LIPIDY

Podział lipidów:

• proste

• złożone

• pochodne (wtórne)

Lipidy proste:

• właściwe (estry kwasów tłuszczowych i glicerolu)

• woski (estry wyższych kwasów tłuszczowych i alkoholi innych niż glicerol)

Lipidy złożone:

• fosfolipidy (zawierają mono- lub diester kwasu fosforowego)

• glikolipidy

• inne (np. sulfolipidy)

Lipidy wtórne (pochodne):

• kwasy tłuszczowe

• alkohole inne niż glicerol

• węglowodory

Nomenklatura

Kwasy tłuszczowe:

• Nazwy zwyczajowe – pochodzące od ich naturalnego źródła ich odkrycia (np. kwas laurynowy – Lauraceae)

• Nazwy systematyczne (IUPAC)

Charakterystyka kwasów tłuszczowych:

• Najczęściej C₁₆, C₁₈, C₂₀, C₂₂

• Monoenowe – przeważnie wiązanie cis

• Polienowe – od 2-6 wiązań podwójnych najczęściej cis

• 80% kwasów wytwarzanych przez rośliny: C_16:0, C_18:1, C_18:2

• Rozpuszczalność: do C₄ - rozpuszczalne w wodzie; C₅-C₁₂ – ograniczona rozpuszczalność; powyżej C₁₂ – trudno rozpuszczalne

• Wyższa temperatura wrzenia w porównaniu z analogicznymi węglowodorami spowodowana jest dimeryzacją

• Kwasy tłuszczowe nasycone: wymienione w podręczniku Sikorski T2

• Postać stała (uporządkowana struktura)

Kwasy tłuszczowe monoenowe:

• jedno wiązanie podwójne (kw. oleinowy, erukowy)

• wiązanie nienasycone -> ciekłe

• utwardzanie – uwodornianie (likwidowanie wiązań pojedynczych)

Kwasy tłuszczowe polienowe – więcej niż dwa wiązania podwójne

NNKT

Acyloglicerole (estry kwasów tłuszczowych i glicerolu)

Mono-, di-, triacyloglicerole

Triacyloglicerole – podstawowy składnik wszystkich tłuszczów (z różnymi kwasami w jednej cząsteczce)

Budowa - teoria

Mono- i diacyloglicerole

Emulgatory spożywcze

Eterowe analogi acetylogliceroli

• Woski

• Glikolipidy

• Glicerofosfolipidy

• Eliminacja glicerofosfolipidów podczas rafinacji tłuszczów (etap hydratacji). Szlam – lecytyna np. sojowa

• Sulfolipidy, sfingolipidy

• Alkohole lipidowe (nieglicerydowe składniki tłuszczów) : m.in. sterole, Wyższe alkohole tłuszczowe (olej zwierząt morskich)

• Węglowodory (pochodne) – izopren (?), skwalen C₃₀H₅₀ – ogniwo w łańcuchu biosyntezy steroli (w oliwie).