Wrocław, 11.10.2011

Krzysztof Ilczyna
Ada Węglarska
Kamila Zalewska

Historia Makroekonomii

Spis treści

1. Wstęp

2. Pojęcie – Ekonomia

3. Początki myśli ekonomicznej (starożytność)

4. Średniowiecze

5. Merkantylizm (II połowa XV w. – I połowa XVIII w.)

6. Fizjokraci (II połowa XVIII w.)

7. Ekonomia Klasyczna (II połowa XVIII w.)

8. Myśl Marksistowska (XIX w.)

9. Wielki Kryzys (lata 30ste XX w.)

10. Lata 70te XX w.(monetaryzm)

11. Podsumowanie

1. W trakcie trwania naszej prezentacji przedstawimy zwięzłą historię ekonomii. Jej poznanie jest bardzo ważne, ponieważ nie da się zrozumieć ekonomii (a także jej odłamu- makroekonomii) bez pojęcia o czasach i wydarzeniach, które ukształtowały teorie ekonomiczne. Jak napisał Marian Żukowski „Wszystkie teorie ekonomiczne są produktem określonego czasu i miejsca”

2. Pojęcie – Ekonomia
Termin „ekonomia” wywodzi się ze starożytnej Grecji.
Słowo „oikos” oznaczało gospodarstwo domowe;
„nomos” – reguły, zasady, prawo. Łatwo więc zauważyć, że początkowo ekonomia zajmowała się gospodarowaniem domu.

W dzisiejszych czasach możemy powiedzieć, że „ekonomia jest jednąz dziedzin nauk społecznych zajmujących się badaniem prawidłowości mechanizmu rozwoju społeczno-ekonomicznego”

3. Początki myśli ekonomicznej (starożytność).

W starożytności podstawową pracą i zajęciem ludności była, jak łatwo się można domyślić, praca na roli. To właśnie rolnictwo oparte głównie na gospodarstwie domowym napędzało gospodarkę.

Przemysł który napędzali robotnicy miał marginalne znaczenie.

W tamtych czasach tematy ekonomiczne poruszał m.in. Arystoteles(384-322 p.n.e.) Jego uwagi miały charakter etyczny. Uważał on, że ceny powinny być słuszne i sprawiedliwe. Miało to związek z tym, że w tamtych czasach ceny nie tworzyły koszty produkcji (rola niewolników w gospodarce domowej- nie pobierali płac). W starożytności potępiano nakładanie procentów na zaciągane pożyczki, a także „robienie pieniędzy”! Należy jednak zaznaczyć, że używano pieniędzy jako pośrednika wymiany; doceniano ich rolę.

Kończąc i podsumowując; w starożytności uważano, iż podstawą gospodarki jest własność prywatna.

4.Średniowiecze.
W średniowieczu powstało i rozwinęło się społeczeństwo feudalne. Chrześcijaństwo wywierało ogromny wpływ na myśl ekonomiczna. Pochwalano prace jako czynnik produkcji, krytykowano pożyczanie pieniędzy na procent. Chłopi musieli oddawać swoje dobra i usługi, nie mogli ich sprzedawać. W tamtych czasach nie skupiano się za bardzo na problemach ekonomicznych.

5.Merkantylizm (II połowa XV w. – I połowa XVIII w.)
Merkantylizm, inaczej kapitał kupiecki, powstał jako rezultat kupiecki, powstał jako rezultat myśli mężów stanu, finansistów oraz kupców. Skupiono się na handlu; powstała klasa kupiecka; odkryto Amerykę; podejmowano wyprawy na Daleki Wschód – powodowało to napływ kruszców (metali szlachetnych) w związku z czym rosły ceny.
Bardzo ważnym wydarzeniem było pojawienie się i umocnienie nowoczesnego państwa. Wydarzenia te wpłynęły na zniknięcie pojęcia „ceny sprawiedliwej”. Ludzie bogacili się, zarabiali na pożyczkach, odeszli od zasad etycznych o których wspomnieliśmy wcześniej.
Bogaciło się również państwo; dużą rolę odgrywał tu handel zagraniczny.
Merkantyliści uważali, że bogactwo narodowe związane jest głównie ze zwiększeniem podaży złota( umniejszali przy tym role produkcji dóbr i usług). Zwracano uwagę na role państwa w procesach gospodarczych. Można zauważyć, że to pierwsze próby całościowego ujęcia gospodarki( zajmowano się kwestia interwencji państwa, ochroną celna własnego bilansu płatniczego).
Warto wspomnieć, ze merkantyliści utworzyli korporacje gospodarcze(m.in. gildie kupieckie Francuska Kompania Wschodnia, Brytyjska Kompania Wschodnia, towarzystwo aukcyjne(giełdy))

6.Fizjokraci (II połowa XVIII w.)
W drugiej połowie XVIII w. we Francji rozwinął się ruch ukazujący rolnictwo jako główne źródło bogactwa. Uważano, że „Sprawy rządzenia i ustawodawstwa powinny rozwiązywać się samorzutnie, w oparciu o naturalne bodźce „
Czołowym przedstawicielem tego nurtu był Francois Quesnay(1694-1774) – opracował on tablice ekonomiczne, będące uproszczonym modelem gospodarki. Miały one wyjaśnić problemu rozwoju gospodarczego.

7.Ekonomia Klasyczna (II połowa XVIII w.)
W tym czasie w Anglii prężnie rozwijał się przemysł, handel międzynarodowy oraz rolnictwo zmienione ze względu na początki dzierżawy. W gospodarce na czele ustawiono tym razem przedsiębiorcę-przemysłowaca.
Ważna postacią tego okresu stał się Adam Smith, który w swej pracy pt. „Badania nad natura i przyczynami bogactwa narodów” stwierdził, że bogactwo stanowi roczny produkt ziemi i pracy, a nie pieniądze. W związku z tym zauważył jak ważne są: wprowadzenie podziału pracy i maszyn, podnoszenie klasyfikacji pracowników, specjalizacje. Zwrócił również uwagę, że na rozwój gospodarczy wpływa wielkość rynku, a pieniądze likwidują niedogodności bezpośredniej wymiany.
W swoich rozważaniach ujął również ceny (c. naturalne- koszty i czynniki produkcji; c. rynkowe- gra podaży i popytu).
Uważał, ze tylko w warunkach wolnej konkurencji rynkowej społeczeństwo uzyskuje możliwość harmonijnego, pełnego rozwoju.
Inni przedstawiciele to:
- J.B. Say – uważał, że cała podaż znajduje nabywców. Nie istnieje nadprodukcja towaru (teoria obalona w czasie Wielkiego Kryzysu); ponadto twierdził, iż państwo nie musi ingerować w prawa popytu
- T.R. Malthus - przewidział eksplozję demograficzną (deficyt żywności i środków utrzymania w stosunku do liczby ludności)
- David Ricard – „Zależne prawo płac” – praca jako towar mający cenę naturalną i rynkową; pierwsze teoretyczne badanie nad zasadami handlu zagranicznego
-Alfred Marshall – praca nad równowagą miedzy podażą a popytem

Podsumowując; ekonomia klasyczna poruszała wiele problemów i zagadnień aktualnych także obecnie.

8.Myśl Marksistowska (XIX w.)
XIX w. to czasy rewolucji przemysłowej oraz powstania nowej klasy społecznej – proletariatu; zrzeszania się pracowników w pierwsze organizacje zawodowe i polityczne( domagali się oni praw wyborczych, poprawy warunków pracy, lepszych płac, reformy parlamentarnej)
Ważna postacią w tym okresie był Karol Marks (1818-1883), który badał prawidłowości rozwoju kapitalizmu. Uważał on, że teoria ekonomii powinna uwzględniać interesy materialne poszczególnych grup społecznych. Skoro one są sprzeczne występuje walka klasowa, w wyniku której następuje rewolucja polityczna. Zaznaczył również, że gospodarka kapitalistyczna jest niezdolna do osiągnięcia równowagi (jest podatna na kryzysy i towarzyszące im bezrobocie). Według niego kryzys jest nieodłączna cechą kapitalizmu. Słabszą stroną jego teorii było niedocenienie reform, które mogłyby złagodzić skutki kryzysu.

9.Wielki Kryzys (lata 30ste XX w.)
W latach 30stych ubiegłego wieku kryzys objął wszystkie gospodarczo rozwinięte kraje świata. Wobec tego państwa próbowały ingerować w sferę gospodarczą. Wbrew założeniom ekonomii klasycznej podejmowano próby kierowania bezpośrednim lub pośrednim globalnym popytem. Państwo przyjęło rolę opiekuńczą. Dokonał się podział na mikro- i makroekonomie.
Nową koncepcję ekonomiczną utożsamia się z Johnem M. Keynesem. Był jednym z twórców projektu Międzynarodowego Funduszu Walutowego oraz Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju.
Keynes w swojej pracy pt. „Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza” wywnioskował, że gospodarce kapitalistycznej grożą ciągłe stany depresji, które może likwidować tylko państwo.
Uważał, że bezrobocie, nadprodukcje i załamanie gospodarcze ściśle wiąże się z niedostatecznym globalnym popytem (zatrudnienie i produkcja mogą wzrosnąć tylko wtedy, kiedy on się zwiększy). Zauważył rolę jaką miałby w tym przypadku odegrać przedsiębiorstwa- czyli inwestować. Aby mogły to robić potrzebny jest kapitał. Można go otrzymać od banku. Jednak aby przedsiębiorcy brali pożyczki rentowność podejmowanych przedsięwzięć musi być wyższa niż stopa oprocentowania na rynku kapitałowym.
Podsumowując, Kaynes sądził, że w systemie gospodarczym jako jednym z elementów składowych musi pojawić się pieniądz, aktywnie wpływający na przebieg procesów gospodarczych.
Na podstawie teorii Kaynesa stwierdzono, że państwo musi oddziałowywać w sferze ekonomicznej, aby utrzymać stabilność gospodarczą.

10.Lata 70te XX w.(monetaryzm)
Od zakończenia wojny do początków lat 70tych gospodarki krajów rozwiniętych cechował szybki wzrost. W latach 70tych tempo to zaczęło spadać, nastąpił wzrost bezrobocia i inflacji (stagnacje), wystąpiły problemy energetyczne. Na bazie tych problemów rozwinęły się w ekonomii nowe nurty – neoliberalny i neokonserwatywny. Krytykowały rozbudowaną rolę państwa w gospodarce, wskazywały je jako przyczynę problemów. Z zasady państwo opiekuńcze wyraża się w bezpłatnych systemach oświatowych, ochronie zdrowia, zasiłkach dla bezrobotnego, zasiłkach społecznych, systemach rentowych itp. Wszystko to generuje wyższe podatki, zwiększenie się długu publicznego. Według neoliberałów takie państwo wywołuje inflacje, osłabia przedsiębiorczość, a także wydaje pieniądze na rozszerzanie się biurokracji. Poprzednią teorie ekonomii popytu uznano za niewłaściwą. Za lepszą uznano zwiększenie podaży . Aby tego dokonać należy wprowadzić mechanizmy rynkowe, które zwiększą konkurencję.
Proponowano zmniejszyć emisję pustego pieniądza. Podporządkowanie emisji realnym potrzebom gospodarczym, a nie realizowanym programem opiekuńczym. W związku z tym polityka finansowa państwa ma ulec ograniczeniu. Pochwalano również prywatyzację własności publicznej. Ten nowy rozdział w historii ekonomii nazywamy monetaryzmem.

11. Podsumowanie
Z przedstawionych bardzo ogólnie rdzennych szkół ekonomicznych dotyczących szczególnie makroekonomii wynika, że jest ich wiele. Ta różnorodność teorii wynika z trudności i znaczenia wielu spornych problemów tj inflacji, bezrobocia, wzrostu gospodarczego, interwencjonizmu państwowego itd. Ciekawie i trafnie podsumował ten stan rzeczy K. Wickells, który powiedział że ekonomia „sprawia wrażenie, jak gdyby istniał w niej permanentny stan wojny”.

Bibliografia
- Bogusław Czarny „Podstawy Ekonomii”
- Bogusław Czarny „Wstęp do ekonomii”
- David Begg „Makroekonomia”
-Wydawnictwo UMCS „Ekonomia- Zarys Wykładu”