarwne przejrzyste(przepuszczalność światła 92%), mleczne(30-78%), (54%) i barwne, przekryć lukowych przeszkleń ścian. Profilowane płyty z PMMA stosowane do jednowarstwowych pokryć dachowych zgodnie z normą PN-EN 1013-5:2002(U) powinny mieć moduł sprężystości E równy co najmniej 3000 MPa, a wytrzymałość na rozciąganie- co najmniej 60 MPa.
Producenci: Heko, Polplast
PŁYTY Z ŻYWIC POLIWĘGLANOWYCH
Wykonuje się z nienasyconych żywic poliestrowych utwardzonych w reakcji polimeryzacji użyciem reagentów chemicznych. (PN-EN 1013-2:2002) Przed nasyceniem maty z włókna szklanego żywice upłynnia się do określonej lepkości przez dodanie styrenu jako rozpuszczalnika, który w dalszym procesie spelnia funkcje czynnika sieciującego. Utwardzenie żywicy na gorąco następuje po kilku min. W skali pzremyslowej formowanie elementów odbywa się mechanicznie w ogrzewanych formach na prasach pod ciśnieniem.
W grupie tych płyt, które mogą być faliste lub trapezowe, bezbarwne, przezroczyste i barwne, rozróżnia się cztery typy tych płyt
-Przezroczyste plyty standardowe(stabilizowane UV)
-Płyty o wysokiej odporności UV
-Płyty z wytłaczaną powierzchnia
-Płyty niepalne
Płyty lite przezroczyste i barwne grubości 0.75-12 mm używane SA do pokryć dachowych zwłaszcza hal przemysłowych i sportowych. dobre właściwości mechaniczne umożliwiają wykonanie z nich konstrukcji przeszklonych , o dużych rozpiętościach
Płyty z żywic poliwęglanowych wyciskane lub wylewane produkowane są z jako lite i komorowe, zabezpieczone powłoką chroniącą przed promieniowaniem UV
Najważniejsze ich zalety to przepuszczalność światła (75-90%), odporność na uderzenia- 250 razy większa od szkła, termoizolacyjność, dźwiękochłonność, mały ciężar właściwy, możliwość gięcia na zimno i odporność na promieniowanie UV i fale elektromagnetyczne, odporność na czynniki zewnętrzne, trudnopalne, dają się giąć i kształtować na zimno. Właściwości techniczne litych płyt PC, np. typu Polycarb grubości 3mm, SA następujące: gęstość 1,2 g/cm^3, wytrz. na rozciaganie>60 MPa, wydłużenie przy zerwaniu >100%, moduł sprężystości 2400 MPa. Nasiąkliwość płyty nie może przekraczać 0,4%.
Wymagania normy PN-EN 1013-4:2002(U) dla płyt PC dotyczą m.in. modułu sprężystości, który powinien być>2200MPa i wytrz. Na ściskanie co najmniej 50MPa.
Płyty PC komorowe-proste i faliste łącza doskonale właściwości optyczne z dobra izolacyjnaością cieplna i b. dobrymi cechami mechanicznymi m.in. wysoka odpornością na uderzenia. Stosowane do montażu lekkich konstrukcji. Odporność na dzielnie czynników atmosferycznych spowodowana jest nałożonej warstwy np. akrylowej. Wytwarzane są też z poliwęglanów panele komorowe przystosowane do łączenia na „pióro i wpust”. Płyty produkowane są w rożnych grubościach od 4 do 32 mm. Standardowe dl. Płyt wynoszą na ogol 6 i 7m.
Płyty te nadają się na zadaszenia, świetliki, wiatrołapy, przekrycia basenów, szklarni, a także przeszklenia ścian, doświetlenia dachów.
KOPUŁKI DACHOWE (ŚWIETLIKI
Kopułki świetlików dachowych produkowane są z żywicy poliestrowej wzmocnionej włóknem szklanym lub z polimetakrylanu metylu
Klasyfikacja ze względu na kształt podstawy kopułek: okrągłe kwadratowe i prostokątne. Produkowane są też kopułki w kształcie piramidek, płaskie oraz łukowe.
Kopułki mogą być pojedyncze i podwójnej(powłoki są ze sobą zespolone)
Z żywicy poliestrowej produkuje się kopułki o podstawie prostokątnej i kwadratowej
Z polimetakrylanu metylu produkuje się kopułki o postawie okrągłej, kwadratowej i prostokątnej
Kopułki o podstawie kwadratowej i okrągłej maja wymiary w świetle: 70,90 i 120 cm
( wysokość 27-39 cm)
Kopułki o podstawie prostokątnej maja wymiary w świetle: 90x120cm, 120x150 cm,
( wysokosc27-39 cm)
Kopułki świetlików dachowych stosuje się w budownictwie ogólnym i przemysłowym. Z tworzyw akrylowych i poliestrowych zrealizowano szereg kopuł dachowych o znacznych rozpiętościach, np. nad obiektami sportowymi.
Producenci: Phutechplast
Bibliografia:
Szymański Edward, Materiały Budowlane tom 1
Stefańczyk Bogusław, Budownictwo Ogólne tom 1 Materiały i wyroby budowlane
Osiecka Ewa, Tworzywa Sztuczne