°j Marcello Simon i }°
DOSKONAŁA, INTRYGUJĄCA POWIEŚĆ
DLA MIŁOŚNIKÓW IMIENIA ROZY
ZAGINIONA
....
Tytuł oryginału:
LA BIBLIOTECA PERDUTA DELL’ALCHIMISTA
Copyright © 2012 Newton Compton editori s.r.l.Copyright © 2014 for the Polish edition by Wydawnictwo Sonia Draga
Copyright © 2014 for the Polish translation by Wydawnictwo Sonia Draga
Projekt graficzny okładki: Mariusz Banachowicz
Redakcja: Jolanta Olejniczak-Kulan
Korekta: Iwona Wyrwisz, Barbara Meisner
ISBN: 978-83-7999-220-1
WYDAWNICTWO SONIA DRAGA Sp. z o.o.Pl. Grunwaldzki 8-10, 40-127 Katowice
tel. 32 782 64 77, fax 32 253 77 28
e-mail: info@soniadraga.pl
www.soniadraga.plwww.facebook.com/wydawnictwoSoniaDraga
E-wydanie 2014
Skład wersji elektronicznej:
Spis treści
CZĘŚĆ PIERWSZA. HRABIA NIGREDO 1 2
CZĘŚĆ CZWARTA. SPIRALE CIEMNOŚCI
Powieści cyklu
HANDLARZ RELIKWIAMI:
Handlarz ksiąg przeklętych
Zaginiona biblioteka alchemika
Labirynt na końcu świata
Leo Simoniemu,
alchemikowi formy
i koloru
ROK PAŃSK11227. DIECEZJA NARBONNE
W najwyższym miejscu nad fasadą starego kościoła parafialnego dominował okrągły otwór, przez który nigdy nie przenikało światło, nawet w najbardziej słoneczne dni. Nazwanie go oculusem byłoby pretensjonalne; stanowił on raczej wnękę ukształtowaną przez niepogodę, oczodół ogromnej czaszki, przez który wślizgiwał się swawolny wiatr.
Stojąca przed otworem samotna zakonnica omiatała wzrokiem rozległą dolinę, zielone przestrzenie i bielące się stada. Poruszała oczami niemal leniwie, nie zważając na oznaki wczesnej wiosny. Jej umysł zaprzątało coś zupełnie innego. Powróciła myślami do bolesnych czasów, co pochłonęło ją aż tak bardzo, że słyszała bicie dzwonów Świętego Dionizego, które wiele miesięcy wcześniej zapowiadały powrót Ludwika VIII do Paryża.
Król krzyżowiec powrócił martwy, owinięty w wołową skórę.
Zakonnica nie podzielała wszakże powszechnych poglądów, nie chciała dostrzec w tym nieszczęściu nadciągających Wielkich Żniw. To nie Jeźdźcy Apokalipsy sprowadzili ogień i miecz na jej ziemię, zasiali strach przed herezją, pozwolili przemówić fałszywym prorokom. Wszystko to nie zależało od Boga, lecz od rodzaju ludzkiego. Po części także od niej.
Zamrugała powiekami, usiłując przerwać tok rozumowania, ale myśli, napływające nieustannie niczym fala przyboju, przywołały z pamięci obrazy podziemnego piekła, w którym udręki zaznają nie umarli, tylko żywi. I przez chwilę poczuła, jak oplata ją mrok Airagne...
Jakiś niewieści głos przywrócił ją do rzeczywistości, chociaż zakonnica nie od razu pojęła słowa. Spuściła wzrok na położony w dole dziedziniec i posłała pełen wdzięczności uśmiech siostrze, która ją zawołała.
Co się dzieje? - zapytała, jak wyrwana z głębokiego snu.
Zejdźcie na dół, bona mater - wykrzyknęła dziewczyna. Starała się zachować spokój, z jej twarzy biła jednak trwoga. - Znaleźliśmy następnego.
„Bona mater”, powtórzyła w duchu niewiasta, wyglądając przez oculus. Wprawdzie nie lubiła się tym chełpić, lecz nie była zwykłą mniszką. To ona tchnęła nowe życie w ów stary kościół, przekształcając go w schronienie dla pobożnych niewiast, w beginaż. Miejsce ukojenia na targanej wojną ziemi i sposób częściowej naprawy wyrządzonego zła.
Odsunęła się powoli od oculusa, szykując się do zejścia.
Jesteś pewna? - chciała się utwierdzić.
To opętany, tak samo jak tamci. - Zapominając o powściągliwości, siostra zaczęła wrzeszczeć. - Znalazłyśmy go, jak pił z naszej studni!
Zakonnica przyłożyła dłoń do piersi; twarz miała twardą niczym żołnierz.
Ma znaki?
Tak, znaki Airagne.
Niewiasta przestała się dłużej wahać i czym prędzej dołączyła do swej towarzyszki, podczas gdy w głowie kłębił jej się znów natłok myśli. Może głos ludu miał słuszność, może zbliża się Apokalipsa. Schodząc po stopniach, nie zdawała sobie sprawy, że uciekła przed jedną zmorą, by trafić w środek drugiej, jeszcze gorszej. Zmory rzeczywistości.
Wiedzcie wszyscy, zgłębiający mądrość, że istnieje tylko jedna zasada tej Sztuki - dla której wielu poległo - i że filozofowie uważają ją za najpotężniejszy i najwznioślejszy z żywiołów. Głupcy natomiast mają ją w pogardzie, jakby była najpodlejszą rzeczą na świecie. A zatem my ją czcimy.
Turba philosophorum, XV
Szukając pięknej filozofii, stwierdziliśmy, że składa się ona z czterech części, i w ten oto sposób odkryliśmy naturę każdej z nich. Pierwszą część cechuje czerń, drugą biel, trzecią żółć, a czwartą purpura.
Księga Komanosa i Kleopatry, V
Zbrojni maszerujący brzegami Gwadalkiwiru. Ignacio z Toledo przyglądał im się ze wzniesienia, w igrających promieniach zachodzącego słońca, usiłując dostrzec barwy ich godła.
Zsiadł z wozu i zdjął kaptur, który chronił go przed słońcem w porze największego skwaru, odsłaniając bystre oczy i brodę filozofa, po czym ruszył w dół zboczem, nie odrywając wzroku od manewrów wojska. Jedyny możliwy kierunek stanowiła ufortyfikowana cytadela niedaleko Kordoby. Tam znajdzie to, czego szuka, był tego pewien, przeczucie to wzbudziło w nim wszakże niepokój, chociaż niełatwo ulegał podszeptom. Przeciwnie, był człowiekiem rozsądnym, zwykłym wierzyć w to, co potrafił pojąć, i nie ufać wszystkiemu innemu. Osobliwa postawa jak na handlarza relikwiami.
Wtem czyjś głos wyrwał go z zamyślenia.
Jak widzę, coś cię trapi.
Zerknął w kierunku wozu. Głos należał do jego syna Uberta, siedzącego na koźle i ściskającego w dłoniach lejce. Młodzieńca o długich czarnych włosach i łagodnych bursztynowych oczach, który nie przekroczył jeszcze dwudziestu pięciu lat.
Wszystko dobrze. - Ignacio ponownie spojrzał w dół. - Ci żołnierze noszą godło Kastylii, zapewne wracają do twierdzy króla Ferdynanda III. Musimy jechać za nimi, chcę odbyć rozmowę z Jego Wysokością, zanim się ściemni.
Nie mogę w to uwierzyć. Nigdy bym nie przypuszczał, że będę musiał spotkać suwerena.
Oswajaj się z tą myślą. Nasza rodzina służy rodowi królewskiemu z Kastylii. - Ignacio uśmiechnął się z goryczą, mimo woli myśląc o ojcu, który był notariuszem króla Alfonsa IX. Rzadko go wspominał i za każdym razem kierował myśli gdzie indziej, aby odsunąć od siebie obraz owego bladego i nerwowego człowieka, który spędził dorosłe życie i starość w mroku wieży, gryzmoląc na stosach szpargałów. - Wkrótce się przekonasz, że taki „przywilej” niesie z sobą więcej ciężarów niż zaszczytów - rzekł z westchnieniem.
Uberto przeciągnął się, mówiąc:
Sporo słyszałem o Ferdynandzie III. Powiadają, że jest fanatykiem religijnym, z powodu czego zwą go „Świętym”.
A w imię krucjaty przeciwko Maurom rozszerza swoje lenna na południe, wypowiadając wojnę emirowi Kordoby...
Ignacio zamilkł, jego uwagę przykuł bowiem odgłos kopyt w galopie. Odwróciwszy się ku wschodowi, dostrzegł zbliżającego się pędem jeźdźca.
Willalme wrócił. - Pomachał w jego kierunku.
Zrównawszy się z nimi, jeździec przystanął przed wozem, po czym zeskoczył z siodła.
Dokładnie sprawdziłem główną drogę i rozwidlenia - oznajmił, ocierając twarz i długie jasne włosy z kurzu. Po latach spędzonych w Kastylii niemal całkowicie zatracił francuską wymowę. - Nikt za nami nie jechał.
Dobrze, mój przyjacielu. - Ignacio położył mu dłoń na ramieniu. - Przywiąż konia do wozu i wsiadaj. Ruszamy dalej.
Francuz posłuchał.
Odkryłeś, gdzie znajduje się obóz króla?
Chyba tak - odparł mężczyzna, sadowiąc się obok Uberta. - Wystarczy, że pojedziemy za
tym oddziałem. - Wskazał rząd zbrojnych podążających ku niewielkiemu skupisku zabudowań. - Musimy dotrzeć tam jak najprędzej. Kiedy się ściemni, na tych ziemiach zaroi się od rabusiów.
Wyruszyli w drogę. Wóz pomknął wzdłuż zbocza, podskakując na każdej dziurze w polnym trakcie, a w miarę jak się zbliżał do rzeki, zanurzał się w coraz gęściejszą i bogatą w palmy daktylowe roślinność. Mimo że były to pierwsze dni lata, lekka mgła przyćmiewała barwy odległych winnic.
Trzej towarzysze posuwali się po szlaku udeptanym przez zbrojnych, następnie przeprawili się przez rzekę po starym kamiennym moście, wspartym na piętnastu przęsłach, wystarczająco prędko, by zobaczyć, jak zbrojni znikają za umocnieniami skupiska zabudowań. Zanim sami zdążyli wejść, brama się zamknęła.
Uberto powstrzymał konie i rozejrzał się dokoła. W obszernej dolinie panowała cisza. Obóz wznosił się na wzgórzu otoczonym pierścieniem murów. Na wierzchołku wyrastał zwieńczony wieżami castillo, pomiędzy blankami łopotały królewskie sztandary.
W tej samej chwili z zarośli wyłoniła się drużyna zbrojnych i otoczyła wóz. Wszyscy odziani byli jednakowo w żelazne kolczugi, hełmy z osłonami na nos i czerwone płaszcze. Do pojazdu zbliżył się największy i najbardziej owłosiony z nich, wymachując włócznią.
Stójcie, senores! To jest warownia króla Kastylii.
Ignacio, który przewidział podobną możliwość, skinął na towarzyszy, by zachowali spokój, po czym podniósł ręce i zsiadł z wozu.
Nazywam się Ignacio Alvarez z Toledo. Jestem handlarzem relikwiami i przybywam tutaj na wyraźny rozkaz Jego Wysokości króla Ferdynanda III.
Wówczas naprzód wystąpił kolejny żołnierz.
Nie ufam tym łotrom! - Splunął na ziemię i obnażył miecz. - Na moje oko to szpiedzy emira.
Gdyby tak było, skończyliby tak jak tamci - roześmiał się szyderczo trzeci, wskazując cztery trupy wiszące na obwałowaniach.
Wcale nie onieśmielony tym Ignacio zwrócił się do owłosionego żołnierza, który pomimo swego wyglądu sprawiał wrażenie najbardziej rozsądnego.
Mam pismo z królewską pieczęcią na poparcie moich słów. - Wskazał sakwę. - Jeżeli sobie życzycie, pokażę je wam.
Żołnierz zgodził się, nakazując swym kompanom milczenie.
Ignacio z Toledo wręczył mu zwój pergaminu. Żywiąc jednak przekonanie, że żaden z nich nie potrafi czytać, dodał:
Sprawdźcie pieczęć, z pewnością ją rozpoznacie.
Żołnierz chwycił dokument, przebiegł wzrokiem po skreślonych inkaustem wersach i zatrzymał go na odciśniętym w wosku znaku.
Tak, to pieczęć królewska. - Oddał dokument i skłonił się lekko. - Waszmościowie wybaczą to szorstkie powitanie, lecz wojska mahometańskie obozują niedaleko i od czasu do czasu próbują wprowadzić swoich szpiegów do naszej warowni. Bądźcie spokojni, zaraz dam znak, żeby was wpuszczono.
Odwróciwszy się ku murom, pomachał w stronę wieżyczki wznoszącej się obok bramy. Stojący na posterunku wartownik odpowiedział, poruszając pochodnią.
Jedźcie aż do wejścia - warknął żołnierz, mierząc wzrokiem po raz ostatni wędrowców. - Kiedy będziecie już blisko, podniosą bramę i was przepuszczą. Witajcie w Andujarze, starym mieście Illiturgum.
Ignacio wsiadł na wóz, a Uberto popędził konie.
Pozostawiwszy za plecami mury zewnętrzne, przecięli coś, co jeszcze niedawno stanowiło kwitnący ośrodek rolniczy i rzemieślniczy. Wzdłuż ulic wznosiły się wszelkiego rodzaju budynki, wszystkie opuszczone i strawione przez ogień. Jedynymi budowlami dającymi znak życia były gospody, przed którymi rozprawiały o czymś gromady pijanych wojaków.
Plaza del mercado mieściła obozowiska wojska, wśród którego znajdowało się trochę żołnierzy berberyjskich, zakwaterowanych z dala od regularnych oddziałów. Uberto przyglądał im się ciekawie. Nosili lekkie stroje, na które wdziewali płaszcze z kapturami, burnusy. Chociaż mogło się to wydawać dziwne, ludzie ci należeli do zastępów wielbłądników z Afryki Północnej.
Niech cię nie zaskoczy obecność mauretańskich żołnierzy - rzekł do syna Ignacio. - Kalif Maghrebu zawarł przymierze z Ferdynandem III, toteż przysłał posiłki.
Ale przecież Ferdynand walczy z emiratem Kordoby. Dlaczego mahometański kalif miałby mu pomagać?
To nie jest wojna religijna, lecz wojna interesów - wzruszył ramionami Ignacio.
Jak każda inna - skwitował Willalme.
Gdy dotarli wreszcie pod zamek, wyruszył im na spotkanie rycerz w zbroi, z tarczą, na której widniał herb przedstawiający krzyż liliowy.
Senores, nie możecie jechać dalej - ostrzegł, nie okazując braku uprzejmości. - Chyba że macie glejt.
Ależ mamy, mój panie - zapewnił Ignacio. - Jego Wysokość nas oczekuje.
Moim obowiązkiem będzie to sprawdzić, a następnie eskortować was przed jego oblicze.
Kupiec z Toledo pokazał pismo opatrzone królewską pieczęcią. Rycerz chwycił je dłonią
w żelaznej rękawicy, uważnie przeczytał i oddał z powrotem.
Wygląda na to, że wszystko jest jak należy. - Zsunął kaptur kolczy, odsłaniając młodą ogorzałą twarz. - Jestem Martin Ruiz z Alarcón. Jedźcie za mną, wskażę wam stajnie.
Rycerz ruszył przodem, zachęcił trzech podróżnych, aby powierzyli wóz i konie jednemu ze stajennych, a następnie podążyli na piechotę ku środkowi zamku, gdzie wznosił się donżon.
Tymczasem zapadła noc, wartownicy rozpalali ognie wokół murów.
Jego Wysokość mieszka na szczycie donżonu - wyjaśnił Martin Ruiz z Alarcón. - O tej porze zapewne prowadzi rozmowy z dostojnikami i radą wojenną.
Wspięli się po schodach na wierzchołek wieży. Otoczenie było ponure, na kamiennych, pozbawionych ozdób ścianach widniały jedynie ślady dymu pozostawione przez pochodnie.
Niech was nie zdziwi zaniedbanie tego miejsca - zaznaczył rycerz, widząc zdumione spojrzenia trójki gości. - Jego Wysokość rzadko tu bywa, wyłącznie w celach wojskowych. Ale te mury mają długą historię, sięgającą czasów Karola Wielkiego.
W każdym razie - wtrącił Uberto, zerkając porozumiewawczo na Wilłalme’a - ten zamek to ledwie przyczółek skierowany ku Kordobie. Powszechnie wiadomo, że Ferdynand Święty planuje decydujący atak na emirat.
Zamiary rekonkwisty Jego Wysokości są bardziej niż słuszne. - Martin Ruiz obdarzył ich wyrozumiałym grymasem. - Lecz na waszym miejscu unikałbym nazywania go „Świętym”
w jego obecności. Ferdynand Kastylijski jest raczej przewrażliwiony co do pewnych określeń, choćby nawet niewinnych.
Wybaczcie bezczelność mojego syna - westchnął Ignacio, skrywając pod brodą uśmieszek zadowolenia.
Wraz z upływem czasu Uberto zdradzał coraz więcej cech upodabniających go do ojca, przede wszystkim niechęć do wszelkich form władzy i upodobanie do naigrawania się z każdego, kto ulega im ze ślepym oddaniem. Pod innymi względami wszakże się odeń różnił - jego spojrzenie i słowa zawsze były czyste niczym woda źródlana, podczas gdy Ignacio się wymykał i był pełen tajemnic. Doświadczenie kazało mu przemilczać pewne sprawy, szczególnie zakazane aspekty wiedzy. W przeszłości opaczne zrozumienie jego słów kosztowało go niemal oskarżenie o czary.
Pokonawszy drugi rząd schodów, dotarli do obwieszonego arrasami westybulu, którego strzegła chmara zbrojnych i giermków.
Zaczekajcie, aż was zapowiem, a potem wchodźcie pojedynczo, bez pośpiechu. - Martin Ruiz posłał Ubertowi ostatnie, tym razem ostrzegawcze, spojrzenie. - I odzywajcie się wyłącznie wtedy, kiedy was zapytają.
Po krótkim oczekiwaniu kompania została wpuszczona.
Kupiec ruszył pierwszy i minąwszy westybul, przemierzył wolnym krokiem obszerne pomieszczenie. Na ścianach wyróżniały się liczne święte obrazy, w ilości przekraczającej przyjęte normy, jakby stanowiły wyraz fanatycznej pobożności mieszkańca tych murów.
Pośrodku sali siedział Ferdynand III Kastylijski, mniej więcej trzydziestoletni mężczyzna w błękitnym aksamitnym płaszczu i tunice w szachownicę. Miał długie kasztanowe włosy opadające mu na czoło pod postacią grzywki, zaczątek brody, która uwidaczniała cofnięty podbródek, i niebieskie oczy zapatrzone w dal. Otaczały go rozmaite osobistości, doradcy, duchowni i arystokraci. Martin Ruiz utorował sobie wśród nich drogę i rozprawiał właśnie o czymś z uzbrojonym po zęby osobnikiem o dość szczególnym wyglądzie, jako że jego twarz skrywał kaptur kolczy wyposażony jedynie w dwa otwory na oczy.
Poczyniwszy powyższe spostrzeżenia, kupiec z Toledo padł przed królem na kolana i oddał mu cześć poprzez rytuał całowania dłoni. Uberto i Willalme także podeszli i uklękli po jego bokach.
Ferdynand III otworzył usta, dając znak, że chce przemówić, w sali zapanowała więc cisza jak makiem zasiał.
A zatem to wy jesteście Ignacio Alvarez. - Głos monarchy był niski, niemal flegmatyczny. - Cieszycie się niezwykłą sławą. Powiadają, że w młodości zrezygnowaliście z zostania clericusem, a nawet magistrem i woleliście tułacze życie. Nie zaprzeczamy, że nas to zaciekawiło.
Nie mam nic do ukrycia, sire. - Ignacio ostrożnie ważył słowa. - Pytajcie, a otrzymacie odpowiedź. Lecz wiedzcie, że jestem prostym człowiekiem, nie mam szczególnych talentów.
Sami to osądzimy, mistrzu Ignacio. - Ferdynand III wytężył wzrok, jakby chciał wypróbować szczerość swego rozmówcy. - Wiadomo nam o waszych przedsięwzięciach. Między innymi krążą słuchy, jakoby w roku 1204 udaliście się do Konstantynopola i wstąpiliście na służbę do weneckiego doży, mimo iż nałożono nań klątwę. Wiedzcie, że nie tolerujemy takiego postępowania. Rodzina związana z naszym imieniem nie może wspierać ludzi ściganych
przez Stolicę Apostolską, nawet jeśli są szlachtą herbową i kondotierami - westchnął. - Ale okażemy wielkoduszność. Pominiemy waszą przeszłość milczeniem, jeśli zgodzicie się na nasze żądania.
Dlaczego zwracacie się do mnie?
Ferdynand machnął ręką z rozdrażnieniem.
Wasz ojciec - rzekł - człowiek o niezwykłej bystrości umysłu, służył temu rodowi aż do śmierci, postępując zawsze w sposób nienaganny. Wymagamy od was takiego samego posłuszeństwa.
Uberto łowił każdy niuans rozmowy, począwszy od pluralis maiestatis monarchy, na wymijającym tonie ojca skończywszy, nie potrafił wszakże oderwać wzroku od pewnego osobliwego szczegółu. Otóż Ferdynand trzymał w dłoni biały posążek niewiasty i od czasu do czasu głaskał go niespokojnie niemal dziecięcym ruchem. Uberto przypomniał sobie, że już słyszał o tym przedmiocie: była to słynna Madonna z kości słoniowej, z którą król nigdy się nie rozstawał, nawet na polu bitwy.
Tymczasem monarcha mówił dalej:
Przede wszystkim, mistrzu Ignacio, ocenimy wasze posłuszeństwo na podstawie zadania, które wykonacie. Czeka was poważna misja, oto dlaczego zostaliście wezwani.
Kupiec podniósł wzrok i spojrzał w źrenice króla, szukając w nich zapowiedzi tego, co go czeka, lecz dostrzegł tylko dwoje oczu bez wyrazu, przejrzystych niczym porcelana. Często znajdował się w tego rodzaju okolicznościach. To, że o jego usługi proszono na dworach wielkich panów pragnących odnaleźć relikwie świętych czy osobliwe przedmioty ukryte w odległych i niedostępnych miejscach, nie było niczym niezwykłym. Mimo wszystko Ignacio nie wyobrażał sobie, czego może się domagać król. Z drugiej strony złościło go, że w rozmowie padło słowo „posłuszeństwo”.
Wstańcie, mistrzu Ignacio. - W głosie Ferdynanda III pobrzmiewała nuta niechęci. - Powiedzcie no, słyszeliście coś o porwaniu naszej ciotki, królowej Blanki Kasty lijskiej?
Kupiec nie wiedział, co rzec. W ostatnich latach posunięcia królestw Kastylii i Francji stanowiły bardziej lub mniej dobitny wyraz woli obu sióstr, prawowitych córek zmarłego króla Alfonsa VIII Kastylijskiego. Pierwsza z nich, Berenguela, była matką Ferdynanda Świętego i chociaż nie sprawowała bezpośredniej władzy, zaszczepiła synowi surowe zasady religijne, które popychały go ku ekspansji królestwa i ku krucjacie przeciw hiszpańskim Maurom. Druga, Blanka, poślubiła króla Francji Ludwika VIII zwanego „Lwem”, zostawszy zaś niedawno wdową, sama przejęła władzę nad Francją, jako że delfin był jeszcze za młody.
Okazało się, że Blanka potrafi rządzić silną ręką, nie tylko bowiem stawiała czoło zgrai baronów niechętnych służyć kobiecie, w której żyłach płynęła kastylijska krew, ale także poprowadziła dalej krucjatę przeciwko katarskiej herezji, rozpoczętą przez męża na ziemiach Langwedocji. Takie postępowanie przysporzyło jej potężnych wrogów, ale zapewniło też poparcie Stolicy Apostolskiej, a zwłaszcza kardynała Romana Frangipanego, papieskiego legata.
Ignacio pomyślał, że uprowadzenie królowej Blanki znakomicie się wpasuje w ów polityczny zamęt. Tylko że on nic o tym nie wiedział, toteż spuścił wzrok i pokręcił przecząco głową.
Jestem zdruzgotany, sire. Mimo że utrzymuję stosunki z wieloma francuskimi kupcami i podróżnikami, nic o tym nie słyszałem.
A zatem to prawda, wieść się jeszcze nie rozeszła. - Ferdynand III postawił posążek na poręczy i zerknął w stronę rycerza w kapturze kolczy, po czym ponownie zwrócił się do kupca: - Trzeba działać szybko i z najwyższą ostrożnością.
Mamy pomóc królowej Blance Kastylijskiej? - Pytanie padło z ust nie Ignacia, lecz Uberta, który nie potrafił powstrzymać zdumienia. W jednej chwili oczy wszystkich obecnych w komnacie zwróciły się ku niemu.
Kupca z Toledo ogarnęło nagłe zakłopotanie. Nie znosił dawać przedstawienia.
Wybaczcie zuchwalstwo mojego syna, Wasza Wysokość. - Spiorunowawszy wzrokiem skonsternowanego Uberta, wpatrzył się w splot perskiego dywanu pod stopami. - Wybaczcie naprawdę.
Nie widzimy powodu - zapewnił monarcha. - On ma całkowitą słuszność.
Jakże to? Za pozwoleniem... - Ignacio podniósł wzrok ze zmarszczonym czołem. - Jesteśmy prostą rodziną kupiecką...
Dobrze wiecie, że to nie do końca prawda. Tak czy inaczej wasza rola w misji pozostanie marginalna, prawdziwe zadanie będzie powierzone komu trzeba.
Monarcha omiótł uważnym spojrzeniem małe zgromadzenie, po czym na jego znak wystąpił na przód mężczyzna w kapturze kolczy. Minął osłupiałego Ignacia, wykonał wymyślny ukłon przed władcą i stanął po jego lewej stronie.
Kolejnym skinieniem Ferdynand III uciszył szmer panujący w komnacie.
Pojmujecie, mistrzu Ignacio? Ten człowiek pokieruje strategiczną stroną operacji i jeśli będzie to konieczne, działaniami wojennymi, które doprowadzą do uwolnienia naszej ciotki Blanki Kastylijskiej. - Następnie zachęcił tajemniczego rycerza, aby się ujawnił: - Proszę, messer Filipie, pokażcie twarz.
Usłyszawszy polecenie, mężczyzna przytknął dłonie do głowy i zdjął przykrywający ją kaptur kolczy. Odsłonił grubo ciosaną twarz przypominającą miedzianą maskę. Trwogę budziły wszakże jego oczy, w których czaiła się niezwykła przenikliwość.
Nie okazując zdumienia, Ignacio przypomniał sobie, że spotkał już tego człowieka przed wieloma laty. Szepty za jego plecami uzmysłowiły mu, że Willalme i Uberto również wymieniają uwagi w tej kwestii.
Messer Filip z Lusignan - rzekł - rad jestem, widząc was w zdrowiu po tak długim czasie.
Ja też się cieszę, że mnie pamiętacie, mistrzu Ignacio - odparł rycerz, rozciągając wargi w uśmiechu.
Jakże mógłbym zapomnieć? Skorzystałem z waszej eskorty w czasie podróży do Burgos. Od tamtej pory upłynęło niemal dziesięć lat, a ja nadal mam u was dług.
Proszę was, nie czujcie się w obowiązku odwdzięczania się. Pomoc wam nie wymagała ode mnie żadnego poświęcenia. Jednakże jeśli wam na tym zależy, w przyszłości być może będziecie mieli sposobność się wypłacić.
Nie ma czasu na uprzejmości - przerwał im Ferdynand III. - Naglą pilne sprawy. Messer Filipie, zechciejcie łaskawie wyjaśnić okoliczności.
Filip położył kaptur kolczy i żelazną rękawicę na stołku i zaczął mówić:
W czasie Wielkiego Postu, który właśnie minął, w Narbonne zebrał się synod, aby omówić krucjatę przeciwko langwedockim katarom. Zarazem rzucono klątwę na hrabiów Tuluzy i Foix, którzy zawarli przymierze z heretykami przeciwko Blance Kastylijskiej. - Zamilkł na chwilę,
aby umożliwić obecnym zapamiętanie wiadomości. - Królowa uznała za słuszne przewodniczenie synodowi, lecz od tamtego czasu nie mieliśmy już od niej żadnych wieści. Oto w czym rzecz, wygląda na to, że Blanka rozpłynęła się we mgle. - Wbił wzrok w kupca z Toledo. - Krążą słuchy, że została uprowadzona i że jest przetrzymywana na południu Francji, przez niejakiego hrabiego Nigreda. Nic więcej nie wiemy.
Ignacio pogładził brodę w zadumie.
Skąd pochodzą te wieści?
Od wielebnego Fulka, biskupa Tuluzy - odrzekł Filip. - Usłyszał je podczas egzorcyzmów opętanego.
Egzorcyzmów?
Lusignan rozłożył ramiona.
Nie przekazano nam dokładnych wiadomości w tej materii. Jego Eminencja Fulk czeka na naszą delegację, aby dowiedzieć się więcej. - Po krótkiej przerwie ciągnął z większym przekonaniem: - Pojmuję wasze zakłopotanie, mistrzu Ignacio, i częściowo je podzielam. Słowa opętanego to mglista wskazówka, ale zniknięcie królowej Blanki pozostaje rzeczywiste. Nie ma co do tego wątpliwości. Przynajmniej wiemy, skąd rozpocząć poszukiwania.
Zgadzam się z wami, nie pojmuję jednak, do czego ja mógłbym się wam przydać. - Kupiec zwrócił się ku Ferdynandowi III, lecz jego wzrok napotkał szklane spojrzenie monarchy. - W grę wchodzą dyplomatyczne sztuczki, w których brak mi doświadczenia...
Na te słowa z głębi komnaty dobiegł czyjś głos:
Co ty opowiadasz, Ignacio Alvarezie? Wymigujesz się od obowiązków, tak jak to zwykle czyniłeś w dzieciństwie?
Ignacia przeszedł dreszcz. Znał ten głos, lecz nie słyszał go od bardzo dawna. Ujrzał, jak zza zasłony za tronem wyłania się kościsty starzec o białych włosach i skórze ciemnej niczym skórka daktyla. Mężczyzna miał na sobie rodzaj zakonnego habitu, z tym że bardziej wytwornego.
Mówcie śmiało, magister - skinął głową Ferdynand III.
Ignacio, który przyglądał się tej scenie z rosnącym zdumieniem, podszedł do starca i nie odrywając odeń wzroku, chwycił go za rękę i padł przed nim na kolana.
Mistrzu Galibie, to naprawdę wy?
Sędziwy starzec uśmiechnął się, unosząc bielusieńkie brwi.
Tak, synu, to naprawdę ja - rzekł.
Wpatrując się weń ze zdziwieniem, kupiec przywołał z pamięci ich pierwsze spotkanie. Był rok 1180 i choć jeszcze dziecko, Ignacio został przyjęty do Szkoły w Toledo. Dla ojca stanowiło to powód do wielkiej dumy, jako że w miejscu tym dokonywano monumentalnego dzieła przekładu manuskryptów pochodzących ze Wschodu. W owych czasach mistrz Galib, błyskotliwy dwudziestopięciolatek, dbał o wykształcenie uczniów, pomagając uczonemu Gerardowi z Cremony, który osiadł w Toledo w celu przetłumaczenia na łacinę traktatów arabskich i greckich filozofów.
To właśnie Galib zaopiekował się młodym Ignaciem i nalegał, by rozpoczął studia nad łaciną, dostrzegł bowiem jego nieprzeciętną bystrość umysłu. W tamtym okresie Gerard z Cremony był zbyt zajęty, aby zwrócić uwagę na chłopca, po jakimś czasie jednak zechciał go mieć u swego boku i uczynił jednym ze swych ulubionych uczniów. Mogło to się wydarzyć wyłącznie
dzięki pośrednictwu Galiba.
Sądziłem, żeście zmarli - przyznał pogrążony we wspomnieniach Ignacio. - Nikt nie wiedział, co się z wami stało.
Po prostu oddaliłem się z Toledo - odparł magister. - Po śmierci Gerarda z Cremony przez pewien czas nauczałem nadal, potem postanowiłem wstąpić na służbę do króla Ferdynanda. - Uśmiech zamarł mu na ustach, odsłaniając wewnętrzne, pochodzące z samej głębi znużenie. - Pan zechciał zadrwić z tego biednego starca, obdarzając go niezwykłą długowiecznością...
Ignacio pragnął mu zadać nieskończenie wiele pytań, lecz Galib go uprzedził:
Nie możesz nie podjąć się tej misji, synu. Twój udział jest na wagę złota.
Mówcie jaśniej, magistrze.
Nie mam na myśli wskazówek, które biskup Fulk wydobył jakoby w czasie egzorcyzmów. - Starzec uniósł kościsty palec. - Słyszałem już o hrabim Nigredzie i wiem, że otacza go zła sława. To groźny przeciwnik, alchemik. Z tego też powodu musisz towarzyszyć messer Filipowi aż do hrabstwa Tuluzy i przeprowadzić wraz z nim dochodzenie w sprawie zniknięcia królowej Blanki. Dobrze wiem, co mówię! Byłeś bezsprzecznie najlepszym uczniem Gerarda z Cremony, uzdolnionym szczególnie w naukach hermetycznych i poznawaniu świata tajemnic. Wiem również, że obrałeś profesję kupca, aby pogłębiać tego rodzaju wiedzę podczas podróży, nie zaprzeczaj.
Alchemik... - Ignacio przywdział z powrotem maskę niewzruszonej obojętności. - A zatem to wy podsunęliście moje imię do tego zadania.
Tak. - Starzec splótł ramiona. Jego drobne ciało zdawało się kulić w fałdach szaty. - Król Ferdynand poprosił, abym wskazał mu najbardziej odpowiedniego człowieka, więc natychmiast pomyślałem o tobie. Chętnie zająłbym twoje miejsce, ale jestem za stary, aby podjąć się takiego przedsięwzięcia. Cóż zatem zamierzasz?
Kupiec odwrócił się ku Ubertowi i Willalme’owi, popatrzył w ich twarze i wreszcie rzekł:
Przyjmuję zadanie. - Uśmiechnął się nieznacznie. - Tak czy inaczej chyba nie mam prawa kwestionować królewskiego rozkazu.
Istotnie - podsunął Filip, który przysłuchiwał się z wyraźną ciekawością. - Dziś w nocy prześpicie się w zamku, w izbie u stóp donżonu.
Znakomicie. - Twarz Ferdynanda III pojaśniała. - Teraz, skoro sprawa została rozwiązana, możemy zasiąść do wieczerzy - to powiedziawszy, klasnął w dłonie. - Naturalnie, mistrzu Ignacio, jesteście zaproszeni razem z waszą świtą.
Przemówiwszy, monarcha wstał i przemierzył komnatę, kierując się ku wyjściu, tymczasem orszak szlachty podążył za nim, rozpychając się łokciami. Zamiast się do nich przyłączyć, Ignacio odsunął się na bok. Wcale nie pragnął ruszać za kimkolwiek. W tej samej chwili czyjaś koścista dłoń chwyciła go za ramię.
Chodź za mną, synku - rzekł Galib. - Znam skrót prowadzący do jadalni.
Wieczerzę podano na piętrze donżonu, w jadalni, gdzie na środku stało okrągłe palenisko, wokół którego rozciągał się długi stół w kształcie podkowy. Ignacio omiótł wzrokiem twarze biesiadników, po czym jego uwaga skupiła się na Galibie, który siedział naprzeciwko z niespokojną miną. Uberto i Willalme zajęli miejsca obok nich.
W nadziei, że magister będzie skłonny do wynurzeń, kupiec ulokował się przy lewym krańcu stołu, gdzie zasiadali rozproszeni pomniejsi szlachcice i niższej rangi rycerze. Tutaj jego słowa zagłuszyłby szmer rozmów. Tymczasem król Ferdynand, siedzący pośrodku podkowy, rozprawiał właśnie o czymś z Filipem z Lusignan i jakimś ponurym dominikaninem.
Coś was trapi, magistrze? - zapytał kupiec.
Później ci wyjaśnię - odparł Galib, usiłując sprawiać wrażenie pogodnego. - Teraz myślmy o rozrywce. Opowiedz mi o sobie i o swoich kompanach...
Ignacio zrelacjonował mu podróże, które odbył na Wschód, wzdłuż wybrzeży Afryki i po rozmaitych krajach Europy. Następnie opisał niesamowitą pielgrzymkę wzdłuż Camino de Santiago, której się podjął latem 1218 roku. Właśnie w tych trudnych okolicznościach spotkał Filipa z Lusignan, który okazał się równie uprzejmy wobec niego co tajemniczy.
W tej samej chwili do komnaty wkroczył zastęp objuczonej karafkami i wazami służby, która ustawiła się w szyku po obu stronach, po czym podała przystawki, owoce i zimne potrawy.
Ignacio szykował się do stawienia czoła jednemu z najbardziej wyszukanych rytuałów występujących na dworze kastylijskim, wieczerzy, która zgodnie ze zwyczajem składała się z ponad dziesięciu dań. Wolałby dzielić skromny posiłek z kilkoma współbiesiadnikami, choćby i w półmroku gospody. Potem ogarnęła go tęsknota za domowym ogniskiem, przede wszystkim zaś za żoną Sibillą. Nie widział jej od miesięcy i czuł wyrzuty sumienia na myśl, że znów zostawił ją samą.
„Jestem najgorszym mężem pod słońcem”, rzekł w duchu, i przez chwilę spróbował sobie wyobrazić, co czuje ona, sama w pustym domu, bez mężczyzny, który przysiągł ją miłować. Zawładnął nim przemożny smutek i niepowstrzymane pragnienie, by do niej pobiec. Tylko że owo poczucie winy równie błyskawicznie nim wstrząsnęło co zniknęło i w okamgnieniu twarz kupca stała się na powrót nieprzenikniona. Rozsądek sprawiał, że był zdolny kochać jedynie chwilami i w pośpiechu odsuwać od siebie uczucia. Oddalił się od domu po raz kolejny, to prawda, lecz nie dano mu wyboru. Chcąc więc całkowicie przegnać frasunek, nalał sobie puchar korzennego wina.
Tymczasem Galib wypytywał Wilłalme’a o rodzinne miasto Beziers, które krzyżowcy obrócili w perzynę, jako że gościło katarów. Francuz wyjaśnił, że po tamtych wydarzeniach uciekł i że ocalał prawdziwym cudem.
A twoi krewni? - zapytał odruchowo starzec.
Nie żyją. - Willalme pociemniał na twarzy. W przypływie złości chwycił jabłko i pokroił je gwałtownymi ruchami. - Matka, ojciec, siostra... Wszyscy zginęli z rąk krzyżowców podczas oblężenia Beziers.
Nie chcąc go krępować, Galib skorzystał z kolejnej zmiany potraw i uciął rozmowę.
Smaki owoców i pasty z migdałów ustąpiły miejsca słonym smakom serów i oliwek. Uczta sprawiała wrażenie radosnej, pod pozorną swobodą kryło się wszakże powstrzymywane
napięcie, widoczne na ściągniętych twarzach niektórych biesiadników. Kupiec z Toledo, któremu to nie umknęło, z nikim się jednak nie podzielił swym spostrzeżeniem.
Pozwolicie na jedno pytanie, magistrze? - odezwał się znienacka. - Co ma z tym wszystkim wspólnego Filip z Lusignan? Kiedy go poznałem, nie należał do kastylijskiego dworu, nosił szaty templariusza i zrezygnował z tytułu szlacheckiego.
Lusignan jest jednym z najcenniejszych ambasadorów Fryderyka III we Francji - odparł Galib, odsuwając ze wstrętem półmisek mięsa w soku z kwaśnych winogron. - Przybył na dwór jakieś siedem lat temu i od tamtej pory zawsze zachowywał się nienagannie, do tego stopnia, że Jego Wysokość ułatwił mu wstąpienie do zakonu rycerskiego Calatrava i postarał się, by przyznano mu komturię.
A powiedzcie no, kim jest ten dominikanin siedzący po prawej stronie króla?
Na te słowa starzec drgnął, co nie zdziwiło wszakże kupca. Ignacio zauważył spojrzenia, jakie Galib często rzucał tamtemu osobnikowi.
To Pedro Gonzalez z Palencii, osobisty spowiednik Jego Wysokości - odrzekł Galib. - Ferdynand III nie zrobi kroku, zanim się z nim nie naradzi.
Słyszałem o nim, otacza go sława wybitnego znawcy Pisma Świętego. - Ignacio pozwolił sobie na złośliwy uśmieszek. - Zechcecie mi wyjaśnić, dlaczego spoglądacie nań z taką zaciętością?
Ojciec Gonzalez to nie jest człowiek otwarty. Zbyt powściągliwy, zbyt wyrachowany. Poza tym moim zdaniem posiada wiedzę na temat uprowadzenia Blanki Kastylijskiej. Zapewne wie więcej niż daje po sobie poznać, ponieważ to właśnie on przekonał Jego Wysokość, żeby zaangażował się w to przedsięwzięcie.
Ignacio zmarszczył czoło. Istotnie, po rozmowie z Ferdynandem III w jego umyśle zrodziły się wątpliwości. Niby dlaczego król Kastylii, nawet jeśli jest spokrewniony z regentką Francji, miałby jej przyjść z pomocą? Taki ruch mógłby zostać uznany za polityczną interwencję w aż nazbyt sporne sprawy ziem Langwedocji. Czy to możliwe, że po śmierci Ludwika VIII dwór paryski nie zdołał zapanować nad sytuacją? Czyżby we Francji nie było rycerzy zdolnych przyjść z pomocą królowej? I jakie korzyści mógł osiągnąć ojciec Gonzalez, wywierając wpływ na ziemie oksytańskie? Co naprawdę oznaczała wyprawa przeciwko hrabiemu Nigredowi?
Unikał okazywania, że się martwi, i jął skubać jadło, które mu przyniesiono; była to pastilla z gołębia w skórce przyprawionej cynamonem. Natomiast Galib kazał sobie podać prostą zupę z żyta i groszku.
W głowie Ignacia kłębiło się wszakże zbyt wiele myśli, by zdołał milczeć.
Magistrze, opowiedzcie nam o tym opętanym, którego jakoby wypytywał Fulk z Tuluzy.
Wiem o nim tyle co ty, synu. - Galib otarł usta skrajem rękawa. - Nie wyobrażam sobie, skąd biskup Fulk wytrzasnął tego opętanego, i nie mam pojęcia, co tamten mu powiedział. Sam będziesz musiał to wybadać. Jutro rano wyruszysz z Filipem z Lusignan do Tuluzy, ale misja musi pozostać absolutną tajemnicą. Otrzymacie glejt podpisany przez ojca Gonzaleza, który oddacie wyłącznie Fulkowi. - Jego głos spoważniał. - W każdym razie mam dla ciebie inne zadanie oprócz tego, które wyznaczył ci król.
Zaskakujecie mnie.
Galib zmarszczył brwi.
Sprawa jest złożona - oznajmił. - Jak mówiłem, już słyszałem o hrabim Nigredzie. Moje
wspomnienia sięgają wielu lat wstecz, kiedy to spotkałem pewnego Kastylijczyka z południa Francji, niejakiego Rajmunda z Pereille z rodu Mirepoix. To on wspomniał po raz pierwszy o hrabim Nigredzie i opisał go jako alchemika, ale nie przywiązywałem do tego zbytniej wagi, sądząc, że to legenda. Dopiero później odkryłem, że hrabia istnieje naprawdę.
Warto by się było spotkać z tym całym Rajmundem z Pereille - rzucił Uberto.
Galib skinął potakująco głową.
W istocie właśnie o to was proszę, tylko że nie możecie nikomu zdradzić tej tajemnicy. Nie możemy ufać nawet Filipowi z Lusignan, ponieważ powtórzyłby wszystko ojcu Gonzalezowi. A ja nie wierzę temu dominikaninowi. - Wahał się przez chwilę, rozglądając dokoła. - Pan na Pereille chroni heretyków, stoi po stronie katarów. Pojmujecie powód takiej ostrożności?
Uberto wpatrywał się w zamyśloną twarz ojca, po czym zapytał:
Jak możemy się spotkać niepostrzeżenie z Rajmundem z Pereille?
To proste - odparł Galib. - Jeden z waszej trójki zamiast jechać do Tuluzy razem z Lusignanem, wyruszy jeszcze dziś w nocy i spotka się potajemnie z Rajmundem z Pereille. Sądzę, że ty najbardziej się nadasz do tego przedsięwzięcia, Ubercie.
Mowy nie ma - burknął kupiec. - Mój syn zostaje ze mną.
Rozumiem twoje obawy, Ignacio - nie ustępował starzec. - Ale jeśli uczynicie tak, jak wam mówię, unikniecie manipulacji ze strony brata Gonzaleza i biskupa Fulka.
A jeśli ten Rajmund z Pereille ma konszachty z hrabią Nigredem? - sprzeciwił się kupiec, wyraźnie podenerwowany. - Jeśli to on uprowadził Blankę Kastylijską? W końcu pozbycie się królowej Francji zadziałałoby na korzyść katarów.
Galib pokręcił głową.
Zrażenie do siebie francuskich krzyżowców, a tym bardziej dworu paryskiego nie leży w interesie Rajmunda z Pereille - wyjaśnił. - Dysponuje tak małą liczbą zbrojnych, że potrzebuje ochrony hrabiego Foix. Brak mu środków, żeby uprowadzić królową. Poza tym, odkąd go znam, stara się pozostać w cieniu, z dala od teatru wojny.
Uberto wsparł dłonie na stole i wbił wzrok w ojca.
Mistrz Galib ma słuszność - oznajmił, mrużąc oczy jak dziki kot. Otrzymał poważne zadanie do wykonania. - A zresztą doskonale sobie poradzę, nie jestem już tym niewinnym chłopcem co kiedyś. Spotkam się z Rajmundem z Pereille, wydobędę z niego potrzebne wiadomości o hrabim Nigredzie, a potem dołączę do ciebie w Tuluzie.
Wcale nie jestem przekonany - odparł Ignacio. Dobrze wiedział, że Uberto nie może się doczekać, by się sprawdzić, musiał jednak powstrzymać jego rozgorączkowanie. - Gdzie obecnie przebywa Rajmund z Pereille? Dokąd miałby się udać mój syn?
Głos Galiba złagodniał:
W Pirenejach, w znanej kryjówce katarów: w twierdzy Montsegur.
Kupiec najwyraźniej się uspokoił.
To miejsce leży na południe od Tuluzy, niedaleko zamku Foix. Uberto powinien więc po prostu wyruszyć przede mną...
To nie będzie niebezpieczne - odrzekł magister i jął gestykulować z ożywieniem. Wydawał się tak pełen zapału wobec nowego obrotu sprawy, że o mało nie rozlał zupy z żyta. - W ten sposób zdobędziecie jakieś pewne wskazówki. A nie tylko bajdurzenie opętanego!
Galib wypowiedział ostatnie słowo nieco zbyt podniesionym głosem, wywołując niespokojne szmery przy stole.
Jakiś niższej rangi rycerz, który nabierał właśnie pełnymi garściami żółtawy sos, wybuchnął gromkim śmiechem.
Zostawcie mnie tego opętanego! Przekonacie się, jak prędko przywołam go do porządku. - Śmiechy w tle skłoniły go, by mówił dalej, rozejrzawszy się więc dokoła, oświadczył: - Patrzcie no, coś takiego! Na końcu stołu szepczą o alchemii, opętanych i innych tego rodzaju bzdurach. Tak jakby królowi potrzebni byli do rządzenia tacy hultaje. - Oderwał kawałek pieczeni i zanurzył w sosie, nie przejmując się, że wpycha palce aż po same kłykcie. - Co tam gadanie i zakurzone księgi! Żeby pokonać Szatana, wystarczą miecz i dobry koń. A tymczasem komu zawierzamy? Zaślinionemu staruchowi i podejrzanemu mozarabowi. Tak, moi panowie, czyżbyście go nie rozpoznali? Mozarab, oto kim jest ten cały Ignacio z Toledo, szakal, który przyszedł nas mamić swoimi sztuczkami.
Nie zważaj na tego zwierzaka - poradził Galib, sam także mozarab. - Pewnie jest pijany jak bela.
Rycerz jednak kontynuował swą przemowę:
Patrzcie, jak nasz mozarab obżera się na cudzy koszt! Kogo obchodzi jego czarnoksięskie bajdurzenie? Tymi rękami powalę każdego alchemika.
Ignacio nie pozostał obojętny na te słowa, mimo że padły z ust guerrejadora króla Kastylii. Stracił zimną krew, zaniepokoiło go bowiem nowe zadanie, jakie otrzymał Uberto, poza tym dostrzegł możliwość obrócenia wszystkiego na swoją korzyść, toteż rąbnąwszy pięścią w stół, odezwał się głośno:
Zdaje się, że ten uroczy pan jest znawcą nauk tajemnych. - Jego żartobliwy przytyk przykuł z miejsca powszechną uwagę.
Guerrejador wrzucił kawałek pieczeni z powrotem do sosu, powstrzymał beknięcie i poderwał się na równe nogi.
Co ty bełkoczesz, mozarabie? Chrześcijański rycerz zawsze potrafi odróżnić dobro od zła.
Kupiec rozłożył ramiona, udając zdumienie.
Do kroćset, trafiłem przed oblicze wielkiego magistra. - Odczekał, aż w sali rozlegną się śmiechy, po czym jął dalej odgrywać przedstawienie: - On z pewnością zna kulty heretyków albo tajniki alchemii.
W swoim życiu nigdy nie musiałem niczego znać! - wykrzyknął rycerz, wymachując rękami ociekającymi sosem. - Nie potrzebuję dominikańskiej mądrości, żeby rozpoznać heretyka albo czarownika, kiedy na takiego trafię. To dotyczy także ciebie, ty półkrwi Saracenie! - Musiał się zorientować, że zatracił zdrowy rozsądek, bo sprostował pierwsze zdanie: - W razie wątpliwości mógłbym jednak poprosić o radę jakiegoś braciszka.
A jesteście w stanie odróżnić braciszka od heretyka? Albo filozofa od alchemika? - Ignacio podniósł palec, śmiejąc się chytrze. - Ostrożnie, mój panie. Jeśli rozumujecie w ten sposób, w końcu prędzej czy później możecie paść na kolana przed osłem.
Na tę ripostę salą wstrząsnęła salwa śmiechu. Ci sami biesiadnicy, którzy dopiero co podburzali guerrejadora, teraz spijali słowa z ust kupca.
Rycerz zmełł przekleństwo i nie namyślając się dwa razy, dobył dagi i zwrócił się do
Ignacia:
Zobaczymy, czy jeszcze będziesz miał ochotę do żartów, nędzniku, jak obetnę ci nos i uszy!
Kupiec, na którym groźba nie zrobiła wrażenia, zerknął w stronę Ferdynanda III i jego najbliższych sąsiadów. Natomiast Willalme zacisnął pięść na przywieszonym u pasa arabskim sztylecie, gotów działać, nie było jednak takiej potrzeby. Wszystko ucichło na dźwięk czyjegoś władczego głosu.
Rycerzu, natychmiast schowajcie tę broń i wracajcie na miejsce! - Ojciec Gonzalez z Palencii podniósł się gwałtownie z krzesła; na jego twarzy malowała się pogarda. - Daliście już dość dowodów grubiaństwa.
Tamten mnie obraził! - szczeknął wojak, celując dagą w Ignacia.
Odpierał wasze obelgi, mówiąc prawdę. Jesteście bestią, która potrafi tylko wymachiwać bronią. Byle zdrowy cham zdołałby się tego nauczyć z jednakową wprawą. - Gonzalez skrzywił się lekceważąco. - Posłuchajcie, jeśli nie chcecie, żeby was zakuto w łańcuchy.
Wobec takiej groźby rycerz spokorniał i usiadł z powrotem, burcząc pod nosem. Dominikanin powiódł za nim wyniosłym wzrokiem, następnie rzekł do Ignacia:
Senor, w imieniu Jego Wysokości i dworu przyjmijcie wyrazy ubolewania z powodu tego, co się stało. Jeżeli czujecie się urażeni, ten nierozważny rycerz bez wahania poprosi was o wybaczenie.
Nie ma takiej potrzeby, ojcze Gonzalez - odparł z anielskim spokojem Ignacio. - Składam wam wyrazy wdzięczności, że stanęliście w mojej obronie, i Jego Wysokości, że pozwolił wam
to uczynić.
Na wargach brata kaznodziei wykwitł pełen zaciekawienia uśmieszek.
Ach, widzę, że znacie moje imię...
Uważam, że powinnością gościa jest poznać tożsamość tego, kto siedzi po prawej ręce gospodarza domu.
Podziwiam waszą subtelność, mistrzu Ignacio. - Ojciec Gonzalez obrzucił go równie przenikliwym co dyskretnym spojrzeniem. - Cenię ludzi myślących, do których siebie również zaliczam. Kiedy wiele lat temu okulałem, spadłszy z konia, zdałem sobie sprawę ze zbyt dużego znaczenia, jakie przywiązywałem do ciała i życia materialnego. Prawdziwa potęga tkwi w umyśle, a ja mam nadzieję, że będziecie umieli się nim posłużyć we właściwej chwili, jako że Zły szykuje się do zadania poważnego ciosu chrześcijaństwu. - Złapał za krawędzie stołu, jakby zamierzał go złamać. - Zachodowi grozi wiele plag: saraceńskie hordy, katarska herezja i zarazy. Co by się stało, gdyby zabrakło Blanki Kastylijskiej, miecza Pana i prześladowczym heretyków? Kto zatroszczyłby się o królestwo Francji? Z pewnością nie młody delfin, który jest zbyt niedoświadczony. Królestwo ugięłoby się przed arogancją zachodnich hrabiów oraz ich protegowanych, katarów, którzy natychmiast rozpleniliby się jak karaluchy i rozlali na południe od Alp i poza Pireneje, w królestwach Aragonii i Kastylii.
Jakie widzicie na to lekarstwo, wielebny ojcze?
Dominikanin rozpostarł ramiona niczym skrzydła gołębicy, po czym splótł je stanowczo.
Udajcie się czym prędzej do Tuluzy i poproście o radę biskupa Fulka. On, który poprzez egzorcyzmy potrafi dojrzeć prawdę wydarzeń, wskaże wam słuszną drogę. Oddacie mu list, który już wręczyłem messer Filipowi, a w którym potwierdzam waszą wiarę i więzy łączące
was z dworem kastylijskim. Ponadto, kiedy dotrzecie na miejsce, otrzymacie eskortę rycerzy Calatravy. Dziesięciu z nich wyruszyło przed dwoma dniami i dołączą do was w pobliżu Tuluzy.
Teraz czuję się spokojniejszy - zapewnił Ignacio, w rzeczywistości pełen obaw po usłyszeniu ostatniej wiadomości. „Za dużo ludzi pod nogami”, pomyślał.
Dostaniecie sowitą zapłatę za tę usługę - oznajmił na koniec Gonzalez. - Nie mówiąc o tym, że wasza dusza osiągnie ogromną korzyść. Słudzy Chrystusa mają zapewnione miejsce w raju.
Kupiec spuścił głowę, udając szczerze zaszczyconego. Jego drobne przedstawienie odniosło znakomity skutek. Sprowokowawszy tępego guerrejadora, zdołał skłonić do interwencji dominikanina, dzięki czemu udało mu się wybadać, co myśli i jakie ma wpływy na dworze. Obydwa te elementy wydały mu się nie bez znaczenia.
Gonzalez zaczekał na gest Ferdynanda III, a potem usiadł z powrotem.
Wieczerza dobiegła kresu. Na koniec podano szereg zimnych potraw, po czym służba postawiła na krawędziach stołu misy z wodą, aby biesiadnicy mogli opłukać ręce.
Galib dopełnił posiłku, sącząc napój z porzeczek, następnie powiadomił kupca, że on i jego towarzysze zostaną ugoszczeni w izbie na dole donżonu, gdzie spędzą noc. Ostatnia wypowiedź skierowana była do Uberta:
Mam nadzieję, że nie jesteś zbyt zmęczony, chłopcze. Obudzę cię przed świtem.
To rzekłszy, magister rozciągnął usta w niespokojnym uśmieszku, upodabniającym go mgliście do woskowej maski.
Nad zamkiem Andujar zapadła noc. Większość mieszkańców zdążyła się już pogrążyć we śnie, otulona ciszą, którą zakłócały co jakiś czas odgłosy kroków straży i niewyraźne dalekie krzyki zwierząt.
Kupiec z Toledo wraz z Ubertem i Wilłalme’em znajdowali się w izbie u stóp donżonu. Wszyscy trzej leżeli na siennikach, lecz myśl o tym, co ich czeka, nie dawała im zasnąć.
Wtem rozległo się pukanie.
Uberto otworzył oczy i wpatrywał się w ciemność; znak ten był dla niego. Wstał już całkiem ubrany i nie potrącając wyciągniętych po jego bokach kompanów, podszedł do drzwi.
W progu, podnosząc kaganek, wyłonił się z mroku Galib.
Prędko, synku, zanim ktoś mnie zobaczy - szepnął zdyszany.
Uberto wpuścił go i od razu zwrócił uwagę na jego niepewny chód. Starzec nie sprawiał już wrażenia takiego żwawego jak kilka godzin wcześniej, ale był wyczerpany i słaniał się na nogach.
Galib omiótł płomieniem kaganka ściany izby, oświetlając spartańskie umeblowanie ograniczające się do krzesła z wysokim oparciem i poręczami, skrzyni i trzech sienników. Wreszcie promień lampki spoczął na twarzy Ignacia, na której widniały ślady snu.
Magistrze, wszystko gotowe? - Kupiec skinął na powitanie.
Naturalnie. - Przez oczy starca przemknął błysk. - Twój syn musi pójść za mną do stajni.
Willalme skoczył na równe nogi.
Odprowadzę was, tak będzie bezpieczniej - powiedział.
Nie - sprzeciwił się Galib. - Za bardzo rzucalibyśmy się w oczy. Szpiedzy Gonzaleza... - Nie zdążył dokończyć i osunął się na podłogę, jakby zakręciło mu się w głowie.
Nie czujecie się dobrze, magistrze - wtrącił Ignacio podejrzliwie, wytężywszy zaś wzrok w półmroku, dostrzegł, że starzec jest czerwony na twarzy i zlany potem.
Plamy na waszym obliczu... Nierówny oddech... Co wam jest?
Nic poważnego - uspokoił go Galib, opierając się o ścianę. - Trochę niedomagam. W moim wieku... - Spróbował się uśmiechnąć.
Kiedy starzec doszedł do siebie, Willalme przysunął się do Uberta i ścisnął go za rękę.
Szerokiej drogi, przyjacielu. - Wręczył mu swój arabski puginał niespodziewanym i dość niezręcznym gestem. - Mógłby ci się przydać.
Młodzieniec wpatrywał się w przedmiot w pochwie z kości słoniowej.
Przecież to twoja dżambia. Nigdy nie mógłbym przyjąć takiego podarunku...
Francuz upuścił mu broń na dłonie, tak aby tamten ją złapał.
Nie upieraj się, nie cierpię długich pożegnań. Oddasz mi ją przy naszym pierwszym spotkaniu.
Kupiec posłał ostatnie spojrzenie słaniającemu się na nogach Galibowi, po czym podszedł do syna i go przytulił. Ów prosty gest, mimo że podyktowany szczerymi uczuciami, sprawił mu trudność. Okazywanie miłości kosztowało go za każdym razem sporo wysiłku i wprawiało w zakłopotanie.
Przestań, ojcze. - Uberto wyswobodził się z jego ramion. - Ostatnim razem, kiedy mnie uściskałeś, miałem piętnaście lat.
Bądź ostrożny, synu - przestrzegał go Ignacio. - Gdyby coś ci się stało, nigdy bym sobie tego nie wybaczył.
Nie obawiaj się, będę działał szybko i roztropnie. Zobaczymy się w Tuluzie. Możliwe, że dotrę tam przed tobą. Gdyby było inaczej, zaczekaj na mnie albo zostaw mi wskazówki, gdzie mogę cię odnaleźć.
Kupiec skinął głową.
W razie jakichś niespodziewanych przeszkód zostawię wiadomość w domu gościnnym przy katedrze.
Będę pamiętał.
Nagle wkradł się między nich głuchy głos Galiba:
Pora ruszać.
Po ostatnim pożegnaniu Uberto przewiesił przez ramię sakwę i wyszedł z izby w ślad za magistrem.
Starzec wraz z młodzieńcem opuścili donżon i okrążyli ostrożnie posterunki straży, aż dotarli na dziedziniec, gdzie mogli iść dalej bezpiecznie skryci w cieniu roślinności. Galib słaniał się i dyszał coraz mocniej, toteż Uberto wielokrotnie chciał go wesprzeć, widząc jednak, że starzec odmawia pomocy, postanowił podążyć za nim bez zwłoki, zachowując czujność. W ciągu kilku godzin wielokrotnie zmieniał co do niego zdanie. Jak to mu się często zdarzało, gdy miał do czynienia z erudytami czy dworzanami, nie było mu łatwo od razu go zrozumieć. Z początku ocenił go jako człowieka ambitnego, któremu zależy na zjednaniu sobie króla i na sianiu podejrzeń, następnie przy stole odniósł wrażenie, że jest zalękniony i niespokojny, na koniec docenił jego bystrość umysłu i szczere uczucie dla Ignacia. Dopiero teraz wydało mu się, że wyrobił sobie dość dokładny pogląd: Galib jest uparty i dumny, nie bojaźliwy, lecz zapobiegliwy, a przede wszystkim przeświadczony, że działa dla dobra ogółu. Uberto żywił wszakże przekonanie, że coś przed nim ukrywa.
Starzec nieustannie posuwał się po trawie, powłócząc nogami z zajadłością rannego żołnierza. Nie było to przedstawienie ani zachcianka znudzonego uczonego, tylko misja, którą należało wypełnić za wszelką cenę. Właśnie z tej przyczyny, a także z powodu godności w jego postawie młodzieniec mu zaufał i postanowił pomóc, nie żądając zbyt wielu wyjaśnień.
Po krótkiej wędrówce dotarli do małej budowli z kamienia i gliny. Magister oparł się o ościeżnicę drzwi i rozejrzał dookoła.
Wchodź prędko - rzekł.
Kiedy Uberto przekroczył próg, owionął go zapach siana i gnoju. Przenikający przez szpary w murach blask księżyca oświetlał ściany, na których wisiały przyrządy stajennego oraz końskie uprzęże na polowanie, na wojnę i na uroczystości.
Starzec przeciął pomieszczenie.
Przemierzywszy coś w rodzaju sieni, dotarli do wnętrza stajni. I po raz pierwszy, odkąd opuścili donżon, Galib obdarzył młodzieńca porozumiewawczym spojrzeniem.
Lubisz konie?
Cóż, tak - odparł Uberto.
Magister podszedł do wspaniałego czarnego, już osiodłanego ogiera, pogładził go po grzywie, następnie upewnił się, czy wodze są dobrze przypięte i siodło przytroczone jak należy.
Na nim pomkniesz jak strzała.
Był to koń pełnej krwi. Nie należał do tych wielkich turkmeńskich wierzchowców sprowadzonych do Hiszpanii, zdolnych udźwignąć ciężar żołnierzy w zbrojach. Przypominał raczej rumaki arabskie, chociaż miał bardziej masywną budowę i potężniejsze nogi.
To przepiękny okaz - przyznał Uberto.
Galib uśmiechnął się z dumą.
Jego imię to Jaloque, co pochodzi od arabskiego salawk, „morski wiatr”. Podarował mi go kalif Abu al-Ala Idris al Mamun, pan Maghrebu, w zamian za kilka traktatów astrologicznych. Berberyjscy łucznicy dosiadają zwierząt tej samej rasy... Teraz należy do ciebie.
Młodzieniec skinął głową na znak wdzięczności i zbliżył się do konia. Pogłaskał go po pysku i po szyi, na koniec spostrzegł łuk do polowań przytroczony do tylnego łęku.
To na wszelki wypadek - wyjaśnił Galib, wręczając mu kołczan przypinany u pasa. - Może ci się przydać.
Uberto skinął głową. Przypiął kołczan z prawej strony, wsunął stopę w strzemię i z obrotem wskoczył na grzbiet. Rumak drobił przez kilka chwil, po czym potrząsnął łbem i zarżał.
Nie trzeba będzie cię popędzać ostrogami, prawda, Jaloque? - szepnął młodzieniec zwierzęciu do ucha, głaszcząc je po grzywie. - Zdaje się, że już nie możesz się doczekać, aby puścić się galopem.
Galib, który znów spoważniał, wydobył z rękawa dokument i wręczył mu go z pewnym pośpiechem.
Oddasz ten list Rajmundowi z Pereille, jak dotrzesz do twierdzy Montsegur. Napisałem mu, żeby przekazał wszystko, co wie o hrabim Nigredzie, i proszę także, aby udostępnił ci kopię pewnego rzadkiego manuskryptu z dziedziny alchemii, który jest w jego posiadaniu: Turba philosophorum. Myślę, że może się okazać bardzo przydatny tobie i twojemu ojcu, abyście zrozumieli posunięcia wroga. I bądź spokojny, pan na Pereille zna mnie od dawna i nie zawaha się udzielić ci pomocy.
Uczynię, jak mówicie, magistrze.
Dobrze, synku. A teraz posłuchaj: kiedy wydostaniesz się z zamku, nie kieruj się do głównej bramy, tylko w przeciwną stronę. Jedź wzdłuż murów aż do małej furtki. Tam czeka na ciebie dwóch wartowników, którzy są ze mną w zmowie. - Wręczył mu sakiewkę pełną monet. - Daj im to, a przepuszczą cię bez wahania.
Uberto wziął sakiewkę i zważywszy ją w dłoni, przytroczył do pasa obok dżambii.
Powiedzcie mojemu ojcu, żeby czekał na mnie w Tuluzie.
Spiął konia i opuścił truchtem stajnię.
Starzec patrzył, jak się oddala, aż niespodziewany ból w piersiach kazał mu uklęknąć na ziemi.
Pamiętaj! - wykrzyknął, ściskając wściekle w palcach kępkę słomy. - Pamiętaj o Turba philosophorum!
Uberto, który był już daleko, nie odwracając się, skinął głową na znak, że zrozumiał.
Postać młodego jeźdźca, coraz bardziej odległa, rozpłynęła się w mroku nocy.
Próbując wrócić do swych komnat, Galib uzmysłowił sobie, że nie zostało mu już wiele życia. Jego ciało niszczyła jakaś tajemnicza trucizna. Może połknął ją przy wieczerzy, zmieszaną z zupą z żyta albo z napojem z porzeczek. Albo wlano mu ją później, w czasie snu, przed potajemnym spotkaniem z Ubertem. Tak czy inaczej ta przeklęta substancja zaczynała
zaburzać jego osąd rzeczywistości.
Światła pochodni wyłaniały się z ciemności z oślepiającą jasnością, wydłużając się niczym rogi ślimaka. W nozdrza bił go silny i odpychający zapach żywicy i saletry, zawroty głowy nie pozwalały posuwać się naprzód, podczas gdy z każdym krokiem czuł coraz bardziej, że się dusi.
Oto dlaczego tak mocno pospieszał Uberta, nawet jeśli mógł się wydać przy tym obcesowy, a nawet podejrzany. Od jakiejś godziny odczuwał objawy zatrucia, a doświadczenie w tej materii kazało mu natychmiast przypisać je truciźnie. Musiał działać, dopóki zachował jeszcze trzeźwość umysłu. I udało mu się. Zdołał skierować chłopca na właściwą drogę.
Teraz nie pozostało mu nic innego, jak wrócić do mieszkania i przewertować parę ksiąg w poszukiwaniu odpowiedniego antidotum, nawet jeśli uważał, że to niemal próżny trud. Najpierw jednak musi znaleźć sposób, aby powiadomić Ignacia o swych przypuszczeniach.
Droga wiodąca do donżonu zdawała się nie mieć końca, ponadto fale nieznośnego gorąca na twarzy i w piersiach kazały mu co chwila przystawać, żeby odzyskać oddech. Niespodziewanie przy którymś postoju z rzędu wyrosła przed nim jakaś postać otulona czarnym płaszczem.
Spotkanie było tak nieoczekiwane, że starzec cofnął się o krok i o mało nie upadł.
Ktoście? - zapytał od razu, natychmiast jednak się opamiętał. - Ach, ja was znam...
Dobrze - odparł zakapturzony osobnik. - Dzięki temu okażecie się bardziej rozmowni i wyjawicie mi, dokąd wysłaliście chłopca w takim pośpiechu.
Wy... Przeklęty. - Starzec przyłożył dłoń do piersi. - A więc to wy mnie otruliście...
Jesteście bystrzy, magistrze. Czytacie w ludziach niemal tak samo dobrze jak w księgach. - Postać zbliżyła się wolno. - Co do ksiąg, przypuszczam, że wiecie, czego szukam. Jazda, powiedzcie mi, gdzie jest Turba philosophorum.
Galib cofnął się po raz wtóry.
Nic wam nie powiem.
Cierpliwości - westchnął zakapturzony osobnik. - Chcecie coś wiedzieć? Dawka trucizny, którą wam podsunąłem, nie byłaby śmiertelna dla zdrowego człowieka, tylko że wy jesteście już starzy. Być może będzie to kwestia paru chwil... Zdaje się, że już oddychacie z trudem.
Magister o mało nie zasłabł, lecz wytrzymał i opanowawszy się siłą, oparł się o ścianę. Właśnie wtedy w ostatnim przebłysku przytomności dostrzegł, że na szyi mężczyzny w płaszczu coś lśni: złoty wisior w kształcie ośmionogiego owada.
Znak Airagne! - zawołał ze zgrozą. - Tego przeklętego miejsca...
Owszem, zamku Airagne - odrzekł cień, krocząc groźnie.
Airagne, siedziba hrabiego Nigreda... Ależ oczywiście. W takim razie wy...
Dużo wiecie, magistrze. Właściwie za dużo. - Zakapturzony osobnik rzucił się na niego.
Starzec, który już niemal majaczył, nie widział zbliżającej się doń ludzkiej postaci, tylko
osiem długich smukłych odnóży, którymi kierowały wybałuszone, błyskające w ciemności oczy.
Airagne! - usiłował krzyknąć, walcząc z uczuciem duszności, lecz przerażenie ścisnęło go za gardło. Kiedy poczuł na sobie owo potworne stworzenie, zawładnął nim strach i jego serce przestało bić.
ZAMEK AIRAGNE
List pierwszy - Nigredo.
Mater luminosa, zapisuję te stronice ku Twojej chwale, któraś była mi dobrą żywicielką et magistra. Twoja opowieść o ogrodzie alchemii nie była kłamliwa. Odnalazłam ów ogród w mrokach klasztoru, za posępnym portalem Nigredo. Tak nazywam pierwszy trud Dzieła, dlatego też materia, którą należy ukształtować, znajduje się jeszcze w czarnym i niedoskonałym stanie. Owa czarność przypomina mi surową wełnę, której brak na razie formy i delikatności. Nikt by nie uznał, że jest warta więcej niż uncja kamienia winnego, chociaż skrywa zdumiewające przymioty. W Nigredo, ciemnym brzuchu ziemi, czai się ogromna tajemnica.
Kardynał Romano Frangipane skrzywił się z powątpiewaniem i odłożył list do szkatułki, w której go znalazł, wraz z innymi, jeszcze nieprzeczytanymi. Kto mógł napisać podobne brednie? Z pewnością jakaś siostra, która dostała obłędu w klauzurze, albo może jakaś beginka.
Drganie lewej powieki zapowiadało nadciągający ból głowy. Prałat westchnął, czekając z rezygnacją na boleść, nieuniknione następstwo jego zmian nastroju. Wprawdzie cierpiał na owe ataki już od młodości, ostatnio wszakże się nasiliły, zmuszając go, by szukał schronienia w idealnych ciemnościach i ciszy.
W końcu, powiedział sobie, zaostrzenie dolegliwości nerwowych to zwykła rzecz w pewnych okolicznościach, zwłaszcza w stanie uwięzienia. Gnił w tej wieży od tygodni, a może od miesięcy. Trudno to ustalić. Za biforiami widać było ołowiane niebo, przesłonięte mgłą i ciemnym dymem, które nie pozwalały śledzić następowania po sobie dnia i nocy. Zachowanie jasności umysłu i zdrowego rozsądku już było cudem.
Odgłos lekkich kroków poprzedził pojawienie się damy o rudych włosach zebranych w warkocz i upiętych w kok. Frangipane powitał ją z szacunkiem, po czym wyprostował swe potężne ciało i splótł palce na brzuchu, pokazując z ostentacją sześć złotych pierścieni.
Wyglądacie na strapioną, Wasza Wysokość - zauważył prałat.
Jak mogłabym nie być strapiona, eminencjo?
Kardynał poczuł ukłucie w lewej skroni, po którym nastąpił pulsujący ból rozgałęziający się na czoło.
Nie poddawajcie się, moja królowo. Wyście Blanka Kastylijska, królowa Francji. Wkrótce przybędą wam z odsieczą.
Dama spojrzała nań z przyganą.
Kardynale od Świętego Anioła, oszczędźcie mi z łaski swojej podobnego gadania.
Na te słowa ból głowy przybrał na sile, budząc we Frangipanem pragnienie, żeby złapać tę niewiastę za gardło i udusić. Był to gwałtowny impuls, podobnie jak gwałtowna była niechęć, jaką żywił do niej, otaczającego ją nimbu zmysłowości i pychy. Nieprzypadkowo na dworze nadano jej przydomek „Pani Hersent”, od wilczycy z Powieści o Lisie. On zaś w tej chwili postrzegał ją właśnie tak: jako niewiastę zuchwałą i rozwiązłą.
W miarę jak kłębiące się uczucia wypływały na wierzch, kardynał legat rozważał możliwość spoliczkowania Pani Hersent jak byle nierządnicy za trzy grosze, po czym narzuciwszy sobie
spokój, zacisnął zęby i obdarzył ją ojcowskim uśmiechem.
Wasza Królewska Mość, musicie zachować cierpliwość i siłę. Przekonacie się, że wasze wojsko weźmie ten zamek szturmem, a wtedy hrabia Nigredo będzie musiał was uwolnić.
To nie takie proste. - Blanka podeszła do prałata, kręcąc biodrami w niebieskiej sukni. Nie skończyła jeszcze czterdziestu lat i chociaż dopiero co wydała na świat jedenaste dziecko, wyglądała świeżo niczym róża. - Udajecie, że nie rozumiecie? Nasze wojsko się rozpierzchło i błąka się bezładnie po Langwedocji. Namiestnik Humbert z Beaujeu, który nim dowodzi, został zamurowany w tej wieży razem z nami.
Kardynał od Świętego Anioła był zmuszony ponownie przytaknąć, nie mogąc oderwać od niej oczu. Ból wywołał lekkie zawroty głowy, które przyćmiły niedawną brutalność. Teraz pozwalał sobie na zupełnie inne fantazje. Wyobrażał sobie, że muska jej szyję delikatnymi dotknięciami, po czym schodzi niżej, pod szaty... Przycisnął kciuk i palec wskazujący do czoła, jakby chciał zapobiec rozpłataniu czaszki na pół. Dlaczego dręczą go pragnienia, których nigdy nie odczuwał? Gdyby mógł przynajmniej opłukać twarz lodowatą wodą! Zwalczył niezdrowe żądze i zmusił się, by powiedzieć obojętnym tonem:
Na pewno ktoś inny zastąpi Humberta z Beaujeu, naszego namiestnika, i stanie na czele wojsk.
Może macie słuszność - odrzekła Blanka, która najwyraźniej nie zauważyła jego walki wewnętrznej. - Ale powiedzcie no, nie ma żadnych wieści od naszego dozorcy?
Jeszcze się nie pokazał.
Nie pojmuję - westchnęła.
Okoliczności są dziwne - zgodził się kardynał od Świętego Anioła. - Hrabia Nigredo jeszcze nie zdradził swych zamiarów. Poprzestaje na przetrzymywaniu nas w niewoli. Prawdopodobnie to mu wystarcza do osiągnięcia celów.
Co macie na myśli?
Frangipane rozłożył ramiona, spoglądając zamglonym wzrokiem.
Hrabia Nigredo liczy na to, że więżąc królową, kardynała legata, który jej doradza, i namiestnika wojsk królewskich, będzie trzymał w szachu dwór francuski. - Opuścił dłonie na potężne uda. Od kilku chwil ból głowy zaczął słabnąć, kardynał zaś spostrzegł, że odzyskuje nad sobą panowanie. - Tak czy inaczej po śmierci waszego męża lojalność królewskich baronów się ulotniła. Na wielu z nich nie można polegać, gdyż stali się przekupni.
Byli tacy już wcześniej, eminencjo. Moje dążenie do kontynuowania krucjaty w Langwedocji miało na celu nie co innego jak tylko związanie ich z Koroną. - Blanka skrzywiła się niepocieszona. - Sami mi to doradzaliście, nie pamiętacie? Dzięki krucjacie miałam podporządkować sobie szlachtę i zyskać przychylność Stolicy Apostolskiej.
W istocie tak się stało - odparł kardynał. - Z drugiej strony jestem przekonany, że za imieniem hrabiego Nigreda kryje się wrogi nam przedstawiciel szlachty.
To dlatego, że wcale nie zażądano od nas okupu?
Prawdopodobnie, moja królowo. - Frangipane rozejrzał się dokoła, przepatrując ciemność izby. - Ale czy można wiedzieć, gdzie się podział Humbert z Beaujeu? Nie widzę go od wielu godzin.
Przed udzieleniem odpowiedzi Blanka Kastylijska podeszła do biforium w poszukiwaniu promieni słońca. Zobaczyła wszakże jedynie mgłę. Prałat spoglądał na nią z prawdziwym
nabożeństwem. Teraz widział ją lekką, zwiewną niczym anioł. Dzika Pani Hersent zniknęła, ustępując miejsca bezbronnej istocie.
Pan na Beaujeu zszedł na sam dół wieży w poszukiwaniu drogi ucieczki - wyjawiła Blanka. - Mam nadzieję, że nie da się schwytać strażom.
Ten człowiek jest szalony! - wykrzyknął kardynał od Świętego Anioła, któremu nie podobały się pomysły podyktowane przez instynkt. - Mam nadzieję, że jego pragnienie walecznych czynów nie sprowadzi na nas nieszczęścia.
Humbert z Beaujeu zszedł na dół wieży, w której go więziono. Nie było to łatwe, zdołał jednak uśpić czujność straży, przemykając pod ścianami i wykorzystując wnęki w murach. Głównego wejścia strzeżono zbyt mocno, aby próbował się przez nie przedostać, toteż udał się do podziemi, które okazały się niespodziewanie obszerne i zawiłe. Przesycało je ciepłe i zepsute powietrze.
Humbert podążał korytarzem wiodącym w dół, tymczasem liczba pochodni umieszczonych na ścianach zaczęła maleć, ustępując niemal całkowitym ciemnościom. W pewnej chwili musiał posuwać się po omacku, opierając się o mury, aż wreszcie spostrzegł, że ściany z grubo ciosanego kamienia prowadzą do nieregularnego pomieszczenia wykutego w skale. Korytarz zamienił się w tunel.
Namiestnik ruszył dalej ze szczerym zamiarem znalezienia drogi ucieczki, aby dołączyć do swego wojska i przygotować przeciwnatarcie. Trzeba działać, jeśli chce ocalić królową.
Tunel przywiódł go przed ogromny portal o konturach zarysowanych ciosami kilofa. Humbert dostrzegł w jego kształcie coś pierwotnego, co głęboko nim wstrząsnęło. Niemniej jednak przekroczył próg, lecz fala kwaśnej pary zmusiła go, by się natychmiast cofnął. Wyziewy miały zapach kuźni, z tym że były o wiele silniejsze i niemal nie pozwalały oddychać. Przemógł niepokój i zasłoniwszy twarz dłońmi, posuwał się dalej z przymkniętymi oczami, aż ku swemu ogromnemu zdumieniu stanął przed krawędzią. Z gardła wyrwał mu się okrzyk przerażenia i wówczas pojął, że znajduje się nad przepaścią. Przed jego oczami otwierał się spadek w kształcie lejka. Zakrzywione ściany przecinały wykute w granicie schody, które biegły w dół, zwężając się coraz bardziej.
Humbert zupełnie nie wiedział, gdzie jest, mimo to wydął pierś, zbierając się na odwagę, i rozpoczął schodzenie.
Schody były strome i bez poręczy - jeden fałszywy krok, a runąłby w przepaść. W dodatku im niżej się zapuszczał, tym robiło się goręcej. Drogę oświetlał mu wszakże nikły blask od dołu, dodając otuchy. Posuwał się tuż przy samej ścianie, czepiając się występów skalnych. Nie przestawał zadawać sobie pytania, dokąd te schody go zaprowadzą. Ostatni rząd stopni zakończył się w pomieszczeniu usianym kotłami i kamiennymi wannami; ulatniały się z nich te same opary, które uderzały go w nozdrza na szczycie schodów. Humbert usłyszał rytmiczne dudnienie, coś jak bardzo głęboki oddech, które przypominało gwizdanie wichru w górskich jamach.
Namiestnik nie zorientował się w porę, że ma przed sobą człowieka w łachmanach. Tamten szedł ku niemu z wyciągniętymi ramionami i szeroko otwartymi ustami, wykrzywionymi w grymasie trwogi. Humbert zdołał go ominąć, lecz spostrzegł, że za nim tłoczą się kolejni osobnicy. Był to tłum odtrąconych, w ogromnej większości noszących ślady poparzeń i ran. Wielu wymachiwało hakami, łańcuchami albo innym żelastwem.
Nie zbliżajcie się, nędznicy! - zawołał namiestnik, cofając się ku schodom.
Ciżba rzuciła się ku niemu, mrucząc kantylenę sprowadzającą się ciągle do tego samego zdania: „Miscete, coquite, abluite et coagulate!”.
Nie zbliżajcie się! - krzyknął po raz wtóry Humbert z Beaujeu.
Lecz masa odtrąconych przysuwała się coraz bardziej.
„Miscete, coquite, abluite et coagulate!”.
Nie zbliżajcie się!
Nad domami Beziers wznosiły się wysoko płomienie, przesłaniając niebo całunem czarnego dymu. Od tamtej pory upłynęło sporo czasu, Willalme ciągle jednak czuł na twarzy fale ognia i widział obrazy ogarniętego trwogą tłumu.
Wszyscy schronili się w kościele Świętej Marii Magdaleny. On też tam był, mały chłopiec, stłoczony wśród dziesiątków ciał, niemal nie mogąc oddychać. Ściskał dłoń matki, rozglądając się dokoła z twarzą poczerniałą od dymu. Obok niego płakała jakaś dziewczynka.
Nie bój się, siostrzyczko, ja cię obronię - pogłaskał ją.
Dziewczynka otarła buzię, wpatrując się w niego wilgotnymi oczami. Uśmiech.
Następnie łoskot. Drzwi kościoła zaczęły drżeć, wstrząsane uderzeniami tarana. Jęczały przy każdym ciosie niczym ranne zwierzę, aż rozpadły się z trzaskiem. Willalme pamiętał nagłe wtargnięcie światła słonecznego, oślepiającej jasności, pod której wpływem o mało nie ogarnął go wstyd, że schował się w ciemnościach. Kiedy krzyżowcy weszli do środka, uciekinierzy jęli wrzeszczeć i napierać niczym oszalałe stado.
Willalme zacisnął piąstki, gotów bronić matki i siostry. Nie chciał, żeby żołnierze zabili je, tak jak zabili ojca. Tylko że gdy się obejrzał, już ich nie zobaczył.
W kościele Świętej Marii Magdaleny nie było już nikogo.
Był jedynie on, w ciemnościach, w świecie popiołów.
I nagle uszy jął mu wypełniać łoskot tarana. Okrutny. Złowróżbny.
„Moje wspomnienia zrobione są z popiołów”.
Łoskot.
Willalme,a wyrwał ze snu huk wyważanych drzwi izby. Działając instynktownie, chwycił bułat, który umieścił wcześniej przy posłaniu, powstrzymał go jednak głos Ignacia:
Odłóż broń! Chcesz, żeby nas skazali?
Nie pojmując, co się dzieje, patrzył, jak kupiec zeskakuje z siennika i rusza naprzeciw zbrojnym, którzy wpadli do środka. Byli to zamkowi strażnicy. Wyłamali drzwi bez żadnego ostrzeżenia. Musiało się wydarzyć coś poważnego.
Kupiec podszedł do dowódcy straży z grymasem oburzenia i zdumienia na twarzy.
Co znaczy to wtargnięcie? Żądam wyjaśnień.
To wy powinniście nam udzielić wyjaśnień, senor - oświadczył żołnierz tubalnym głosem. Rozejrzał się po izbie, unosząc brwi tak gęste, że wystawały spod przyłbicy niczym szczotki.
Gdzie jest wasz syn?
Chwilowo kupiec wolał nie kłamać.
Wyjechał w nocy na wyraźne polecenie mistrza Galiba - odparł.
Dowódca straży pozostał niewzruszony, gładząc jedynie rękojeść miecza.
Mówicie bzdury. Chodźcie. Nie stawiajcie oporu.
Ignacio i Willalme wymienili zdziwione spojrzenia, po czym zgodzili się, by eskortowano ich poza donżon.
Bursztynowe światło brzasku nie złagodziło ani trochę surowych twarzy żołnierzy. Oblicze dowódcy straży cechowała odpychająca zaciętość. Nie sposób było cokolwiek z niego wyczytać poza jednoznacznym wyrazem powagi.
Wkrótce dołączyli do gromady ludzi skupionych wokół czegoś, co sądząc po kierunku
spojrzeń, musiało leżeć na ziemi. Zanim Ignacio i Willalme zdążyli pojąć w czym rzecz, spośród zebranych wyłonił się rycerz, który uczestniczył w sprzeczce poprzedniego wieczoru.
Patrzcie no na tę ogorzałą twarz, nasz mozarab. Dziś rano już nie jest taki skory do żartów - zaśmiał się szyderczo guerrejador. - I dobrze, bo za chwilę zobaczymy, jak zawiśnie na stryczku.
Jak widzę, nadal macie ręce i usta wymazane po wieczerzy, messer - rzekł kupiec, nie zaszczyciwszy go nawet jednym spojrzeniem. Utkwił wzrok w sam środek zgromadzenia, dokąd straże najwyraźniej zamierzały go doprowadzić.
Na ich widok wszyscy się rozstąpili, toteż Ignacio zdołał wreszcie dostrzec przedmiot powszechnej uwagi: ciało starca wyciągnięte na żwirowej ścieżce.
Magister! - zawołał podbiegając do zwłok. - Kto się ośmielił! Co oni wam uczynili...
Kiedy pochylał się nad ciałem, rozpacz ściskała go za serce, niepewne położenie zmusiło go
wszakże do zachowania zimnej krwi. Musi jak najprędzej zrozumieć, jeśli nie chce źle skończyć. Sądząc z wyrazu twarzy Galiba, zapewne coś go przeraziło przed śmiercią. Jego mięśnie sprawiały wrażenie skurczonych, niemal skamieniałych, gdy tymczasem szyję i lico pokrywały całkowicie czerwone plamy, o wiele większe niż te, które zauważył poprzedniej nocy. Oznaka przekrwienia, być może. Podejrzenia kupca wzbudził wszakże zielonkawy śluz sączący się z lewego ucha.
Ignacio dotknął owej dziwnej substancji, lepkiej niczym sok roślinny, powąchawszy ją zaś, nie miał już wątpliwości.
Herba diaboli - szepnął.
Dowódca straży chwycił go za ramię.
Coście rzekli? - zapytał.
Żołnierz nie zdążył dodać nic więcej, albowiem Willalme natychmiast rzucił się na niego.
Zostaw go! - syknął Francuz, odsuwając go od kupca jednym pchnięciem.
Stój! - rozkazał Ignacio. - Chcesz nas wpędzić w jeszcze większe tarapaty?
Na te słowa Willalme podniósł ręce na znak poddania i skinął głową przygnębiony. Dowódca straży zaszczycił go sapnięciem, następnie poprawił kolczugę oraz szatę wierzchnią i posłał drapieżne spojrzenie w kierunku kupca.
Powtórzcie no, senor. Coście wyszeptali?
Ignacio popatrzył na zwłoki Galiba po raz ostatni, jakby się z nim żegnał, po czym podniósł się na całą swą wysokość. Znacznie górował nad żołnierzem.
Herba diaboli - powtórzył, cedząc sylaby, aby wszyscy zrozumieli. - To ziele, które wywołuje omamy i zaćmienie umysłu, w zbyt dużej dawce trujące. Znane jest także pod arabską nazwą Tatorha.
Żołnierz przejechał palcami po gęstych brwiach, jakby chciał je schować pod przyłbicą.
Widzicie zielone plamy na szyi z lewej strony czoła magistra? - Kupiec wskazał zwłoki. - To pozostałość destylatu Herba diaboli, który wlano mu do ucha, prawdopodobnie w czasie snu. Jeśli jeszczeście nie pojęli, mistrz Galib został otruty.
To pojmuję. - Przez oczy dowódcy straży przemknął błysk. - Zastanawiam się tylko, dlaczego wasz syn to uczynił.
Mój syn? Nie rozumiem.
Widziano go w nocy, jak opuszczał stajnie, niedaleko stąd. - Żołnierz wskazał pobliski
budynek. - To on musiał zabić magistra. Potem ukradł konia i zbiegł. Nie wydaje mi się jednak, żeby przejechał przez główną bramę umocnień, nikt go nie widział.
Uberto nie miał żadnego celu w tym, żeby popełnić podobną zbrodnię - odrzekł kupiec, wpatrując się jednocześnie w twarz WiUalme’a, która pociemniała ze zmartwienia.
W tej samej chwili przez ciżbę przepchnął się guerrejador i wycelował palec w Ignacia.
Może wy mieliście cel w tym, żeby go zabić, i zleciliście to synowi.
Ja kochałem mistrza Galiba. - Kupiec spiorunował rycerza wzrokiem, jakby chciał go spopielić spojrzeniem. - Dlaczego niby miałbym go otruć za pomocą Herba diaboli?
Ach, znów wymieniacie nazwę tej przeklętej rośliny. - Na prostackiej twarzy rycerza malował się wyraz wyniosłości. - To dowodzi, żeście winni. Poza wami nikt tutaj nigdy nie słyszał o magicznej roślinie, za pomocą której popełniono tę zbrodnię...
Właśnie że tak, rycerzu - przerwał mu czyjś znajdujący się niedaleko głos. Należał do ojca Gonzaleza z Palencii. - Tylko że znacie je pod inną nazwą, bardziej rozpowszechnioną w tych stronach: „ziele czarownic”. Ma szerokie liście i kolczaste jagody, jej kwiaty są białe lub fioletowe, podobne do małych lejków. Powiadają, że używają ich brujas, wielbicielki Diany, aby odprawiać czary i latać.
Aby wyobrażać sobie, że latają - sprostował Ignacio, podnosząc wzrok. Pojawienie się nowo przybyłych dodało mu otuchy. - Wyciągi z Herba diaboli wywołują wizje, pozwalają śnić z otwartymi oczami z najwyższą wyrazistością, do tego stopnia, że człowiek nie odróżnia fantazji od rzeczywistości.
Sądząc z twarzy biednego magistra, w ostatnich chwilach życia zapewne nie cieszył się przyjemnymi wizjami - stwierdził Filip, zbliżając się do zwłok.
Tylko wysłannik Szatana mógł popełnić podobną zbrodnię - zawyrokował ojciec Gonzalez, gdy tymczasem czarny płaszcz falował mu od podmuchu ciepłego wiatru. Światło poranka padło na jego oblicze, ukazując rysy człowieka, który nie ukończył jeszcze czterdziestu lat, za to bardzo źle wyglądał jak na swój wiek. Owa przedwczesna starość zdawała się pochodzić z wnętrza, jakby cechy fizyczne przystosowały się do naturalnej skłonności ducha.
A więc mamy do czynienia z czarami - obwieścił gromkim głosem guerrejador. - Dość gadania. Na szubienicę! Powieśmy mozaraba.
Wtem stanął przed nim Gonzalez, który nie znajdując się przed obliczem króla, tak jak poprzedniego wieczoru, wcale się nie hamował.
Milcz, głupcze! - Groźba zabrzmiała tak ostro, że wśród zgromadzonych zapadła cisza. Brat rzucił władcze spojrzenie w kierunku dowódcy straży. - Dowódco, zabierzcie tego bezmyślnego człowieka i zamknijcie w lochu. Wczoraj wieczorem już raz nadużył mojej cierpliwości.
Żołnierz przytknął dłoń do hełmu, jakby nie potrafił odczytać rozkazów.
Rozumiecie przez to kupca z Toledo czy...
Nie, gamoniu! Mam na myśli tego rycerza! - wrzasnął Gonzalez. - Usuńcie mi go sprzed oczu.
Tym razem rozkaz był jednoznaczny, toteż straże go wykonały. Chwyciły guerrejadora za ramiona i odciągnęły, tymczasem nieszczęśnik wierzgał jak muł i złorzeczył.
Bracie, nie możecie mi tego uczynić! Należę do dworu! Jestem bardziej przydatny niż...
Co wy pleciecie? - W głosie dominikanina słychać było głęboką pogardę. - Wy i siepacze waszego pokroju nadajecie się tylko do zalewania pól bitewnych krwią i rozsiewania po nich siekanego mięsa, waszego i cudzego. Taką właśnie rolę odgrywacie w historii. Lepiej by było, gdyby ciąg wydarzeń dało się uzależnić od bystrości umysłu i umiaru, zamiast posługiwać się zgrają bezmózgich fanatyków. Nie obawiajcie się, rycerzu, nie jesteście bardziej przydatni od jakiegokolwiek innego żołnierza. Jeden więcej czy jeden mniej... I tak zostaje jeszcze całe morze.
Wygłosiwszy swą tyradę, zakonnik uspokoił się i spojrzał na Ignacia.
Muszę jak najprędzej rozmówić się z Jego Królewską Mością - rzekł do niego kupiec. - Gdzie on teraz przebywa? Dlaczego nie tutaj, aby osobiście zająć się kwestią zabójstwa?
Król Ferdynand nie przyjdzie. - Gonzalez wzruszył ramionami, dając do zrozumienia, że jego autorytet aż nadto wystarczy do rozwiązania sprawy. - W tej chwili uczestniczy w naradzie wojennej. Wygląda na to, że z Zachodu zbliża się armia emira Kordoby. Trzeba będzie zdecydować, jak stawić jej opór.
Nie lękajcie się, mistrzu Ignacio - wtrącił się Filip z Lusignan. - Zarówno ja, jak i ojciec Gonzalez jesteśmy przekonani o waszej niewinności. Należy wszakże jeszcze ustalić, co się stało z waszym synem.
Jak już tłumaczyłem dowódcy straży - odparł kupiec - Uberto wyruszył przed świtem z misją, którą powierzył mu mistrz Galib.
Zatem magister został zabity po spotkaniu z nim - doszedł do wniosku Filip.
Bez wątpienia musiało tak być.
Może zabójca żywił ciekawość dla misji powierzonej waszemu synowi przez Galiba - wykoncypował ojciec Gonzalez. - Powiedzcie no, mistrzu Ignacio, co to za zadanie?
Westchnąwszy ze stoickim spokojem, kupiec skłamał bezwstydnie:
Niestety nic mi o nim nie wiadomo. Galib spuścił zasłonę tajemnicy, mówiąc, że opowie mi o tym rano. I jak sami możecie się przekonać, teraz nie będzie już w stanie wyjawić, dokąd wysłał mojego syna.
Pojmuję - mruknął Gonzalez. - W każdym razie dłużej nie można czekać, musicie jak najprędzej wyruszyć do Tuluzy wraz z messer Filipem. Biskup Fulk was oczekuje. Los Blanki Kastylijskiej jest w waszych rękach.
Wedle rozkazu, wielebny ojcze - skłonił się kupiec.
Czekam na was w stajni za godzinę - obwieścił Lusignan. - W ten sposób zdążycie się swobodnie pokrzepić i sporządzić zapasy na podróż.
Ja z kolei zarządzę uroczystość pogrzebową dla biednego mistrza Galiba i każę wszcząć śledztwo w sprawie jego zabójstwa - dodał Gonzalez. - Morderca nie pozostanie bezkarny.
Na znak dominikanina straże podniosły ciało magistra i złożyły je w drewnianej lektyce.
Wydawało się przez chwilę, że twarz Galiba, opadając na bok, z powrotem się ożywiła. Była to wszakże jedynie ułuda. Podniósłszy go, mężczyźni ruszyli w kierunku donżonu, do kościoła z cegieł wypłowiałych na słońcu. Tam szczątki starca miały spocząć aż do pogrzebu.
Ignacio przyłączył się do orszaku bez słowa. Willalme, jak zawsze podążający u jego boku, był świadkiem jednej z rzadkich chwil, gdy oczy kupca zdradzały ludzkie uczucia. Dobrze wiedział, że wkrótce nie pozostanie po nich żaden widoczny ślad.
Ciepło brzasku ustępowało miejsca częstym porywom sirocca, tymczasem stojące już
wysoko słońce ożywiało barwy płaskowyżów. Ignacio powiódł wzrokiem za stadem pelikanów, które wzbiły się znad brzegów Gwadalkiwiru. Szybujące w powietrzu ptaki zakreśliły łuk na błękitnym niebie, po czym pofrunęły ku odległemu już zamkowi Andujar.
Willalme siedział obok niego na koźle, ściskając w dłoniach lejce.
Filip z Lusignan jechał przodem na białym koniu, ze wzrokiem skierowanym na wschód. Podróż się rozpoczęła.
Ten, kto wątpi w istnienie demonów, niech przyjrzy się nawiedzonym, albowiem diabeł, przemawiając przez ich usta i miotając się tak okrutnie w ich ciałach, daje namacalny dowód swego istnienia.
Cezariusz z Heisterbach, Dialogus miraculorum, V, 12
Ignacio otworzył oczy i zamrugał, przerażony oślepiającym światłem późnego poranka.
Zasnąłeś? - zapytał Willalme, który powoził po zakurzonej drodze.
Na trochę.
Kupiec wbił wzrok w szlak, wstęgę czerwonej ziemi usianej gdzieniegdzie zaroślami. Słońce piekło z obezwładniającą siłą, rozpalając kamienie na piasku. Ogrody i pola uprawne wyłaniały się odległe niczym miraże.
Pozostawiwszy za plecami ziemie Kastylii, od kilku dni przemierzali aragońskie płaskowyże, podążając ku osadzie wznoszącej się na pobliskim wzgórzu. Powinni tam dotrzeć wczesnym popołudniem.
Lusignan zwolnił, zrównując się z wozem.
Prawie dojechaliśmy do Teruelu. Dobrze by było zatrzymać się tam do jutra rana.
Dobra myśl - powiedział Ignacio. - W ten sposób będziemy mogli odpocząć. Zwierzęta są wyczerpane.
Do Langwedocji jeszcze długa droga - dodał Willalme, wpatrując się w chmarę czarnych ptaków krążących nad ich głowami, co raczej nie dodawało im otuchy. - Strawilibyśmy mniej czasu, gdybyśmy popłynęli morzem, wzdłuż Walencji i Katalonii, aż do Narbonne.
To prawda - przyznał Filip - ale ostatnio po tym odcinku morza grasują muzułmańscy piraci. Ich okręty cumują przy Majorce wbrew woli króla Aragonii, dlatego podróż byłaby niebezpieczna.
Francuz już miał odpowiedzieć, spuściwszy wszakże wzrok, dostrzegł w oddali tłum ludzi zmierzających w ich kierunku. Osłonił oczy przed promieniami słońca, aby lepiej widzieć. Sądząc po odzieniu, wydawało się, że to procesja mnichów, kiedy jednak podjechał bliżej, musiał zmienić zdanie. W ciżbie znajdowały się także niewiasty i dzieci.
Widzieliście tych ludzi? - zapytał swych kompanów.
Wygląda na to, że idą ku nam - rzekł Ignacio. - Ale nie ma się czym martwić, ich stroje wskazują, że to begardzi albo pokutnicy.
Pokutnicy? - powtórzył Filip z nutą wzgardy w głosie. - Raczej zgraja nędzników. Nie widzicie, jacy są żałośni?
Powoli tłum łachmaniarzy zbliżył się do trójki towarzyszy. Niektórzy z nich byli bladzi i wychudzeni, oszpeceni wycieńczeniem i czerwonką, inni mieli twarze pobrudzone od łez albo poorane rozpaczą. Ignacio wiedział, że na hiszpańskich ziemiach roi się od włóczęgów i pielgrzymów zdążających do Santiago, nigdy jednak nie natrafił na równie liczną zgraję i w równie opłakanym stanie. Poprosił Wilłalme’a, żeby zatrzymał wóz, po czym pozdrowił chuderlawego starca, który wlókł się z kosturem na czele ciżby.
Kim jesteście? - zapytał.
Bons chretiens - zaskrzeczał starzec o twarzy przypominającej sępa z hiszpańskich pustyń.
Nie lękajcie się. Nie zamierzamy wyrządzić wam krzywdy, tylko iść dalej swoją drogą.
Bons chretiens, rzekliście? - Lusignan zmarszczył czoło. - Według mnie jesteście raczej podobni do tak zwanych Biedaków z Lyonu, wyznawców heretyka Piotra Waldy. - Szarpnął wodze konia, który zaczynał przejawiać niepokój, i położył dłoń na rękojeści miecza. - Nie
czyhacie przypadkiem na jakiegoś sługę bożego, którego można złupić?
Źrenice starca rozszerzyły się z trwogi.
Nie, monsieur, łaski! Nie jesteśmy waldensami.
Filip puścił miecz, za to rozciągnął twarz w groźnym szyderczym uśmieszku.
Kim więc jesteście?
Bons chretiens, nikim innym. - Starzec złożył ręce w błagalnym geście. - Nie jesteśmy gwałtownikami, nikomu się nie naprzykrzamy...
Ignacio, któremu nie spodobał się obrót, jaki przybrała ta wymiana zdań, przemówił najgrzeczniej jak potrafił:
Skąd przybywacie?
Na te słowa starzec się rozpogodził i wskazał na osadę, która wznosiła się na pobliskim wzgórzu.
Wypędzono nas z Teruelu, więc przenosimy się do sąsiednich osad.
Ale wy nie jesteście Aragończykiem, po waszej mowie słychać, żeście z Prowansji.
Istotnie, pochodzimy z południa Francji.
Ignacio przyjrzał mu się zaciekawiony.
To dlaczego znajdujecie się na tych ziemiach?
Na te słowa oczy starca zapłonęły przerażeniem.
Uciekamy przed Archontes.
Przed Archontes?
Tak, monsieur. - Starzec wsparł się ze znużeniem na kosturze. - To wojownicy, którzy maszerują pod sztandarem Czarnego Słońca, przemierzają ścieżki Langwedocji i Prowansji i napadają na każdego bon chretien napotkanego po drodze.
Filip z Lusignan pogładził dłonią podbródek, wyraźnie pełen wątpliwości, nie odezwał się jednak. Okrążał truchtem wóz kupca z pozorną obojętnością, zapisując w pamięci tę rozmowę, miejsce i twarze.
Z kolei Ignacio, nie chcąc dłużej zwlekać, podniósł dłoń na znak pożegnania.
Życzę szerokiej drogi wam i waszym towarzyszom. Niech Pan ma was w swojej opiece.
Was też, monsieur - odwzajemnił się starzec.
Gromada nędzników ruszyła dalej, po czym powoli zniknęła za horyzontem.
Zdążyli już dotrzeć do miasta Teruel, gdy Filip przerwał milczenie:
Ci łachmaniarze to byli heretycy, nie mam cienia wątpliwości.
Ja też tak myślę - przyznał Ignacio. - Powiedzieli, że zwą się bons chretiens, jak zwykli określać siebie katarzy z Langwedocji. I jak mogliśmy zauważyć, raczej źle sobie radzą.
Wspomnieli wszakże o Archontes - ciągnął Lusignan. - O ile się nie mylę, to imię demonów stojących na czele zastępów piekielnych.
Nie tylko. Przez archonty heretycy rozumieją istoty nadprzyrodzone, które uwięziły światło ducha w materii, kształtując świat, w jakim żyjemy.
Sporo wiecie, mistrzu Ignacio, a nawet część waszej wiedzy wykracza poza mądrość dozwoloną dobremu katolikowi - rzekł Filip z Lusignan, pozwalając sobie na niezbyt miły chichot. - Gdybyście nie byli wierni Koronie kastylijskiej i Stolicy Apostolskiej, chyba musiałbym na was donieść do biskupiego trybunału.
Kupiec skwitował całą sprawę uniesieniem brwi.
Waszą powinnością byłoby dokładnie tak uczynić. Lecz kontynuując rozmowę, pominęliśmy właśnie pewien ważny szczegół.
Co przez to rozumiecie?
Tamten starzec, mówiąc o Archontes, nie miał na myśli istot nadprzyrodzonych, tylko wojsko, które maszeruje pod sztandarem Czarnego Słońca.
Dobrze pamiętam, mimo wszystko wydaje mi się to dziwne. O ile wiem, nie istnieje żadna armia oznaczona takim godłem.
Może armia nie, za to coś innego tak.
Mówcie jaśniej.
Czarne Słońce jest symbolem Nigredo, pierwszej fazy dzieła alchemika. A tak się akurat składa, że nasz wróg to alchemik o imieniu hrabia Nigredo. Nic wam nie przychodzi na myśl?
Filip skinął głową, wyraźnie poruszony tym twierdzeniem.
Macie słuszność, nie wychwyciłem tego... Waszym zdaniem oddziały, o których wspominał tamten starzec, to wojska hrabiego Nigreda?
Nie mogę tego wykluczyć.
Lusignan przyglądał mu się uważnie, jakby zamierzał wyrazić jakieś istotne spostrzeżenie, lecz rozmowę przerwał głos Willalme’a:
Patrzcie, widać mury miasta.
Teruel ukazał się ich oczom ze wstydliwym wdziękiem pustynnej róży. Mury zewnętrzne miały czerwonoorzechowy odcień gliny, jakby zaraziła je panująca na płaskowyżu spiekota, poza nimi wszakże trzej mężczyźni mogli podziwiać wytworność godną wschodniego miasta, pełnego krętych uliczek i wież obłożonych ceramiką. Większość kamienic zachowała styl mudejar, połączenie cech romańskich i arabskich. Zresztą wielu muzułmanów żyło w pokoju razem ze społecznością chrześcijańską.
Kompania przebiła się przez gąszcz budynków i namiotów w poszukiwaniu hospicjum, gdzie można by zjeść wieczerzę i spędzić noc, i minąwszy niespodziewany pochód turbanów i kapturów, dotarła do rzemieślniczego osiedla. Za fasadami warsztatów widać było zastępy pomocników, którzy krzątali się od jednego pieca do drugiego i wymachiwali długimi łopatami, wyjmując i wsadzając naczynia stołowe w kolorze gliny.
Omal nie zapomniałem, że Teruel to miasto garncarzy - rzekł Ignacio, przyglądając się kilku rzemieślnikom przy pracy.
Zamiast odpowiedzieć, Filip z Lusignan szarpnął wodze i zrobił dostojną minę. Z jednej z plazas wyłonił się właśnie oddział zbrojnych, któremu przewodził zakonnik na koniu. Była to jednostka piechoty katalońskich almogavers najeżona oszczepami pod rozkazami króla Aragonii.
Na ten widok większość przechodniów się rozstąpiła, przywierając do murów albo pierzchając w boczne uliczki.
Zakonnik na koniu podążał wyniośle, ze wzrokiem utkwionym w trójkę przybyszów. Obejrzał dokładnie ich szaty, uprząż koni ciągnących wóz i wierzchowca Filipa, aż wreszcie skupił uwagę na Ignaciu.
Nie wyglądacie na ludzi stąd, senor. Ktoście?
Przybywamy z Kastylii, wielebny ojcze - odparł serdecznie kupiec. - Dopiero cośmy wjechali do miasta, szukamy hospicjum albo gospody na nocleg.
Tu niedaleko, obok dużej catedral jest dość przyjazna gospoda - odparł mnich. - Lecz jeszcze nie odpowiedzieliście: ktoście?
Nazywam się Ignacio Alvarez z Toledo, a to są moi towarzysze podróży. Zdążamy do Francji.
Nigdy o was nie słyszałem, senor - zakonnik powoli pokiwał głową - w każdym razie nie przypominacie tych, których szukam. - Wykrzywił usta w chytrym grymasie. - Mimo to i tak moglibyście mi się przydać.
Mówcie jaśniej, proszę.
Mnich odetchnął głęboko, jakby szykował się do wygłoszenia obwieszczenia, jego głos zabrzmiał jednak spokojnie:
Nazywam się Juan z Montalban i służę trybunałowi biskupiemu w Saragossie jako testis synodalis, to znaczy prowadzę dochodzenia w imieniu biskupa. Jestem na tropie zgrai heretyków zbiegłych z Prowansji. Już zostali ostrzeżeni, że mają opuścić te ziemie, lecz nadal się tu kręcą. Cóż, zapewne wiecie, że z mocy prawa nie tolerujemy w naszych diecezjach żadnego rodzaju herezji. Dlatego też jeśli dysponujecie jakąś wiedzą w tej kwestii, macie obowiązek ją wyjawić pod karą diffamatio albo ekskomuniki, o ile nie gorszą.
Ignacio nie odpowiedział, a wyraz jego twarzy stał się nieodgadniony.
O jakiego rodzaju heretykach mowa?
O katarach, nie ma co do tego cienia wątpliwości. Wielu z nich znanych jest wszakże jako „manichejczycy”, od imienia swych wschodnich poprzedników, albo jako „albigensi” - dodał zakonnik z grymasem pogardy. - Przypominają tłum łachmaniarzy. Z tego, co odkryłem, wynika, że wygnano ich z tego miasta wczorajszego wieczoru.
W tej chwili rozległ się dźwięczny głos Filipa:
Widzieliśmy ich kilka godzin temu, ojcze.
Mnich wbił wzrok w Lusignana.
Jesteście pewni?
Całkowicie - odparł rycerz, zadzierając podbródek. - Właśnie oddalali się od Teruelu. Kierowali się na południowy wschód.
Znakomicie, wmienem wam wdzięczność.
Moją powinnością było to uczynić, ojcze Juanie - odrzekł Filip z dumnym spojrzeniem. - Mam nadzieję, że moje wskazówki okażą się przydatne.
Z pewnością.
Zakonnik pożegnał się w pośpiechu, po czym na jego znak oddział ustawił się w szyku gotów do marszu.
Odwróciwszy się plecami do placu, almogavers ruszyli ku bramom miasta. Zostawili za sobą procesję gapiów o ściągniętych twarzach i z rozdziawionymi ustami.
Pilnując się, by nikt go nie usłyszał, Ignacio zwrócił się do Filipa z przyganą w głosie:
Zadziwiliście mnie, messer. Właśnie wydaliście wyrok na tych biednych ludzi.
To był nasz obowiązek. - Rycerz wzruszył ramionami. - Edykt królewski skazuje na wygnanie wszystkich heretyków, jacy znajdują się na aragońskiej ziemi.
Dobrze znam ten edykt. - Kupiec pociemniał na twarzy, widząc, jak pięści Willalme’a zaciskają się na lejcach ze złością. - Wydał go wiele lat temu Piotr II Aragoński, który przewidział bezlitosne kary. Heretycy, którzy złamią jego postanowienia, zostaną spaleni na
stosie. - Jego głos stał się poważny. - Czy płacz tych dzieci nie będzie was dręczył w nocy? Lusignan wykrzywił wargi w cynicznym grymasie.
- Ani trochę. Jako templariusz, a potem rycerz Calatravy często musiałem podejmować
wiele drastyczniejsze decyzje. - Spiął konia, okazując pewną nerwowość w ruchach. - Skończmy z tym i znajdźmy miejsce na nocleg. Muszę wysłać wiadomość do ojca Gonzaleza z Palencii, żeby dać mu znać, gdzie jesteśmy.
Ignacio, który wpatrywał się uważnie w twarz Filipa, po raz pierwszy zdał sobie sprawę, że za jego szorstkością nie kryje się szlachetność, lecz maska sadyzmu. Niechby i ów rycerz zachowywał się od czasu do czasu jak świętoszek, kupiec z pewnością nie mógł wszakże pozostać obojętny na podobną niegodziwość, toteż drażniła go myśl, że jest zmuszony współdziałać z tym człowiekiem. Z kolei Willalme poczuł do Lusignana instynktowną nienawiść, która miała się rozrosnąć ponad miarę.
Pod wieczór niedaleko Teruelu wzniósł się słup czarnego dymu podsycanego płomieniami
rozdzierający wrzask.
Uberto przemknął jak błyskawica przez hiszpańskie płaskowyże na grzbiecie prędkiego Jaloque’a. Posuwał się bez trudu wzdłuż camino aragones i pokonał Pireneje przy przełęczy Somport, summus portus, po czym przedostał się na terytorium Francji. Podróżował w pojedynkę po raz pierwszy, co napawało go ogromną euforią pomieszaną z poczuciem wolności, ponadto doświadczał jakiegoś współzawodnictwa z ojcem. Pragnął doprowadzić misję do końca i dołączyć do niego w Tuluzie przed czasem, aby udowodnić mu własną wartość. Była to wszakże jedynie część prawdy. Przede wszystkim rzucił wyzwanie samemu sobie. Przez lata podążał za Ignaciem w poszukiwaniu świętych i świeckich towarów, przemieszczając się z nadmorskich miast na rynki w głębi Europy, ojciec zaś dbał o to, aby nauczyć go wszystkiego o odwiedzanych miejscach i najprzeróżniejszych aspektach wiedzy oraz nieustannie rozwijał jego umiejętności i zdolności. Jednakże za owymi wspomnieniami kryły się również niemiłe wydarzenia, Ignacio był bowiem powściągliwy w okazywaniu uczuć. Uberto cierpiał z powodu tęsknoty za nim głównie w dzieciństwie, kiedy to ojciec przebywał na wygnaniu przez ponad dekadę, ani razu nie dając znaku życia i zmuszając go do niekończącej się samotności w klasztorze, z dala od rodziny. Chociaż Uberto pojmował przyczynę tego stanu rzeczy, nigdy nie zdołał mu całkowicie wybaczyć, później zaś, kiedy się już połączyli, nie potrafił zapełnić pustki tamtych lat. „Ale teraz, gdy nie chronią mnie już jego opiekuńcze skrzydła, będzie musiał przynajmniej się o mnie martwić”, pomyślał, podjąwszy się misji Galiba.
Podróż upływała bez przeszkód, lecz w Gaskonii przez ponad tydzień towarzyszył mu ulewny deszcz. Młodzieniec się nie poddawał, toteż otulony płaszczem deszczowym pędził w ulewę przez lasy bukowe i brzozowe, uważając na osuwiska i zmierzając cały czas na południe. Kiedy przestało padać, zapanował skwar, a Uberto, minąwszy fortecę w Foix i zamek Mirepoix, zostawił za plecami porośnięte zielenią przylądki.
Wreszcie dotarł do pustej polany, którą przeciął z rosnącym niepokojem, aż natrafił na zwęgloną wioskę. Z pewnością ogień wzniecono umyślnie, bez wątpienia niedawno, ponadto ślady na ziemi świadczyły o walce między mieszkańcami a wojskiem najeźdźcy. Jedyną osobliwość stanowił brak trupów.
Młodzieniec nie czuł się na siłach, by przystanąć wśród zgliszczy, ruszył więc dalej przez las. Posuwał się korytem strumyka, wątłej odnogi rzeki Ariege, a gdy upał dosięgnął zenitu, zrobił postój nad stawem, w cieniu drzew.
Podróż go zmęczyła, w dodatku nie golił się od tygodni, dlatego przywiązał konia do krzewu, pozwalając sobie wreszcie na odpoczynek. Zdjął mokry od potu kaftan i zanurzył dłonie w lodowatej wodzie, następnie zmoczył twarz i ochlapał piersi. Poczuł się jak nowo narodzony.
Po krótkim wytchnieniu ruszył w dalszą drogę. Zostawiwszy za sobą skręt ku Tuluzie, jechał truchtem przez całe popołudnie. Zaczął się już obawiać, że nie znajdzie miejsca na nocleg, kiedy uzmysłowił sobie, że stoi u stóp góry. Podniósłszy wzrok ku jej wierzchołkowi, spostrzegł zamek skąpany w czerwieni zachodzącego słońca. Twierdza Montsegur!
Euforia wywołana dotarciem do celu dodała mu sił. Nie zwlekając, popędził więc ścieżką na szczyt, wśród rzednących drzew, które ustępowały pola coraz bardziej stromym krzaczastym pastwiskom. Na koniec pojawiły się nagie kamienne występy i zwisające nad przepaścią tarasy,
lecz Jaloque nie okazał najmniejszego wahania.
Twierdza Montsegur wyłaniała się spośród jałowych wapiennych wzniesień. Miała osobliwy kształt - przypominała pięciokąt, nad którym po północno-zachodniej stronie dominował donżon
podstawie prostokąta. Najciekawszy element, o którym Uberto już słyszał, stanowiło dwanaście otworów wzdłuż obwodu, nadających mu wygląd starego obserwatorium gwiezdnego.
Wtem dobiegły go męskie głosy, następnie spomiędzy głazów wyłoniła się gromada zbrojnych. Niektórzy mieli trójkątne tarcze w kształcie latawca, inni ściskali włócznie i małe puklerze. Młodzieniec wskazał na bramę twierdzy, teraz już dobrze widoczną na końcu ścieżki,
oznajmił, że ma wiadomość dla kasztelana. Na te słowa pozwolono mu przejść.
Mury Montsegur okalały placyk zastawiony namiotami i drewnianymi budynkami. Pomimo późnej pory nadal kłębił się tam tłum, w większości biednie odziany plebs.
Powierzywszy Jaloque’a młodziutkiemu stajennemu, Uberto ruszył raźnym krokiem ku donżonowi, uznał bowiem, że to najodpowiedniejsze miejsce, by znaleźć Rajmunda z Pereille. Zanim jednak zdołał go odszukać, jego uwagę przykuło poruszenie przechodniów, którzy gromadzili się pośrodku osady. Zarażony powszechnym zapałem udał się za nimi, dotarłszy zaś do serca zbiegowiska, ujrzał chłopca w habicie klęczącego przed starcem o sędziwym wyglądzie. Wzniósł ku niemu błaganie, Benedicite, a starzec położył mu dłoń na głowie, odmawiając Pater noster.
Uberto rozpoznał katarski obrzęd consolamentum, z odrobiną rozczarowania stwierdził jednak, że nie ma w nim potworności opisywanych przez katolickich duchownych. Nikt nie podrzynał gardeł dzieciom, nie oddawał czci kotom ani nie całował w zad Szatana. Obrzęd polegał na prostej prośbie o modlitwę, przedstawionej staremu człowiekowi przez chłopca. Uberto zdawał też sobie sprawę, jak rzadko można było przyglądać się publicznie takim wydarzeniom.
Kiedy recytacja Pater noster dobiegła końca, chłopiec pośrodku placu wzniósł oczy do nieba, duchowo odrodzony. Tłum jął się rozstępować, Uberto zaś ruszył dalej do donżonu. Dotarcie na miejsce nie zajęło mu dużo czasu.
Donżon wznosił się na skraju placu, bramy pilnowały straże. Przyglądając się jego budowie, młodzieniec zauważył, że z jednego z okien wpatruje się weń pewna niewiasta. Wydała mu się bardzo piękna, choć dotknięta jakąś troską, toteż nie mógł się powstrzymać, by nie pozdrowić jej gestem. Ona uśmiechała się przez chwilę, po czym zniknęła.
Do rzeczywistości przywołał go głos strażnika:
Nieznajomy, nie możecie tak tutaj stać.
Muszę się widzieć z Rajmundem z Pereille, kasztelanem - padła odpowiedź Uberta. - Mam dla niego wiadomość.
Uberta zaprowadzono do komnat kasztelana na szczycie donżonu. Straże kazały mu czekać przed wielkimi zamkniętymi drzwiami, aż pan na Pereille zostanie powiadomiony o jego przybyciu. Wkrótce potem pozwolono mu wejść.
Komnatę oświetlały nieliczne pochodnie, ściany były ozdobione arrasami, łukowo zwieńczone okna wychodziły na znajdujący się poniżej plac. Pośrodku stał prostokątny stół.
Blask płomieni muskał postać mężczyzny, która wyłoniła się z mroku. Był to krępy, gęsto owłosiony człowiek lat od czterdziestu do pięćdziesięciu, z okrągłą głową pokrytą łysiną i z wijącą się brodą. Nosił błękitny obcisły kaftan i tunikę z czerwonego aksamitu, na klamrze
od pasa widniał herb szlachecki Mirepoix. To musiał być Rajmund z Pereille.
Wyszedł na środek komnaty kołyszącym krokiem i zmrużył wpatrzone w młodzieńca chytre oczka podobne do oczu fretki. Na znak powitania podniósł kielich i wychylił jego zawartość jednym haustem.
Zatem jesteście Uberto Alvarez, z samej Kastylii... - przemówił ochrypłym głosem, po czym otarł rękawem strużkę śliny, która pociekła mu z ust. - Powiedzieliście, że kto was przysyła?
Czcigodny Galib, dawny socius Gerarda z Cremony - odparł Uberto, nie mogąc się zorientować, czy stojąca przed nim osoba jest naprawdę wyniosła, czy udaje. - Na dowód mam list, który własnoręcznie napisał. Jest przeznaczony dla was.
Pokażcie mi go - rzekł dobrodusznie Rajmund z Pereille. - I usiądźcie sobie wygodnie. Jesteście moim gościem.
Uberto poszperał w sakwie, wydobył zwój pergaminu, który powierzył mu Galib, i wręczył go szlachcicowi, następnie rozejrzał się dokoła w poszukiwaniu czegoś do siedzenia, aż znalazł piękne krzesło z poręczami i oparciem.
Rajmund patrzył, jak się rozsiada.
Wyobrażam sobie, żeście zdrożeni.
W istocie - odparł młodzieniec.
Kasztelan zatrzymał na nim wzrok jeszcze na chwilę, potem obejrzał wiadomość ze znudzoną miną.
List wygląda na prawdziwy... Tak, sprawia wrażenie rzeczywiście napisanego przez mistrza Galiba. - Uniósł brwi. - Zdaje się, że magister nie naucza już w Studium w Toledo... - Czytał dalej. - Powiedziałbym, że sprawa jest raczej poważna - oświadczył na koniec.
Właśnie liczyliśmy na waszą pomoc.
Rajmund pomachał listem jak wachlarzem i opuścił ramiona.
Czego dokładnie ode mnie chcecie? Streśćcie to własnymi słowami, ta wiadomość jest tak rozwlekła, że się gubię... Albo może za dużo wypiłem...
Uberto wsparł łokcie na poręczach i wychylił się do przodu, wyczuwając w rozmówcy zawoalowaną wrogość.
Jak pisze mistrz Galib, chcielibyśmy się czegoś dowiedzieć o hrabim Nigredzie.
Kasztelan zachichotał z przekąsem.
Ach, jednym słowem błahostki. Niczego więcej wam nie potrzeba?
Magister wspominał o pewnym manuskrypcie alchemicznym, który jest w waszym posiadaniu, Turba philosophorum. Pyta, czy jest możliwe uzyskanie kopii.
Żeby pomóc Blance Kastylijskiej?
Młodzieniec zmarszczył czoło i spojrzał szlachcicowi prosto w oczy.
W rzeczy samej.
Pan na Pereille odwrócił wzrok.
Przykro mi, monsieur. Nie mogę was zadowolić.
Jakże to! Magister zapewnił mnie...
Mocno zasępiony Rajmund próbował się usprawiedliwiać:
To prawda, jakiś czas temu spotkałem Galiba i przez lata darzyłem go pewną czcią. Chętnie bym go wprowadził do mojej świty i korzystał z jego rad. Zresztą kto by tego nie
pragnął? To wielki człowiek, mędrzec. - Westchnął. - Niemniej jednak obecne okoliczności nie pozwalają mi spełnić jego żądań.
Jakie okoliczności? Mówcie jaśniej.
Oczy, które jęły się ponownie wpatrywać w Uberta, wcale nie były oczami pijaka.
Sprawiacie wrażenie bystrego młodzieńca, monsieur. Z pewnością zdążyliście się zorientować, co się dzieje za murami Montsegur. To znaczy jakiego rodzaju ludzie znajdują tu schronienie.
Katarzy, to oczywiste. - Chłopiec wyprostował się na krześle, czując się zagrożony. - Jak tylko wszedłem do twierdzy, byłem świadkiem wydarzenia, które rzadko można oglądać publicznie. Pewien człowiek otrzymał consolamentum na oczach wszystkich.
Rajmund skinął potakująco głową, z uszczypliwym grymasem na twarzy.
Mam nadzieję, że przyglądanie się praktykom powszechnie uznanym za... jak by tu rzec... heretyckie nie wzbudziło waszego niepokoju.
Ależ skąd. - Uberto rozłożył ręce w wymijającym geście. - Rzeczy, które potrafią wzbudzić mój niepokój, są innej natury.
Skądinąd consolamentum to jedyny sakrament, który ma jakąkolwiek wartość dla tego, kto rozumie dosłownie Ewangelię Świętego Jana. Dlatego katarzy lubią się określać jako bons chretiens. Natomiast boni homines, ich nauczycieli, nazywają perfecti. Jednym z nich jest Bernard z Lamothe, starzec, którego widzieliście na placu.
Nie pojmuję, jak może to uniemożliwić wam spełnienie próśb Galiba. Ani ja, ani magister nie jesteśmy przeciwni wyborom kultu głoszonym w tym miejscu.
Rajmund wzruszył ramionami, w jego głosie zaś dało się słyszeć żartobliwą nutę.
Przyznaję, że z początku wziąłem was za papieskiego szpiega czy kogoś w tym rodzaju, monsieur - rzekł. - Lecz po wielu trudach życia mogę powiedzieć, że nauczyłem się rozpoznawać kłamców, kiedy mam z nimi do czynienia. Wasza szczerość nie podlega dyskusji, wierzcie mi. Nie mogę jednak powiedzieć tego samego o królestwie, które reprezentujecie. Ferdynand Święty jest najbardziej katolickim władcą, jakiego można sobie wyobrazić, zupełnie tak samo jak jego ciotka Blanka... Postawcie się na moim miejscu. Jak mogę im zaufać?
Uberto starał się ukryć zdenerwowanie, tak jak nauczył go tego ojciec.
Ja nie reprezentuję Ferdynanda III. Żaden przedstawiciel kastylijskiej curia regis nie wie o tym spotkaniu.
Ułuda. - Rozmówca z trudem powstrzymał śmiech, położył na stole list od Galiba i chwycił ceramiczny gąsiorek. - Jestem dzisiaj strasznie niegościnny, nie zaofiarowałem wam jeszcze nic do picia. Skosztowalibyście łyczek tego przedniego wina? Nazywa się Aygue ardent. Pochodzi z górnej Garonny.
Nie, dziękuję.
Jak chcecie. - Odpowiedź najwyraźniej rozczarowała kasztelana, który i tak napełnił swój kielich i podniósł do ust, wzruszając ramionami. Gdy przełknął wino, jego oczy zalśniły mocniej. - Na dworze kastylijskim nic nie dzieje się bez przyzwolenia Ferynanda III i ojca Gonzaleza z Palencii. Posłuchajcie mojej rady, nie lekceważcie tego przeklętego dominikanina. On nie zwykł niczego zostawiać przypadkowi.
Chcecie przez to powiedzieć, że brat Pedro Gonzalez jest osobiście zamieszany w tę sprawę?
Chcę przez to powiedzieć, że Gonzalez bez wątpienia jest w zmowie z pewnym prałatem, który ma ogromne wpływy na tych ziemiach i o którym z pewnością słyszeliście: z biskupem Fulkiem z Tuluzy. - Rajmund postawił na stole pusty kielich. - Pozornie dbają o interesy odmiennych królestw, lecz obaj słuchają rozkazów tej samej osoby...
Papieża - domyślił się Uberto.
Istotnie. Biskup Fulk w szczególności zdaje sprawę wysłannikowi Stolicy Apostolskiej we Francji: Romanowi Frangipanemu, kardynałowi od Świętego Anioła. Jemu winien najwyższe posłuszeństwo, jeszcze wyższe niż królowej Blance.
Nie obchodzą mnie te knowania - wyjaśnił młodzieniec. - Chcę jedynie odnaleźć hrabiego Nigreda.
Jesteście łatwowierni, monsieur. Jak sądzicie, o czym my właśnie rozmawiamy? Hrabia Nigredo ma bliskie powiązania z tymi prałatami, bliższe niż wam się wydaje.
Skąd ta pewność?
Hrabia Nigredo także nienawidzi katarów - odparł krótko szlachcic. - Ci jego przeklęci najemnicy przemierzają Langwedocję, piędź po piędzi, i palą każdą wioskę, w której mieszkają bons chretiens.
Teraz pojmuję. - Uberto zmrużył kocie oczy. - Ale jego najemnicy nie mordują mieszkańców. Biorą ich do niewoli, zgadza się?
Rajmund z Pereille najwyraźniej nie posiadał się ze zdumienia.
Skąd to wiecie?
Wywnioskowałem. - Przez chwilę młodzieńcowi wydawało się, że trzyma swojego rozmówcę w garści. - Nawet dzisiaj, zbliżając się do Montsegur, natrafiłem na spaloną wioskę. Nie ma cienia wątpliwości, że to dzieło wojska, lecz nie dostrzegłem ani jednego trupa. Dopiero teraz dopasowałem do siebie kawałki mozaiki: z nieznanej mi jeszcze przyczyny oddziały hrabiego Nigreda porywają mieszkańców katarskich wiosek. Wy zaś nie chcecie mi pomóc, ponieważ się ich boicie.
W pobliżu Montsegur, rzekliście? - Rajmund opadł na krzesło przy stole. - Archontes przemieścili się dalej na zachód niż sądziłem...
Młodzieniec uderzył pięściami o poręcze.
Dokąd zabierają mieszkańców wiosek? I kim są Archontes?
Wiecie już zbyt dużo, monsieur - szepnął szlachcic.
Uberto zerwał się na równe nogi i wziął się pod boki.
Jednak ciągle jeszcze nie dosyć, mój panie. Pomóżcie mi, proszę was.
Przykro mi. - Rajmund pokręcił głową. - Jeśli ktoś stanie mu na drodze, hrabia Nigredo może się okazać bezlitosnym wrogiem... A ja nie dysponuję wystarczającymi oddziałami, żeby dać mu odpór.
Ale cieszycie się łaską hrabiego Foix!
Foix? - Kasztelan uśmiechnął się drwiąco. - Wierzcie mi, w tej chwili bardziej obchodzi go przejęcie księstwa Andory.
Udostępnijcie mi przynajmniej kopię Turba philosophorum - nalegał Uberto. - Natychmiast potem odjadę i nigdy więcej o mnie nie usłyszycie, przysięgam.
Twarz Rajmunda z Pereille zastygła; odmalowała się na niej mieszanina przebiegłości i niezadowolenia.
Jeszczeście nie zrozumieli, mój chłopcze? Turba philosophorum nigdy nie opuści tych murów. Pozostanie ukryta w cieniu, pod znakiem Lwa... Wy także nie opuścicie murów tej twierdzy... - Spojrzał na wejście i zawołał władczym tonem: - Straże, zabrać tego człowieka!
Drzwi komnaty się otwarły, po czym wkroczyło dwóch zbrojnych, którzy chwycili Uberta za ramiona i bez zbędnych ceregieli wywlekli na zewnątrz.
Młodzieniec wyrywał się wściekle, rzucając Rajmundowi przepełnione oburzeniem spojrzenia.
Nie możecie tego zrobić! Nie macie prawa mnie więzić! Postępujcie honorowo!
Twarz kasztelana zastygła w masce gniewu.
Honor to zbytek, na który nie mogę sobie pozwolić, chłopcze. - Wskazał suchym gestem okno wychodzące na zewnątrz. - Spójrz w dół na ludzi żyjących w osadzie. Ile musieliby wycierpieć, gdyby rozpoczęło się oblężenie? A moja rodzina? Jaki spotkałby ją los? Jak sądzisz, czy w takiej chwili mogę dopuścić do siebie myśli o honorze? Ja mam tylko jedną misję do spełnienia: bronić Montsegur. - W mgnieniu oka nieoczekiwanie porwał list od mistrza Galiba i przytknął go do pochodni, aby zajął się ogniem. Tymczasem usta wykrzywiły mu się w bezlitosnym szyderczym uśmiechu. - Co do mnie, Blanka Kastylijska może gnić na wieczność w labiryntach Airagne.
Ledwie ostatnie słowo dotarło do uszu Uberta, postać Rajmunda z Pereille zniknęła za skrzydłem drzwi. Dopiero wtedy jego sercem zawładnęła rozpacz, jednocześnie jęły go osaczać ciemności.
Nie mógł nawet przypuszczać, że niedaleko tego miejsca rozgrywają się właśnie wydarzenia, które miały na zawsze odmienić jego życie.
Brat Blasco z Tortosy przemierzył salę przesłuchań nerwowym kroczkiem i wyjrzał przez jedyne okno, aby popatrzeć na nierówności krajobrazu w świetle księżyca. Tej nocy powietrze przesycone było lekkim zapachem soli. Może wiatr przywiał go znad katalońskich klifów albo, co bardziej prawdopodobne, z wybrzeży Langwedocji. Myśl o morzu zawsze budziła w nim wspomnienia młodości.
Odetchnąwszy głęboko, zmarszczył brwi i odwrócił się przodem do wnętrza izby, gdzie na jego rozkazy czekali młody franciszkanin siedzący przy pulpicie i potężny Saracen o skórze czarnej jak heban. Bardzo oddany był mu szczególnie Maur o imieniu Kafir. Brat Blasco spotkał go wiele lat wcześniej pod Barceloną, na targu niewolników. Wyzwolił go, aby cierpliwie nawrócić na chrześcijaństwo i zyskać w nim milczącego i wiernego sługę.
Brat Blasco machnął ręką z roztargnieniem.
Na razie wystarczy, Kafirze. Daj jej odetchnąć.
Na te słowa Maur podszedł do olbrzymiej drewnianej miednicy umieszczonej pośrodku sali, tak wysokiej, że sięgała mu aż do piersi. Zbiornik był pełen wody, z której wystawały drobne białe stopy przywiązane do liny zwisającej z przymocowanego do sufitu bloczka.
Kafir chwycił dłońmi sznur i naprężył muskularne ramiona. Z wody wyłoniło się ciało niewiasty zawieszone głową w dół.
Brat Blasco spoglądał z roztargnieniem na ów niewieści obraz. Przysunął się bliżej w poszukiwaniu oznak życia, zwalczając pokusę, jaką stawiała ta młoda i pociągająca twarz okolona burzą lśniących czarnych włosów.
Piersi więźniarki przeszył skurcz, usta rozerwał napad kaszlu.
Żyje, dzięki Bogu - zapiszczał okopany za pulpitem franciszkanin. Nie mogąc się powstrzymać, by nie podziwiać niewieściej nagości, odchrząknął zakłopotany. - Lepiej by było odprowadzić ją do celi i zaczekać, aż dojdzie do siebie.
Najpierw musi się zdecydować na odpowiedź - zawyrokował Blasco z Tortosy, spostrzegłszy zaś, że więźniarka zaczęła rytmicznie oddychać, roześmiał się szyderczo i rzekł:
I cóż, kobieto, przyznajesz się do herezji?
Z jej ust wydobył się słaby głos:
Nie...
Kłamczucha, niedawno twierdziłaś coś przeciwnego.
Głodziliście mnie od wielu dni... - powiedziała, ciągle kaszląc. - To był jedyny sposób, żebyście dali mi chociaż pić...
Cóż, i nie cieszysz się? Teraz masz tyle wody, ile tylko chcesz. - Brat Blasco uczepił się wilgotnej krawędzi miednicy, powstrzymując dreszcz rozkoszy. - Mów, żmijo, należysz do katarskiej hołoty? A może pochodzisz z waldensów?
Nie...
W takim razie może czcisz foeminae sylvaticae albo trzy fatae. Wiele wieśniaczek wyznaje w skrytości takie zabobony. Czy tak jest też w twoim przypadku?
Nie... - szepnęła ponownie dziewczyna.
Kłamstwa! Same kłamstwa! - ryknął zakonnik. - Pojmano cię tu niedaleko, na granicy Langwedocji. Błąkałaś się bez celu, bajdurząc coś o hrabim Nigredzie i Archontes. Zechcesz mi
wyjaśnić, skąd przybywasz? Nie jesteś stąd, władasz łaciną, ale z jakąś dziwną wymową.
Przybywam z piekła... Z miejsca ognia i roztopionego metalu...
Dworuj sobie ze mnie dalej! Zaraz zobaczysz. - Brat Blasco przeciął powietrze gniewnym machnięciem ręki. - Kafir, puść no linę.
Maur spełnił polecenie, toteż wisząca niewiasta spadła na dno miednicy, zanim zdążyła zaczerpnąć tchu. Miotała się w wodzie, podczas gdy włosy oblepiały jej twarz niczym kłąb wodorostów. Nie mogła się posłużyć dłońmi, gdyż były związane za plecami, wzmagając uczucie bezsilności, które zawładnęło nią jeszcze mocniej niż wrażenie, że się dusi, i strach. To, że inni ludzie mogą rozporządzać do woli jej osobą, że trzymają ją w niewoli i poniżają w niesłychany sposób, rodziło w niej milczącą wściekłość. Uczucie to stanowiło jedyny punkt zaczepienia, aby nie poddać się rozpaczy, aby przetrzymać każdą zniewagę. Zupełnie jakby jakaś nieznana część jej duszy, bardziej twarda i odważna, wyłoniła się z mroku, aby stanowczo nią pokierować.
Franciszkanin upuścił pióro, którym właśnie pisał, i zerwał się na równe nogi zrozpaczony.
Nie możemy jej dręczyć w ten sposób! Nikt jej o nic nie oskarża. Jakie mamy prawo...
Mamy, ojcze Gustave - odparował brat Blasco. - Papieski dekret Ad abolendam pozwala nam na przesłuchiwanie podejrzanych o herezję także przy braku świadków. A gdyby to nie wystarczyło, Sobór Latereński Czwarty nakazuje nam utrącać wszelkie odstępstwa religijne.
Ale tortury nie są dozwolone...
I znów się mylicie, mój drogi. W siedzibie przesłuchania Decretum Gratiani dopuszcza trzy wyjątki, przy których można zastosować tortury: w obecności oskarżyciela biskupa, wobec niewolnika albo podejrzanego wieśniaka. A tak właśnie rzecz ma się w naszym przypadku. - Brat Blasco uniósł brwi i zmarszczył czoło. - Wiem, co robię. Ograniczcie się do sporządzenia protokołu z przesłuchania i usuńcie z twarzy ten wyraz przerażenia.
Ojciec Gustave zanurzył się w dokumentach leżących na pulpicie, podniósł kałamarz i wpatrzył się w drżącą powierzchnię wody.
Wyciągnijcie ją, w imię Boga. Nie wytrzyma długo.
Może znieść więcej niż wam się wydaje.
Do zanurzonej w miednicy dziewczyny docierały ciche i bezładne dźwięki, dochodzące z zewnątrz. Wiedziała, że mówią o niej, przestała już jednak na to zważać, owładnęło nią bowiem odrętwienie. Przez głowę przelatywały jej pomieszane obrazy, aż nagle uzmysłowiła sobie, że wpatruje się we wzburzone morze. Fale pieniły się z łoskotem, roztrzaskując się o zielone od wodorostów skały, gdy tymczasem na pełnym morzu wody otwierały się, tworząc straszliwą gardziel...
Ze stanu omdlenia wyrwał ją nagły plusk i odzyskane poczucie ciężkości. Dziewczynę chwycił tak gwałtowny napad kaszlu, jakby miała zaraz zwymiotować. Mostek mało jej nie pękł z wysiłku. Dyszała urywanie, podczas gdy jej chude ciało huśtało się w powietrzu.
Niewzruszony brat Blasco z miejsca znalazł się przy niej.
Mówże wreszcie! Powiedz, kim jest hrabia Nigredo!
Nie wiem... Nikt nie wie...
Nie wierzę ci. Powiedz, kto to jest, albo każę cię zanurzyć z powrotem.
Groźba tortury wbiła jej się w umysł niczym gwóźdź, wywołując kolejną falę wściekłości, której dziewczyna nie zdołała powstrzymać. Druga zaś jej część, przyczajona w zakamarkach
umysłu, objawiła się nagłą falą instynktu.
To diabeł! Jesteś zadowolony? - krzyknęła. - Diabeł! Diabeł! Diabeł! A teraz wypuść mnie, nikczemniku! Uwolnij mnie! Chcę odejść! Uwolnij mnieee!
Ojciec Gustave poderwał się po raz drugi na równe nogi, wzburzony do granic.
Majaczy. W tym stanie nie będzie z niej żadnego pożytku.
Wisząca niewiasta krzyczała nadal, tocząc z ust pianę niczym opętana, po czym oczy jej uciekły i zemdlała.
Przeklęta wiedźma - zawołał brat Blasco. - Znalazła sposób, żeby uniknąć przesłuchania. - Niechętny zrobieniu przerwy, rzekł do Maura: - Rozwiąż ją i zanieś do celi, Kafirze. Ale niech sobie nie myśli, że zwyciężyła. Jutro zastosujemy wobec niej wahadło.
Więzienia znajdowały się w podziemiach klasztoru, aby nie zakłócać spokoju mnichów. Żeby się do nich dostać, należało opuścić salę przesłuchań, która mieściła się w osobnym budynku, a następnie przeciąć ogród graniczący z otwartym polem.
Kafir przełożył sobie przez ramię nieprzytomną dziewczynę, jedynie w koszuli z surowego płótna, i ruszył ku wyjściu za bratem Blasco i ojcem Gustave’em. Przemierzyli krótki korytarz wiodący na zewnątrz, kierując się światłem dwóch pochodni przymocowanych po obu stronach wyjścia.
Gdy znaleźli się kilka kroków od szerokich drzwi, z drugiej ich strony dobiegło jakieś nieokreślone skrobanie.
Blasco z Tortosy wytężył słuch i wyjrzał przez okiennicę, lecz na zewnątrz nie dostrzegł nic poza niewinnym bezkresem trawy. Pewnie to był wiatr albo szelest liści, powiedział sobie, i zwolnił rygiel, obróciwszy klucz w zamku parę razy. On nie należy do ludzi, na których łatwo wpłynąć. Przed laty stawił czoło Saracenom z Majorki u boku Piotra Nolasca. Mimo to otwarłszy drzwi, wydał okrzyk.
W mroku nocy błyskało dwoje wilczych oczu. Jeden cichy sus i w brata Blasco wbiły się z warczeniem kły ukryte w masie czarnej sierści. Zakonnik wrzasnął ponownie, jeszcze głośniej.
Kafir upuścił dziewczynę i dobył dagi, którą nosił u pasa. Był jedynym uzbrojonym człowiekiem w okolicy, musiał działać. Wyminąwszy ojca Gustave’a, zatrzymał wzrok na bestii, która rzuciła się na mnicha. Wahał się przez chwilę, w scenie tej było bowiem coś diabolicznego. Następnie podniósł sztylet, gotów uderzyć, lecz coś go powstrzymało. Para chudych, ciągle jeszcze wilgotnych ramion owinęła mu się wokół szyi ze zdumiewającą siłą. Dziewczyna! Oszalały z wściekłości Maur ryknął, próbując ją z siebie zrzucić.
Ledwie jednak Kafir zdołał się wyswobodzić, naskoczył nań czarny pies. Maur runął na ziemię, podczas gdy potwór wbijał mu zęby w prawe przedramię, dziewczyna zaś skorzystała z jego chwilowej niemocy, by wyrwać mu z dłoni dagę. Wycelowała w niego broń, grożąc mu śmiercią, jej nefrytowe oczy rozszerzyły się z nienawiści. Nie zadała wszakże ciosu. Po krótkiej rozterce cisnęła sztylet i uciekła.
Widząc, że się oddala, pies puścił swą ofiarę i pognał za nią.
Kafir wstał z prawym ramieniem pulsującym z bólu, podbiegł do ciała brata Blasca, leżącego w kałuży krwi, i pochylił się nad nim. Gardło było rozszarpane przez psie kły, pierś unosiła się i opadała w nieregularnych, coraz słabszych zrywach.
Nieoczekiwanie brat przemówił:
- Dla mnie to już koniec... idź... Zabij tę foemina sylvatica... Zabij ją dla mnie.
Maur przytaknął z oddaniem, gdy tymczasem z posępnej, niezwykle bladej twarzy mnicha uchodziło życie. Być posłuszny, musiał tylko być posłuszny. Tego nauczył się już w dzieciństwie. I tak właśnie uczyni. Po chwili podniósł dagę i ruszył ku drzwiom, mijając ojca Gustave’a, który klęczał na ziemi roztrzęsiony.
Wystawił głowę na zewnątrz akurat na czas, by zdążyć dojrzeć dwie postaci, dziewczynę i psa, nim zniknęły w ciemnościach na otwartej przestrzeni, za zarysem pochyłego ogrodzenia.
Loch, w którym zamknięto Uberta, okazał się mniej mroczny niż się spodziewał. Ściany z wapienia były dostatecznie wysokie, by mógł się wyprostować, czystą podłogę zaściełała słoma. Nie brakowało siennika, obejrzawszy go jednak dokładnie, młodzieniec wolał się na nim nie kłaść, ponieważ roiło się tam od pcheł. Skulił się więc na ziemi przed zaryglowanymi drzwiami.
Upłynęły dwa dni, odmierzane jedynie zmianami światła, które przenikało przez wąskie okno, tymczasem świat zewnętrzny, wraz ze swymi odległymi i nieuchronnymi wypadkami, zdawał się z niego dworować.
Uberta, który nie znosił zamkniętych pomieszczeń, a tym bardziej nie lubił siedzieć z założonymi rękami, ogarnęło zniechęcenie. Podczas minionych dni, kiedy przemierzał szerokie przestrzenie Aragonii i Langwedocji, czuł się wielkim człowiekiem i wydawało mu się, że trzyma świat w garści. Nawet stanąwszy oko w oko z Rajmundem z Pereille, aż do ostatniej chwili wierzył, że może go przekonać, przewyższając sprytem i bystrością umysłu. Tymczasem był głupcem. Pragnąc za wszelką cenę wypełnić swą misję, nie zastanawiał się tyle, ile trzeba. Oto cała prawda. To, że znalazł się w takim położeniu, zawdzięczał przede wszystkim sobie. Powinien był działać ostrożnie, ważyć słowa, przewidzieć zamiary kasztelana... Na dodatek złościło go, że poniósł klęskę tam, gdzie Ignacio prawdopodobnie poradziłby sobie bez trudu. Słysząc niemal jego wymówki, że postąpił zbyt lekkomyślnie, uśmiechnął się z goryczą. W tej chwili wolałby naprawdę usłyszeć jego słowa, zamiast tkwić w celi. Szczególnie gdy pomyślał, że być może pozwolą mu tu zdechnąć i nikt się nie dowie, jaki spotkał go koniec.
Jednakże trzeciej nocy niewoli coś się wydarzyło. Wybudziwszy się z niespokojnego snu, stwierdził, że drzwi celi drżą, po czym usłyszał szczęk zamka i skrzydło się otworzyło. Do środka wsunęła się jakaś drobna postać, przyświecając sobie kagankiem. Niewiasta.
Nie od razu ją rozpoznał, po chwili wszakże przypomniał sobie, że widział ją w oknie donżonu, przed rozmową z Rajmundem z Pereille. Jednocześnie zerwał się na równe nogi, gotów skorzystać ze sposobności i spróbować ucieczki.
Ktoście? - zapytał.
Niewiasta postąpiła powoli naprzód, spoglądając stanowczym wzrokiem. Zanim się odezwała, omiotła więźnia światłem kaganka.
Jestem Corba Hunaud z Lanty, żona Rajmunda z Pereille.
Uberto rozważnie skinął głową; słyszał już o Corbie z Lanty. Okazała się dobrą partią dla Rajmunda z Pereille, skoro szczyciła się więzami pokrewieństwa z hrabią Tuluzy, w każdym razie ród, z którego się wywodziła, był znany także ze swych heretyckich skłonności nabytych pod wpływem doskonałych z ruchu katarskiego.
Pomimo okoliczności uroda damy nie uszła uwagi młodzieńca. Niewiasta miała wytworne rysy i długie kasztanowe włosy i chociaż drobnej postury, wyłaniała się z mroku wysoka i smukła. Nosiła żółty bliaut sięgający jej do kostek, na ramionach zaś błękitny szal. Musiała być nieco wyższa od niego.
Co robicie w tym lochu? - zapytał Uberto, upewniając się, że w ciemnościach nie ma niczego innego. Nie wiedział jeszcze, co myśleć o tych niespodziewanych odwiedzinach, drugi raz nie dałby się wszakże zaskoczyć. - Podziemia z pewnością nie są odpowiednie dla
szlachcianki.
Rozumiem waszą nieufność, monsieur. - Głos Corby zabrzmiał niemal pieszczotliwie. - W każdym razie wiedzcie, że jestem tu, aby was uwolnić.
Nie pojmuję... Wasz mąż... - wymamrotał więzień.
Nie dziwcie się. Chociaż trudno wam w to uwierzyć, działam również dla jego dobra.
Żywicie takie przekonanie? Kasztelan nie jest do mnie nastawiony zbyt łaskawie.
Musicie wybaczyć Rajmundowi jego postawę - westchnęła. - Nie zwykł zachowywać się obcesowo, lecz dwa dni temu, kiedy udzielił wam posłuchania, był pogrążony w rozpaczy. Właśnie wrócił z Labecede, dokąd udał się potajemnie, aby zasięgnąć języka w kwestii uprowadzenia kilku jego przyjaciół. Niestety przybył zbyt późno. Zostali uznani przez biskupa Fulka za heretyków i spaleni na stosie razem z rodzinami.
Przykro mi. Nie mogłem tego wiedzieć.
Zdaję sobie sprawę, jak trudno pojąć Rajmunda - przytaknęła Corba. - Nie jest strachliwy, ale lęka się o bliskich. Ponadto spróbujcie zrozumieć, znaleźliśmy się w ciężkim położeniu... Kościół od dawna wskazuje Montsegur jako kryjówkę heretyków. A gdybyśmy musieli zrazić do siebie jeszcze hrabiego Nigreda...
Byłby to wasz koniec - odparł Uberto. - Wasz mąż już mi to wytłumaczył. Ale powiedzcie, od jakiego czasu hrabia Nigredo stanowi dla was zagrożenie?
Prawdę mówiąc od niedawna. Przed kilkoma miesiącami hrabia Nigredo był tylko legendą związaną z prawie zapomnianymi wydarzeniami. Fantazjowano o nim, opisując go jako okrutnego alchemika. Kiedy spostrzegliśmy, że za ostatnimi wypadkami kryje się jego imię, byliśmy wstrząśnięci.
Uberto przytknął dłoń do podbródka.
Zdaniem Rajmunda hrabia Nigredo ma konszachty z pewnymi wysoko postawionymi prałatami.
Ja też tak uważam, monsieur. Lecz jego związki z Kościołem są owiane tajemnicą. Odkąd hrabia Nigredo szaleje w Langwedocji, wykazał się zagadkową dwulicowością. Wydawało się, że poprzez uprowadzenie Blanki Kastylijskiej chce wesprzeć południe Francji przeciw tyranii dworu paryskiego, ale potem jego najemnicy jęli dewastować wioski na tamtejszych ziemiach, upodobawszy sobie osiedla bons chretiens.
Prześladuje katarów... Porywa mieszkańców całych wiosek... Dlaczego to robi?
Wpatrując się weń uważnie, dama włożyła niepostrzeżenie do kieszeni szaty mały puginał
z zatrutym ostrzem. Aż do tej pory przezornie skrywała go we wnętrzu prawej dłoni. Pojęła, że może się bez niego obejść.
To już wy musicie zgłębić. Przydacie się naszej sprawie. Właśnie z tego powodu postanowiłam wypowiedzieć posłuszeństwo mojemu mężowi i zwrócić wam wolność bez jego wiedzy.
Bardzo się narażacie, pani.
Starajcie się niczego nie kwestionować i chodźcie za mną. - Corba zachęciła go do opuszczenia celi. - Wiedzcie jednak, że każde niebezpieczeństwo jest dopuszczalne, byleby chronić Montsegur. Wy pewnie tego nie pojmiecie, nie znacie doktryny doskonałych. Nauczają nas oni, aby odrzucać materię i uwznioślać ducha. Ciała to więzienia, które zsyłają nas do życia ziemskiego, oddalając od czystości.
Młodzieniec wzruszył ramionami. Był zbyt racjonalny, by ulec urokowi jakiejkolwiek formy mistycyzmu.
Ja pojmuję tylko jedną rzecz, pani, mianowicie to, że skoro Kościół prześladuje doskonałych, to znaczy, że się ich boi.
Pozwólcie, że bezpiecznie was wyprowadzę - uśmiechnęła się nieznacznie Corba.
Uberto zwlekał, wspominając swoją misję.
Zaczekajcie, jeżeli naprawdę pragniecie mi pomóc, powierzcie mi Turba philosophorum. Księga ta to jedna z przyczyn, dla których tu jestem.
Dama drgnęła, płomień kaganka zalśnił niczym złota rybka.
Niełatwo będzie ją odnaleźć. Jest schowana w clusel, podziemnej kryjówce. Potrafię do niej dotrzeć, lecz jedynie mój mąż zna dokładne położenie manuskryptu, którego szukacie.
Jeśli nie macie nic przeciwko temu, pani, mimo wszystko chciałbym spróbować.
Niewiasta wyraziła zgodę.
Opuścili lochy, mijając niezauważeni posterunki straży. Corba poruszała się pewnie po podziemiach Montsegur. Zszedłszy do labiryntu położonych niżej kondygnacji, zanurzyli się w długi korytarz bez odnóg.
Miejsce, do którego zmierzamy, zowie się „Kamieniem Światła” - wyjaśniła dama.
Już o nim słyszałem - rzekł Uberto - ale myślałem, że to rodzaj relikwii, jak Święty Graal.
Corba pogrążyła się w zadumie.
Pod pewnymi względami jest relikwią, ale dokładnie oznacza ono komnatę, w której strzeże się wiedzy doskonałych. Mądrości zakutej w skale, niczym światło w ciemności.
Pozwólcie mi na jedno pytanie - ciągnął młodzieniec. - Dlaczego zwykły manuskrypt w rodzaju Turba philosophorum jest tak zazdrośnie strzeżony?
Dlatego, że jest dziełem następców Pitagorasa i Hermesa Trismegistosa.
I właśnie z tego powodu powinien mi pomóc pokonać hrabiego Nigreda?
Być może o czymś nie wiecie. Strzeżona tutaj kopia Turba philosophorum pochodzi z siedziby hrabiego Nigreda, zamku Airagne. Rękopis, którego szukacie, traktuje o alchemii i został użyty do zbudowania owego miejsca, a zatem stoi na straży jego tajemnic.
Airagne... - powtórzył Uberto. - Gdzie leży ten zamek?
Gdzieś w Langwedocji. Nikt dokładnie tego nie wie.
Czy to możliwe, żeby nie istniało żadne wytłumaczenie? Młodzieniec nie dał za wygraną.
Kto przyniósł tu Turba philosophorum? Przecież nie spadła z nieba!
Tymczasem droga dobiegła końca. Corba przystanęła przed wykutym w skale wejściem, po którego bokach tkwiły dwie kolumienki z wapienia. Wejściem do Kamienia Światła.
Nim przekroczyli próg, dama poczuła się w obowiązku odpowiedzieć:
Turba philosophorum przyniosła tutaj pewna niewiasta zbiegła z Airagne. Wydarzyło się to wiele lat temu, kiedy jeszcze nie zostałam poślubiona Rajmundowi. - Zmrużyła oczy, przywołując w pamięci ową historię. - Kiedy niewiasta ta przybyła do Montsegur, opowiadała o hrabim Nigredzie i o Airagne. Imiona te w owych czasach nie były jeszcze nikomu znane. Właśnie jej słowa stały się początkiem legend, jakie się potem narodziły. Przed odejściem niewiasta powierzyła Turba philosophorum Rajmundowi, prosząc, by ukrył ją w Kamieniu Światła. Hrabia Nigredo nie miał już potem nigdy więcej wejść w posiadanie tej księgi,
albowiem wykorzystałby ją do niecnych celów. Przed odejściem opowiedziała niewiele więcej. Niektórzy utrzymują, że wyruszyła do Hiszpanii, inni twierdzą, że spotkali ją we Francji.
Nie wyjawiła nic konkretnego na temat zamku Airagne?
Opisała go jako piekło, skwarny grobowiec, w którym ludzie cierpią potworne męki. - Corba wyjęła pochodnię z jarzma przy drzwiach, zapaliła ją płomieniem kaganka i podała młodzieńcowi. - Ale teraz podążajcie za mną, pora wejść do Kamienia Światła.
Gdy Uberto przekroczył próg, wyrwał mu się okrzyk zdumienia. Kamień Światła była to olbrzymia, kolista, wykuta w skale sala, pośrodku której znajdował się okrągły stół, wzdłuż ścian zaś około dziesięciu szaf. Pulsująca przestrzeń, w której znać było upływ czasu, tak majestatyczna, że przyćmiłaby krużganek każdego opactwa.
Kamień Światła to tajemne serce Montsegur - rzekła z dumą Corba. - Nigdzie indziej nie znajdziecie tak wiele świętości wydobytej z nagiej skały.
W swoim życiu Uberto odwiedził dużo bibliotek, z których część uzyskano z tajemnych komnat klasztornych i zamkowych, nigdy jednak nie widział biblioteki podziemnej. Na jego miejscu Ignacio nie zdołałby powściągnąć zapału. Nie trafił tu wszakże dla przyjemności, toteż zabrał się do uważnego oglądania szaf, usiłując się zorientować, czy zostały one ustawione według jakiegoś klucza, który mógłby mu pomóc w poszukiwaniach. Było ich dwanaście, stały w jednakowej odległości od siebie, w równym porządku wokół stołu... Każdą umieszczono pod określonym znakiem zodiaku wyrzeźbionym w stropie. Szczegół ten obudził w Ubercie wspomnienie pewnego zasłyszanego niedawno zdania i nagle młodzieniec doznał olśnienia.
Jeżeli mówiliście prawdę, Turba philosophorum kryje się w jednej z tych szaf - oznajmił, nie czekając na potwierdzenie.
Jest tak, jak powiadacie, monsieur. - Na twarzy niewiasty pojawił się ostrzegawczy wyraz. - Tak czy inaczej wolno wam zabrać wyłącznie to, czego szukacie. Musicie mi obiecać, że nie tkniecie niczego więcej. Mądrość boni homines musi pozostać w tych murach, inaczej mogłaby się rozsiać po świecie.
Nie uczynię tu żadnego zamętu - uspokoił ją Uberto, wpatrując się zaś bacznie w znaki zodiaku wyrzeźbione w stropie, nabierał coraz większej pewności, że nie myli się w swych przeczuciach. - Podejrzewam, że wasz mąż, zanim kazał mnie pojmać, zdradził mi niechcący położenie księgi - rzekł, powracając myślami do rozmowy odbytej z Rajmundem. - Pozostanie ukryta w cieniu, pod znakiem Lwa, powiedział... Pewnie przez przypadek, nie przypuszczał bowiem, że zdołam dotrzeć aż tutaj ani że uda mi się pojąć znaczenie jego słów... Lecz ani chybi to cenna wskazówka i prawdopodobnie zrozumiałem, do czego się odnosi!
To powiedziawszy, podszedł do mebla ustawionego pod gwiezdnym rysunkiem prz ypominaj ącym omegę.
Ta szafa została umieszczona pod znakiem zodiaku Lwa. - Otworzył skrzydła drzwi i obejrzał dokładnie zawarte w niej księgi. - Jeśli dobrze pojąłem słowa Rajmunda, Turba philosophorum musi się znajdować w środku.
Przedsięwzięcie nie okazało się łatwe. Zamknięte w szafie manuskrypty były liczne i miały rozmaite formaty. Zostały umieszczone w pięciu skrzydłach, pękających od oprawnych tomów, od pozszywanych naprędce stosików pergaminu i pokaźnych zwojów przewiązanych skórzanymi rzemykami. Brak światła nie ułatwiał zadania, nie mówiąc o tym, że Uberto wcale nie był pewien swojego twierdzenia. W rzeczywistości nie chciał okazać wahania przed
niewiastą, która być może na widok niezdecydowania postanowiłaby usunąć go z Kamienia Światła. W dodatku miał niewiele czasu. Wcześniej czy później ktoś zauważy jego ucieczkę, lepiej by więc było dla niego jak najprędzej opuścić twierdzę... Tylko że księgi były tak mnogie i bardzo do siebie podobne. Przydałyby się przenikliwość i zimna krew Ignacia, żeby wydostać się jak najszybciej z tej opresji!
Uberto oglądał je uważnie przez jakiś czas, który zdawał się nie mieć końca, aż wreszcie wyciągnął mały starannie oprawiony kodeks.
To musi być ten - oświadczył triumfalnie.
Pokazał Corbie księgę, trzymając ją otwartą na pierwszej stronicy. Tekst brzmiał następująco: „Arisleus genitus Pitagorae, discipulus ex discipulis Hermetis gratia triplicis, expositionem scientiae docens...”.
Jesteście przekonani? - Niewiasta chciała się upewnić.
Tak - odparł. - Pierwsze słowa tego kodeksu zgadzają się z tym, coście mi wyjawili przed chwilą. Odnoszą się zarówno do Hermesa Trismegistosa, jak i do Pitagorasa. Imię pierwszego jest wymieniane w większości ksiąg zawartych w szafie, za to imię Pitagorasa pojawia się wyłącznie w tej. - Przekartkowawszy ponownie manuskrypt, aby zyskać potwierdzenie dla swoich słów, znalazł sporą liczbę zdań opisujących fazy obróbki materii i gotowania składników. - Tak, jestem pewien - rzekł jeszcze. - Ta księga to bez wątpienia Turba philosophorum.
Niewiasta przysunęła się do niego z nieprzeniknionym wzrokiem.
W takim razie nie pozostaje nam nic innego, jak zadbać o waszą ucieczkę.
Przyświecając sobie pochodnią, Corba poprowadziła Uberta przez podziemia wychodzące
poza Montsegur. Młodzieniec podążał za nią, nie okazując wahania; wiedział, że większość zamków oksytańskich wyposażona jest w tajemne przejścia, które zapewniają ucieczkę nawet w czasie oblężenia. Prawdziwą tajemnicą pozostało wszakże coś innego. Nie potrafił w pełni zrozumieć pani z Lanty. Podziwiał ją, wręcz czuł do niej pociąg, jak to mu się zawsze zdarzało, gdy miał przed sobą piękną i niebezpieczną niewiastę, lecz zdumiewała go jej lekkomyślność. Ponadto było w niej coś, co kazało mu zachować czujność. Z pewnością Corba musiała wywierać na Rajmunda ogromny wpływ.
Zanim wypuściłam was z lochu, kazałam wyprowadzić poza mury waszego wierzchowca - wyjaśniła niewiasta, posuwając się spokojnie, jakby przechadzała się po ogrodzie.
Młodzieniec tylko skinął głową, ściskając w dłoni manuskrypt Turba philosophorum. Teraz, kiedy go znalazł, jego cele uległy zmianie. Musi dotrzeć do Ignacia.
Powiew wiatru stanowił zapowiedź zbliżającego się wylotu korytarza i rzeczywiście, po kilku krokach dało się dostrzec pierwsze promienie słońca wraz z kępkami roślinności. Nastał świt, na zewnątrz przywitał ich świergot wróbli.
Znajdowali się w sosnowym lesie porastającym południowe zbocze góry, najbardziej odpowiednie stanowisko do ucieczki. Ściana zachodniego stoku schodziła stromo w dół, tymczasem górująca na szczycie sylwetka Montsegur lśniła w blasku poranka. Uberto zauważył po raz pierwszy, że przypomina gigantyczny okręt.
Pospieszcie się, jeszcze nie jesteście bezpieczni - ponagliła Corba, kładąc to, co pozostało z pochodni, w wejściu do korytarza. Przyda się jej później, gdy będzie wracać.
Ruszyli ścieżką ukrytą wśród drzew, aż ujrzeli czarnego konia przywiązanego do krzewu. Obok zwierzęcia stał chłopiec w stroju stajennego - na ich widok wybiegł im naprzeciw.
Madame, madame, nareszcie! - wykrzyknął. - Już się bałem, że nigdy nie przyjdziecie!
Dobrze, że jesteś, Isarnie - odrzekła Corba. - Teraz możesz wrócić do stajni. Ale pamiętaj, nikomu nie mów o przysłudze, o jaką cię poprosiłam.
Tak, madame - uśmiechnął się łobuzersko chłopiec.
Uberto patrzył, jak znika w zaroślach niczym zajączek, następnie podszedł do Jaloque’a, który widząc go, kilkakrotnie potrząsnął łbem.
Możecie odejść, monsieur. - Corba wręczyła mu zakrzywiony puginał. - To należy do was, odzyskałam go od straży, które zabrały wam go przed uwięzieniem.
Młodzieniec chwycił dżambię i przytroczył do pasa, po czym spostrzegł, że na końskim siodle leżą także łuk, kołczan i sakwa.
Nic nie zostało wam odebrane - zapewniła dama.
Skłoniwszy się przed nią, wskoczył na grzbiet konia.
Bez was nigdy bym sobie nie poradził, pani. Zaskarbiliście sobie mój szacunek i lojalność. Jak mogę się wam odwdzięczyć?
Corba z Lanty zmrużyła oczy, mądra i bezlitosna niczym drapieżnik.
Zapobiegnijcie rzezi katarów. Odkryjcie prawdę o hrabim Nigredzie i odbierzcie mu moc. Uczynicie to?
Przysięgam - odparł i spiąwszy konia, zniknął w gęstwinie.
Kopyta Jaloque’a pokonywały drogę z cudowną prędkością. Już wczesnym popołudniem Uberto znalazł się daleko od Montsegur, przemierzając usiane dzikimi kwiatami zbocze z Turba philosophorum spoczywającą bezpiecznie w sakwie. Następnym ruchem miałoby być dotarcie do Tuluzy, lecz musiał się spieszyć. Przez pobyt w lochu stracił trzy dni, możliwe więc, że ojciec zdążył go wyprzedzić.
Wtem mignęła mu przed oczami nieoczekiwana scena. Niedaleko, tam, gdzie ścieżka stykała się z gęstymi zaroślami, z gęstwiny wyłoniła się jakaś dziewczyna i puściła się biegiem. Obok niej pędził duży czarny pies. Po chwili zjawił się jeździec o mauretańskich rysach, galopujący na grzbiecie deresza. Rozejrzał się wokół i spostrzegłszy dziewczynę, ruszył w pościg z obnażoną dagą.
Uciekinierka nie miała żadnej nadziei.
Uberto zadziałał instynktownie. Spiąwszy Jaloque’a, pognał w dół zbocza i depcząc nieznanemu koniowi po piętach, znacznie go wyprzedził. Skierował się ku dziewczynie, zanim jednak ją dogonił, wychylił się w prawo, napinając muskuły aż do bólu, a gdy znalazł się tuż obok, wyciągnął ramię i chwycił ją bez zatrzymywania się.
Ona jęła się wyrywać niczym zaszczute zwierzę, toteż młodzieńcowi przyszło stoczyć walkę z kłębkiem nerwów i plątaniną czarnych włosów. Po chwili wszakże uciekinierka pojęła, że została ocalona, uspokoiła się więc, a wówczas Uberto posadził ją na grzbiecie Jaloque’a i ruszył dalej. Serce waliło mu jak szalone.
Nigdy nam się nie uda! On nas złapie! - krzyknęła z przerażeniem w oczach.
Nie na tym koniu - odrzekł Uberto, zaciskając dłonie na skórzanych wodzach.
ZAMEK AIRAGNE
List drugi - Albedo
Mater luminosa, kiedy przekroczyłam pierwszy portal Nigredo, ujrzałam niedoskonałą materię, która oczyszczała się w ogniu, i od tej chwili jęłam stąpać po ogrodzie alchemii lżejszym i żwawszym krokiem, lecz dla wyłożenia mego zamiaru posłużę się prostymi słowy: pracowałam tak, jak to się robi w przędzalni, kiedy uzyskuje się nić z surowej wełny nawiniętej na kądziel. Zaś nić, jaką uzyskałam z Nigredo, była nader jasna i piękna. To jest drugi trud Dzieła, Albedo, biały portal, który filozofowie zwą Lucyferem z powodu jego blasku.
Płomyk świecy zadrżał, oświetlając zamyśloną twarz kardynała Frangipanego. Dzikie pulsowanie w czole zapowiadało rychłe nadejście kolejnego bólu głowy.
„Lucifer, diabeł”, pomyślał, odkładając drugi list do szkatułki. Zostały mu jeszcze dwa następne do przeczytania.
Podniósł się powoli z krzesła, tymczasem znajome niedomaganie sprawiło, że jęły mu drętwieć kark i potężne ramiona. Gdzie są jego towarzysze niedoli? Humbert z Beaujeu znów wyruszył na obchód podziemi, Blanka Kastylijska zniknęła natomiast wiele godzin temu. Nie wyobrażał sobie, jak owa niewiasta spędza czas w tych murach.
Widywał ją coraz rzadziej, ich rozmowy zaś ograniczyły się do niezbędnego minimum. Dziwnie było przyznać, jak mąciło to jego spokój.
Krążył po wieży z głową pulsującą bólem, gdy niespodziewanie usłyszał śpiew. Nie dobiegał z daleka, przeciwnie, wydawało się, że rozbrzmiewa w przyległej izbie. Kardynał nadstawił ucha. Była to słodka melodia śpiewana męskim głosem.
Zaciekawiony duchowny zbliżył się na palcach i usiłując poruszać się ukradkiem, przyjął niewygodną postawę dla swej masywnej postury. Drobiąc bezszelestnie, przysunął się do drzwi przesłoniętych kotarą. Śpiew dobiegał ze środka:
Celle que j’aime est de tel signeurie
que sa biautez me fait outrecuider...!
Męski głos nagle zamilkł, po czym rozległ się niewieści śmiech.
Nie mogąc się oprzeć pokusie, Romano Frangipane ostrożnie rozsunął zasłony i zerknął do środka. To, co zobaczył, zaparło mu dech w piersiach i wywołało natychmiastowy ból w skroniach.
Za zasłonami znajdowała się sypialnia oświetlona lichtarzami, w pościeli zaś leżała para kochanków. Kardynał od Świętego Anioła wybałuszył oczy, wpatrując się z niedowierzaniem w wyciągniętą na łożu zupełnie nagą niewiastę. Była to Blanka Kastylijska. Aby rozpoznać jej towarzysza, Frangipane musiał nieco wytężyć pamięć. Miał przed sobą młodego Tybalda IV, hrabiego Szampanii i wasala Korony francuskiej.
Co robi w wieży hrabia Szampanii? W tej chwili kwestia ta wydawała się drugorzędna. Mężczyzna musiał sobie poradzić z uczuciami, nigdy bowiem nawet nie przypuszczał, że byłby do nich zdolny: z mieszaniną wstrętu i zazdrości.
Tybald właśnie wynurzył się z pościeli, odsłaniając bezwłosy i potężny tors.
- Zaczekajcie, madame - rzekł - pozwólcie, że zaśpiewam wam jeszcze jedną chanson...
Blanka nie zważała na jego słowa.
Doskonale znam wasze talenty truwera, mój drogi, ale nie śpiewu się teraz od was domagam.
Romano Frangipane poczuł, jak żyły na szyi nabrzmiewają mu ze złości. Oto Pani Hersent, rozpustna i okrutna wilczyca! W tej chwili miałby ochotę złapać ją za kark, dusić i znęcać się nad nią, patrzeć, jak się dławi. Nic nie zaspokoiłoby go wszakże bardziej niż znalezienie się w tym łożu zamiast młodego hrabiego. Dwulicowa baba! Przed nim odgrywa przyzwoitą, a potem oddaje się kompanom z alkowy jak byle ladacznica z rynsztoka.
Zaczekajcie, madame, pozwólcie mi mówić - rozległ się w komnacie głos Tybalda. - Hrabia Nigredo wezwał mnie, żebym...
Słowa te podziałały na Blankę jak smagnięcie biczem.
Dopiero teraz o tym wspominacie! - Niewiasta podniosła się na kolana i odsunęła z twarzy kosmyk włosów. - Może sądziliście, że nie zależy mi na wiedzy, iż jesteście tu w imieniu tego, kto mnie więzi?
Tamten podniósł ręce do góry.
Po prostu przekazano mi wiadomość od hrabiego, który zezwala mi na zobaczenie się z wami i...
I co? - Pierś Blanki nabrzmiała od gniewu. - Zamierzacie oddać się do dyspozycji hrabiego Nigreda? Chcecie zawrzeć z nim pakt?
Tybald cofnął się w pościeli, ani w głowie mu było biernie znosić napad furii kochanki.
Czegoście się spodziewali? Że będę grzeczny jak radosny szczeniaczek, kiedy ograbiają mnie z własności? - Rozpostarł ramiona, odsłaniając potężną pierś. - Przyrzekliście mi większe przywileje na moich ziemiach, a tymczasem nie dostałem nic! Zdaje się, że z wami trzeba stanowczo, tak samo jak ten cały Mauclerc.
Blanka zgrzytnęła zębami i wbiła pazury w poduszkę.
A więc to tak! Zatem za tą historią stoi diuk Mauclerc, pan Bretanii!
Ależ skąd, co też mówicie... On nie ma z tym nic wspólnego...
Blanka cisnęła na bok poduszkę i rzuciła się na kochanka.
Kto inny spiskuje przeciwko mnie? - zapytała wojowniczo. - Przyszliście mi grozić?
Nic podobnego, madame. - Tybald chwycił damę za nadgarstki. - Hrabia Nigredo wezwał mnie, żeby porozmawiać o was. Teraz pojmujecie?
Gniew na twarzy królowej rychło ustąpił miejsca podejrzliwości.
Biedny głupcze, już o tym wiedziałam! Nie widzicie, że bawię się wami? Złości mnie tylko, że aż do tej pory to przede mną ukrywaliście. - Przykryła swą nagość prześcieradłem. - Wynoście się z mego łoża, Tybaldzie. Myślałam, że jesteście lojalni wobec mnie. Powiadaliście, że mnie kochacie, a tymczasem...
Ależ ja was kocham, już tego dowiodłem. - Tybald wpatrywał się w nią swymi fałszywymi oczami. - Już zapomnieliście? Zabiłem dla was waszego męża.
Słysząc te słowa, Frangipane o mało nie runął do przodu, przez co mógł zdradzić swoją obecność. A więc to prawda! Pogłoski krążące na dworze odpowiadały prawdzie - królowa uwiodła Tybalda, żeby uczynić z niego swego wspólnika. Ludwik VIII nie umarł z powodu choroby, którą zaraził się na wojnie, lecz został otruty! Skądinąd niewielu otrzymało pozwolenie na zbadanie jego ciała, kiedy powrócił z Paryża zaszyty w worku z wołowej skóry.
Wstrząśnięty owymi rewelacjami kardynał od Świętego Anioła szpiegował nadal. Czyżby
coś go ominęło? Nie. Oto Pani Hersent odwracająca wzrok z miną oburzenia.
Z pewnością zabijając go, nie dowiedliście rycerskości - odparowała Blanka. - Każdy jest zdolny do otrucia człowieka. Trucizna to broń tchórzy. - Zatknęła za ucho niesforny kosmyk. - A gdyby hrabia Nigredo kazał wam popełnić kolejne zbrodnie?
Z ust Tybalda z Szampanii wyrwał się cichy śmiech.
Ciągle złorzeczycie hrabiemu Nigredo, madame, lecz wcale się od niego nie różnicie.
Mówcie jaśniej.
Wy także skrywacie ciemne zamiary. Wiem o pieniądzach, któreście podebrali ze skarbca Korony i wysłali do Kastylii, aby wesprzeć waszego siostrzeńca Ferdynanda III. - Tybald przysunął się bliżej, wijąc się po posłaniu niczym wielki gad. - I z pewnością nie wzbranialiście się przed zamordowaniem męża. Pożądaliście władzy, tej samej władzy, za którą gonimy wszyscy, a szczególnie hrabia Nigredo, kimkolwiek jest.
Blanka zmrużyła oczy ze słodziutką minką, opuszczając między uda tkaninę, która zasłaniała jej nogi.
Hrabio Tybaldzie, za sprawą chansons d’amour, które śpiewacie, zwą was „księciem truwerem”, rzadko kto jednak wie, że wasz język jest ostrzejszy od puginału.
Przyjąwszy zaproszenie, mężczyzna pochylił się nad nią i pocałował w szyję.
A to was podnieca. Może mówię nieprawdę, madame?
Możliwe. - Pani Hersent westchnęła z rozkoszy. - Jeśli spełnicie moje żądanie...
Podczas gdy słowa królowej przemieniały się w pomruki, Romano Frangipane zastanawiał
się, czy ta rozwiązła żmija utrzymuje potajemne stosunki z hrabią Nigredem. Może jest z nim w zmowie albo on jej grozi.
Humbert z Beaujeu usiłował odnaleźć drogę w ciemności; miał rozszerzone źrenice i spocone czoło. O ile podczas pierwszych oględzin podziemi natrafił na zgraję łachmaniarzy, o tyle teraz musiał się pozbyć innego kłopotu. Otóż zgubił się.
Przemierzał korytarze pod zamkiem, aż dotarł do pomieszczenia poprzecinanego licznymi kanalikami, przez które przepływał zatopiony metal, następnie ruszył dalej na dół, gdzie cierpka woń i gorąco były bardziej znośne.
Przeczuwał, że nie znajduje się już pod główną wieżą zamkową, musiał się przemieścić na południe, być może w pobliże jednej z ośmiu baszt wzniesionych wokół murów. Jeśli miał rację, możliwości ucieczki wzrosły i prędzej czy później odnajdzie wyjście wprost na powierzchnię, poza zamkiem. Tylko że korytarz, którym właśnie podążał, miał wiele odgałęzień, dlatego od pewnego czasu nie potrafił się zorientować, w którym podąża kierunku. Niełatwo było zachować trzeźwy umysł. Ciemności zdawały się pochłaniać myśli.
Dla dodania sobie sił uczepił się świeżego wspomnienia, rozmowy, jaką odbył z królem Ludwikiem VIII, który leżał na łożu śmierci.
Podejdźcie tu, kuzynie, przysuńcie się do wezgłowia... - rzekł mu słabym głosem monarcha.
Jestem tutaj, Wasza Wysokość. Rozkazujcie - padła odpowiedź Humberta.
W imię łączących nas więzów krwi i wierności, jaką mi okazujecie, musicie złożyć przede mną przysięgę.
Wszystko, czego tylko zapragniecie, sire.
Król posłał mu rozgorączkowane spojrzenie.
Przyrzeknijcie, że będziecie strzegli mojej żony.
Humbert cofnął się o krok.
Ależ sire, wy...
Ludwik jął się wiercić w pościeli.
Dziś w nocy umrę, kuzynie, i nie powierzyłbym tego zadania nikomu innemu.
Ale krążą słuchy, że ta niewiasta jest wam niewierna...
Jak śmiecie! - Monarcha dostał napadu kaszlu, po czym zaczął dyszeć. Każde słowo musiało stanowić dla niego ogromny wysiłek. - Ja ją kocham... Cóż innego się liczy?
Nic, Wasza Wysokość. Macie słuszność. W imię Świętego Michała Archanioła przysięgam, że będę jej bronił.
Ludwik uśmiechnął się rozpogodzony. Umrze w pokoju.
Łoskot podmuchu powietrza przywołał Humberta do rzeczywistości. Był to odgłos, który szlachcic słyszał już wcześniej, chociaż teraz zabrzmiał potężniej. Dobiegał w regularnym i mocnym rytmie, podobny do porywów wiatru w czasie burzy.
Humbert udał się tam, skąd dochodziło dudnienie, a gdy dotarł do schodów, przechylił się w dół, ku niższym kondygnacjom, nie wiedząc, czego się spodziewać.
Spoglądał z najwyższym zdumieniem na tłum mężczyzn, podobnych do tych, których uprzednio napotkał. Poruszali olbrzymimi miechami w kierunku paszczy wielkiego pieca.
Widok ten miał w sobie coś dziwnego. Urządzenia te kurczyły się i rozszerzały niczym monstrualne skórzane płuca, zasysając i wyrzucając powietrze z przenikliwym świstem. Oto źródło hałasu! Niektórzy z obsługujących je wyrobników padali na ziemię wycieńczeni skwarem i wysiłkiem, na obrzeżach pomieszczenia znajdowali się wszakże dozorcy gotowi przywrócić w szeregach dyscyplinę, żeby zaś umierający nie leżeli pokotem, na ich rozkaz odciągano ich dalej i zastępowano kolejnymi.
Namiestnik długo przyglądał się tej scenie, oczarowany wysiłkami owych ludzi, jednocześnie oceniając stan rzeczy. Miechy służyły do regulacji ciepła w piecu, umożliwiały płomieniom osiągnięcie właściwej temperatury, aby rozpuścić metal, który płynął kanalikami w niżej położonych pomieszczeniach.
Znajdował się wewnątrz ogromnej kuźni, to jasne, umykał mu jednak cel tego przedsięwzięcia. Co takiego obrabiał hrabia Nigredo w tych podziemiach?
Popatrzył po raz ostatni na nieszczęśników stłoczonych wokół miechów. Wydawało się, że coś mamroczą, skargę albo może modlitwę. Kiedy jednak słowa dotarły do jego uszu, przypomniał sobie, że już je kiedyś słyszał: „Miscete, coquite, abluite et coagulate!”.
O pierwszym brzasku Willalme przysiadł na kamieniu na brzegu rzeki Garonny, wydobył bułat i położył go na kolanach. Podziwiał nakrapiane na szaro żyłki, następnie sprawdził ostrze, przeciągając je między kciukiem a palcem wskazującym. Każdy karb czy ząbek, jaki wyczuwał dotykiem, wiązał się z krwawymi wspomnieniami. Przywołując je, Francuz wygładzał ostrze kamienną osełką.
Ignacio siedział niedaleko, przy wygasłym ognisku. Robił właśnie obrachunek dni wędrówki. Upłynęły ponad trzy tygodnie. Przemierzyli Pireneje i podążali dalej na południowy wschód, aż przecięli bieg Garonny, po czym udali się w górę rzeki, aby dotrzeć do granic hrabstwa Tuluzy, nie znalazłszy zaś żadnego schronienia, poprzedniej nocy musieli spać pod gołym niebem.
Wprawdzie biskup Fulk znajdował się już blisko, lecz i tak byli w ponurych nastrojach. Odkąd wkroczyli na francuską ziemię, spostrzegli wiele oznak zniszczenia spowodowanego przez wojska. Szkody nie zawsze przedstawiały się tak samo, wydawało się wręcz, że są wynikiem dwóch odrębnych zamysłów. Przez cały czas, jeszcze trzy dni wcześniej, napotykali spalone wioski bez trupów ani ocalonych, od kiedy jednak podróżowali po hrabstwie Tuluzy, zniszczenia dotykały nie domostw, lecz upraw i spichlerzy. W pierwszym przypadku wyglądało na to, że zamiarem było złupienie, a może uprowadzenie mieszkańców, w drugim - sprowadzenie głodu na wieśniaków.
Kupiec pomasował sobie ramiona i kark. Mimo że potężnej budowy, organizm pięćdziesięciolatka nie pozwalał mu na spędzenie bez szwanku nocy pod gwiazdami, ale dokuczające mu dolegliwości w tej chwili zeszły na dalszy plan. Ignacio starał się odnaleźć związek pomiędzy własną misją a otruciem Galiba. Najbardziej prawdopodobna wydawała mu się hipoteza, że magister odkrył tajemnice jakiegoś mędrca z otoczenia Ferdynanda III, na co wskazywał sam sposób, w jaki został pozbawiony życia. Zabójcą nie mógł być zwykły żołnierz, tylko jakiś erudyta zdolny do wydestylowania Herba diaboli. To zaś dawało Ignaciowi sporo do myślenia. Może jemu także grozi podobne niebezpieczeństwo. Niepokoiła go wszakże jeszcze inna sprawa. Dopiero teraz uzmysłowił sobie, że pozwolił Ubertowi na wyprawę na udręczone wojną ziemie, narażając go na wszelkiego rodzaju nieprzewidziane i groźne wypadki. Posłuchanie Galiba było szaleństwem.
Tymczasem Filip z Lusignan skończył odmawiać poranne modlitwy, złożył wełnianą carpitte, na której spał, i podszedł do Willalme’a, aby przyjrzeć się jego bułatowi.
Osobliwy kształt jak na broń chrześcijańskiego wojownika - rzekł. - Byłby bardziej odpowiedni w rękach Saracena.
W istocie podarował mi go pewien Saracen - odparł Francuz, nie przestając ostrzyć klingi. - Muzułmański pirat podobny do tych z Majorki, których tak bardzo się boicie.
Ja nikogo się nie boję - odparował Lusignan z nutą rozdrażnienia. - Ale powiedzcie no, dlaczego niewierny zaszczycił was takim podarunkiem?
Willalme wzruszył ramionami.
Kiedy zostałem sierotą, wsiadłem na statek płynący do Ziemi Świętej - wyjaśnił - w przekonaniu, że wyruszam na spotkanie największego szczęścia... Tymczasem sprzedano mnie Maurom w niewolę. - Na jego szlachetnych wargach pojawił się nieznaczny gorzki uśmiech. - Mój pan okazał się piratem, ale nie był dzikusem. Nauczył mnie sztuki żeglowania
i walki, a przed śmiercią dał mi swój bułat.
Walczyliście u boku saraceńskich piratów? - Na twarzy rycerza odmalowało się zdumienie.
Owszem, i w owym okresie zabiłem wielu „pogromców Maurów” waszego pokroju.
Filip spojrzał na niego z pogardą.
Myślę, że nie ma takiego rozgrzeszenia, które mogłoby zmyć wasz grzech - oznajmił.
Willalme podniósł wzrok, zdradzając z trudem powstrzymywaną wściekłość.
Nie dbam o wasze zdanie, messer. Jesteście tak zadufani w sobie, żeście zapomnieli nawet
powodzie, dla którego toczycie walkę. „Miłujcie waszych wrogów”2, powiada Ewangelia. Wy natomiast domniemanych wrogów skazujecie na stos!
„Wylej na nich swoje oburzenie, niech ich ogarnie żar Twojego gniewu!” - wyrecytował Lusignan, mierząc Francuza srogim spojrzeniem. - Wrogów Kościoła należy poskromić. Tak twierdzą Alain z Lille i Anzelm z Lukki!
Powiedzcie to mojej rodzinie, którą wybili bez powodu tacy fanatycy jak wy! - wykrzyknął Willalme, wywijając w powietrzu bułatem.
Dość tego! Pora ruszać dalej w drogę - odezwał się Ignacio, wstając. Gdyby dłużej zwlekał z wtrąceniem się, ci dwaj starliby się w pojedynku. On także nie przepadał za Filipem, zdawał sobie jednak sprawę z jego wpływów na dworze i nie szukał guza.
Filip, nieskory dać za wygraną, wycelował palec we Francuza, mówiąc:
Ten człowiek jest szalony!
Dobry powód, żeby zostawić go w pokoju - odrzekł wyzywająco kupiec. Spojrzał w dal, gdzie widać było mury jakiegoś dużego miasta. - Jedźmy, miast się kłócić. Tuluza jest blisko, dotrzemy tam przed wieczorem.
Pozbierawszy nieliczne rzeczy, jakie mieli, ruszyli w podróż. Po drodze Willalme powoził bez słowa, ze spuszczoną głową i przymkniętymi oczami. Przypomniał sobie śmierć ojca, ponownie ujrzał matkę i siostrę pochłonięte przez ciżbę... A potem nadeszło najbardziej przerażające wspomnienie, kiedy to obudził się pośród trupów, zanim kościół stanął w płomieniach.
Aby dotrzeć do Tuluzy, należało przemierzyć osadę Saint-Cyprien, położoną na południowo- wschodnich brzegach Garonny. Prąd wody, zakreślając z grubsza kąt prosty, oddzielał owo przedmieście od reszty miasta.
Ignacio pamiętał, że przejeżdżał w pobliżu dziesięć lat wcześniej, kiedy Tuluzę oblegali francuscy krzyżowcy, a jako że od bitwy minęło ledwie kilka dni, zauważył, że Saint-Cyprien nosi jeszcze ślady zniszczenia i nędzy. Domy się waliły, po traktach płynęły ścieki i piętrzyły się sterty rupieci. Okaleczeni wojacy, wszetecznice i obdartusy zaglądali przez drzwi, ciekawscy niczym szczury, jeszcze gorsze były jednak dzieci, zerkające między ruiny swymi ogromnymi
wygłodniałymi oczami.
Kiedy dotarli na brzeg rzeki, stan rzeczy się poprawił. Powietrze było zdrowsze, ulice czystsze, zamiast ruder pojawiły się warsztaty i sklepy. Niedaleko, wzdłuż wybrzeży uwijało się wielu mężczyzn ładujących towary na zakotwiczone okręty. Właśnie wtedy ze skupionej wokół ogniska gromady podniósł się krzepki, mniej więcej trzydziestoletni żołnierz o ciemnej karnacji, odziany w skórzany kaftan i nagolennice.
Comendador! - Zawołał, biegnąc ku trójce nieznajomych.
Filip szarpnął wodze.
Thiago z Olite! - wykrzyknął. - To naprawdę ty?
Tak, comendador - odparł żołnierz. - Czekam na was od dwóch dni. Przyczaiłem się tutaj, żeby widzieć, jak przyjeżdżacie.
Thiago używał wymowy charakterystycznej dla Navarry. Ignacio i Willalme wpatrywali się weń zaciekawieni. Zapewne należał do eskorty, która miała za zadanie wyprzedzić ich w Tuluzie. Był podwładnym Filipa z Lusignan, a jeszcze wcześniej Gonzaleza z Palencii.
Cieszę się, że znów cię widzę, Thiago. - Spojrzawszy ku ognisku, znad którego nadszedł żołnierz, Filip dostrzegł gromadkę obiboków, ani jednej znajomej twarzy. - Gdzie się podziali twoi kompani?
Nawarczyk zawahał się, zacisnął pięści na pasie, do którego przytroczony był długi puginał zwany basilardą, i odrzekł:
Nie zdążyliśmy się jeszcze dostać do hrabstwa Tuluzy, gdy na nas napadnięto. Tylko ja przeżyłem, to prawdziwy cud.
Dziesięciu rycerzy Calatravy uzbrojonych po zęby! Jak zdołali was zaskoczyć?
Było ich wielu, wszyscy świetnie wyposażeni. Wyłonili się z gęstwiny i nas otoczyli. Nim skrzyżowaliśmy miecze, trzech z nas padło już od strzał z kuszy.
Do jakiego wojska należeli?
Nie umiałbym określić, comendador. Ich godła przedstawiały czarne słońce na żółtym polu.
Lusignan niemal uroczyście skinął głową, po czym wymienił z Ignaciem porozumiewawcze
spojrzenia.
Archontes, oddziały hrabiego Nigreda.
Niektórzy z nich wykrzykiwali to imię! - Thiago wybałuszył oczy.
Najwyraźniej ci nikczemnicy znają nasze zamysły i zamierzają nam przeszkodzić. Musimy się natychmiast widzieć z biskupem Fulkiem. On nam powie, co mamy robić.
Niestety, to nie będzie takie proste - dodał żołnierz. - Biskup nie urzęduje w mieście.
Co też ty mówisz?
Thiago popatrzył na Filipa z Lusignan, następnie na Ignacia i Willalme’a. Cała trójka była ogromnie zdumiona.
Zdaje się, że zupełnie nic nie wiecie... - rzekł. - Po ucieczce przed Archontes schroniłem się w Tuluzie, żeby uprzedzić biskupa Fulka o waszym rychłym przyjeździe, lecz odkryłem pewną smutną prawdę. Otóż pan tego miasta, hrabia Rajmund VII, to zbuntowany przeciw Koronie antyklerykał, który przepędził go z jego siedziby. Obecnie Fulk ukrywa się na tych ziemiach, pod ochroną armii najwierniejszych, którzy zwą się Białym Bractwem.
Znam Białe Bractwo. - Filip skrzyżował ramiona na piersi. - Pozostaje jeszcze wyjaśnić, dlaczego żaden z nas nic o tym nie wiedział. Dziwne. Przecież to właśnie Fulk prosił nas
wsparcie, by pomóc królowej Blance. Dlaczego nie dał nam znać o swoim wygnaniu?
Istnieją trzy hipotezy - wywnioskował Ignacio. - Może Fulk nie chciał, żeby ktoś trzeci dowiedział się o miejscu jego kryjówki, w razie gdyby jego listy pisane do Kastylii wpadły w ręce szpiegów. Druga hipoteza jest taka, że unikał opisywania krytycznego położenia, ponieważ mogłoby to odwieść króla Ferdynanda III od interwencji, albo - powiedział marszcząc czoło - zgodnie z trzecią hipotezą ojciec Gonzalez i Jego Królewska Mość wiedzieli o tym
rozmyślnie trzymali to przed nami w tajemnicy.
Ostatnia hipoteza jest nie do przyjęcia - wybuchnął Lusignan. - Oznaczałaby, że zostaliśmy zdradzeni przez naszego władcę i jednego z jego podwładnych, który jest w dodatku człowiekiem Kościoła.
Kupiec z Toledo wzruszył ramionami, zastanawiając się, czy Filip naprawdę nie zdaje sobie z tego sprawy. Nie uważał, aby tamten był godzien zaufania. Był to człowiek, który w ciągu swego życia wiele razy zmieniał zdanie, co wskazywało na chwiejne i mroczne usposobienie, a może nawet skłonność do zdrady.
Tak czy inaczej musimy stawić czoło niedogodności - rzekł. - Jeśli zamierzamy dowiedzieć się czegoś o uprowadzeniu Blanki, musimy odnaleźć Fulka. - Następnie dodał, zwracając się do Thiaga: - Czy istnieje jakiś sposób, żeby go wytropić?
Sądzę, że tak - odparł Nawarczyk. - W Tuluzie, przy katedrze Świętego Szczepana są ludzie, którzy pozostali mu wierni, członkowie Białego Bractwa. Z pewnością będą wiedzieli, gdzie się ukrywa. Lecz jeśli chcemy się z nimi spotkać, musimy się wystawić na niebezpieczeństwo. Szlachta i wojsko w mieście stoją po stronie Rajmunda VII i katarów. Gdyby odkryli nasze zamiary, bez wątpienia czekałby nas smutny koniec.
Filip dumnie zadarł podbródek.
I dobrze, podejmiemy to wyzwanie.
Od nabrzeża Saint-Cyprien odchodziły dwa mosty na przeciwległy brzeg rzeki, gdzie wznosił się środek Tuluzy. Przemierzywszy ten najbardziej wysunięty na południe, kompania Ignacia wraz z Thiagiem dotarła do bramy miasta. Na murach pełnili straż żołnierze, sprawiali wszakże wrażenie zbyt zmęczonych wieczornym skwarem, by zwrócić na nich uwagę, toteż zaszczycili ich ledwie przygaszonym spojrzeniem i o nic nie pytali.
Cała czwórka wjechała do miasta, po czym ruszyła szerokim traktem, aż dotarła do katedry Świętego Szczepana, jednonawowej budowli z różowej cegły, i pozostała w jej pobliżu, wypatrując rezydencji biskupa. Niedaleko gromadka braci franciszkanów szukała chłodu przy fontannie.
Ci zakonnicy nas szpiegują - szepnął do Ignacia Willalme.
Kupiec, któremu zwykle nic nie umykało, puścił to mimo uszu. Jego uwagę przykuło coś innego. Otóż za katedrą spostrzegł on pałac biskupi, potężny niczym bastion, zachęcił więc kompanów, by udali się za nim w tamtym kierunku. Wojenny charakter rezydencji nie zdziwił go. Zdawał się odzwierciedlać w swej formie rozdźwięki rozdzierające wspólnotę Tuluzy, w tej chwili podzieloną na dwa przeciwne odłamy: Białe Bractwo biskupa Fulka, wierne Kościołowi i dworowi paryskiemu, oraz Czarne Bractwo zwolenników doktryny katarskiej i separatystycznego prądu oksytańskiej szlachty.
Straże kazały im zostać przed wejściem, w czasie oczekiwania zaś Ignacio nie mógł się powstrzymać, by nie poszybować myślami ku synowi. Zgodnie z umową Uberto powinien się już znajdować w tym miejscu, mimo to kupiec lękał się, że spotkało go jakieś nieszczęście. Stłumił jednak niepokój. Nie była to odpowiednia chwila na okazywanie słabości.
Wkrótce w progu pojawił się zastęp zakonników, którym przewodził wiekowy benedyktyn.
Witajcie, wędrowcy - rzekł starzec, wychodząc im naprzeciw, po czym zmierzywszy ich wzrokiem, wyciągnął dłoń. - Muszę was prosić o listy polecające, o ile takowe posiadacie.
Filip wręczył mu pergamin.
Podróżujemy pod przykrywką - wyjaśnił. - Mamy tylko ten glejt, podpisany przez ojca
Gonzaleza z Palencii.
Wystarczy. - Mnich prędko przebiegł wzrokiem dokument, po czym zaprosił ich do atrium.
Pomieszczenie lepsze czasy miało już za sobą. Wytarte obicia, wyblakłe freski i meble przeżarte przez kołatki potwierdzały pogłoski o nikłych zasobach biskupiego skarbca. Zarówno je, jak i przywłaszczone dziesięciny Fulk wyczerpał na wyprawy przeciwko katarom, do czego zmuszała go miejscowa szlachta. Według głosu ludu kuria Tuluzy była dosłownie oblegana przez wierzycieli.
Po drodze benedyktyn od czasu do czasu rzucał okiem na list, odczytując ponownie najbardziej znaczące urywki, po czym oddał go Filipowi z Lusignan.
Wyczytałem, że przybyliście na pomoc biskupowi.
Przypuszczam, że powinniście o tym wiedzieć - powiedział Lusignan.
Wiemy. Biskup Fulk was oczekuje. - Mnich przystanął na samym środku korytarza i przyjrzał się nieznajomym z powagą. - Obecnie przebywa w Sacra Praedicatio w Prouille, dzień drogi konno z Tuluzy, razem z większą częścią swoich oddziałów.
Twarz Filipa rozciągnęła się w uśmiechu zadowolenia.
Radzę wam wyjechać zaraz jutro - ciągnął duchowny, ruszywszy dalej. - Zatrzymajcie się tu na noc, jeżeli uważacie, że to konieczne. Reszta miasta nie jest bezpieczna, gnieżdżą się tu wrogowie Kościoła i Korony francuskiej.
Zanim benedyktyn zdążył dokończyć swą wypowiedź, Ignacio wtrącił, nie mogąc się powstrzymać:
Jedno słowo, jeśli wolno.
Mnich uniósł brew.
Mówcie.
Czy oprócz nas zjawili się tutaj inni wysłannicy z Kastylii?
Benedyktyn zaprzeczył, lekko zagubiony.
Nie zważając na podejrzliwe spojrzenie Filipa, kupiec jął dalej wypytywać starca:
Nikt inny się nie pokazał? Jesteście pewni?
Całkowicie. Gdyby tak było, zaprosilibyśmy go do domu gościnnego przy katedrze. Zapytajcie tam, jeżeli sobie życzycie. Tak się zwykle robi.
Kupiec zmarszczył długie brwi.
Rozumiem - rzekł.
Uberto jeszcze nie dotarł do Tuluzy.
Ledwie księżyc zasnuł woal chmur, do domu gościnnego przy katedrze Świętego Szczepana wśliznęła się jakaś zakapturzona postać. Podeszła wolnym krokiem do wnęki na skraju westybulu, gdzie drzemał leciwy furtian.
Pokój niech będzie z wami.
Kto tam? - poderwał się mężczyzna.
Nie lękajcie się. - Zakapturzony przybysz odsłonił twarz. - Zwę się Ignacio Alvarez, przyszedłem prosić was o pewną uprzejmość.
Mówcie, błogosławiony pielgrzymie. Czym mogę wam służyć?
To wy czuwacie nad wchodzeniem i wychodzeniem gości z tego przybytku, prawda?
Prawda, monsieur.
W takim razie proszę. - Ignacio poszperał w sakwie i wyciągnął złożony na czworo list zapieczętowany woskiem. - Musicie go oddać pewnej osobie, pewnemu młodzieńcowi, o ile stawi się w tym miejscu.
Furtian chwycił list.
Mam nadzieję, że to nic groźnego - powiedział.
Wręcz przeciwnie - zapewnił go kupiec. - Ale zastrzegam: oddajcie wyłącznie osobie, którą wam wskażę, i nie czytajcie zawartości pod żadnym pozorem... Ufam, że zrozumiecie.
Rozumiem.
Pilnujcie go dobrze. - W oczach Ignacia błysnęła groźba. - Jeżeli wiadomość nie zostanie dostarczona albo zdradzicie moje zaufanie, przypomnę sobie o was. Pojmujecie, co mam na myśli?
Doskonale, monsieur. - Wargi mężczyzny zadrżały. - Komu mam oddać list?
Kupiec wręczył swemu rozmówcy złotego skuda. - Jego imię brzmi Uberto Alvarez. To mniej więcej dwudziestopięcioletni młodzieniec, Maur o ładnym wyglądzie. Podróżuje samotnie.
Uberto Alvarez. Zapamiętam go, nie obawiajcie się. - Furtian zgarnął monetę i chciwie zważył w dłoni. - Nie musicie się martwić.
Ignacio skinął głową, po czym wpatrzył się badawczo w rozmówcę, jakby chciał ocenić, czy jest godzien zaufania.
Mężczyzna nie mógł wytrzymać jego wzroku.
Możecie na mnie liczyć - zapewnił.
Na te słowa kupiec zasłonił z powrotem twarz kapturem i się pożegnał.
Niech pokój będzie z wami.
I z wami... - odparł furtian, lecz postać zdążyła się już rozpłynąć w ciemności.
Na niebie znów zaświecił księżyc, który wyszedł zza chmur.
Kafir podążał na ciężkim koniu, być może odpowiednim do ciągnięcia pługa, ale z pewnością nie do długiego pościgu. Uberto wraz z dziewczyną zostawili go z tyłu bez trudu i po krótkiej ucieczce zapuścili się w las graniczący z ziemiami Tuluzy. Po wielogodzinnej jeździe, gdy zapadła noc, postanowili zatrzymać się w opuszczonym szałasie myśliwskim.
Uberto przykucnął przed otworem komina i zaczął uderzać krzemieniem o krzesiwo, zerkając ku nieznajomej.
Jak ci na imię? - zapytał na wpół zaciekawiony, na wpół zakłopotany.
Zawahała się, czy odpowiedzieć. Przycupnęła w kącie szopy, wpatrując się w swego wybawcę. Nie czuła się ani indagowana, ani zagrożona. Kusiło ją, by odpowiedzieć na to miłe spojrzenie, nie zdążyła wszakże jeszcze otworzyć ust, gdy w nieprzyjemnym przebłysku pamięci mignął jej przed oczami szyderczy uśmiech Blasca z Tortosy. Chociaż obraz ten natychmiast zniknął, pozostawił po sobie palącą ranę. Brat Blasco nie żyje, umarł na zawsze i nigdy więcej nie będzie jej dręczył, a i tak nadal budził w niej trwogę. Może zawsze będzie już ją prześladował w złych snach. Pogłaskawszy czarną sierść psa, który warował właśnie u jej stóp, poczuła się bezpieczna.
Moira - odrzekła. - Na imię mi Moira.
Ja jestem Uberto - powiedział, rozpalając ogień. - Nie bój się mnie.
Przytaknęła nieśmiało. Dopiero wówczas zdała sobie sprawę, że siedzi skulona ze spuszczoną głową, i podkurczonymi nogami, ściskając ramionami kolana. Wyprostowała półnagie kończyny, układając je w jak najgodniejszej pozycji, i popatrzyła na kominek. Bijące od ognia niemal namacalne drgające ciepłe światło rozświetliło jej twarz.
Masz piękne imię, Moiro. - Uberto położył sakwę na koślawym stole; nie potrafił usiedzieć w miejscu i ociągał się, by spojrzeć jej w oczy. Prześliczne oczy. Aby wybrnąć z zakłopotania, zapytał, wskazując drzemiącego psa:
A jak on się wabi?
Nie wiem... To znaczy nie ma imienia. Spotkałam go na swojej drodze jakieś dwa miesiące temu i od tamtej pory zawsze za mną szedł.
To trochę smutne, że psisko nie ma imienia. - Uberto przyjrzał się zwiniętemu zwierzęciu, które postawiło szpiczaste uszy, następnie ponownie skierował wzrok ku Moirze. - Jesteś głodna? Mam ze sobą trochę... Zobaczmy, co mi zostało. - Pogrzebał w sakwie. - Suszone mięso... Ser... Czerstwy chleb... Obawiam się, że nic więcej nie mam.
Dziewczyna nie odpowiedziała. Nie pamiętała, by kiedykolwiek jakiś nieznajomy okazał jej tyle życzliwości, poza pewnym starym tkaczem z Fanjeaux, który ugościł ją w swej pracowni. Od tamtego czasu minęło wiele miesięcy. Od owego wspomnienia dzieliły ją otchłanie strachu.
Uberto ciągle się w nią wpatrywał, czarujący i taktowny, toteż Moira niemal się nie zorientowała, że podsuwa jej jadło. Dziewczyna wzięła plaster suszonego mięsa i jęła go skubać, zrazu z wahaniem, potem coraz łapczywiej. Dopiero wtedy uzmysłowiła sobie, że jest potwornie głodna. Nie jadła od wielu dni.
Młodzieniec zajął miejsce naprzeciwko niej. Jako że w izbie nie było krzeseł, po prostu usiadł na podłodze i skrzyżował nogi, po czym zaczął się jej uważnie przyglądać. Z tymi swoimi oczami w kształcie migdałów i owalną twarzą okoloną kosmykami włosów barwy hebanu była
doprawdy urzekająca. Smukłe, może nieco zbyt kościste w ramionach ciało w sumie było powabne. Mimo obszarpanego kaftana miała w sobie coś arystokratycznego... Najbardziej jednak zaciekawił go jej wschodni zaśpiew.
Nie jesteś stąd - wywnioskował.
Nie - odparła Moira. - Urodziłam się i dorastałam w Akce, w Palestynie. Ale mój ojciec pochodzi z Genui.
A co tu robisz?
Przejawiała niechęć do mówienia. Chętnie by mu wyznała, że podobnie jak u matki w jej żyłach płynie gruzińska krew, albo opowiedziała o dalekiej ziemi, gdzie przyszła na świat, lecz ugryzła się w język. Jej oczy zniknęły za zasłoną włosów.
On nas znajdzie - rzekła bezbarwnym tonem, tak jakby nic innego się nie liczyło.
Nie bój się - uspokoił ją Uberto.
Na zewnątrz rozległo się leniwe potrząsanie grzywą, przypominając obojgu o obecności Jaloque’a, który pasł się potulnie poza szałasem.
Uberto postanowił nie ufać Moirze, przynajmniej na razie. Zbyt tajemnicza. Zbyt piękna. Ten sam jednak odruch, który kazał mu ją ocalić, popychał go do ciągnięcia rozmowy:
Kim był ów saraceński jeździec? Dlaczego cię ścigał?
Nie wiem - zawahała się. - Ale nie poprzestanie, dopóki mnie nie zabije.
Z jakiego powodu?
Moira spuściła wzrok, zanurzając palce w psiej sierści.
To wina jego panów, braci z pewnej wioski na granicy z Armagnac. Uznali mnie za wiedźmę, heretyczkę albo coś w tym rodzaju... Mylą się. Lecz teraz już nic nie ma znaczenia.
Uberto znów poczuł się w obowiązku ją uspokoić:
Nie rozpaczaj, teraz jesteś bezpieczna.
Byłoby lepiej, gdybym zdała się na los - rzekła, wpatrując się w niego swymi nefrytowymi oczami. - Ten niegodziwiec policzy się także z tobą.
Niech tylko spróbuje! - Uberto dumnie poderwał się na nogi, następnie ruszył do kominka, żeby podsycić ogień. - Jeśli pragniesz, żebym ci pomógł, musisz mi powiedzieć więcej. Wyjaśnić dokładnie, kim jesteś i skąd pochodzisz.
Uciekłam z Airagne... - szepnęła Moira, ale od razu zagryzła wargi.
Czy ja dobrze usłyszałem? - Uberto wrzucił do ogniska polano i czym prędzej znalazł się przy niej. - Nie mogę w to uwierzyć! Ty wiesz, gdzie leży Airagne? Siedziba hrabiego Nigreda?
Na dźwięk tego imienia Moira znienacka się odsunęła i wpatrzyła w swego rozmówcę tak, jakby zagroził, że ją zrani.
Opowiedz mi o tym miejscu - nalegał Uberto. - Umiałabyś mi wskazać drogę, żebym mógł tam dotrzeć? Mogłabyś mnie zaprowadzić?
Dziewczyna cofnęła się jeszcze bardziej, napierając plecami na ścianę.
Lepiej od razu oddaj mnie w ręce Maura, bo nigdy nie zawiodę cię w to miejsce. Już wolę umrzeć!
Nie pojmujesz... - usprawiedliwił się. - Muszę pomóc ojcu...
Moira zakryła twarz, mówiąc:
Dość powiedziałam!
Pies podniósł uszy i zaczął warczeć, uzmysłowiwszy sobie jednak, że nie ma
niebezpieczeństwa, spuścił łeb i zawył w przeciągłej skardze.
Dziewczyna zdjęła dłonie z twarzy i zrobiła błagalną minę.
Pozwól mi odpocząć, proszę. Jestem taka... zmęczona.
Zgoda, porozmawiamy o tym jutro. - Uberto uniósł brwi z wyrozumiałością, po czym wskazując zwinięte odzienie, które położył na stole obok sakwy, rzekł: - Włóż te ubrania, nie możesz przecież chodzić taka obszarpana... Są tutaj nogawice, dublet i para butów. To mój strój podróżny, który będzie na ciebie za duży, ale i tak lepszy niż te łachmany, które masz na sobie.
Dziewczyna uśmiechnęła się nieznacznie.
Czekając, aż Moira się przebierze, Uberto wyszedł, by zatroszczyć się o Jaloque’a. Szałas nie był wyposażony w stajnię, toteż musiał zamknąć konia w starej zagrodzie dla owiec. Rozsiodłał go i upewniwszy się, że ma dość jedzenia i picia, obdarzył mnóstwem w pełni zasłużonych pieszczot. Czynności te umożliwiły mu odzyskanie panowania nad sobą i pozwoliły jasno rozumować. Złościło go, że tak łatwo dał się oczarować smarkuli. Nie był głupcem i nigdy wcześniej niewiasty go nie onieśmielały. Jedna z zalet wędrownego życia polegała na tym, że nie trzeba się było żenić z pierwszą lepszą wieśniaczką, która okazała się chętna. Uberto miał sposobność uczestniczenia w rozmaitych potyczkach i sporo się nauczyć o płci pięknej, lecz do tej pory nie odczuwał tak silnych namiętności. Mimo to Moira nie budziła w nim zaufania.
Westchnął. Najpierw Corba z Lanty, a teraz ta dziwna dziewczyna! Pomyślał, że ostatnimi czasy ma do czynienia wyłącznie z tajemniczymi niewiastami.
Gdy wrócił do szałasu, Moira zdążyła już włożyć jego ubranie.
Za szerokie rękawy i podwinięte nogawice upodobniły ją do kuglarza. Oboje się roześmiali.
Znienacka wesołość ustała, ustępując miejsca zakłopotaniu - chcąc się od niego uwolnić, dziewczyna położyła się obok, blisko ognia. Niemal natychmiast zasnęła.
W głowie Uberta natomiast kłębiło się zbyt wiele myśli, aby zdołał zapaść w sen, mimo wyczerpania więc wydobył z sakwy Turba philosophorum i jął wertować w blasku płomieni. Nie wiedział dokładnie, o czym mówi owa księga, według słów Galiba i Corby z Lanty powinna jednak przed nim odsłonić tajemnice hrabiego Nigreda.
Kodeks składał się z dialogów przypisanych wielkiej mnogości - turba - greckich filozofów, którzy spierali się w licznych dyskusjach na najróżniejsze tematy, od stworzenia materii po tajniki alchemii. Przydałby się jego ojciec, który odpowiednio by je zinterpretował, mimo to Uberto przeczytał kilka urywków na chybił trafił, aby odegnać inne zajmujące umysł kwestie, aż zatrzymał się przy następującym zdaniu: „Iubeo posteros facere corpora non corpora, incorporea vero corpora”, które przetłumaczył jako: „Rozkazuję potomnym uczynić cielesnym to, co niecielesne, naprawdę niecielesnym to, co cielesne”. Zapewne była tu mowa o sublimacji materii i procesie odwrotnym. Znalazł potwierdzenie parę wierszy niżej: „Wiedzcie, że tajemnica Złotego Dzieła pochodzi od mężczyzny i niewiasty”.
Nie znał podstaw sztuki alchemicznej, wielokrotnie jednak słyszał, jak ojciec dyskutuje o tym z uczonymi z różnych krajów. Pewne wiadomości czerpał wszakże ze wspomnień z dzieciństwa, które spędził odesłany do małego klasztoru nad Adriatykiem. W tamtym okresie poznał pewnego mnicha bibliotekarza, Gualimberta z Prataglii, który posiadł wiedzę z zakresu teoretycznych fundamentów alchemii. Usłyszał od niego dosyć, by się domyślić, że „mężczyzna” oznacza ołów w stanie stałym, „niewiasta” zaś „gaz”, czyli ciało lotne. Po czym czytał dalej:
„Mężczyzna otrzymuje od niewiasty barwiący gaz”.
Zamknął księgę oszołomiony i jakby chcąc uczepić się czegoś namacalnego, skierował wzrok ku pogrążonemu we śnie ciału Moiry. I nie przestając się w nią wpatrywać, sam także usnął.
Leżąca niedaleko Moira śniła o piasku, na który spadały wzburzone wiatrem fale. Niebo było szare, chmury skłębione niczym końska grzywa. Daleko od brzegu fale uderzały o olbrzymią morską gardziel. Coś zostało wessane do środka, w otchłań.
Dziewczyna zadrżała przez sen, tymczasem łoskot wody ją ogłuszał, hucząc w uszach.
Kiedy Uberto się obudził, dziewczyna zdążyła uciec.
Ignaciowi wydawało się, że ledwie zamknął oczy, a już ze snu wyrwał go głos Willalme’a. Dopiero po chwili zrozumiał potok jego słów, zrazu odległy, potem coraz wyraźniejszy. Francuz powtarzał zatrwożony:
Obudź się... musimy uciekać...
Ignacio instynktownie wyskoczył z łóżka i rozejrzał się dokoła. Jeszcze nie świtało. Otworzywszy skrzynię pod posłaniem, do której poprzedniego wieczoru schował odzienie, kupiec włożył tunikę i buty, po czym posłał kompanowi pytające spojrzenie.
Jesteśmy w niebezpieczeństwie - wyjaśnił Francuz. - Do pałacu biskupa zaraz wkroczą zbrojni hrabiego Rajmunda VII. Wiedzą, że tu jesteśmy, szukają nas.
To zrozumiałe, że obecność nieznajomych w siedzibie biskupa wzbudziła niepokój hrabiego Tuluzy. Coś tu się jednak nie zgadzało. Wszystko potoczyło się zbyt szybko. Przebywali w mieście ledwie od paru godzin, jak zatem możliwe, że Rajmund VII już został powiadomiony
ich przyjeździe?
Coraz bardziej zasępiony Ignacio wdział płaszcz i wyjrzał przez okno na ulicę. Przed wejściem do pałacu lśniło z dziesięć pochodni. Na drzwi napierał oddział uzbrojonych mężczyzn. Byli to żołnierze Tuluzy.
Pośród zbrojnych widniało czterech zakonników, franciszkanów, których Willalme dostrzegł poprzedniego dnia.
O ile dobrze pamiętasz, zwróciłem ci uwagę, że ci bracia za bardzo nam się przyglądają, ale ty mnie nie posłuchałeś - rzekł Francuz, wskazując mnichów.
Masz słuszność - przytaknął Ignacio. - Ci zakonnicy to zapewne szpiedzy Rajmunda VII. Jak nic to oni powiadomili hrabiego Tuluzy o naszej obecności.
A z jakiego powodu mieliby to zrobić?
Niektórzy duchowni nie aprobują postępowania Kościoła, wolą więc wspierać katarów
tych, co za nimi stoją. Musi to dotyczyć także owych franciszkanów, którzy widząc, że gościmy w pałacu biskupim, uznali nas za wysłanników Fulka albo jego Białego Bractwa...
Teraz dość gadania. - Willalme skinął na Ignacia, by ten ruszył za nim. - Mnisi, którzy udzielali nam gościny, zatrzymują właśnie żołnierzy przed głównym wejściem. Uciekamy tylnymi drzwiami.
Podążając za zwinną postacią kompana, Ignacio przypomniał sobie to, co słyszał na temat okrucieństw popełnianych przez ludzi Rajmunda VII. Zazwyczaj poplecznicy Kościoła i Korony wydłubywali oczy i wyrywali języki. Zamiast skończyć w ten sposób, lepiej było umrzeć podczas próby ucieczki.
Wydostawszy się na zewnątrz, przebiegli przez ogród okolony wysokim płotem, łowiąc każdy hałas. Kupiec rzucił pełne nadziei spojrzenie na dzwonnicę Świętego Szczepana, która odcinała się czarno na tle wygwieżdżonego nieba. Poniżej wznosił się katedralny dom gościnny, gdzie kilka godzin wcześniej powierzył delikatne zadanie furtianowi. Pomyślał o Ubercie - pragnął, aby był bezpieczny.
Z mroku ogrodu wyłonili się Filip i Thiago. Ich twarze były ściągnięte, mięśnie drgały gotowe do działania.
Chodźmy stąd - odezwał się Lusignan. - Nie zależy mi na wypróbowaniu gościnności
hrabiego Rajmunda. - Przyspieszył kroku, kierując się w stronę na wpółukrytego w żywopłocie miejsca, gdzie czekał jego rumak, wóz Ignacia zaprzężony w dwa konie i wierzchowiec dla Thiaga. Po paru chwilach byli gotowi do wyjazdu.
Zwierzęta zarżały, opuszczając ogrody z tętentem kopyt, zanim jednak znalazły się na zewnątrz, przewróciły dwóch zbrojnych hrabiego, którzy wpadli przez tylne drzwi pałacu.
Umknęli z Tuluzy pod osłoną ciemności.
Podążali gościńcem wiodącym na południe przez okolony pagórkami las. Zostawili za sobą ośrodki Lanta, Auriac, Roumens i Vaudreuille bez żadnych przeszkód, za to natknęli się na wiele pól strawionych przez ogień. Jedynymi zamieszkanymi miejscami, jakie oparły się zniszczeniu, były te lepiej strzeżone, jak skupione wokół zamków sauvetes i otoczone umocnieniami bastides. Dla zwykłych wiosek nie było nadziei. Ignacio miał wszakże jeszcze inne powody do zmartwienia. W czasie jazdy Filip i Thiago oddalali się często od wozu, prowadząc rozmowy, więc kupiec zaczął podejrzewać, że znają szczegóły misji, które jemu i Willalme’owi nie były wiadome.
Po drodze zatrzymali się w gospodzie w Labecede; budynek był dość zaniedbany, ale nie udało im się znaleźć nic lepszego. Zostawiwszy konie i wóz w rozpadającej się stajni, w której najcenniejszym zwierzęciem była stara chabeta, spożyli wieczerzę składającą się z placków, zająca w sosie z cierpkich winogron i rozwodnionego wina.
Co to za świństwo? - powiedział Filip, napiwszy się. - Czyż nie znajdujemy się na jednej z ziem, gdzie wytwarza się najlepsze francuskie wina?
Tak było, monsieur - poskarżył się karczmarz. - Tak było, zanim wojska biskupa Fulka zniszczyły nasze winnice... Nie dostrzegliście, jakie nieszczęście spadło na to hrabstwo?
A więc winę za głód w hrabstwie Tuluzy ponosi Białe Bractwo? - zapytał Ignacio, zastrzygłszy uszami na te rewelacje.
Owszem - przytaknął mężczyzna. - Niszczą zbiory, rozpędzają bydło i rabują nasze pieniądze. Jak sądzicie, skąd pochodzą fundusze potrzebne Fulkowi na budowę Sacra Praedicatio?
Nie pojmuję, dlaczego biskup uwziął się aż tak bardzo na te ziemie.
Z powodu texerant.
A niby któż to taki?
Katarzy - wyjaśnił karczmarz. - W tych stronach właśnie tak ich nazywają, ponieważ aby się utrzymać, zajmują się tkactwem. To bardzo pracowici ludzie, którzy nikomu nie wadzą... Lecz Fulk chce ich wszystkich posłać na stos, szczególnie doskonałych. Hrabiemu Rajmundowi nie podoba się takie postępowanie, dlatego przepędził Fulka i jego bractwo. Z pewnością ci fanatycy nie zachowują się lepiej niż Archontes.
Znowu ci Archontes! - Filip rąbnął pięścią w stół. - Co o nich wiecie?
Bardzo niewiele, monsieur. To diabły, nie ludzie. Krążą po południowej Francji, palą wioski i porywają mieszkańców. Zwróciliście na to uwagę po drodze, jak przypuszczam. Nie jesteście z tych stron i bez wątpienia przejeżdżaliście przez Langwedocję.
Macie słuszność, nie wiedzieliśmy jednak, że to sprawka Archontes - sprostował Ignacio. - Dlaczego porywają mieszkańców? Dokąd ich zabierają?
Podobno do piekła albo o wiele gorszego miejsca, ale nikt dokładnie nie wie dokąd. Przekleństwo Archontes spada na całą Langwedocję z wyjątkiem tego hrabstwa. Może hrabia
Nigredo nie chce rzucać kłód pod nogi bractwu Fulka.
Albo chce zostawić sobie Tuluzę na koniec.
Trudno powiedzieć. - Karczmarz odwrócił wzrok. - Tak czy inaczej przykro mi z powodu wina... Wybaczcie naszą nędzę - dodał, po czym oddalił się między stołami gości.
Nazajutrz, minąwszy Castelnaudary i Laurac, cała czwórka dotarła do Prouille, kryjówki Fulka. Osadę ochraniała palisada, za którą wokół kościoła Matki Boskiej, Sacra Praedicatio, przycupnęło kilka chatynek. Ignacio zatrzymał wzrok na fasadzie budowli, by podziwiać nie tyle proporcje architektoniczne, ile ciemnoczerwone pnącza, które przesłaniały ją w połowie, stwarzając wrażenie, że dobiło się do wyspy pokoju. Spostrzegłszy wszakże obecność licznych zbrojnych, rychło zmienił zdanie.
Przed kościołem powitała ich przeorysza, niewiasta o kwitnącym wyglądzie i komicznych brwiach przypominających kłosy pszenicy. Sprawdziła skrupulatnie, kim są i jakie mają zamiary, po czym potwierdziła to, czego dowiedzieli się w Tuluzie: Fulk ukrywa się dokładnie w tym miejscu.
Przeorysza nie pozwoliła jednak czwórce nieznajomych, by natychmiast rozmówili się z biskupem. Stwierdziwszy, że są brudni i znużeni podróżą, nakazała, by przedtem się umyli i pokrzepili.
Fulk czekał w sali audiencyjnej. Przechadzając się po terakotowej posadzce, przeglądał „Życie Marii z Oignies”, książeczkę, którą zadedykował mu Jakub z Vitry. Wbrew otaczającej go nadmiernej sławie był to zasuszony człowieczek odziany w pozbawiony ozdób habit. Poorana zmarszczkami twarz świadczyła o jego podeszłym wieku, choć oczy pozostały pełne życia.
Kiedy czwórka gości wkroczyła do sali, odłożył księgę na pulpit, na który padało światło z biforium, i rozpostarł ramiona na znak powitania.
Z tego, co mi obwieszczono, waszmościowie przynoszą wieści od ojca Gonzaleza z Palencii - przemówił, przy czym intonacja charakterystyczna dla Genui zdradziła jego italskie korzenie.
W istocie, ekscelencjo, pozwólcie, że złożę wam hołd. - Filip wystąpił naprzód i splótłszy ręce jak do modlitwy, włożył je w dłonie biskupa. Gdy wymienili symboliczny pocałunek, przedstawił się: - Ja jestem Filip z Lusignan, rycerz Calatravy, do usług. Przybyli ze mną Thiago z Olite, mój podwładny, Ignacio Alvarez z Toledo oraz jego towarzysz Willalme. - Wskazał na swą świtę. - Oto nasz list polecający, skreślony osobiście przez ojca Gonzaleza za zgodą Ferdynanda III Kastylijskiego.
Podczas gdy biskup uważnie czytał dokument, kupiec przyglądał mu się ciekawie. W młodości słyszał o nim, lecz nie jako o duchownym. W przeszłości Fulk był truwerem, który zasłynął rycerskimi kompozycjami. Następnie został opatem, potem biskupem Tuluzy i zacieśnił więzy przyjaźni z władcami tak wielkiej rangi, jak Ryszard Lwie Serce czy Alfons Aragoński. Jednym słowem żywa legenda.
Biskup podniósł wzrok znad listu.
Z tego, co napisano w niniejszym dokumencie, wynika, że macie dość mglistą wizję zagadnienia.
Wiemy jedynie o zaginięciu Blanki Kastylijskiej, ekscelencjo, i o tym, że zamieszany jest w nie hrabia Nigredo - odparł pokrótce Filip.
Oraz o opętanym - dodał sceptycznym tonem Ignacio.
Ach, opętany, o mały włos byłbym o nim zapomniał - rzekł niemal z rozbawieniem biskup, po czym zmarszczył pobrużdżone czoło. - Zgodnie z posiadaną przeze mnie wiedzą zaginęła nie tylko królowa, lecz także namiestnik Humbert z Beaujeu, i przede wszystkim legat papieski Romano Frangipane. Właśnie jego nieobecność, jeszcze bardziej niż nieobecność Blanki Kastylijskiej, naraża nas na niebezpieczeństwo.
Filip bacznie mu się przyjrzał.
Co przez to rozumiecie? - zapytał.
Frangipane otrzymał od Stolicy Apostolskiej zadanie, by stać u boku królowej jako jej pierwszy minister, i w chwili obecnej to kręgosłup Francji. Natomiast Humbert z Beaujeu sprawuje władzę nad królewskim wojskiem. Brak tych dwu ludzi sprawia, że curia regis jest pozbawiona mózgu i ramion.
Nie ufacie nikomu innemu we Francji?
Nie do końca. - Biskup wymachiwał sękatymi dłońmi, jakby chciał nakreślić w powietrzu ciało olbrzyma. - Mogę liczyć na moją milicję, zbrojne ramię Białego Bractwa.
To już wiedzieliśmy - skwitował z lekkim przekąsem Ignacio. - Zauważyliśmy „znaki”
pozostawione przez waszych żołnierzy w hrabstwie Tuluzy. To cud, że w okolicy rośnie jeszcze choć źdźbło trawy.
Otóż właśnie, to się nazywa „misja spalonej ziemi”. - Fulk zmierzył kupca z wyższością, jaką kler zwykł okazywać w stosunku do laikatu. - Dostrzegam w waszych oczach cień przygany, ale zapewniam, że takie kroki są konieczne. W Tuluzie oraz w przyległych osadach gnieżdżą się tysiące katarów i popychają motłoch ku herezji. Jeśli chcę schwytać lisy ukryte w Pańskiej winnicy, muszę użyć siły. - Zwrócił się do Filipa łagodniejszym tonem: - Kłopot polega nie na wierności, lecz na jakości ludzi, którymi dysponuję. To zbrojni albo pozbawieni politycznego znaczenia drobni wasale. Brakuje mi poparcia szlachty.
Czy to możliwe? - Lusignan uniósł brwi. - A co z dworem paryskim?
Fulk rozłożył bezradnie ręce.
Odkąd uprowadzono królową, wszelkie więzy z Paryżem zostały zerwane. Wygląda na to, że wewnątrz curia regis pleni się zepsucie.
Filip przyłożył dłoń do masywnego podbródka.
Zaczynam pojmować - rzekł.
Cóż - wtrącił kupiec - jeżeli Wasza Wielebność uważa to za stosowne, pora wyjawić nam wiedzę, jaką dysponujecie na temat hrabiego Nigreda.
Biskup zastanawiał się, być może niezdecydowany, jakich użyć słów.
Najlepiej będzie, jak zobaczycie na własne oczy - odparł. - Zrozumiecie dokładniej, z czym mamy do czynienia.
Co macie na myśli?
W oczach Fulka pojawił się ukryty dotąd blask. I wcale nie wyrażały one litościwych uczuć.
Rzecz jasna, opętanego. Trzymam go w lochach Prouille.
Podziemia Sacra Praedicatio okazały się bardziej rozległe niż przypuszczali. Ignacio posuwał się w mroku wśród ścian upstrzonych pleśnią i saletrą, przeżywając na nowo przerażające wspomnienie z dzieciństwa, kiedy to zgubił się wraz z bratem Leandrem w podobnym, lecz o wiele starszym miejscu. W katakumbach, z których tylko on cudem wyszedł żywy. Widmo tej tragedii dopadało go za każdym razem, gdy znalazł się pod ziemią. Tymczasem Fulk, w towarzystwie pucołowatego primiceriusa i dwójki zbrojnych, torował im drogę wśród cel, w których zamykano podejrzanych o herezję. Podobne zajęcie przypadłoby hrabiemu Tuluzy, gdyby nie stanął po stronie prześladowanych przez Kościół. Zdaniem kupca miejsce to wyrażało doskonale dwoistość instytucji kościelnej, która skrywała swą represyjną naturę pod maską chrześcijańskiego miłosierdzia.
Fulk podążał ciasnym korytarzem, aż przystanął przed zaryglowanymi drzwiami, które rozkazał otworzyć. Wewnątrz, w wąskiej i cuchnącej celi leżała skulona na podłodze zupełnie naga postać ludzka. Blask pochodni wydobył na wierzch jej całkowite wychudzenie i skórę usianą fioletowymi siniakami. Czując gwałtowny dreszcz, Ignacio przypomniał sobie, że wiele lat temu sam doświadczył męki tortur.
Ten człowiek został pobity z przesadną brutalnością - stwierdził kwaśno.
Kiedyśmy go znaleźli, już był w takim stanie - odparł z udaną niewinnością Fulk.
Kupiec nie zdążył odpowiedzieć, wszystkie jego myśli przepełnione były bowiem zgrozą. Więzień podniósł się i powoli ruszył do wyjścia, zgarbiony, z prawą ręką w górze, z lewą zwisającą wzdłuż tułowia. Ciągnął przytwierdzone do kostek łańcuchy, dopóki zdołał, po czym
potknął się i runął z powrotem na ziemię.
Na twarzy Lusignana pojawił się grymas obrzydzenia.
Podobne ohydztwo może być wyłącznie dziełem diabła - rzekł.
Biskup skinął potakująco głową i wszedł do celi za żołnierzem z pochodnią.
Na widok ognia więzień zaskrzeczał i przykucnął w kącie.
Widzieliście? - zaśmiał się szyderczo Fulk. - Ucieka przed światłem jak stworzenie ciemności. - Posławszy mu surowe spojrzenie, nakreślił w powietrzu znak krzyża. - Nie dajcie się zwieść pozornej głupkowatości. Jest sprytniejszy niż się wydaje.
Ignacio wpatrywał się w poznanego dopiero co dostojnego człowieczka, który przemieniał się w nieugiętego sędziego biskupiego trybunału. Nie po raz pierwszy był świadkiem podobnej metamorfozy, i jak zawsze nie mógł nie odczuwać przewrotnej fascynacji. W końcu on także wbrew swej woli posiadał dwie niedające się pogodzić natury, rozum i namiętność, niczym dwa ciała niebieskie, które igrały ze sobą, usiłując się wzajemnie przyćmić.
Fulk trącił osadzonego czubkiem buta.
Nie masz mi dzisiaj nic do powiedzenia, Sebastien? - zapytał, po czym dodał, zwracając się do gości: - Moi ludzie pojmali go, przepatrując okolice Labecede, gdzie zazwyczaj znajduje schronienie wielu katarów. Przesłuchanie pozwoliło nam wydobyć z niego wszystko, co wie.
Więźniowi, który schował głowę w kościste ramiona, wyrwał się histeryczny śmiech. Dopiero wówczas kupiec uzmysłowił sobie, że musiał on być mniej więcej w wieku jego syna.
Wydaje się, że nie chce mówić - zauważył Filip.
Na obliczu biskupa odmalowało się politowanie.
Demony, które go posiadły, wypaczają jego wizję rzeczywistości. Czasami sprawiają, że staje się dziki, a czasami z kolei, tak jak teraz, ogłupiają go. Ale znam egzorcyzm, który pozwoli mu odzyskać rozum. - Przyłożył wnętrze dłoni do czoła więźnia i wyrecytował niezwykle potężnym głosem: - „Omne genus demoniorum cecorum, claudorum sive confusorum, attendite iussum meorum et vocationem verborum!” - Odetchnął głęboko, po czym mówił dalej: - „Vos attestor, vos contestor per mandatum Domini, ne zeletis, quem soletis vos vexare, homini, ut compareatis et post discedatis et cum desperatis chaos incolatis!”3.
Ciałem Sebastiena wstrząsnęły drgawki, jego usta wykrzywiły się, jakby chciał powstrzymać wymioty, po czym otwarły się i wrzasnęły:
Miscete, coquite, abluite et coagulate!
Co on mówi? - Ignacio wybałuszył oczy. Znajdował się dostatecznie blisko, by poczuć jego śmierdzący, lekko słodkawy oddech.
Miscete, coquite, abluite et coagulate! - krzyknął ponownie więzień. - Miscete, coquite, abluite et coagulate!
Powiedz mi, skąd przychodzisz, Sebastienie - nalegał biskup, unosząc dłonie nad jego czołem. - Opowiedz mi o tym miejscu zagubionym wśród szczytów.
Opętany uspokoił się, zanim przemówił, zdawał się uśmiechać.
Airaaaagne... Przychodzę z labiryyyyntów Airaaaagne.
Pomarszczona twarz Fulka wygładziła się.
Czy to tam, w miejscu, które zowiesz Airagne, opętały cię złe duchy?
Przez oczy więźnia przemknął błysk przenikliwości, tymczasem ciałem nadal wstrząsały drgawki.
Taaaak...
A kto jest twórcą całego zła?
Wysiłek pamięciowy najwyraźniej sprawił Sebastienowi niemal fizyczne cierpienie.
Hrabia Nigreeedo... - szepnął. - Taaaak, jest właśnie taaak... Hrabia Nigreeeedo.
Powiedz no mi, synku, kogo jeszcze tam widziałeś? Kogo tam więził?
Mnóóóóstwo ludzi... Mnóóóóstwo ludzi w ogniu i rozżarzonym metalu.
Jakiś czas temu mówiłeś mi wszakże o jednej osobie w szczególności, pewnej bardzo pięknej damie przywiezionej karocą. Pamiętasz?
Taaaak. - Nagle więzień wpadł w euforię. - Widziaaaałem ją przed ucieeeeczką. To królowa Blaaaanka...
Fulk posłał Ignaciowi znaczące spojrzenie, po czym wrócił do przesłuchania:
Jesteś pewien? Jak ją poznałeś?
Widziałem, jak wysiaaaada z karoooocy, na której był herb króla Fraaaancji. A ona była pięęęękna, baaaardzo pięęęękna... Miała błękiiiitną suknię w złote liiiilie.
A pamiętasz, gdzie leży miejsce, które zowiesz Airagne?
Wśród dziiiikich gór. - Na twarzy więźnia odmalowała się zgroza. - Tylko że ja ucieeeekłem! Ucieeeekłem, ucieeeekłem!
Doskonale, synku. - Ton Fulka stał się ponaglający. - Zechcesz opowiedzieć o tym przeklętym miejscu? Mnie już o nim wspominałeś jakiś czas temu. Zechcesz to powtórzyć tym gościom? Opowiedz nam o Airagne.
Więzień rozejrzał się dokoła niczym przerażone zwierzę, następnie zasłonił twarz dłońmi.
Dlaczego uparcie milczysz? - dopytywał się biskup. - Chcesz, żebym znów kazał cię wychłostać?
Na te słowa Sebastien wykrzywił twarz w drapieżnym uśmiechu.
Ucieeeekłem! Ucieeeekłem... Miscete, coquite, abluite et coagulate!
Filip z Lusignan postąpił krok naprzód, wyraźnie rozdrażniony.
Mów, nikczemniku! Opowiedz nam o tym miejscu!
Miscete, coquite, abluite et coagulate!
Gdzie się schowałeś, Sebastienie? - rozległ się niespodziewanie spokojny głos Ignacia. - Gdzie znalazłeś schronienie po ucieczce z Airagne?
Więzień natychmiast się uśmiechnął.
W hospitium Święęęętej Lucyny, niedaleko Puiveeeert. U zaaaacnych sióstr w szaaaarych habitach...
Zacne siostry, też coś! Wiadomo, że te beginki popierają katarów. - Fulk pochylił się nad więźniem, nie zważając na bijący od niego smród. - I ty też jesteś jednym z nich, prawda, Sebastienie? Katarem, wielbicielem Kota. Oto dlaczego Szatan wszedł w twoje ciało.
Jesteście tego całkowicie pewni, Wasza Wielebność? - zwrócił się do biskupa kupiec, zmarszczywszy czoło pod wpływem wątpliwości. - Moim zdaniem on nie jest opętany przez złe duchy. Jest tylko chory. Może go otruto.
Fulk, który nie dopuszczał, by mu się sprzeciwiano, wylał swą złość na Ignacia:
Można wiedzieć, co wy za bzdury pleciecie? Czyżbyście nie rozpoznali dzieła Lucyfera, które jest jasne dla wszystkich tu obecnych?
Ignacio wolał nie odpowiadać i szybkim skinieniem nakazał Willalme’owi, by zmył z twarzy
pogardliwy grymas.
Korzystając z powszechnej nieuwagi, Sebastien rozdziawił paszczę i rzucił się na biskupa, by zatopić w nim zęby, Fulk jednak w porę się spostrzegł i wrzasnął na pomoc. Uzbrojony żołnierz stanął w jego obronie, przytrzymał opętanego i zaczął go kopać.
Nikt się nie odezwał. Zmrożony tak wielkim okrucieństwem Ignacio miał dość zdrowego rozsądku, by mocno ścisnąć za ramię Willalme’a, zanim tamten zdążył ruszyć z odsieczą więźniowi. Tłusty primicerius, przycupnąwszy za plecami Fulka, przyglądał się zaś całej scenie z sadystycznym uśmieszkiem malującym mu się na twarzy.
Jednakże najbardziej wstrząsające wydarzenie miało dopiero nadejść. Po ustaniu ciosów więzień skręcał się nadal, jakby jego podbrzuszem targały gwałtowne skurcze. Wyglądało na to, że przyczyną bólu nie są dopiero co otrzymane kopniaki, lecz jakaś tajemnicza dolegliwość rodząca się wewnątrz ciała.
Tres fatae celant crucem! - wykrzyknął znienacka, wijąc się niczym ranny wąż. - Tres fatae celant crucem! Tres fatae celant crucem!
Patrzcie! - wrzasnął oszołomiony Thiago. - Sika krwią!
Powietrze przeszył rozdzierający ryk Sebastiena, który zwymiotował grudki jakiejś czarniawej substancji i runął na ziemię bez życia.
Wszyscy zaś stali, wpatrując się w niego przez długą chwilę, która zdawała się nie mieć końca.
W lochach Prouille zapadła grobowa cisza, zapanowało osłupienie.
Ignacio, który jako jedyny z obecnych zachował zimną krew, skorzystał ze sposobności, by zbadać ciało opętanego. Makabra nie robiła na nim żadnego wrażenia, coś zupełnie innego nie dawało mu spokoju. Otóż w ciągu niecałego miesiąca był świadkiem drugiej śmierci, która nastąpiła w tajemniczych okolicznościach, chociaż w tym wypadku nie dostrzegał śladów Herba diaboli. Twarz nieboszczyka zniekształciły oznaki nieznanej choroby, podejrzenia budziło wszakże żółtawe zabarwienie skóry i niezwykła niebieska obwódka wokół dziąseł. Nie były to ślady pozostawione przez skrofuły ani dżumę czy trąd, ani nawet przez najbardziej znane trucizny. Rozwiązanie zagadki musiało się kryć gdzie indziej i nagle kupiec przypomniał sobie, że podczas podróży na Wschód słyszał o czymś podobnym.
Nie możemy mu udzielić rozgrzeszenia. - Spojrzenie Fulka spoczęło na zwłokach. - Umarł w grzechu.
Wstrzymajcie się, Wasza Wielebność. - Ignacio odwrócił wzrok od nieboszczyka, teraz już pewien swoich racji. - Ten osadzony nie był opętany przez demona. Sprawiał wrażenie trawionego jakąś dziwną gorączką, być może wywołaną...
A czymże jest gorączka, jak nie złym duchem, który wchodzi w ciało? - przerwał mu biskup.
Wielu filozofów upatruje w chorobach racjonalnego wytłumaczenia.
Dajcie pokój, proszę. - Fulk był wyraźnie rozgniewany. - Przyczyną chorób jest grzech, który osłabia człowieka, zmieniając go w siedlisko zła. - Jego oczy przyćmił cień przeczucia. - Labirynty Airagne bez wątpienia są także dziełem Lucyfera.
Podobno w miejscu tym zdarzają się tajemnicze rzeczy. - Ignacio pogładził brodę w zadumie. - Sprawa ta niemało mnie ciekawi...
Na te słowa biskup nie mógł już dłużej powstrzymać oburzenia.
Pohamujcie waszą ciekawość, mistrzu Ignacio! - zawołał. - Jak możecie? Curiositas est scientia funesta!
Ciekawość wyraża wolność umysłu - odparował dotknięty do żywego kupiec. - Nawet święty Augustyn ją wychwala.
Fulk obdarzył go pełnym politowania uśmieszkiem.
Augustyn dopuszcza ciekawość, to prawda, lecz podporządkowuje ją bojaźni Bożej. - Wycelował w niego palec. - Tymczasem wy oddajecie jej cześć.
Ignacio już miał odpowiedzieć, ale się powstrzymał. Miał przed sobą sługę Kościoła. Jeszcze słowo, a nie wyszedłby tak łatwo z tych lochów. W dodatku przyznawał z odrazą, że napomnienie Fulka głęboko go poruszyło. Była to prawda. Oddawał cześć rozumowi i nie potrafił oprzeć się chęci odkrycia logiki kryjącej się za każdym zjawiskiem nawet kosztem uciekania się do podstępów.
Napięcie, jakie narastało między biskupem a kupcem, rozładował głos Lusignana:
Jak zamierzamy poprowadzić dochodzenie? Opętany zmarł, nim zdążył wyjawić, gdzie znajduje się Airagne.
Mimo to udzielił pewnej wskazówki - przyznał Fulk. - Wskazówki, której wyście jeszcze nie poznali.
Macie na myśli hospitium Świętej Lucyny - rzekł Ignacio, przerywając swój bolesny rachunek sumienia. - Sebastien twierdził, że po ucieczce z Airagne zapewniono mu tam gościnę. Prawdopodobnie są tam wskazówki.
Tym razem słusznieście wywnioskowali, mistrzu Ignacio. - Biskup rozejrzał się niespokojnie dokoła, być może zaczynał się czuć nieswojo w tym więzieniu. - Tak zwane hospitium Świętej Lucyny leży na wschód od chateau Puivert, w wicehrabstwie Narbonne. Gwoli ścisłości, wznosi się obok opactwa Fontfroide.
Macie raczej rozległą wiedzę w tej materii - zauważył kupiec.
Opętany wymienił to miejsce nie po raz pierwszy, mówił o nim od tygodni. Miałem dość czasu, żeby je zlokalizować i przemycić potajemnie pomiędzy konwersów Fontfroide paru szpiegów z Białego Bractwa. Tam zasięgają języka na temat sióstr od Świętej Lucyny. To, że owe niewiasty przyjęły pod swój dach Sebastiena, nie może być przypadkiem. Podejrzewam, że mają takie czy inne powiązania z Airagne. Lecz jak dotąd żaden z moich ludzi niczego nie odkrył. Wygląda na to, że siostry z pozoru prowadzą pobożny żywot.
Z pozoru?
Właśnie - westchnął biskup. - Musicie wiedzieć, że zakład Świętej Lucyny to nie jest hospicjum w pełnym tego słowa znaczeniu, ale prawdziwy beginaż, czyli wspólnota pobożnych niewiast zwanych „beginkami”. Są to świeckie białogłowy oddane pomocy potrzebującym, pracy i modlitwie. Naśladują one reguły zakonów religijnych, chociaż nie należą do żadnego z nich. Oto gdzie tkwi zło: znajdując się poza porządkiem kościelnym, stają się żyzną glebą dla herezji.
Wybaczcie, Wasza Wielebność, ale coś mi umyka - rzekł Ignacio. - Na co możemy się wam przydać my, skoro wasi ludzie już prowadzą dochodzenie?
Fulk wydał się zbity z tropu, toteż odpowiedź wprawiła go w pewne zakłopotanie:
To nie ja poprosiłem o waszą pomoc, jeśli to macie na myśli. To ojciec Gonzalez chciał wziąć udział w tej misji za wszelką cenę. To także on nalegał, abym przyjął jego wsparcie
i abym skierował jego wysłanników na właściwą drogę. Ja po prostu się zgodziłem, lecz jak chyba dowiodłem, nie potrzebuję was.
Ignaciowi odjęło mowę. Za sznurki pociągał nie Fulk, tylko Gonzalez! Kupiec rzucił pytające spojrzenie Filipowi z Lusignan, ale ten zamiast udzielić odpowiedzi, odwrócił wzrok. Wymowny gest. Z pewnością ten niegodziwiec od początku znał prawdę i ją przemilczał. Kto wie, co jeszcze ukrywa!
Dobrze - przerwał kłopotliwe milczenie Filip. - Wyruszymy do Świętej Lucyny jutro, jak tylko się rozwidni.
Ignacio ponownie zwrócił się do biskupa, nie wyjawiając swych podejrzeń:
Ostatnia kwestia, Wasza Wielebność. Przed śmiercią opętany powtarzał jedno zdanie: „Tres fatae celant crucem”, czyli „Trzy fatae skrywają krzyż”. Wiecie, co mógł mieć na myśli? Kim lub czym są trzy fatae?
Fatae to diabelskie niewiasty, takie jak te opisane w Super Apocalypsim Godfryda z Auxerre - odparł Fulk. - We francuskich i germańskich wsiach, gdzie często się o nich wspomina, powiadają, że należą one do tradycji pogańskich... Na waszym jednak miejscu nie ufałbym zbytnio zagadkom mamrotanym przez jakiegoś opętańca. Szatan jest zwodniczy
«i««« • * «
i zabawia się, mieszając nam szyki.
Nie Szatanem powinniśmy się martwić - odrzekł kupiec, kierując się do wyjścia z więzienia.
Uzmysłowił sobie, że wyraził się ostro, lecz rewelacja na temat Gonzaleza mocno go rozsierdziła. Jak wyznał przed śmiercią Galib, gra zatacza o wiele szersze kręgi niż można sobie wyobrazić. To olbrzymia sieć pajęcza. On zaś został w nią schwytany, dokładnie w sam środek.
CZĘŚĆ TRZECIA
TRZY CZARODZIEJKI
Najwyższy Duchu, światło ludzi,
rozjaśnij przerażające mroki naszego umysłu.
Notker Balbulus, Hymnus in die Pentecostes
Drużyna kupca przenocowała w Prouille, nazajutrz zaś pożegnała się z biskupem Fulkiem i wybrała w dalszą podróż. Ignacio był znużony pół snem, pół czuwaniem pełnym przemyśleń. Po ostatnich rewelacjach czuł za plecami cień Gonzaleza. Nie potrafił pojąć zamiarów owego dominikanina ani tego, do jakiego stopnia został w nie wtajemniczony Filip z Lusignan. Rozważał możliwość ucieczki, aby wyruszyć na poszukiwania Uberta, wyobrażał sobie bowiem, że syn błąka się po ścieżkach Langwedocji, a może nawet jest w niebezpieczeństwie. Taki postępek oznaczałby jednak złamanie rozkazów Ferdynanda III, a co za tym idzie należyte konsekwencje. Kupiec był zatem zmuszony płynąć z prądem wydarzeń w oczekiwaniu na właściwą chwilę, żeby działać. Pogrążając się wszakże w podobnych rozmyślaniach, celowo poniechał dalszych rozważań. W rzeczywistości tajemnica Airagne budziła w nim tak wielką ciekawość, że nie był w stanie zrezygnować z wyprawy. Chciał się dowiedzieć, co kryje się w owym miejscu ognia i płynnego metalu i skąd się wzięło szaleństwo opętanego z Prouille.
Przemierzyli ziemie Lauragais, zostawiając za plecami osadę Fanjeaux, po postoju przed murami Carcassonne udali się zaś na południe, wzdłuż rzeki Aude. Gdy minęli Limoux i Esperazę, krajobraz uległ zmianie, roślinność zgęstniała, a na horyzoncie pojawiły się wierzchołki gór Corbieres.
Dotarłszy w pobliże zamku Quillan, skręcili na zachód, w kierunku Puivert, i podążyli ścieżką, która zanurzała się w las. Postępując zgodnie ze wskazówkami Fulka, wkrótce powinni dojechać do beginażu Świętej Lucyny.
W czasie drogi Willalme przerwał milczenie, by zadać Ignaciowi pytanie:
Co miałeś na myśli w lochach Prouille, upatrując przyczyny zachowania opętanego w pewnego rodzaju gorączce?
Wyraz twarzy kupca, aż do tej pory pogrążonego w zadumie, uległ zmianie i pojawił się na niej lisi uśmieszek.
Ten człowiek nie był opętany przez żadnego złego ducha. Mógłbym się o to założyć.
Twierdzisz, że zapadł na jakąś chorobę?
Nie była to choroba, lecz trująca substancja. Wyziewy metalu.
Do wozu zbliżył się na koniu Filip z Lusignan.
Ciekawa teoria, mistrzu Ignacio. Mówcie jaśniej.
Kupiec posłał mu uszczypliwe spojrzenie. Podejrzliwość i pogarda, jakie budził w nim ten człowiek, jęły się przeradzać w prawdziwą odrazę.
Messer Filipie, sądziłem, że podzielacie zdanie Fulka. Nie chciałbym narażać na szwank waszych przekonań w tej materii.
Nie bądźcie naiwni. Po prostu nie uznałem za stosowne sprzeciwiać się jednemu z najbardziej wpływowych prałatów na południu Francji. Z drugiej strony, przyznaję, że niewiele wiem o opętaniu przez demony. Jak do tej pory moje zadanie ograniczało się do zwalczania Maurów - usprawiedliwił się. - Ale w oczach tego biedaka Sebastiena nie było śladu złośliwości. Zauważyłem u niego wyłącznie zachwianie równowagi umysłowej i, jak by to powiedzieć, rodzaj fizycznej dziwaczności, brak koordynacji ruchów.
Istotnie, na uwagę zasługują jednak także inne elementy - Ignacio zaczął wyliczać na palcach. - Słodkawy zapach oddechu. Drżenie rozsiane po całym ciele. Bezwład kończyn.
Zabarwienie skóry. I wreszcie rodzaj niebieskawej obwódki na dziąsłach. - Ostatnie słowa wymówił z pewną przesadą, tak aby jego głos zagłuszył turkot wozu. - A poza tym konwulsje, krew w urynie, wymioty... Wszystko to są objawy pewnej nader rzadkiej przypadłości. Wiem o niej bardzo niewiele, ale słyszałem, że czasem dotyka tych, którzy parają się alchemią.
Willalme spojrzał nań z ciekawością.
Co masz na myśli? - zapytał.
Mówię o chorobie rozpoznanej już przez starożytnych. Zwą ją „saturnizmem” albo lepiej: „chorobą Saturna”.
Nadal nie pojmuję - przyznał Lusignan. - Wyjaśnijcie to bardziej szczegółowo.
Nazwa Saturna oznacza plumbum nigrum, pospolicie określany mianem „ołów”. Niekiedy osoby, które się nim posługują albo wdychają jego opary, dotyka szaleństwo. Jak Sebastiena. Ołów przedostaje się do ich krwi i sprawia, że tracą rozum. - Ignacio zwrócił uwagę na pewne pojęcie: - Plumbum nigrum używa się w pierwszej fazie dzieła alchemika, Nigredo. Jak widzicie, wskazówki po raz kolejny wiodą nas w wiadomym kierunku.
Ależ oczywiście, hrabia Nigredo... Jego związki z alchemią... - rzekł Filip. - Dziwi mnie jednak, że ten dureń Sebastien mógł być alchemikiem. A jeśli po prostu pracował w kopalni galenitu, gdzie wydobywa się ołów?
Zapomnieliście o łacińskiej formule, którą bezustannie powtarzał: „Miscete, coquite, abluite et coagulate”. Nie mamrotał, co mu ślina na język przyniosła. Wymieniał operacje niezbędne do alchemicznej przemiany metali, którą prawdopodobnie wykonywał osobiście.
Sprawa robi się ciekawa - zawyrokował Willalme.
Ciekawa i tajemnicza - dodał Ignacio. - Oto dlaczego szpiedzy wysłani przez Fulka do beginażu Świętej Lucyny, żeby przeprowadzić dochodzenie, nie znaleźli wskazówek. Oni szukają podejrzanych o herezję. My natomiast będziemy musieli zwrócić uwagę na o wiele bardziej niezwykłe szczegóły, które łatwo pomylić z czymś innym, jak na przykład skutki uboczne wywołane dziełem alchemika.
Rozumiem powód, dla którego król Ferdynand tak bardzo was poważa - przytaknął z zadowoleniem Filip. - Doprawdy oświecony z was umysł.
Wzmianka o monarsze przyprawiła Ignacia o wewnętrzne drżenie. Nie był to niepokój, lecz gonitwa myśli, od której jego źrenice zalśniły mocniejszym blaskiem. Nie zwracając się do nikogo w szczególności, kupiec oznajmił:
Dopiero teraz domyślam się prawdziwej przyczyny, dla której powierzono nam tę misję.
Słowa te nie uszły uwagi Thiaga.
Co przez to rozumiecie? - zapytał.
Ignacio przyjrzał się Nawarczykowi, który musiał być o wiele bystrzejszy niż po sobie pokazywał. Zanim mu odpowiedział, zastanowił się, czy człowiek ten bardziej ufa Lusignanowi czy Gonzalezowi. O ile nie pozostaje na usługach kogoś trzeciego.
Rozumiem przez to, że Ferdynandowi III, ojcu Gonzalezowi i biskupowi Fulkowi nie zależy na tym, by pomóc Blance Kastylijskiej, tylko na czymś innym.
Thiago zmarszczył nos z powątpiewaniem, lecz to Filip przerwał milczenie:
Ależ, mistrzu Ignacio, nie ma powodu, żeby wyrażać się tak cierpko o naszym monarsze...
Wtem z gąszczu makii dobiegł okrzyk bitewny. Po chwili rozległy się w zaroślach
pospieszne kroki, następnie wyłonili się z nich jeździec i pięciu piechurów uzbrojonych we
włócznie i kusze.
Wędrowcy nie zdążyli się zebrać, by odpowiedzieć na atak, co wykorzystali napastnicy. Nieprzyjacielski jeździec natarł z wyciągniętym mieczem i zadał pchnięcie Thiagowi prosto w twarz, po czym zmierzył się w pojedynku z Filipem, podczas gdy pozostali żołnierze otoczyli wóz.
Willalme zeskoczył z kozła i rzucił się w wir walki, dobył bułatu, uniknął pchnięcia jednego z piechurów i płynnym ruchem odrąbał mu ramię. Nacierając na kolejnego przeciwnika, nie zauważył kusznika, który właśnie doń mierzył. Kusza wystrzeliła bełt, a ten trafił go w lewe ramię. Widząc, że przyjaciel pada na ziemię i wypuszcza miecz, kupiec usiłował pognać mu z odsieczą, lecz jeden z żołnierzy runął mu na plecy i próbował wydrzeć z rąk lejce. Działając instynktownie, Ignacio szarpnął wodze. Konie, i tak już przerażone, zarżały, stanęły dęba i puściły się galopem.
Wóz poleciał bezwładnie w makię, kupcowi zaś pozostało jedynie uczepić się kozła, żeby nie spaść na ziemię. Wszystko potoczyło się z zawrotną szybkością. Ignacio obejrzał się za siebie, na swych towarzyszy, i zdołał dostrzec postać Thiaga, który wynurzył się z kłębowiska z mieczem i twarzą powalanymi krwią.
Nie zważając na ból, Willalme dźwignął się na kolana, aby uprzedzić kolejny atak. Podniósłszy z ziemi włócznię piechura, którego powalił, zważył ją w dłoni i cisnął w przycupniętego w krzakach kusznika. Mężczyzna rzucił broń na ziemię i z trudem zasłonił się okrągłą tarczą, lecz ostrze włóczni przeleciało nad nią i przebiło mu gardło. Francuz przyglądał się, jak tamten osuwa się na trawę.
Tymczasem Filip zepchnął nieprzyjacielskiego jeźdźca z konia i popędził na pomoc Thiagowi. Ranny w twarz Nawarczyk bił się na oślep z dwoma piechurami.
Willalme zerknął na swych towarzyszy.
Pomyślcie o mistrzu Ignaciu! - zawołał Lusignan, rozcinając głowę jednego ze zbrojnych.
Nie odpowiedziawszy, Francuz wskoczył na konia zepchniętego jeźdźca, jednym ruchem
szarpnął wodze i zniknął w zaroślach. Łopatka, przebita grotem bełtu, sprawiała mu potworny ból.
Kiedy Ignaciowi udało się powstrzymać konie, wóz zdążył już dotrzeć do schowanego wśród drzew strumienia. Na przeciwległym brzegu las kończył się, ustępując miejsca polanie, pośrodku której widniał obóz wojskowy otoczony palisadą. Wewnątrz stacjonowali żołnierze w najróżniejszych barwach.
Kupiec ocenił, że to wojsko najemne. Na ziemiach Langwedocji często można było natrafić na oddziały płatnych soudadiers. Rozpoznawszy wszakże ich sztandary, uznał własną pomyłkę i zdjęty niepokojem wycofał się ostrożnie tam, gdzie makia była gęściejsza.
Aż podskoczył, usłyszawszy stukot galopujących kopyt, po czym odwrócił się gwałtownie i zorientował, że człowiek na koniu to przyjaciel. Ulga trwała ledwie chwilę, jako że Willalme opadł z sił i zsunął się z siodła.
Ignacio pospieszył mu z pomocą. Tymczasem Francuz, który nie chciał runąć na ziemię, uczepił się przytłoczonej do łęku sakwy, i lecąc w dół, zrzucił ją na trawę. Po chwili kupiec znalazł się obok niego.
Jesteś ranny.
Nic poważnego - zlekceważył to Francuz pobladły na twarzy. - Za to ty... jesteś cały!
Mów ciszej z łaski swojej - napomniał go kupiec, wskazując obóz za strumieniem.
Kim są ci soudadiers? - Spostrzegłszy herby, Willalme drgnął. - Przedstawiają czarne słońce na żółtym polu... Myślisz, że to Archontes?
Tak. - Kupiec obejrzał dokładnie ranę towarzysza. - Zbiry, które cię napadły, musiały być od nich. Może zwiadowcy.
A może szukali właśnie nas... - podsunął Francuz, przytykając dłoń do łopatki. - Ale teraz pomóż mi usunąć ten bełt...
Kupiec pokręcił głową.
Gdybym go teraz wyjął - rzekł - rozszarpałbym ciało i straciłbyś mnóstwo krwi. Musimy znaleźć bezpieczne miejsce, żeby cię opatrzyć jak należy. Zobaczę, jak mogę ci tymczasem pomóc... - Rozdarł kaftan przyjaciela, by odsłonić ranę, i zatamował krew kawałkiem płótna, następnie zrobił naprędce doraźny opatrunek. - A co z messer Filipem i Thiagiem? - zapytał.
To dzielni wojownicy... Pewnie już zdążyli oczyścić pole.
Chodźmy do nich. - Rzuciwszy ostatnie spojrzenie na obóz, Ignacio uzmysłowił sobie ze zdziwieniem, że niektórzy zbrojni noszą szaty z krzyżem albo wręcz barwy królewskie. - Musimy oddalić się stąd jak najszybciej.
Zaczekaj... - sprzeciwił się Willalme. - Skoro to naprawdę Archontes, nie lepiej by było pojechać za nimi?
Najpierw muszę zadbać o ciebie, a poza tym wcale nie jest powiedziane, że ci żołnierze wiedzą, gdzie jest zamknięta Blanka Kastylijska.
Kupiec pomógł towarzyszowi wdrapać się na wóz, zanim jednak zdążył usiąść obok niego, jego wzrok przyciągnął osobliwy błysk, każąc wrócić do miejsca, w którym upadła odwiązana od siodła sakwa. Część jej zawartości wysypała się na ziemię. Ignacio przykucnął na trawie i ze zdumieniem odkrył, że to złote monety.
Skąd się wzięły te pieniądze?
Nie mam pojęcia - odparł Francuz, równie zaskoczony. - Koń należał do jednego z nieprzyjacielskich żołnierzy... Może złoto pochodzi z grabieży.
Ignacio podniósł z trawy monetę i przyjrzał jej się z rosnącym oszołomieniem, po czym podał ją kompanowi. Wybito na niej wizerunek pająka o zakrzywionych odnóżach.
Co to oznacza? - Francuz wybałuszył oczy.
Zamiast odpowiedzieć, Ignacio pokazał mu napis wytłoczony na rewersie: AIRAGNE.
Teraz rozumiesz? Te skudy musiały zostać wybite w Airagne. - Dokładnie zważył w dłoni monetę. - Jednak to dziwne... jest w tym coś nienaturalnego...
Dla mnie wygląda na najzwyklejsze złoto. - Willalme przysunął się, by lepiej widzieć, starając się zignorować ból rany. - Ale skoro jesteśmy sami, zdradź mi jedną rzecz... Wyjaśnij, co miałeś na myśli, mówiąc, że celem misji nie jest przyjście z odsieczą Blance Kastylijskiej.
Najpierw muszę się co do czegoś upewnić. - Kupiec rozejrzał się ostrożnie dokoła, zebrał monety i schował pod ławką na wozie. - Ale pamiętaj, nikomu ani słowa o tym, cośmy odkryli. Ani o obozie Archontes, ani o złocie Airagne.
Zdążyli dołączyć do swych towarzyszy akurat na czas, aby zobaczyć, jak Filip przebija ostatniego padłego na ziemię żołnierza, który jeszcze się ruszał.
Thiago schował miecz do pochwy i podbiegł do kupca.
Nic wam nie jest? - zapytał.
Ignacio przed odpowiedzią wpatrzył się w oblicze Nawarczyka. Cios wrogiego jeźdźca oszpecił go, rozcinając mu twarz w poprzek. Na szczęście tylko go drasnął. Thiago wyjdzie z tego z blizną, ale mało brakowało, a straciłby nos i oko, jeżeli nie gorzej.
Mnie nic nie jest - odparł kupiec. - Ale mamy dwóch rannych do opatrzenia.
Nie stało się nic, czemu nie mógłby zaradzić dobry chirurg - stwierdził lekceważąco Filip z grubiańskim gestem.
A napastnicy? - dopytywał Ignacio. Naliczył sześć trupów. - Zabiliście wszystkich? Wiecie, kim byli?
Wszyscy nie żyją - odrzekł Thiago. - Nie mieli herbów... Do diabła! - przyłożył dłoń do twarzy, krzywiąc się z bólu. - To przeklęte rozcięcie nie przestaje krwawić. Zaczynam widzieć jak przez mgłę... Co zamierzacie zrobić?
Kupiec wskazał miejsce niedaleko, gdzie ścieżka schodziła ku rozległej dolinie.
Według wskazówek Fulka beginaż Świętej Lucyny leży gdzieś tam - powiedział. - Jeśli się pospieszymy, dotrzemy do niego przed zmierzchem, jestem tego pewien. Zapewnią nam niezbędne leczenie i znajdziemy schronienie na noc.
A tymczasem zasięgniemy języka o hrabim Nigredzie - dodał Lusignan, wycierając miecz o zwłoki.
Moira uciekła w nocy. Oto co się zyskuje, ufając niewiastom, pomyślał po przebudzeniu Uberto, spostrzegłszy jej nieobecność. Ocalił ją, nakarmił, odział i w dodatku niemal się w niej nie rozmiłował... Było jasne, że brak mu owej umiejętności oceny ludzi jakże rozwiniętej u jego ojca.
Zły i upokorzony, uległ pokusie, by pozwolić jej pójść swoją drogą, po chwili jednak to przemyślał. Nie mógł się na to zgodzić. Ona była mu potrzebna, znała drogę do Airagne. Opracował więc plan, jak odnaleźć jej trop, i dosiadł konia. Moira okazała się przynajmniej wystarczająco uprzejma, żeby nie ukraść mu wierzchowca...
Przez pół dnia przepatrywał okoliczne ścieżki, aż znalazł kilka świeżych śladów. Kierowały się na wschód i doprowadziły go do wielkiej dąbrowy. Ścieżka skręcała na południe, okrążając makię, lecz ślady wiodły w głąb lasu, toteż Ubertowi nie pozostało nic innego, jak podążyć tą drogą.
Korony drzew były tak gęste, że nie przepuszczały promieni słonecznych. Młodzieniec zsiadł z konia, aby uniknąć niskich gałęzi, i ruszył na piechotę, prowadząc Jaloque’a za uzdę. Poczuł, że otacza go jakaś dawna, niemal sakralna atmosfera. Puszcza przypominała olbrzymią katedrę, w której zamiast kolumn były pnie, korony zaś tworzyły splątane sklepienia.
Jego myśli zaprzątała jednakże głównie Moira. Uberto zastanawiał się nad prawdziwym motywem, który kazał mu za nią gonić, i zdał sobie sprawę, że fascynuje go ona o wiele mocniej niż mu się zdawało. Teraz nie żywił już żalu, lecz niepokój. Nie mógł się doczekać, kiedy ją odnajdzie, i miał nadzieję, że nie spotkało jej nic złego. Nagle poczuł się wszakże jak głupiec i zmusił się do zachowania trzeźwości umysłu. Moira jest mu potrzebna przede wszystkim do spełnienia misji, reszta się nie liczy.
Ruszył dalej wśród drzew.
Trudno było dostrzec ślady w leśnym mroku. Odciski stawały się niewyraźne albo znikały pod warstwą suchych liści, mimo to Uberto był pewien, że podąża we właściwym kierunku.
Drgnął na dźwięk kroków, usłyszał ruch za plecami, lecz nie zdążył się odwrócić, gdy otrzymał cios kijem w głowę. Próbował coś zrobić, ale drugi, silniejszy, ugodził go w żołądek.
Z bólu zgiął się wpół, zanim jednak zemdlał, spostrzegł pochylającą się nad nim postać w łachmanach.
W mroku puszczy rozległ się prostacki śmiech.
Moira przebrnęła bez szwanku przez przerażającą dąbrowę i właśnie wraz z nieodłącznym czarnym psem podążała ścieżką, która miała ją zaprowadzić do Tuluzy. Zmęczona wędrówką i skwarem, podeszła do studni, którą dostrzegła na skraju drogi. Usiadła na cembrowinie z szarego kamienia i spuściła na dół koślawy ceber wiszący na kołowrotku. Gdy znalazła się na otwartej przestrzeni, wszystko wydało jej się prostsze, mniej wrogie, więc bezwiednie poszybowała myślami do młodzieńca, który przybył jej na pomoc, do Uberta. Ubolewała nad tym, że uciekła od niego w taki sposób, i wielokrotnie była bliska zawrócenia ku owemu głosowi, ku owemu uśmiechowi, które ją ukoiły. Może u jego boku mogłaby znów stać się zacną niewiastą, jaką była kiedyś. Z drugiej jednak strony, Uberto zmierzał do Airagne...
Kiedy ceber podjechał do góry napełniony po brzegi wodą, Moira zanurzyła w nim dłonie, opryskała twarz i napiła się. Powinna poczuć się pokrzepiona, tymczasem plusk pomarszczonej
wody wzbudził w niej trwogę. Urósł w jej umyśle tak bardzo, że aż przywołał wspomnienie wstrząsanego sztormem okrętu. Fale Morza Tyrreńskiego napierały z łoskotem, bez wytchnienia, szarpiąc do woli stępką, gdy tymczasem skrzypienie drewna zapowiadało rozpadnięcie się głównego masztu. Dziób pruł fale, jakby chciał się uwolnić od wody.
Następnie Moira przypomniała sobie gardziel, jaka otwarła się w morzu, wir o ścianach czarnych i lśniących niczym metal. Aż otchłań pochłonęła okręt...
Uberto otworzył oczy. W głowie pulsowało mu z bólu, zanim się jednak poruszył, starał się pojąć, co się wydarzyło. Obok niego stało dwóch mężczyzn pogrążonych w rozmowie. Posługiwali się wymową charakterystyczną dla Tuluzy, czystszą niż wymowa ludzi z miasta. Przypominała ona tutejsze prymitywne bulgotanie.
Większy z nich używał gróźb, usiłując podzielić łup na swoją korzyść. Chciał zatrzymać dla siebie konia. Drugi, garbus, nie zgodził się. Jego zdaniem koń był wart o wiele więcej od całej reszty.
Zorientowawszy się w położeniu, Uberto wyciągnął ukradkiem prawą rękę do pasa i zacisnął palce na rękojeści dżambii, szykując się do działania. Tymczasem obaj kompani doszli do porozumienia: zanim podzielą łup, sprawdzą zawartość sakwy, którą ich ofiara ma przewieszoną przez plecy.
Potężniejszy zbój pochylił się nad młodzieńcem i sądząc, że leży zemdlony, zaczął go obszukiwać. Po chwili wszakże wrzasnął z bólu i cofnął dłoń, ugodzony znienacka. Uberto odwrócił się w mgnieniu oka z dżambią w garści i odrąbał mu za jednym zamachem cztery palce.
Mężczyzna zatoczył się do tyłu, charcząc i przyciskając do piersi zranioną kończynę, tymczasem jego kompan upuścił porwane z siodła zawiniątko, niezdecydowany, co robić dalej. Korzystając z ich rozterki, Uberto zerwał się na równe nogi i groźnie wycelował w nich zakrzywiony puginał.
- Idźcie precz! - wykrzyknął, nie bacząc na ból głowy. - Precz stąd, łotry, bo was pozabijam!
Zbójcy zawahali się. Garbus podniósł z ziemi kij, lecz młodzieniec ruszył naprzód, wcale niezalękniony. Wobec tego obaj spojrzeli po sobie i wziąwszy nogi za pas, zniknęli w leśnym mroku.
Uberto tkwił w bezruchu, z dżambią wycelowaną w pustkę. Drżał. Ogarnęło go dziwne uczucie. Nigdy jeszcze nie postąpił równie gwałtownie. Co mu się stało?
To sprawka tego lasu, panującej w nim ciemności.
Musi się jak najprędzej stąd wydostać.
Moira, którą wciąż dręczyły wspomnienia, udała się w dalszą drogę. Rozciągał się przed nią rozległy i samotny krajobraz, niekończący się arras. Dziewczyna zastanawiała się, czy warto wrócić do Uberta. Może zdołałaby go odwieść od poszukiwań Airagne, powiedziała sobie. Pięknie by było spędzić z nim jeszcze trochę czasu. Czar jednak prysł, z zarośli wyłonił się bowiem jakiś jeździec i ruszył prosto na nią.
Maur ją odnalazł.
Dziewczyna instynktownie puściła się biegiem, bez zastanowienia, tymczasem stukot kopyt dudnił jej w piersiach w narastającym przerażeniu. Trwoga zaślepiała ją i sprawiała, że stała się niezdarna. Moira potknęła się i znalazła na trawie, porażona blaskiem słońca. Widząc
połyskującą w górze dagę Maura, zasłoniła twarz rękami obronnym gestem. W oddali, niczym we śnie, rozległo się bezsilne warczenie psa.
Nastąpił świst powietrza, po wnętrzach dłoni zaś pociekła jej strużka krwi.
Moira otworzyła oczy zdumiona, że nadal żyje, i ujrzała czarną twarz Kafira. Miał pusty wzrok, przygwożdżony przez śmierć. Nieco niżej jego szyję przebiła strzała. Dziewczyna odsunęła się, nim na nią runął.
Po czym popatrzyła w dal i na skraju lasu dostrzegła jeźdźca dzierżącego w dłoni łuk. Siedział na grzbiecie zachwycającego czarnego ogiera.
Moira wpatrywała się w niego z coraz większym niedowierzaniem, dopóki się z nią nie zrównał.
Przytroczywszy łuk do siodła, Uberto spiął Jaloque’a i ruszył ku dziewczynie, nie potrafiąc się uwolnić od niezdrowego podniecenia. Dopiero co zabił człowieka bez odrobiny żalu. To do niego niepodobne. Nigdy czegoś takiego nie zrobił. Tak czy inaczej myśli te zawisły w próżni, ustępując miejsca silniejszemu uczuciu. Odnalazł ją.
Zbliżywszy się wszakże do Moiry, zmył z twarzy wszelkie oznaki ulgi i spojrzał na nią zimnym wzrokiem.
Co jeszcze będę musiał uczynić, by zdobyć twoje zaufanie?
Dziewczyna, ciągle ogarnięta strachem, otworzyła szeroko przepiękne oczy.
Jak... Jak udało ci się mnie odnaleźć? - Tylko tyle zdołała wykrztusić.
Gonienie za tobą nie byłoby możliwe. Poruszasz się lekko, a ja z pewnością nie jestem doświadczonym myśliwym, który potrafi dostrzec tropy zajączka w poszyciu leśnym. Na szczęście ścigający cię Maur zostawił widoczne ślady, których nie sposób pomylić. Wystarczyło jechać po odciskach kopyt jego konia, żeby do ciebie dotrzeć.
Wzrok Moiry tylko wznosił się i opadał, spoczywając to na twarzy Uberta, to na ciele Kafira.
Dlaczego uciekłaś? - zapytał Uberto. - Nie chciałem cię skrzywdzić.
Moira drgnęła.
Zmierzasz do miejsca, z którego ludzie nie powracają - odparła.
Nie opowiadaj bzdur. Tylko z piekła się nie powraca.
Mów, co chcesz - wybuchnęła Moira, odzyskawszy odrobinę śmiałości. - Ale ja nie zaprowadzę cię do Airagne, tego możesz być pewien.
Uberto posłał jej bezlitosny uśmiech.
Skoro tak do tego podchodzisz, nie pozostawiasz mi wyboru. - Wyciągnął dżambię i przytknął jej do gardła. - Oddam cię pod pierwszy sąd biskupi, na jaki natrafimy po drodze. Może wtedy rozwiąże ci się język.
Posuwali się naprzód w cieniu wzgórz, nie spotykając żywej duszy z wyjątkiem stad owiec, które pasły się swobodnie wzdłuż ścieżki, aż nagle uznali, że się zgubili. Przewidywania Ignacia okazały się jednak prawdziwe. Po krótkim odcinku drogi ujrzeli przed sobą garstkę ruder skupionych wokół kościoła. Beginaż Świętej Lucyny.
Przed kościołem trzy niewiasty w szarych strojach strzygły właśnie owcę. Operacja wyglądała na trudniejszą niż zwykle, jako że zwierzę się wyrywało, trzeba więc było przytrzymać je siłą. Niewiasty z uporem i cierpliwością robiły swoje, niemal rozbawione, ledwie jednak spostrzegły czwórkę obcych, przerwały swą czynność i pobiegły schować się w kościele, po czym zaryglowały drzwi. Osłupiali z powodu takiego zachowania wędrowcy pozostali na zewnątrz budowli.
Ignacio zsiadł z wozu i podszedł do drzwi, odsunąwszy na wpół ostrzyżoną owcę.
Szukamy schronienia na noc - odezwał się gromkim głosem, lecz skoro nikt nie odpowiadał, kilkakrotnie zastukał.
W imię Pana odjedźcie - przemówił z wewnątrz niewieści głos.
Mamy dwóch rannych - obwieścił kupiec. - Trzeba ich jak najrychlej opatrzyć.
Nastąpiła cisza, potem szczęk rygli. Skrzydła drzwi rozchyliły się, tworząc szparę, w której
ukazała się twarz staruszki.
Udzielimy pomocy rannym. Zostawcie ich tutaj, chętnie się nimi zajmiemy - oznajmiła beginka. - Ale reszta nie może wejść: nie udzielamy gościny nieznajomym.
Myśleliśmy, że to hospicjum - odrzekł kupiec, udając, że jest zawiedziony.
Staruszka cofnęła się do wnętrza jak kot, który mierzy odległość, nim skoczy.
Nie jest. Dom Świętej Lucyny przyjmuje wyłącznie niewiasty. Nie wpuszczamy mężczyzn, chyba że po to, by ich opatrzyć - westchnęła, po czym złagodniała. - Szczególnie po tym, co się wydarzyło.
Co się takiego poważnego stało?
W oczach niewiasty widać było współczucie.
Przedwczoraj zadano gwałt jednej z naszych sióstr, biedaczce.
Ubolewam nad tym, soror. - Ignacio skłonił głowę. - Ale my nie należymy do tego rodzaju mężczyzn, zapewniam was...
Nie nalegajcie, proszę. Skoro mówię, że nie można, to nie można, i tyle. Zresztą nie ma przeoryszy. Jedynie ona mogłaby wydać wam pozwolenie na nocleg.
Kupiec wskazał ręką wóz, na którym leżał na wpółprzytomny Willalme. Thiago zsunął się z konia i siedział na ziemi niedaleko, z owiniętą twarzą.
Musimy zatem porzucić tutaj naszych rannych towarzyszy i wrócić do Puivert? Droga jest dość daleka...
To nie będzie konieczne, monsieur. - Beginka pokręciła głową. - Blisko stąd leży cysterskie opactwo Fontfroide. Znajduje się w sercu doliny, w cieniu wzgórz. Jeśli się pospieszycie, dotrzecie tam przed zmierzchem. Mnisi udzielą wam gościny na noc, a jutro będziecie mogli tu wrócić i odwiedzić rannych.
Dobrze, przekonaliście nas - uciął Ignacio, wzbudzając ciche niezadowolenie Lusignana. - Powierzymy towarzyszy waszej opiece, a potem odjedziemy. Pozwólcie mi wszakże zadać
jedno pytanie.
Jeżeli wolno mi odpowiedzieć...
Do jakiego zakonu należycie?
Staruszka zakasłała nerwowo.
Jesteśmy córkami świętej Lucyny. Jej poświęcamy nasze czyny.
Świętej Lucyny?
Tak, Mater Luciny, tej, która pomaga przy narodzinach.
Ignacio powstrzymał się od odpowiedzi. Odwróciwszy wzrok, podszedł do wozu, aby pomóc zsiąść Willalme,owi.
Te niewiasty ci pomogą, przyjacielu - rzekł do niego z troską, podczas gdy z kościoła wyszła gromadka sióstr, by nieść pomoc rannym. - Jutro poczujesz się o wiele lepiej, zobaczysz.
Oddawszy Willalme’a i Thiaga pod opiekę beginek, Ignacio i Filip opuścili to tajemnicze miejsce.
Ignacio i Filip z Lusignan wyruszyli w drogę, postępując według wskazówek starej beginki. Otaczał ich posępny krajobraz, ziemia wydzielała cierpką woń cmentarnej gleby. Gdy zaczęło się ściemniać, z prawdziwą ulgą ujrzeli niedaleko kościół, wzniesiony z różowego kamienia z pobliskich wzgórz.
Kupiec uniósł się na koźle, aby lepiej widzieć.
To musi być opactwo Fontfroide. Fons frigidus, miejsce, w którym ukrywają się szpiedzy Fulka.
Wolałem się nie wtrącać do poprzedniej rozmowy - parsknął z urażoną miną Filip - lecz wydaliście mi się nieco zbyt lekkomyślni. Czy uważacie, żeście dobrze postąpili, oddając naszych towarzyszy w ręce tych niewiast?
Sądziłem, żeście zrozumieli - skłamał Ignacio, który w rzeczywistości celowo zachował się tajemniczo, z rozbawieniem budząc wątpliwości Lusignana. - Moglibyśmy przywieźć Willalme,a i Thiaga aż tutaj, gdzie zakonnicy z Fontfroide również by ich opatrzyli. Tylko że działając w ten sposób, stracilibyśmy sposobność powrotu do beginażu bez wywoływania podejrzeń. Jutro, pod pretekstem odwiedzin u naszych kompanów, przeprowadzimy dochodzenie i spróbujemy się zorientować, co skrywa to miejsce. - Trzasnął lejcami, by popędzić konie. - Podobnie jak biskup Fulk, ja także zaczynam przypuszczać, że coś łączy wspólnotę Świętej Lucyny z miejscem zwanym Airagne.
Filip z Lusignan dostosował krok swojego wierzchowca do tempa jazdy wozu.
Wygląda na to, że jesteście dość pewni swego. Zdążyliście już zauważyć coś podejrzanego?
Rzuciło mi się w oczy coś dziwnego.
W kwestii czego?
W kwestii świętej Lucyny. Niezwykłe imię jak na świętą, zgodzicie się ze mną? Jestem niemal pewien, że Lucyna nie została wymieniona nawet w „Martyrologium Hieronima”. Niedawno stara beginka opisała ją jako niosącą światło... Nie jako „tę, która pomaga przy narodzinach”. Poza tym zamiast określić ją jako „świętą”, użyła słowa „mater”. Nic wam to nie przywodzi na myśl?
Szczerze mówiąc, nie. „Mater” to raczej zwyczajne określenie w środowisku zakonnym.
Jednakże dla mnie brzmi dziwnie. Przypomina mi pewne bóstwo rzymskie czczone przez niewiasty, zwłaszcza przez położne i rodzące. Zwano ją Mater Lucina, ułatwiała bowiem narodziny dzieci, towarzysząc im od ciemności matczynego brzucha aż po światło słońca.
Nic o tym nie wiedziałem, lecz jeśli to, co powiadacie, jest prawdą, zbieżność ze świętą Lucyną nie może być przypadkowa - przyznał Filip. - Utrzymujecie, że za tym imieniem kryje się związek z Airagne?
W tej chwili byłaby to śmiała hipoteza, musimy jednak mieć na uwadze, że prowadzimy niezwykłe dochodzenie. Jesteśmy na tropie pewnego alchemika. I gdybyśmy rozmawiali w kategoriach alchemii, przejście od ciemności do światła można by rozumieć jako sugestię pokonania fazy Nigredo, aby dojść do fazy Albedo.
Od czerni do bieli... Co by to oznaczało w praktyce?
Albedo, biały blask, nawiązanie do kalcynacji. Nazwa oznacza oczyszczanie surowej materii.
Zatem imię Mater Lucina mogłoby się odnosić do Albedo...
Nie wpadajcie w zachwyt. - Argumentacja Ignacia stała się wymijająca. - Na razie to tylko hipoteza.
Znajdowali się już ledwie parę kroków od opactwa, gdy na ich oczach rozegrała się osobliwa scena. Z budowli wyłoniła się właśnie niewiasta siedząca na grzbiecie muła. Była w podeszłym wieku, skromnie odziana, miała wszakże pełną godności postawę. Za nią zaś pędził rozsierdzony mnich, który o mało się nie potknął zaplątany we własny habit.
Zaczekajcie, matko, zaczekajcie! Nie możecie tak odjechać! - krzyczał wzburzony. - To dziewczę należy ukarać, jest oskarżone o czary.
Jak śmiecie? - odparła niewiasta. - Mojej siostrze zadano gwałt!
Ignaciowi wystarczyły te słowa, by pojął, kim jest owa pani. Musiała to być przeorysza od Świętej Lucyny, prawdopodobnie przybyła do Fontfroide, aby bronić reputacji swej podopiecznej: tej samej nieszczęśnicy, o której wspomniano mu niedawno w beginażu. Teraz zaś, po długiej dyspucie, wracała do swojej siedziby.
Czy nie pojmujecie? - ciągnął mnich, zwalniając kroku. - Zakonnik, który leżał z waszym dziewczęciem, dostał wrzodów... Uległ maleficium!
Przeorysza posłała mu jadowite spojrzenie.
Jeden z waszych braci wykorzystał biedną sierotę, a wy oskarżacie ją o czary? To nie maleficium, tylko Pan go pokarał! A z tego, co słyszałam, zaczęła mu gnić dokładnie ta część ciała, której mężczyźni wstydzą się albo przynajmniej powinni się wstydzić pokazywać!
Mnich stanął jak wryty.
To ta diabelska fata ściągnęła na niego chorobę!
Niewiasta spoglądała na niego z politowaniem, nie zwalniając biegu muła.
Nie, przyczyną była jego rozpusta. Powszechnie wiadomo, że niektórzy fratres uczęszczają do okolicznych zamtuzów, przebrani za ludzi świeckch i z włosami zaczesanymi do przodu, aby ukryć tonsurę. Co do mnie, nie mam nic przeciwko temu. Ale powiedzcie im, żeby zostawili w spokoju moje zakonnice.
Milcz, fata! - Mnich oblał się szkarłatem. - Oto czym jesteście wszystkie: fatae oszustkami! W dodatku heretyczkami! Ale pewnego dnia spłoniecie żywcem na stosie!
Przeorysza prowadziła muła dalej ścieżką, nawet nie zaszczyciwszy go spojrzeniem.
Przekażcie waszemu opatowi, że otrzyma ode mnie wieści.
Fata! - ciągle krzyczał mnich.
Słowo to przypominało Ignaciowi zdanie, jakie wypowiedział przed śmiercią opętany z Prouille: „Tres fatae celant crucem”. Jego znaczenie jeszcze mu umykało, kimkolwiek wszakże są owe fatae, muszą mieć jakiś związek z Airagne. Teraz jednak miał co innego na głowie. Zdążył już dotrzeć do fasady klasztoru, lecz przyrzekł sobie, że zasięgnie języka w tej sprawie.
Mimo to nie zdołał powstrzymać dreszczy, przypomniawszy sobie nagle, że według niektórych legend Mater Lucina przedstawia Hekate, boginię złych snów.
Willalme otworzył oczy. Leżał na posłaniu osłabiony i zlany potem. Zdjęto mu odzienie, na piersi dostrzegł światło kaganka. Ból zadany przez bełt, który wbił się w łopatkę, nie dawał mu wytchnienia, Francuz trząsł się z gorączki.
Przewróciwszy się na bok, ujrzał Thiaga, wyciągniętego na znajdującym się w pobliżu sienniku. Miał twarz zasłoniętą gałganem powalanym krwią. Nie ruszał się, sprawiał wrażenie martwego.
Na chwilę Willalme osunął się w nicość i znów pomyślał o matce i siostrze. Widział ich twarze wyłaniające się z mroku, on jednak odepchnął je w meandry odrętwienia, gdzie nie mogły sprawić bólu. Następnie uzmysłowił sobie, że jest sam. Dlaczego Ignacio porzucił go i oddał obcym niewiastom? Czyżby umierał? I co to w ogóle za miejsce? Zamknął oczy i wtem usłyszał coś nowego. Odgłos pracujących urządzeń, dobiegający z dołu...
Naraz otwarły się drzwi i ukazała się w nich jakaś dziewczyna. Była piękna, miała smutny wzrok. W jej oczach czaił się potajemny gniew.
Willalme próbował coś powiedzieć, lecz zabrakło mu sił, po czym ujrzał, jak dziewczyna wyciąga nóż i zbliża się do niego. Wpadł w popłoch, starał się zareagować, ale ona uśmiechnęła się tylko i rzekła, że nie zrobi mu krzywdy. Odcięła mu kosmyk włosów, wygładziła palcami i owinęła wokół kamienia, który trzymała w drugiej ręce.
Przywiązałam twoje życie do tego kamienia, dzięki czemu nie ucieknie - wyjaśniła życzliwie. Wsunęła kamień pod wezgłowie i odmówiła krótką modlitwę, a następnie zakryła mu oczy dłonią, lecz on ją odepchnął, odsuwając głowę. Wówczas dziewczyna chwyciła z westchnieniem obcęgi i ścisnęła nimi koniec bełtu, który wystawał z rany.
Willalme wrzasnął z bólu.
Ignacio i Filip zostali przywitani w opactwie Fontfroide przez starego mnicha, który oznajmił, że zowie się Gilie z Grandselve. Był to portarius hospitum, zajmujący się gościną przybyszów. Wpuściwszy ich, zaprowadził do zespołu budynków, który wznosił się obok klasztoru. Przemierzyli ogrody klasztorne i przecięli ambulakr przylegający do licznych dormitoriów. Zanim wszakże dotarli do domu gościnnego, kupiec zatrzymał mnicha i przedstawił mu osobliwe żądanie. Powiedział, że musi się dostać do kuźni.
Ojciec Gilie wydawał się raczej zakłopotany.
Tak - przyznał wreszcie, mrużąc małe oczka z czerwonymi obwódkami - opactwo posiada małą kuźnię... Ale może się przesłyszałem.
Otóż usłyszeliście doskonale, ojcze - uśmiechnął się Ignacio. - Proszę o pozwolenie skorzystania z niej dzisiejszej nocy - wyłuszczył, nie zważając na pełną przygany minę Lusignana. - Oczywiście zapłacę za niedogodności.
Nie wiem, co powiedzieć - zwlekał portarius hospitum. - Wasza prośba jest dość niezwykła, monsieur.
Zdaję sobie z tego sprawę, ale kuźnia jest mi pilnie potrzebna.
Dlaczego nie zaczekacie do jutra rana? Moglibyście się zwrócić do naszego kowala. Zapewniam, że to mistrz w swoim fachu, cokolwiek zamierzalibyście zrobić.
Jutro byłoby już za późno.
Ignacio wydobył z sakwy trzos pełen monet i jął ważyć go w dłoni, wykonując koliste, niemal hipnotyczne ruchy.
Ojciec Gilie splótł ręce i pogrążył się w niezłomnym i pełnym dostojeństwa milczeniu. Z pewnością nie zamierzał przeszkadzać opatowi, który o tej porze dochodził właśnie do połowy komplety, żeby rozwiązać ów dokuczliwy kłopot.
Kupiec wykorzystał jego wyraźne niezdecydowanie, mówiąc:
Pojmuję wasze wahanie, ojcze, ale w zamian za przysługę szczodrze się odpłacę. Pozwólcie mi poza tym ofiarować wam relikwię. - Wydobył z sakwy woreczek pachnący kadzidłem. - Ząb świętego Vidana, żołnierza męczennika. Otaczają go wielką czcią w tych stronach.
Portarius hospitum wyciągnął dłonie zarówno po pieniądze, jak i po relikwię.
Skoro tak to ujmujecie - mrugnął porozumiewawczo - złamiemy zasadę.
Tymczasem Filip szepnął do Ignacia tak, by mnich go nie usłyszał:
Postradaliście rozum? Na co wam kuźnia o tej porze?
Niewzruszony Ignacio udał, że wpatruje się w niebo ponad łukiem biforium.
Muszę coś sprawdzić. Nie zaprzątajcie sobie tym głowy, śpijcie spokojnie. - Poklepał go uspokajająco po plecach. - Zobaczymy się jutro rano. Może wtedy będę miał dla was wieści.
Ich drogi się rozeszły. Filip z Lusignan udał się do dormitoriów domu gościnnego, z kolei Ignacio podążył za ojcem Gilie do warsztatów kowala.
Kuźnia znajdowała się obok stajni. Ignacio skorzystał z tego, by z pomocą ojca Giliego wtaszczyć do niej ciężką skrzynię, którą przywiózł ze sobą na wozie.
Jestem wam wdzięczny - podziękował mnichowi.
Pilnujcie się - ostrzegł portarius hospitum, przyglądając się ciekawie skrzyni. -
Przystałem na wasze dziwactwa bez sprzeciwu, ale niech wam się nie wydaje, że będziecie się tu mogli szarogęsić i robić, co wam się żywnie spodoba. Znajdujemy się w klasztorze, w domu Pana. Będę was w nocy nawiedzał, aby się przekonać, co wyczyniacie.
Święta racja, ojcze. Lecz zanim odejdziecie, bądźcie tak dobrzy i spełnijcie ostatnią prośbę...
Niech naprawdę będzie ostatnia - sapnął ojciec Gilie, stanowczo przekonany, że nie chce
« • *^**1*1
więcej przenosić ciężkich rzeczy.
Ignacio uspokoił go machnięciem ręki.
Po prawdzie to pytanie - rzekł. - Niedawno usłyszałem, jak jeden z waszych braci zwrócił się do pewnej niewiasty, używając osobliwego słowa. Otóż nazwał ją fatą, o ile się nie mylę. Co to oznacza?
Odpowiedź była stanowcza:
Fatae sunt foeminae diabolicae, trzy córki Szatana.
Macie na myśli wiedźmy, na które w moich stronach mówi się brujas?
Ojciec Gilie przytaknął w pośpiechu i się oddalił; zapewne wyczerpał już swoją porcję cierpliwości.
Zostawszy sam, kupiec uporządkował myśli. Odpowiedź furtiana nie okazała się pomocna. Kim są fatae? Czy Sebastien wspominał o nich w odniesieniu do beginek od Świętej Lucyny, czy do bardziej zawiłej tajemnicy? Co łączy je z hrabią Nigredem? Zbyt wiele zagadek. Ignacio postanowił zmierzyć się z każdą z nich po kolei, lecz chwilowo nie miał czasu, by zastanowić się nad fatae. Musi pozbyć się wątpliwości w związku ze skudami z Airagne, oto dlaczego potrzebna mu kuźnia.
Upewniwszy się, że nikt go nie szpieguje, zapalił kaganek i podszedł do wylotu pieca. Zgodnie z jego oczekiwaniami żar był jeszcze gorący, toteż ustawił nad nim podporę, posługując się metalowym trójnogiem. Przydałby mu się piec alchemika, ale oczywiście w kuźni w Fontfroide nie było niczego w tym rodzaju.
Przygotowawszy palenisko, otworzył skrzynię i wydobył z jej dna dwa alembiki przypominające delikatne szklane kielichy o brzuchatym kształcie. Do pierwszego wlał witriolu, do drugiego zaś saletry rozpuszczonej w jakimś lepkim roztworze, następnie ustawił je obydwa na trójnogu i doczepił do nich długie rurki odpływowe, połączone z trzecią flaszką, w której miały się zbierać opary obu podgrzanych substancji.
Podsycił żar za pomocą miecha leżącego u stóp pieca i wpatrywał się w ciecze wewnątrz naczyń, dopóki nie zawrzały. Opary uniosły się zrazu nieśmiało, najpierw kierując się do rurek, po czym jęły spływać do trzeciego naczynia.
Ignacio roześmiał się pod nosem. Nikt nie mógł podejrzewać, że zwykły handlarz relikwiami wie o pewnych rzeczach, w przeszłości jednak Gerard z Cremony wprowadził go w tajniki gwiazd i alchemii. Kazał mu tłumaczyć arabskie manuskrypty z dziedziny okultystycznej filozofii, kosmologii i innych, których niekiedy Gerard wolał nie upowszechniać. Magister zawsze obawiał się, że oskarżą go o czary, Ignacio zaś teraz domyślał się dlaczego. Wiedzy nie można odsłaniać w całości byle komu, nie można rzucać wyzwania tradycjonalizmowi Kościoła. Tej nocy odepchnie wszakże nawet zdrowy rozsądek, byleby tylko zbliżyć się do prawdy. Pozostało zbyt wiele pytań. On zaś nie zwykł zadowalać się półprawdami ani nie słuchał ostrzeżeń prałatów pokroju Fulka. Wartość człowieka - był o tym przekonany - mierzy się
odwagą, z jaką zdziera on zasłonę ignorancji.
W oczekiwaniu, aż tajemniczy eliksir będzie gotowy, wyjął ze skrzyni oprawiony w skórę tom, przysunął go do światła i zaczął wertować. Był to De congelatione et conglutinatione lapidum Awicenny, księga z dziedziny alchemii. Chciał wyjaśnić z jej pomocą pewne wątpliwości, które nosił w sobie od popołudnia.
Przerzucił ją pospiesznie i zatrzymał się na urywku po łacinie: „Nie można przemieniać gatunków metali, chociaż jest możliwe uzyskanie rzeczy podobnych do innych. I mimo że alchemikom udaje się zabarwić miedź na kolor, jaki chcą, upodabniając ją do złota, albo pozbawić ołów zanieczyszczeń, tak aby wydawał się srebrem, zawsze pozostaną one miedzią lub ołowiem, w zależności od użytej substancji”.
Ignacio przetrawił te słowa wielokrotnie, po czym odłożył księgę do skrzyni i jął się przechadzać po izbie niczym zwierzę w klatce. Jego czoło, muskane blaskiem żaru, marszczyło się i wygładzało pełnymi niepokoju ruchami. Czyżby Awicenna się mylił? Czy to możliwe, żeby ołów przemienił się w złoto? Nagle Ignaciowi wydało się, że się dusi w atmosferze panującej w kuźni, musiał więc wyjść na zewnątrz. Oparł się o ościeżnicę drzwi, by odetchnąć pełną piersią nocnym powietrzem.
W blasku księżyca zdołał dostrzec coś przy stajniach. Do opactwa przybyli jacyś ludzie na koniach. Zbrojni, w ciemnościach nie dało się jednak dojrzeć, kto zacz. Witał ich właśnie ojciec Gilie.
„Lepiej wejść do środka”, pomyślał kupiec. Gdyby portarius hospitum zobaczył go wspartego o drzwi, mógłby nabrać podejrzeń. Na szczęście pojawienie się jeźdźców sprawi, że będzie się trzymał z dala od kuźni i nie wściubi tam nosa.
Wróciwszy do panującego w warsztacie gorąca, kupiec zaczekał, aż eliksir będzie gotowy.
Stopniowo opary witriolu i saletry skupiły się w trzeciej flaszce i zmieszawszy się, stworzyły substancję, którą Ignacio znał pod nazwą aqua fortis: kwas będący w stanie przeżreć każdy metal z wyjątkiem złota. Gdy wszystko było gotowe, oddzielił zbiornik od obydwu alembików i postawił go ostrożnie na uprzątniętej półce, następnie, sprawdziwszy zabarwienie uzyskanego kwasu, wyjął z kieszeni złotą monetę i włożył do środka. Był to jeden ze skudów ze znakiem Airagne.
Obracając w dłoniach owe monety, Ignacio natychmiast nabrał podejrzeń. Wydały mu się dziwne w dotyku i może nieco zbyt błyszczące. Chodziła mu po głowie pewna hipoteza i teraz miał sposobność ją sprawdzić. „Jeżeli ta moneta jest zrobiona z czystego złota, aqua fortis jej nie strawi”, pomyślał. „Nie zdoła jej nawet tknąć”.
Skulił się w kąciku, wpatrując się we flaszkę oczami spod ciężkich powiek; zamrugał kilka razy i zasnął, nie wiedząc nawet kiedy. Jego sny zaludniły się wspomnieniami z Toledo z czasów młodości, kiedy to być może był mądrzejszy i bardziej szczery wobec samego siebie.
Na dwie godziny przed świtem niedaleko Fontfroide z beginażu Świętej Lucyny wyłonił się jakiś mężczyzna i pomknął na koniu w stronę Puivert. Porzuciwszy ścieżkę, pogalopował na zachód, tam, gdzie nie było osad, tylko dzika przyroda. Minął makię, przeszedł w bród przez strumyk i zatrzymał wierzchowca parę kroków od obozu wojskowego.
Promienie niespokojnego księżyca oświetlały palisadę i sztandary przedstawiające Czarne Słońce.
Mężczyzna zsiadł z konia, wszedł do obozu i ruszył żwawszym krokiem do głównego
namiotu, pełniącego funkcję tawerny. Pozdrowiwszy obecnych krótkim skinieniem, usiadł przed rzezimieszkiem obstawionym rzędem pustych gąsiorów.
Thiago z Olite, stary towarzysz broni. Nareszcie dałeś znak życia - burknął ten z zakazaną gębą. Miał jasne, niemal szarozielone oczy, które wiele o nim mówiły, jeśli im się dobrze przyjrzeć. - Z tą szramą na twarzy prawie cię nie poznałem - roześmiał się drwiąco. - Przysyła cię templariusz?
Jak zawsze gadasz od rzeczy, Jeanie-Bevonie - odparował Thiago. - Dobrze wiesz, że mistrz już nie jest templariuszem.
Jean-Bevon pochylił się do przodu, spoglądając zamglonym wzrokiem.
Ach tak, teraz jest rycerzem Calatravy. Comendadorem! - jego cuchnący winem przepity oddech wzbudził w rozmówcy odrazę. - Efektowny tytuł, bez cienia wątpliwości. Założę się, że robi wrażenie na niewiastach. - Wydął policzki i wybuchnął sprośnym śmiechem.
Okaż szacunek! Pamiętaj, że jesteś jego podwładnym, podobnie jak wszyscy tutaj.
Nie ciskaj się, przyjacielu. - Ten z zakazaną gębą przygładził wąsy, wykrzywiając wargi. - To sprawka wina, bądź wyrozumiały... - wskazał do połowy opróżniony gąsior. - Byłbym zapomniał, eskorta jeźdźców, których przywiozłeś tutaj z Kastylii, znakomicie się wpasowała. Dziesięciu dorodnych chłopa.
Tylko niech się nie pokazują z herbem Calatravy, ostrzegam. Zgodnie z wersją moją i mistrza wszyscy zginęli w zasadzce. Nikt nie może podejrzewać, że wzięliśmy ich ze sobą, aby zasilić oddziały Archontes, nawet ojciec Gonzalez.
To wyborni żołnierze, przydadzą się. - Jean-Bevon wykonał nieokreślony gest. - Ale powiedz no lepiej, jakie dobre wiatry cię sprowadziły? Dlaczego nas odwiedzasz? Czyż nie uzgodniliśmy, że spotkamy się później, aby nie budzić podejrzeń?
Mam bardziej niż ważny powód, by to uczynić. - Thiago starał się trzymać nerwy na wodzy. - Dzisiaj po południu napadło na nas paru zbrojnych. Jeden jeździec i pięciu piechurów. O mały włos by nas wybili.
Co też ty mówisz?
Nawarczyk wychylił się do przodu i gwałtownym ruchem strącił na ziemię stojące na stole gąsiory.
Popatrz na moją twarz, nikczemniku! - Wskazał bliznę przecinającą mu oblicze. Pomimo okładów zastosowanych przez beginki skóra wokół niej nadmiernie spuchła. - Sądzisz, że mam ochotę na żarty? Rozpoznałem twoich zbirów od razu! Kto dał rozkaz, żeby na nas napadli?
W ogóle cię nie rozumiem, wiesz? Na co się uskarżasz? - Jean-Bevon podrapał się po brzuchu z szorstkością godną niedźwiedzia, mnąc mokrą od potu szatę wierzchnią. - Może nie było powiedziane, żeby zgładzić tego całego Ignacia z Toledo?
Tak, przeklęty durniu - wybuchnął Tiago, nie potrafiąc powstrzymać gniewu. - Ale nie w taki sposób i nie teraz! Dobrze wiesz, że mozarab może nam się przydać żywy, inaczej już dawno byłby zimnym trupem. Jak śmiałeś narażać życie naszego mistrza?
Ten z zakazaną gębą tylko wzruszył ramionami.
Najwyraźniej twój mistrz przestał być moim - rzekł. - Teraz jestem na służbie u innego, podobnie jak wszyscy tutaj. - Wycelował w niego palec. - Wszyscy oprócz ciebie.
Ty... Zdrajco! - Thiago cofnął się jednym susem i już miał dobyć puginału, lecz nie zdążył. Dwóch mężczyzn unieruchomiło go znienacka od tyłu.
Twój mistrz zbyt długo był nieobecny - ciągnął Jean-Bevon. - A my upragnęliśmy złota, złota Airagne.
Jak to możliwe? - krzyknął Nawarczyk, gdy tymczasem rozciągnięto go siłą na stole. - Złoto? Kto wytwarza złoto?!
Złoto? Rzecz jasna, texerant. Sam też to wiesz, w tych stronach siła robocza nie dopisuje.
Przeklęty! Mistrz każe ci za to zapłacić...
Thiago nie zdołał powiedzieć nic więcej. Jean-Bevon wyjął z buta ogromny nóż i wbił mu go prosto w brzuch.
Nigdy mi się nie podobałeś, Nawarczyku. Ani ty, ani twój mistrz.
Jutrznia już dobiegła końca, gdy Ignacio podniósł się, sapiąc, pogrążony w mrokach kuźni. Oddychał z trudem, sycząc dychawicznie, nieznośne gorąco paliło go żywym ogniem w twarz i pierś. Pragnął spryskać się wodą, lecz nie zdążył.
Zdał sobie sprawę, że ma towarzysza. Zakapturzonego mężczyznę w ciemnym habicie. Może był to ojciec Gilie, który zgodnie z obietnicą przyszedł do kuźni przed świtem, aby się przekonać, co robi. Wydał się jednak wyższy i w dodatku milczał zwrócony ku wylotowi pieca. Blask żaru zabarwiał zarysy jego postaci na czerwono.
Nie zważając na niezwykłe mrowienie w kończynach, kupiec rzucił okiem na flaszkę z aqua fortis, aby sprawdzić stan zanurzonej w niej monety. Kwas ją zaatakował i zmiękczył. Awicenna miał słuszność.
Zakapturzony osobnik, który najwyraźniej odgadł przedmiot jego zainteresowania, przemówił, nie odwracając się:
Możecie mieć tyle tego złota, ile zechcecie. Kusi was ta propozycja?
Ignacio czuł się bardzo oszołomiony, lecz od razu rozpoznał ten głos.
To nie złoto, chociaż je przypomina - oznajmił z zapałem. - Widzicie? Aqua fortis je strawiła. To pospolity metal, być może ołów, poddany procesowi tinctury przez alchemika.
Obawiam się, że nie rozumiem - odparł zdławionym głosem mężczyzna w habicie.
Właśnie że doskonale rozumiecie, messer Filipie. - Kupiec wypowiedział to imię w taki sam sposób, jak zadaje się cios sztyletem, lecz silny zawrót głowy nie pozwolił mu dokończyć zdania. Co się dzieje? Wirowało mu przed oczami. Aż podskoczył pod wpływem wrażenia lepkości w lewym uchu. Przyłożył do niego dłoń i stwierdził, że jest pełne jakiejś oleistej substancji. Herba diaboli! Stłumił strach. - Bawiliście się mną od samego początku. Paracie się alchemią, czyż nie tak?
Zakapturzony osobnik, nadal zwrócony przodem do wylotu pieca, rozłożył ramiona.
Nie wiem, jak przeżarta moneta we flaszce mogłaby potwierdzić to, co mówicie.
Ignacio opanował napięcie.
Dopiero co ofiarowaliście mi to alchemiczne złoto. Co oznacza, że możecie mieć go tyle, ile dusza zapragnie, albo wiecie, jak je zrobić. Jesteście zamieszani w tajemnicę Airagne! Dowodzi tego już samo bycie tutaj. - Poczuł w piersiach falę gorąca, osłabło też jego postrzeganie rzeczywistości. Ujrzał, jak cienie na podłodze wiją się niczym robaki, mimo to usiłował zachować zimną krew.
Nie czujecie się dobrze, messer. Bredzicie.
Nie oszukujcie mnie, już wcześniej miałem co do was podejrzenia. Źródłem waszych nieustannych pytań o alchemię i saturnizm nie była ciekawość, lecz chęć wybadania, ile ja wiem
na ten temat. Zamierzaliście się przekonać, w jakim stopniu potrafię wam przeszkodzić albo może okazać się przydatny...
Błyskotliwy i uparty. Godny uczeń Gerarda z Cremony - stwierdził na koniec z pewnym zniecierpliwieniem Filip. - Ale może jeszcze się nie domyślacie, kim naprawdę jestem.
Zawroty głowy się wzmogły, Ignacio zacisnął zęby.
Jesteście mordercą, to mi wystarczy. Otruliście mistrza Galiba za pomocą Herba diaboli. Jak przypuszczam, mnie też zabijecie w ten sam sposób... Lepiej, właśnie już to czynicie.
Lusignan ciągle wpatrywał się w żar.
Chwilowo da się uniknąć takiej ewentualności - rzekł. - Dawka, którą wam zaaplikowałem, nie jest śmiertelna, sprawi jedynie, że staniecie się bardziej... uprzejmi. Wasze życie zależy od tego, co mi odpowiecie. Gdzie jest wasz syn Uberto? Jaką misję powierzył mu Galib?
Musicie być w rozpaczy, skoro pytacie o to mnie. - Ignacio zmusił się do przybrania uszczypliwego tonu, lecz dręczyły go omamy. Światła w izbie wystrzeliwały w sufit na kształt włóczni. - Nawet gdybym wiedział, nie powiedziałbym wam - dodał.
Mówcie głośniej, messer. Ledwie was słyszę - zadrwił zakapturzony osobnik, po czym przybrał poważniejszy ton. - Pozwólcie, że wam wyjaśnię, jak się rzeczy mają. Wiele lat temu pewna niewiasta ukradła mi bardzo cenną księgę, Turba philosophorum. Nigdy się nie dowiedziałem, co się z nią stało, podejrzewam jednak, że Galib był zorientowany w tej kwestii i że wyznał wam to przed śmiercią. To jeden z powodów, dla których pozwoliłem wam dotrzeć cało i zdrowo aż tutaj.
Dlaczego tak wam zależy na tej księdze?
Nie wasza sprawa. - Słowa Filipa z Lusignan zabrzmiały jak smagnięcie biczem. - Odpowiedzcie. Gdzie jest wasz syn? Gdzie jest księga?
Tracicie czas. Nie znam odpowiedzi.
Wobec tego zginiecie!
Osobnik nagle się odwrócił i rzucił na Ignacia.
Kupiec spodziewał się stanąć twarzą w twarz z Filipem, lecz za sprawą Herba diaboli ujrzał, jak spod kaptura wyłania się kłębowisko węży, toteż cofnął się ze wstrętem.
Przeklęty mozarabie, do niczego mi nie jesteś potrzebny! - Filip dobył puginału. - Dlatego najlepiej cię zabić! Powiem Ferdynandowi III, że zgładzili cię Archontes. Więcej, powiem, że byłeś jednym z nich!
Ignacio uchylił się przed ciosem i upadł przed flaszką z aqua fortis, chwycił więc naczynko i cisnął nim w napastnika.
Rozległ się brzęk tłuczonego szkła, a zaraz po nim okrzyk wściekłości, potem bólu. Filip przyłożył dłonie do twarzy, po skwierczeniu zaś można się było domyślić, że kwas wypala mu skórę. W ostatnim przebłysku trzeźwości kupiec spostrzegł na jego szyi złoty wisior. Miał kształt pająka.
Wykorzystując chwilową przewagę, Ignacio podniósł się z podłogi i mimo że osłabiony zawrotami głowy, złapał pogrzebacz i uderzył przeciwnika z całą siłą, na jaką mógł się zdobyć. Broniąc się jak potrafił, Filip odepchnął nieprzyjaciela, a ten z powrotem runął na ziemię.
Co tu się wyprawia?!
Dobiegający zza drzwi głos należał do furtiana. Portarius hospitum wreszcie przyszedł
sprawdzić, co się dzieje, tak jak obiecał, albo jego uwagę przyciągnęły hałasy bijatyki.
Chcą mnie zabić! - wrzasnął kupiec. - Wezwijcie pomoc!
Milcz, przeklęty! - ryknął napastnik.
Wezwijcie klasztornych łuczników! - krzyczał dalej Ignacio, słabnąc coraz bardziej. Lusignan zaklął wściekle, dopadł do drzwi kuźni i otworzył je gwałtownie na oścież,
przewracając biednego Giliego z Grandselve, który stał za nimi. Z pewnością mnich nie stanowił zagrożenia, lecz wołanie Ignacia mógł usłyszeć ktoś inny. Nie zwlekając ani chwili, Filip rzucił się do ucieczki.
Kupiec pokuśtykał za nim, teraz już o krok od utraty zmysłów, kiedy jednak wyjrzał na zewnątrz, Lusignan zdążył już oddalić się galopem. Wytrzeszczył oczy skamieniały. Herba diaboli wywołała przerażające omamy, które miały powracać w najgorszych snach przez całe lata. Filip ukazał mu się jako demon dosiadający gryfa.
Po owej piekielnej wizji zapadła cisza.
ZAMEK AIRAGNE
List trzeci - Citrinitas
Mater luminosa, laborare sine intellecto est grave delicto. Kiedy przekroczyłam drugi portal, biała jasność Albedo stała się lodowata i niemal wyblakła, posłużyłam się więc sztuką żaru i pieca kowalskiego. Rozgrzanie materii wywołało zmianę barwy, potrafiłabym wszakże wyjaśnić to zjawisko, jedynie posługując się przenośnią. Nawinęłam wełnianą nić na wrzeciono, lecz nić, przepływając mi między palcami, utraciła swą biel. To trzeci trud Dzieła: Citrinitas, żółć przechodząca w czerwień. Ten, kto ma dobre wyrozumienie, będzie wiedział, że to granica między nauką prawdziwą a tą fałszywą.
Wtem ciszę przerwał niewieści głos:
Eminencjo, ostatnio staliście się bardziej nieprzystępni niż pustelnik.
Ciągle jeszcze zatopiony w lekturze kardynał Frangipane podniósł wzrok znad skryptorium i spojrzał na Panią Hersent, która pojawiła się przed nim niczym jakiś demon pory południowej. Zdawała się wpatrywać weń rozbawiona, z tą swoją wdzięczną twarzyczką, którą chętnie by rozgniótł jak orzech.
Uśmiechnął się drwiąco.
Zważywszy na okoliczności, sądzę, że lepiej wam się przysłużę, zostając sam, Wasza Wysokość - odparł.
Blanca przyjrzała mu się w zamyśleniu.
Chcecie przez to powiedzieć, że celowo mnie unikacie? - zapytała.
Wręcz przeciwnie, pani. - Prałat chwycił metalowy dzban stojący u brzegu skryptorium i napełnił puchar wodą. - To raczej wy wolicie innego rodzaju towarzystwo.
Co macie na myśli?
Romano Frangipane wypił małymi łyczkami zawartość pucharu, obojętny na zaskoczenie malujące się na twarzy królowej. Sprawiała wrażenie wstrząśniętej. Czyżby była wzburzona? Tym lepiej.
Spotykacie się z Tybaldem z Szampanii - oznajmił krótko. - Widziałem, jakiego rodzaju uwagi domagacie się od waszego śpiewającego wasala.
Od hrabiego Szampanii? Jesteście pewni?
A czy są jacyś inni? - Prałat zmierzył ją zuchwale. - Ilu mężczyzn przyjmujecie w swoim łożu, pani?
Blanka zacisnęła pięści.
Jak śmiecie? - przemówiła.
Kardynał od Świętego Anioła odstawił ze złością puchar; miał poczerwieniałą twarz, oczy niemal wychodziły mu z orbit.
Ja... śmiem? To raczej wy! Wy macie czelność zbrukać pamięć o waszym mężu. Rzuciliście się w ramiona chłopca!
Pomimo pozornej kruchości Blanka powiedziała stanowczym głosem:
Nie możecie mnie osądzać z takim chłodem. Nie wiecie, jak się rzeczywiście sprawy mają.
Och, niewiele potrzeba, by to sobie wyobrazić - odrzekł z przekąsem Frangipane.
Jesteście podli.
Okrzyk damy przeciął nić napięcia. Jej słowom towarzyszyło coś namacalnego.
Kardynał od Świętego Anioła przechadzał się po komnacie nerwowym krokiem, dysząc ponuro. Z trudem uzmysławiał sobie położenie. Jego porwane myśli błądziły odmiennymi ścieżkami. Nie sposób podążać za obydwiema z równą przenikliwością. Królowa coś przed nim ukrywa, on zaś zamierza przełamać jej powściągliwość. Jednocześnie nie potrafił przestać myśleć o przeczytanym dopiero co liście, zagadce Jasnej Matki. Wyglądało na to, że owe zapiski przyciągają wyłącznie jego uwagę. Pokazał je towarzyszom z więzienia, lecz zarówno Blanka, jak i Humbert uznali je za zbędne i dziecinne.
Podzielność uwagi stanowiła dla niego zwyczajną czynność, stosował ją za każdym razem, gdy ulegał urokowi swej rozmówczyni. Próbował ją ignorować, by nie dać się oczarować. Gdyby skupił się na jej urodzie, na widoku owych aksamitnych warg, wszelkie logiczne rozumowanie by się zawaliło i Blanka by go pokonała.
Było wszakże coś innego. Łamigłówka Jasnej Matki naprawdę nie dawała mu spokoju. Wszystkie pisma przechowywane w szkatułce skryptorium zawierały zawiłe tajemnice alchemii i przędzenia. Kto je napisał? Czy odnosiły się do sekretnych rytuałów? Skrywały związek z hrabią Nigredem? Przeczytawszy czwarty list, ostatni, jaki mu pozostał, być może wyrobiłby sobie jaśniejszy pogląd na tę kwestię.
Nagle prałat przerwał ciszę:
To, jak się prowadzicie, jest waszą sprawą. Mnie nie dają spokoju inne kwestie.
Dama zmrużyła oczy, posyłając mu jadowite spojrzenie.
On zaś przyjął ów przejaw nienawiści z podniesionym czołem. Mierzył się już z gorszymi, i to ze strony o wiele groźniejszych ludzi, a jednak poczuł się bezbronny, niemal niepostrzeżenie. Ten wzrok nie wyrażał uczuć charakterystycznych dla oskarżonych, lecz płonął namiętnością. Właśnie owa namiętność uderzyła go z zaskoczenia, mimo że zachował jej wspomnienie: była to pozostałość żaru, jaki rozpalał królową, gdy leżała z kochankiem. Teraz zaś zdawała się skierowana ku niemu. Czuł ją na sobie niczym znoszone odzienie, niczym szatę przesiąkniętą zapachem innego mężczyzny. Skradzione doznania, rzekł w duchu, niewiele wszakże potrzeba, aby uczynić je własnymi, toteż wyolbrzymił ów żar, aż sam się zaspokoił.
Kiedy zrozumiał, że popełnił błąd, było już za późno. Zacisnął wargi i zapłonął gniewem. Został skażony niewieścią rozwiązłością! Został zaatakowany, nawet o tym nie wiedząc! Czując zaś, jak targa nim kłębowisko emocji, zareagował w jedyny sposób, jaki uznał za słuszny. Zasypał ją pytaniami.
To oczywiste, że skrywacie tajemnice na temat naszego więzienia. Kto pozwolił Tybaldowi z Szampanii zobaczyć się z wami? Może jest w zmowie z hrabią Nigredem. Jak się dostał do tej twierdzy? Na którym zboczu zamku znalazł trop?
Blanka skrzyżowała ramiona.
Darujcie sobie przesłuchanie - odparła - nie odpowiem na żadne pytanie.
Frangipane ruszył ku niej, by ją zastraszyć. „W gruncie rzeczy to tylko niewiasta”, pomyślał, porównując własną potężną postać z drobną figurą królowej. Nie ośmielił się wszakże spojrzeć jej w oczy, już nie.
A zatem bronicie hrabiego Nigreda w zamian za to, że umożliwił wam zaspokoić własną lubieżność?
Nic nie pojmujecie. - Królowa uśmiechnęła się kwaśno. - Jesteście zwykłym grubianinem.
O ile wiem, jedyna osoba, jaka dopuściła się tutaj grubiaństwa, właśnie stoi przede mną. - Prałat nie pozostał jej dłużny.
Może chcecie, żebym dopuściła się go także wobec was? - usłyszał odpowiedź.
Mężczyzna rozdziawił usta, wpatrując się osłupiały w królową, która najwyraźniej się nie
odezwała. Nadal spoglądała nań z oburzeniem, jak gdyby nigdy nic. Przeklęta niewiasta, pewnie, że to ona wypowiedziała te słowa! Któż inny mógłby to zrobić?
Poczuł pulsowanie w skroniach. Nagły, gwałtowny ból umiejscowiony między kośćmi a mięsem. Musiał zamknąć oczy i przyłożyć dłonie do twarzy, jednocześnie uzmysławiając sobie, że traci panowanie nad jej mimiką.
Grożą, że skrzywdzą moje dzieci - wybełkotała Blanka, niemal się poddając. - Dopóki pozostanę więźniem, będę zmuszona ustąpić przed każdym żądaniem, byleby tylko je chronić. Tybald może się okazać skutecznym sprzymierzeńcem: będzie bronił mojej sprawy na dworze i przed hrabią Nigredem.
Frangipane drgnął na dźwięk jej głosu, który z powodu bólu głowy stał się piskliwy i irytujący. Cofnął się, ściskając dłońmi skronie.
Ale wy mnie nie słuchacie - zauważyła Blanka. - Co wam jest? Nie czujecie się dobrze?
Kardynał chwiał się, miał zamglony wzrok. Czując na sobie ręce Blanki, usiłował się
wyrwać, lecz znalazł się na ziemi. Niewiasta coś do niego mówiła, ale on nie rozumiał. W głowie dudniło mu jedno zdanie, zagłuszając całą resztę: „Chcecie, żebym dopuściła się go także wobec was?”.
Królowa próbowała go podtrzymać, on jednak ją odepchnął.
Skamieniała na widok takiego zachowania Blanka patrzyła, jak kuli się na podłodze niczym przerażone dziecko. W jego oczach był ponury blask, nieznana choroba. Królowa nie odważyła się do niego zbliżyć, przeciwnie, przyszła jej na myśl ucieczka.
Tymczasem kardynał ujrzał, jak przysuwa się ze sprośnym uśmiechem, pochyla i rozdrapuje mu plecy wilczymi pazurami.
I kiedy wrzeszczał jak opętany, królowa biegła po korytarzach wieży, kierując myśli ku Humbertowi z Beaujeu. Gdyby tu był, stanąłby w jej obronie, lecz musiał ponownie zejść do zamkowego lochu, aby go zbadać.
Labirynt stawał się coraz bardziej ciemny i splątany. Humbert posuwał się naprzód w nadziei, że dostrzeże jakieś światełko, które pozwoli mu się rozeznać, gdzie się znajduje.
Nie światło go jednak zaskoczyło, lecz nieprzerwany metaliczny stukot, który narastał stopniowo, aż przemienił się w setki coraz wyraźniejszych uderzeń. Zupełnie jakby jakieś urządzenia waliły o skałę.
Namiestnik zbliżył się ostrożnie, aż ujrzał przed sobą miriady punkcików lśniących w ciemnościach. Następnie, gdy obraz nabrał ostrości, pojął, że ma przed sobą zwykłe kaganki zawieszone na ścianach.
Owe plamki światła ledwie rozrzedzały mrok. Humbert musiał ponownie wytężyć wzrok, by dostrzec mężczyzn poruszających się we wnętrzu kopalni.
Górnicy.
Byli wychudzeni, ich twarze tonęły w długich brodach i zmierzwionych włosach. Jedni dzierżyli kilofy i dłuta, podczas gdy inni zbierali okruchy, wybałuszając niewidzące oczy, aby odróżnić dobry materiał od odpadów. Humbert naliczył ich około pięćdziesięciu, ale
przypuszczał, że w tych załomach rozsianych jest o wiele więcej.
Pilnował ich tylko jeden dozorca, żołnierz o budowie Herkulesa, uzbrojony w bec de corbin, toporek w kształcie młota o zakrzywionych krawędziach. Już sama jego okazała postura wystarczyła, by nakłonić górników do pracy. Blizny na plecach niektórych z nich wiele mówiły
sposobie, w jaki strażnik potrafi zaprowadzić dyscyplinę.
Warunki, w jakich przebywali robotnicy, nie wzbudziły litości namiestnika. Był żołnierzem, w dodatku wysoko urodzonym szlachcicem, nauczonym pogardy wobec wszystkiego, co wydaje się nieczyste bądź niegodziwe. Choroby i nędza jednoczyły motłoch prostaków zepchniętych na sam dół drabiny społecznej. Sam Bóg chciał, żeby tak było. Skoro istnieje hierarchia niebiańska, w takim razie istnieje też hierarchia ziemska. Laboratores muszą się poświęcić i wypruwać sobie żyły, żeby inni - szlachta i duchowieństwo - wznieśli się na szczyt i przekształcili ich pot w przepych. Taki jest naturalny porządek rzeczy, jedyny możliwy.
Jeśli ci niewolnicy przebywają w takich warunkach, musi istnieć jakiś powód. Głowę Humberta zaprzątały wszakże inne myśli: kto ma taką władzę, by ujarzmić tylu ludzi?
w jakim celu?
W każdym razie musi się dowiedzieć, co wydobywa się w tej kopalni. Badając zaś niebieskawą poświatę, jaką emanowały kamienie, powziął przypuszczenie, że to kryształy galenitu.
Światło zamigotało pod powiekami i Willalme otworzył oczy. Dziewczyna, która się nim opiekowała, siedziała właśnie u wezgłowia jego posłania:
To ty mnie uleczyłaś? - zapytał.
Dziewczyna odwróciła wzrok.
Zawdzięczam ci życie...
Panna nadal milczała, Willalme przestał się więc w nią wpatrywać. Wiedział, jak natarczywe mogą być ludzkie spojrzenia, szczególnie obcych. Nie chciał pogarszać czegoś, co uznał za wynik skrępowania, wobec tego popatrzył gdzie indziej.
Znajdował się w małej celi. Nagie ściany świadczyły o życiu zgodnie z regułą godnego ubóstwa. Francuz poszukał wzrokiem Thiaga, lecz nie było go już obok niego. Co się z nim stało?
Z zadumy wyrwał go głos dziewczyny:
Kim są Julienne i Esclarmonde?
Willalme drgnął.
Skąd znasz te imiona? - zapytał.
Wzywałeś je przez całą noc, we śnie - wyjawiła. - Majaczyłeś.
Willalme usiadł na posłaniu i uważnie obejrzał opatrunek na łopatce. Rana go paliła, ufał jednak, że wkrótce wyzdrowieje. Zatrzymał wzrok na dziewczynie. Nie była nieśmiała. Zdawała się skrywać powstrzymywany gniew, jakąś tajemniczą niechęć.
To imiona mojej matki i siostry - odrzekł w końcu. - Straciłem je wiele lat temu, razem z ojcem.
Ja także straciłam bliskich - wyznała. Była szczera, lecz pozostała czujna.
Przykro mi. Kto się teraz tobą opiekuje?
Siostry od Świętej Lucyny. Wiele z nich to wdowy albo znajdy, tak jak ja - westchnęła dziewczyna. - W tych stronach wojna pozbawia szczęścia wiele rodzin.
Dała mu znak, żeby zaczekał, po czym przecięła izbę. Francuz nie potrafił oderwać od niej oczu. Przypominała mu jego siostrę Esclarmonde. Tamta byłaby mniej więcej w tym samym wieku, gdyby jeszcze żyła... Willalme odegnał wspomnienia i jął się wpatrywać z powrotem w dziewczynę. Musiała sporo przecierpieć, w dodatku niedawno. Starała się wyglądać naturalnie, czyniła wysiłki całą sobą, mimo to ramiona miała sztywne od niepokoju jak dzikie zwierzę, które przeżyło coś potwornego.
Nie była to wszakże pora na krępujące rozmowy, toteż Willalme odbiegł od tematu.
Co się stało z rannym w twarz Nawarczykiem, który leżał na tamtym posłaniu? - zapytał.
Dziewczyna wzięła glinianą czarkę, włożyła do niej pajdę żytniego chleba i znów przysunęła
się do niego.
Odszedł w nocy bez uprzedzenia. Nie dał sobie przemówić do rozumu. - Podała mu jadło.
Willalme uśmiechnął się, a wyciągając rękę po czarkę, musnął jej nadgarstek.
Aż podskoczyła.
Nie dotykaj mnie! - krzyknęła, gdy tymczasem czarka roztrzaskała się o podłogę. - Nikt nie może mnie dotykać! Nigdy więcej!
Francuz pochylił się do przodu, próbując ją uspokoić, lecz tylko wszystko pogorszył.
Po chwili drzwi celi rozwarły się na oścież i weszła stara beginka z zatrwożoną miną. Na jej widok dziewczyna skuliła się na podłodze i wybuchnęła płaczem.
Staruszka pochyliła się czym prędzej i ukoiła jej niepokój słowami i gestami.
Nie płacz, Juette - rzekła. - Wszystko jest dobrze. Uspokój się. - Po czym podniosła wzrok na osłupiałego Willalme’a. - Nie czyń sobie wyrzutów, synku, ona zachowuje się tak nie z twojej winy - wyjaśniła z goryczą. - Nie wiesz, co spotkało to biedne stworzenie.
Francuz zacisnął szczęki wstrząśnięty. Poczuł w piersiach gwałtowną falę ognia, podobnie jak za każdym razem, gdy stykał się z przemocą.
Staruszka nie zdołała powstrzymać cisnących się na jej usta słów:
To był mężczyzna, zakonnik z Fontfroide... Zowie się Frenerius z Gignac...
Ignacio, który zsiadł z wozu przed beginażem Świętej Lucyny, nosił na sobie niejakie ślady nocnych trudów. Porażony ostrym światłem późnego poranka, skrywał pod kapturem oczy podkrążone z powodu długiej bezsenności.
Wraz z nadejściem świtu skutki działania Herba diaboli niemal całkowicie ustały, pozostawiwszy po sobie pamiątkę w postaci obręczy na głowie i lekkich mdłości. Przed opuszczeniem Fontfroide kupiec był zmuszony wyjaśnić ojcu Giliemu z Grandselve, co się wydarzyło poprzedniej nocy. Skłamał, mówiąc, że nie zna motywu napaści Filipa z Lusignan. Z pewnością interwencja mnicha ocaliła mu życie, mimo że ojciec Gilie nie zdążył wezwać łuczników, wolał bowiem przyjść mu z pomocą i upewnić się co do stanu jego zdrowia.
Tym lepiej - stwierdził wówczas kupiec - w ten sposób nie zakłóciliśmy spokoju opata ani nikogo innego z powodu nieistotnego zdarzenia.
Widząc, że Filip z Lusignan oddalił się niepostrzeżenie z Fontfroide, mnich zgodził się zataić to, co się stało. Następnie, wyjaśniwszy ostatnie wypadki, zaczął zadawać pytania o działanie Ignacia w kuźni.
Niczego nie dokonałem. Byłem bardziej zmęczony niż przypuszczałem, i spałem, dopóki nie ujrzałem przed sobą messer Filipa, który chciał mnie zabić - taka była jego odpowiedź.
Tylko że owo drugie kłamstwo nie wystarczyło, by uciszyć furtiana, toteż kupiec musiał kupić jego milczenie, dając mu sakiewkę pełną monet. Szczodry dar dla klasztoru, zaznaczył. W rzeczywistości były to skudy z Airagne, wszystkie z fałszywego złota, lecz Gilie z Grandselve na pewno nie mógł tego przewidzieć, więc skwitował sprawę porozumiewawczym uśmieszkiem.
Ignacio podążał ku kościołowi Świętej Lucyny, kiedy zaś przyjrzał się jego fasadzie, uderzył go pewien szczegół, który umknął mu poprzednim razem. Otóż lunetę nad portalem zdobiła płaskorzeźba przedstawiająca trzy nagie niewiasty, których piersi miały kształt węża, łona zaś zakrywały im ropuchy. Potworne, a jednak znajome obrazy. Przy kościele w Moissac widniały podobne.
Kilka kroków od fasady na wiklinowym krześle siedziała niewiasta w szarym habicie, ciesząc się promieniami słońca. Beginka, bez cienia wątpliwości. Nawijała motek wełny na drewniane wrzeciono, okraszając owe gesty litanią przypominającą dziecięce wyliczanki. Tylko że tym razem słowa były po łacinie:
Involvere filum tres fatae se tradunt
Vitas mortales sic fato ipsae obstringunt.
Et ut octo fusis Airagne texere possit
Auream suam telam nigredini infodit.
Ledwie niewiasta spostrzegła nieznajomego, przestała śpiewać i skinęła mu uprzejmie.
„Ta przynajmniej nie ucieka”, pomyślał Ignacio, skrywając zmęczenie pod jowialną miną.
Dzień dobry, siostro. Cóżeście to nucili z taką radością?
To wyliczanka - odparła, kładąc na kolanach wrzeciono. - Czasami śpiewa ją nasza przeorysza.
Wydaje się dość oryginalna. - Kupiec aż drżał z ciekawości, ale nie pokazał tego po sobie. Dobrze usłyszał, w litanii była mowa właśnie o tres fatae, które wymienił opętany z Prouille. -
Wiecie, co znaczy ten tekst?
Niezupełnie, monsieur. Melodia i słowa zapadły mi w pamięć, ale nie znam ich znaczenia. Nie mówię po łacinie.
Ignacio zbliżył się, mrugając porozumiewawczo - nie mógł stracić takiej sposobności.
Zawrzyjmy pakt. Ja przetłumaczę słowa, a wy mi pomożecie wyjaśnić znaczenie niektórych z nich, o ile je znacie.
Niewiasta zgodziła się ubawiona, kiedy zaś powtórzyła litanię, kupiec przełożył ją jednym tchem:
Trzy czarodziejki pochłonięte są przędzeniem
Tak oto życie śmiertelników wiążą z przeznaczeniem.
A żeby Airagne mogła tkać przy ośmiu wrzecionach
Złote swe płótno w czerni zakopuje.
Beginka sprawiała wrażenie zawiedzionej.
Nigdy bym nie przypuszczała, że te słowa właśnie to znaczą. Rozumiem jeszcze mniej niż przedtem.
Moja wersja jest poprawna, siostro. Nie ma co do tego wątpliwości. - Aby tego dowieść, Ignacio objaśnił znaczenie strof: - Fatae przędą, a Airagne tka... Bądźcie cierpliwi i oddajcie mi przysługę: przede wszystkim co oznacza słowo „fatae”?
Nawet dziecko potrafiłoby odpowiedzieć. Fatae to trzy siostry prząśniczki, które występują w legendach. Powiadają, że po zachodzie słońca wyłaniają się z lasu i błąkają po domach, nawiedzając śmiertelników. Jeśli nie otrzymają należytej gościny, są zdolne rzucać straszliwe uroki.
Nigdy o czymś takim nie słyszałem. Niewykluczone jednak, że mylicie fatae z Parkami, które czcili starożytni Rzymianie. Ich imiona brzmią niemal identycznie.
Parki? Sama nie wiem. - Niewiasta wyglądała na nieco zmieszaną. - Ale czasami w tych stronach nasza Mater Lucina jest nazywana podobnie. Partula.
Zatrzymawszy domysły dla siebie, Ignacio zadał kolejne pytanie:
A co moglibyście mi powiedzieć o Airagne, wymienionej w trzecim wersie litanii?
Airagne? - wycedziła rozmówczyni, po czym zabrała się z powrotem do przędzenia wełny ze spuszczonym wzrokiem. - Macie na myśli „Ariane”. Łatwo się pomylić. W naszych stronach wymawia się mniej więcej tak samo. To z powodu „n” zmiękczonego na modłę hiszpańską.
Ariane? - Twarz mężczyzny się rozjaśniła. - A więc według was wyliczanka mówi o Ariadnie, która pomogła Tezeuszowi wydostać się z labiryntu dzięki nici... Nie pojmuję, dlaczego w litanii jest mowa nie o jednym, lecz o ośmiu wrzecionach.
Ariane to starożytny pająk - odparła krótko beginka półgłosem. Jej twarz stwardniała. Tylko oczy nadal błyszczały, lecz nie z bystrości umysłu, ale z chytrości.
Zrozumiawszy, że nic więcej z niej juz nie wyciągnie, Ignacio zmienił ton i temat.
Przyszedłem w odwiedziny do dwóch rannych towarzyszy - oznajmił. - Przywiozłem ich tutaj wczoraj wieczorem. Moglibyście mi powiedzieć, jak się czują?
Jeden z nich wyruszył przed świtem - rzekła niewiasta obojętnym tonem. - Wskoczył na konia i oddalił się galopem w pośpiechu i w furii.
Którego z nich macie na myśli? Młodzieńca o jasnych włosach czy...
Nie, tego drugiego. Nawarczyka ze szramą na twarzy.
Kupiec spodziewał się podobnej rewelacji. Po raptownej zmianie w zachowaniu Filipa już nic go nie dziwiło.
A co z jasnowłosym? To znaczy z Langwedotczykiem. Jak on się miewa?
Dużo lepiej. - Beginka wygięła kąciki ust w zgaszonym uśmiechu. - Opatrzono go jak się należy. Nie wiem, czy powinniście mu przeszkadzać, w tej chwili odpoczywa.
To znaczy, że skorzystam ze sposobności, by prosić waszą przeoryszę o posłuchanie.
Nie możecie... - Niewieście najwyraźniej było to nie w smak.
Dlaczego? Czyżby była poza klasztorem?
Nie, w tej chwili jest w ogrodzie, za kościołem. Ale...
Kupiec spojrzał na budowlę, jakby potrafił widzieć przez ściany i zamknięte okiennice.
W takim razie nie wątpcie, siostro - rzekł. - Przyjmie mnie.
Kiedy nieznajomy się oddalił, niewiasta znów zabrała się do przędzenia wełny. I ponownie zaczęła śpiewać litanię od samego początku.
Involvere filum tres fatae se tradunt...
Wbiła wzrok w lunetę nad portalem, gdzie widniały trzy potworne niewiasty.
Vitas mortales sic fato ipsae obstrigunt...
Tuzin Beginek przypominających rozproszone po pastwisku stado pracowało za płotem ogrodu, z pochylonymi, rozgrzanymi słońcem plecami i ze skupionymi twarzami, które skrywały welony. Jedyna wyprostowana, przeorysza, przechadzała się powoli między nimi, przyglądając się im kolejno, podczas gdy spulchniały ziemię małymi motykami czy obcinały pędy sierpami. Co chwila przystawała, by udzielić rad. Wtedy beginki podnosiły ku niej z uwielbieniem twarze, zwracając się ciągle z tym samym błaganiem: „Benedicite, bona mater”. Przeorysza zgadzała się, wykonywała gesty błogosławieństwa i ruszała dalej pogodniejszym krokiem.
Spokój zburzyło pojawienie się w ogrodzie nieznajomego. Niewiasty rzucały mu ukradkowe spojrzenia i szeptały między sobą, nadal jednak pracowały opanowane wśród roślin leczniczych, udając obojętność.
Przeorysza wpatrywała się w podążającego ku niej mężczyznę, próbując odgadnąć, jakiego pokroju jest człowiekiem. Z początku pomyślała, że to mnich, potem zmieniła zdanie. Szmaragdowe oczy i niedbała postawa zdradzały niezwykłą mieszaninę światowca i filozofa. Była pewna, że nigdy nie spotkała nikogo takiego, a już po pierwszym wejrzeniu uznała, że inspekcja biskupiego szpiega wzbudziłaby w niej o wiele mniejszy niepokój.
Zapewne to wy jesteście matką przełożoną - przemówił nieznajomy, skłoniwszy się. - Moje uszanowanie.
Ja także was pozdrawiam - odrzekła niewiasta. - Któż to nas zaszczycił swą obecnością?
Ignacio Alvarez z Kastylii, do usług.
Zatem jest Hiszpanem - zauważyła przeorysza, zwracając się doń w trzeciej osobie, by mocniej podkreślić barierę konwenansów. - Co go zawiodło tak daleko od domu?
Pewien kłopot, wielebna matko.
I liczy, że tutaj znajdzie odpowiedź?
Niczym w komedii improwizowanej Ignacio zręcznie zmienił śpiewkę:
Po prawdzie jestem tu jedynie przejazdem. Mój przyjaciel, trafiony bełtem z kuszy, został opatrzony przez wasze pobożne siostry. Odpoczywa w tych murach.
Ach, młody Langwedotczyk, powiadomiono mnie. Jest w dobrych rękach, wyzdrowieje.
Raduje mnie to, lecz zanim go odwiedzę, pragnąłbym zamienić z wami dwa słowa.
Zupełnie nie widzę, o czym moglibyście rozprawiać. - Przeorysza umknęła wzrokiem pomiędzy krzewy peonii. - My, córki świętej Lucyny, unikamy światowych tematów.
Kupiec wytężył wzrok, osłabiony przez działanie Herba diaboli. Był pewien, że miejsce to skrywa tajemnice dotyczące Airagne, nie mógł wszakże zapytać wprost. Musiał stopniowo omotać rozmówczynię, musiał zręcznie ją przekonać, aby zaś zamiar się powiódł, należało poruszać znane sobie kwestie, tak aby sprawiać wrażenie, że wie więcej niż w rzeczywistości. Zrobił krok, mówiąc:
Nie decydujcie pochopnie. Chciałbym porozmawiać właśnie o Mater Lucinie. Otóż znam się na relikwiach i ciekawi mnie każda forma kultu, szczególnie jeśli jest nieznana.
Święta Lucyna nie jest nieznana - próbowała się wykręcić niewiasta. - Jej święto przypada 30 czerwca, wierni zaś pamiętają ją jako uczennicę apostołów.
Odpowiedź ta powstrzymywała przez lata pytania ciekawskich. Tylko że kupiec nie dał się zbić z pantałyku.
Nie mam na myśli Lucyny „uczennicy apostołów”, tylko tę określaną jako „mater”, która nie pojawia się w żadnym chrześcijańskim legendarium - odparł. - I to właśnie ją, boginię Mater Lucinę, czci się w tym miejscu.
Przeorysza poczuła, że się dusi.
Mówicie o sprawach, które was przerastają, monsieur - oznajmiła. - Nie jesteście w stanie tego pojąć.
Siostry, zaniepokojone zmianą tonu, podniosły głowy, usiłując zrozumieć, o czym mowa. Ignacio, który zwrócił uwagę na przejście na „wy”, przygotował się na trudną dyskusję.
Rozumiem, i to jak jeszcze, wielebna matko. „Waszą” Lucinę zwą Partulą. Wyjawiła mi to jedna z sióstr z beginażu, co mi wystarczyło, by wszystko stało się jasne. Partula to żeńskie bóstwo, które pomaga rodzącym, zupełnie jak Mater Lucina. Jest to pogańska bogini, a nie chrześcijańska święta. Nie możecie mnie okłamywać w tym względzie.
Nie zamierzam was okłamywać - oświadczyła niewiasta, przyjmując cios. - Ale proszę, żebyście przestali.
Nie mogę. Jak już wspomniałem, szukam odpowiedzi i potrzebuję potwierdzenia pewnych rzeczy. Czy nawiązanie do Partuli odnosi się do Parek? A czy te ostatnie oznaczają trzy fatae?
A gdyby nawet tak było?
Nie wykręcajcie się, matko - ostrzegł kupiec. - Słyszałem wyliczankę o trzech fatae... Waszą wyliczankę. Pełno w niej odniesień pogańskich. Nie wiem, co by było, gdyby usłyszeli ją szpiedzy biskupa Fulka.
Słysząc tę groźbę, niewiasta splotła dłonie. Jeśli nie padła na kolana, uczyniła to, by nie wystraszyć wpatrzonych w nią sióstr.
Jeżeli te słowa przedostaną się dalej, wszystkie nas skażą na stos! Nie jesteśmy wiedźmami. Nasz beginaż stanowi schronienie dla wdów i sierot, które ocalały po krucjacie przeciwko katarom. Dlaczego chcecie nas skrzywdzić?
Wzrok Ignacia złagodniał; kupiec nie zamierzał upokorzyć przeoryszy.
Nie obawiajcie się, wielebna matko. Ja was poważam i szanuję. Ciekawi mnie wyłącznie tajemny związek między fatae a Airagne. Oto powód moich pytań.
Airagne? - Niewiasta otworzyła szeroko oczy ze zdumienia. - Znacie to miejsce?
Niezupełnie, lecz snuję na jego temat pewne domysły. - Ignacio nie zdołał powstrzymać ciekawości. - Wiecie, gdzie ono się znajduje? Byliście tam kiedykolwiek?
Nigdy nie więziono mnie w Airagne.
Kupiec pożałował swych słów. Mimo wcześniejszych zamiarów zadał zbyt bezpośrednie pytania. Teraz był zmuszony uczynić krok w tył.
A fatae? Przypuszczam, że skrywają powiązanie z Airagne. Możecie to potwierdzić?
Przeorysza dała znak, że chce mówić. Może postanowiła tak, ponieważ uznała, że nie ma
wyboru, albo może po prostu zaczynała ufać nieznajomemu. Kupiec skłaniał się wszakże ku trzeciej hipotezie: w zamian za wyznania czegoś od niego zażąda.
Jak się domyśliliście, Partula odnosi się do trzech Parek. Tymczasem ich imię przekręcono jako „fatae”, lecz znaczenie się nie zmieniło - wyjaśniła. - Parki przędą nić przeznaczenia wokół smugi światła, w której umocowane jest wrzeciono konieczności.
Cytujecie właśnie urywek „Rzeczypospolitej” Platona. - Ignacio uniósł brwi.
Pozwólcie mi skończyć - uciszyła go niewiasta. - Dla nas owa smuga światła przedstawia Mater Lucinę, Mere Lusine, tę, która uwalnia od mroku materii. - Spojrzała mu prosto w oczy. - Tę, która rozjaśnia ciemności Nigredo.
Zatem Lucyna przedstawia Ariadnę, świetlistą nić, która pomaga wyjść z labiryntu. Labiryntu Dzieła alchemicznego. Labiryntu Airagne.
Ariane to także pająk, który ugrzązł we własnej sieci. Jednak poprawny anagram brzmi „Ariagne”, co pochodzi od greki. - Niewiasta zamilkła na chwilę. - Ale wy chcecie wiedzieć coś innego, zgadza się?
Ignacio skinął potakująco głową.
Zależy mi na odgadnięciu znaczenia pewnego zdania: „Tres fatae celant crucem”.
Przeorysza wyglądała na zaskoczoną.
Gdzie je usłyszeliście?
Kilka dni temu wypowiedział je pewien mężczyzna zbiegły z Airagne, uznany za opętanego, o imieniu Sebastien, który utrzymywał, że znalazł schronienie w waszym beginażu. Oto dlaczego przybyłem aż tutaj. Po przetłumaczeniu zdanie brzmi: „Trzy fatae skrywają krzyż”. Teraz wiem o fatae i o ich związku z Airagne, lecz nie znam znaczenia słowa „krzyż”.
Przez „krzyż” nie rozumie się symbolu religijnego - wyjaśniła niewiasta - tylko Dzieło alchemiczne. Krzyż to tygiel4, gdzie surowa materia zostaje poddana gotowaniu. Cztery ramiona krzyża wskazują fazy przemiany materii: Nigredo, Albedo, Citrinitas i Rubedo. Ale jak sami wiecie, tygiel oznacza także cierpienie.
Cierpienie metalu, który podlega przemianie...
Ale także cierpienie ludzi, którzy narażają się na procesy alchemiczne: wysokie temperatury, wyziewy kwasów, oparów i substancji łatwopalnych.
Mówicie o tajemnicach Airagne, jakbyście sami ich doświadczyli... Z pewnością nie tylko Sebastien znalazł tutaj schronienie. Udzieliliście gościny wielu innym ludziom zbiegłym stamtąd?
Przeorysza rozłożyła ramiona nie w geście poddania przed wrogiem, lecz jak ktoś, kto postąpił zgodnie z własnym sumieniem.
Jak mogłabym tego nie uczynić? Kiedy mieszkańcy okolicznych osad znajdują ich błąkających się po lasach i wsiach, nie wiedząc, jak ich uzdrowić, przywożą ich tutaj. Inaczej
mnisi spaliliby ich żywcem, wziąwszy za opętanych albo katarów.
A są nimi? Mam na myśli katarów.
W większości tak.
Tak przypuszczałem. Siostry z tego beginażu także należą do katarów. Wy zaś jesteście doskonałą.
Przeorysza powstrzymała drżenie.
Jak możecie twierdzić tak z równie wielką pewnością?
Wyczułem to, jak tylko wszedłem do tego ogrodu. Beginki nazywają was „bona mater”. Poza tym w czasie naszej rozmowy ani razu nie próbowaliście skłamać, co najwyżej zrobić unik, nawet za cenę narażenia się na niebezpieczeństwo. Każdy, kto zna podstawy doktryny katarów, wie, że doskonali nigdy nie kłamią. Zresztą „katharós” znaczy „czysty”.
Jesteście człowiekiem odznaczającym się niewątpliwą przenikliwością, Ignacio Alvarezie. Przyznaję.
Kupiec splótł ramiona na piersiach i skłonił głowę, porządkując myśli.
Teraz prosiłbym was o potwierdzenie mojej rekonstrukcji wydarzeń - rzekł. - Mieszkańcy tych ziem są porywani przez Archontes i prowadzeni do miejsca zwanego Airagne, gdzie zmusza się ich do wytwarzania złota za pomocą procesów alchemii. Produkcja musi być na ogromną skalę, skoro wymaga tak wielkiej siły roboczej. W większości polowania Archontes spadają na osady katarów, jako że zniknięcie heretyków nikogo nie obchodzi. Z pewnością nie Kościół ani dwór paryski. W gruncie rzeczy nie porusza też miejscowej szlachty, która w ruchu katarów widzi jedynie pretekst polityczny, żeby przeciwstawić się katolickiej monarchii. Tak oto Archontes zdobywają niewolników, działając bez przeszkód, nie narażając się żadnemu możnowładcy. Oto przyczyna, dla której katarzy porzucają hrabstwo Tuluzy, gdzie już szaleje Białe Bractwo Fulka.
Sporoście się domyślili, monsieur, ale nie wszystkiego - przyznała przeorysza.
Zdaję sobie z tego sprawę. Nie wiem na przykład, kto jest za to wszystko odpowiedzialny, czyli kto kryje się pod imieniem hrabiego Nigreda. I nie znam położenia Airagne.
Mogłabym udzielić wam wskazówek, jak tam dotrzeć, ale musicie na to zapracować.
Spodziewałem się tego - rzekł kupiec, mimo to lekko zawiedziony. Przez chwilę łudził się, że rozmawia z osobą, która nie działa dla własnych korzyści. - Żadnych wiadomości tanio się nie sprzedaje - mruknął do siebie. - Co mam zrobić?
Tworzycie sobie mylne wyobrażenie - oznajmiła niewiasta, odgadując jego myśli. - Musicie jedynie odpowiedzieć na kilka pytań. Przede wszystkim wyznajcie, co was łączy z tą historią.
Ignacio już otwierał usta, lecz aż poderwał się, słysząc krzyki trwogi. Zza chaty przylegającej do tyłu kościoła wyłoniła się właśnie zakonnica i przemknęła przez ogród, biegnąc ku przeoryszy z zaczerwienioną twarzą i dłońmi zaciśniętymi na habicie.
Bona mater! Bona mater! - wołała zdyszana. - Stało się coś strasznego!
Spokojnie, dziecino. - Przeorysza wyprostowała się wojowniczo. - Co się wydarzyło?
Młody Langwedotczyk! Młody Langwedotczyk!
Dzwon Fontfroide dopiero co zadzwonił na nonę, a mnisi śpiewali psalmy w opactwie. Nagle drzwi się otwarły i wdarło się przez nie popołudniowe światło, rozpraszając spowijający nawy półmrok. Bracia przestali śpiewać i odwrócili głowy w stronę westybulu, po krótkiej chwili zaś ujrzeli wyłaniającą się postać jasnowłosego mężczyzny. Szedł naprzód zdecydowany, zaciskając pięści, miotając wzrokiem błyskawice. W panującej wokół ciszy nawet mądry opat Guarin nie ośmielił się odezwać.
Obcy stanął pośrodku głównej nawy i rozejrzał się dokoła jak dziki kot w potrzasku. Zmierzywszy wzrokiem kolejno wszystkich mnichów otoczonych ławkami, zawołał gromkim głosem:
Niech wystąpi Frenerius z Gignac!
Przez tłum zakonników przebiegł dreszcz. Nikt nie odpowiedział.
Intruz odczekał trochę, po czym ponownie przerwał ciszę:
Niechaj Frenerius z Gignac ma odwagę ponieść odpowiedzialność za własne czyny. Niechaj wystąpi!
Ledwie echo owych słów umilkło, rozległ się o wiele słabszy dźwięk. Szept. Obcy, podobnie jak liczni obecni, skierował wzrok tam, skąd dochodził odgłos, i spostrzegł mnicha, który mówił właśnie coś na ucho innemu bratu. Doskoczywszy doń jednym susem, chwycił go za habit.
To wy jesteście Frenerius? - warknął mu prosto w twarz.
Nie, nie... - wybełkotał nieszczęśnik, drżąc jak liść. - To on, on... - Wskazał swego towarzysza z ławki.
Jasnowłosy mężczyzna zwolnił uścisk i łypnął srogo na wskazanego zakonnika.
A więc to wy jesteście Frenerius z Gignac.
Zagadnięty okazał się niepozornym człeczyną o bladej twarzy i ledwie widocznej na wpół przesłoniętej tonsurze. Wbrew wszelkim oczekiwaniom podniósł się z wyzywającą miną.
Owszem, jam jest. Wolałbym jednak, aby nazywano mnie „ojcem”, albowiem nie jestem chamem, tylko duchownym.
Według mnie jesteście tylko mężczyzną, a właściwie jeszcze mniej - odrzekł obcy, pożerając go wzrokiem. - Musicie odpowiedzieć za bardzo poważny czyn.
Frenerius oblał się szkarłatem, potwierdzając tym samym, że ma nieczyste sumienie, zamaskował wszakże zakłopotanie donośnym głosem:
Nie możecie mnie o nic oskarżyć. Wszelkie moje postępki są zwrócone całkowicie ku Panu.
Kłamliwy wężu, wykorzystaliście dziewczynę! A teraz zapłacicie za to w imię Boga albo Diabła!
Przybysz złapał go jednym ruchem za włosy i mimo rany na ramieniu cisnął na ziemię.
Mnisi, którzy otoczyli ich kołem, cofnęli się czym prędzej i przycupnęli pod kolumnami. Nie zwracając na nich uwagi, obcy dobył bułat, który nosił u pasa, i przystawił ostrze do gardła ofiary.
W imię Pańskie... - pisnął Frenerius.
Przyznajcie się do winy! - ryknął Willalme.
To ona mnie uwiodła, rzuciła na mnie urok - wyrecytował mnich. - Diabolica mulier,
magistra mendaciorum, homines seducit libidini carnis...
Milcz! - Francuz zmusił go, by ukląkł, i uderzył płazem po siedzeniu. - Mów prawdę! Nakłoniłeś ją, żeby poszła z tobą na stronę, byś jej udzielił sakramentu spowiedzi, a kiedy nie chciała się zgodzić, zagroziłeś jej, potem nie mając już innych argumentów, aby ją przekonać, zniewoliłeś i pobiłeś!
To była jej wina! Jej urody!
Willalme powalił go na ziemię i podniósł oburącz bułat. Zdawało się, że sklepienie kolebkowe zadrżało.
Oślizłe robaki! Macie usta pełne modlitw i pouczeń, a tymczasem tyranizujecie świat!
Opat Guarin zbiegł ze schodów ołtarza i już otworzył usta, by zganić intruza, nie on jednak
zażegnał niebezpieczeństwo, tylko Ignacio.
Zabijając go, niczego nie rozwiążesz - zawołał kupiec, przekroczywszy próg klasztoru w ślad za dwiema niewiastami.
On nie zasługuje na to, by żyć - zawyrokował w odpowiedzi Willalme. Nie wiedział, jak towarzysz zdołał go odnaleźć. - Musi odpokutować winę.
Nie z twoich rąk powinien otrzymać karę. - Ignacio stanął kilka kroków od niego, wstrzymując oddech. - Jeśli go zabijesz, zapłacisz za swój czyn tysiąckrotnie.
Na chwilę zapadła cisza, w powietrzu dało się wyczuć napięcie.
Wtem rozległ się niewieści głos, młody głos nabrzmiały cierpieniem:
Zabijanie jest grzechem.
Była to Juette, która podążyła za Ignaciem w towarzystwie przeoryszy.
Słowa te, zamiast zdusić wściekłość Willalme’a, rozpaliły w nim jeszcze silniejszy żal.
Musi zapłacić! - wykrzyknął. - Ten, kto popełnia zło, musi zapłacić!
Kupiec podszedł do Francuza, nie ośmielił się go wszakże dotknąć. Wiedział, jaka nawałnica rozpętała się w jego sercu. Zrodziła się z głębokiego, nigdy nie uśmierzonego bólu, który zawsze jest gotów wybuchnąć niczym burza.
Podzielam twój gniew, przyjacielu - rzekł. - Lecz nie trzeba zabijać tego człowieka, aby go ukarać.
Jeśli to uczynisz, zostaniesz potępiony na wieczność - ostrzegł opat Guarin, który przyglądał się całej scenie z obawą.
Willalme skrzywił się pogardliwie i mocniej ścisnął miecz.
Ja już jestem potępiony. Moje życie zostało przeklęte.
Usłyszawszy to, Ignacio wymierzył mu policzek.
Tłum zakonników wydał okrzyk zdumienia.
Francuz posłał kompanowi spojrzenie pełne niedowierzania; twarz miał ściągniętą ze złości i zaskoczenia.
Twoje życie się liczy, głupcze! Twoje czyny zaś odbijają się na tych, którzy cię kochają - upomniał go kupiec. - Skoro uważasz, że dasz ujście wściekłości, zabijając bezwartościowego człowieka, zrób to. Tylko że nie naprawisz zła, które on popełnił. Chcesz naprawdę okazać troskę? - Wskazał gwałtownym gestem Juette. - Raczej pomyśl o niej. Ona prosi cię o pomoc, nie o krew.
Willalme spojrzał na skuloną na ziemi młodą niewiastę, przygniecioną ciężarem świata. Chciałby ją przytulić i zapewnić, że nie musi się niczego bać. Wygłosić te same obietnice, które
złożył siostrze na krótko przed jej śmiercią... Westchnąwszy głęboko, opuścił bułat i pozwolił odejść zakładnikowi.
Frenerius czmychnął za habit opata, ten jednak odepchnął go od siebie kopniakiem. „Prawdą jest to, co powiadają?” - pytały jego oczy.
Ignacio zacisnął dłonie na ramionach Willalme’a. Objąłby go, gdyby nie jego niechęć do okazywania uczuć. Ów ukradkowy gest wyraził je wszakże dostatecznie mocno, Francuz zaś pojął to doskonale.
Nikt nie zdążył jednak nic dodać, do klasztoru bowiem wtargnął oddział łuczników, którzy otoczyli intruzów.
Kupiec podniósł ręce, chcąc powstrzymać wszelkie bojowe zamiary.
Zaczekajcie! Wczorajszej nocy udzielono mi w tym opactwie gościny - wyjaśnił. - Zapytajcie Giliego z Grandselve, brata furtiana. On mnie zna, dziś rano szczodrze go obdarowałem.
Giliego z Grandselve? - mruknął podejrzliwie opat. - Nie przypominam sobie, żeby w naszym klasztorze był jakiś zakonnik o takim imieniu. I z pewnością nasz brat furtian tak się nie nazywa.
Zaskoczony Ignacio obdarzył go twardym spojrzeniem. Jak to możliwe? Kim był mnich, z którym rozmawiał minionej nocy? Skąd się wziął Gilie z Grandselve, skoro nie należał do opactwa Fontfroide? Kupiec przypomniał sobie drapieżną twarz starca, przywołując z pamięci jego dalekie od przyjemnych rysy.
Filip z Lusignan wyłonił się z puszczy i zatrzymał konia przed obozem Archontes. Podobnie jak wcześniej Thiago, odnalazł go bez trudu, mimo że miejsce to leżało z dala od ludzkich osad i leśnych traktów.
Zbliżył się ostrożnie. Rycerskie szaty przykrył szeroki czarny habit, upodabniając go do pielgrzyma. Nie chcąc, aby go rozpoznano, zrezygnował nawet z zabrania ekwipunku.
Zsiadł z konia i zaprowadził go na skraj lasu, trzymając za wodze.
Posuwał się niecierpliwym, niemal gwałtownym krokiem pod arabeskami światła, przenikającymi przez korony drzew. Na jego twarzy nie malowała się już zuchwałość, lecz wyraz zatroskania. Oparzenia wywołane przez aqua fortis upstrzyły mu czoło, nos i policzki. Na szczęście zdołał zasłonić rękami oczy.
Starcie z Ignaciem z Toledo skończyło się bardzo źle. Filip nie tylko naraził na szwank współpracę z nim, ale uczynił wręcz z mozaraba wroga. Groźnego wroga, który zna tajemnicę złota Airagne i żywi niebezpieczne podejrzenia.
Przywiązał wierzchowca pod drzewem o zwisających gałęziach i nasadziwszy kaptur aż na nos, niezauważony okrążył obóz Archontes. Poruszał się lekko, z prawą dłonią zaciśniętą na puginale, podążając wzdłuż fosy okalającej obóz, gdzie roślinność była dość wysoka, dzięki czemu mógł się czołgać niepostrzeżenie.
Chciał szpiegować.
Przy wejściu do namiotowego miasteczka garstka zbrojnych otoczyła starego mnicha. Filip rozpoznał go na pierwszy rzut oka: był to portarius hospitum z Fontfroide! Czy to możliwe? Co on tu robi? Wyglądał, jakby coś tłumaczył albo wręcz wydawał rozkazy, żołnierze zaś przytakiwali z szacunkiem. Najwyraźniej ów Gilie z Granselve nie jest zwykłym zakonnikiem, jak próbował wszystkim wmówić. Co mogła oznaczać jego obecność w obozie Archontes?
Wśród zebranych wyróżniała się prostacka gęba Jeana-Bevona, starego znajomego. Widząc go razem z tymi wszystkimi zbirami, Lusignan przypomniał sobie minione czasy, kiedy to osobiście kolejno ich werbował. Pochodzili z odmiennych miejsc i każdy z nich miał inne doświadczenia życiowe; byli wśród nich dawni żołnierze, najemnicy, zabójcy, rabusie. Wiele lat wcześniej przysięgli mu wierność. Zastanawiał się, co ich popchnęło do zdrady.
Usiłując przysunąć się, by lepiej szpiegować, pokonał na czworakach kolejny odcinek fosy, aż dotarł do miejsca, gdzie wpadały obozowe ścieki. Podążał obok stojącej cuchnącej wody, bacząc, by nie zamoczyć butów, lecz nagle musiał się zatrzymać. W szlamie pływał trup.
Zwłoki miały rozpłatany brzuch i szramę na twarzy. Filip podpełzł chciwie, ogarnięty przeczuciem, że zobaczy coś swojskiego, znalazłszy się zaś tuż obok, rozpoznał go. Było to ciało Thiaga z Olite.
Wtem nad trupem rozległo się natrętne bzyczenie, po czym Filipa opadła chmara much. O mało nie runął w ścieki, zachował jednak równowagę, przytrzymując się krzaka. Natychmiast odzyskał panowanie nad sobą. Przecież takie gwałtowne ruchy mogły wzbudzić czyjąś czujność. Lusignan rozejrzał się dokoła przyczajony. Właśnie maszerował ku niemu wartownik z roztargnioną miną. Gdyby szlachcic został w tamtym miejscu, żołnierz by go zobaczył. Musi stąd odejść.
Zanim się jednak oddalił, zerknął oburzony na obóz. Mord na wiernym Thiagu stanowił kolejne potwierdzenie jego podejrzeń. Zdradzili go.
- Nędznicy - warknął przez zaciśnięte zęby. - Zapłacicie mi za to wszyscy.
Poczołgał się trawą do konia i uciekł z lasu.
Obudził go delikatny nacisk na pierś.
Uberto leżał pod wiązem. Podróż go zmęczyła, potrzebował więc odpoczynku. Otworzywszy oczy, spostrzegł jednak, że jest późne popołudnie. Spał więcej niż to było konieczne.
Odrętwienie po przebudzeniu trwało ledwie chwilę, po czym młodzieniec ujrzał przed sobą dwoje zielonych oczu okolonych kaskadą czarnych włosów.
Pochylona nad nim Moira uciskała mu dłońmi pierś, wpatrując się weń z tak bliska, że Uberto czuł jej oddech. Samo to, że ona pierwsza się przysunęła, napełniło go silnym poczuciem zażyłości, zarazem jednak bezbronności. Wyrzucał sobie, że doświadczył obydwu tych uczuć.
Minęliśmy Tuluzę, a ty nie oddałeś mnie jeszcze pod żaden sąd - rzekła niemal wyzywająco Moira. - Dlaczegoś tego nie uczynił?
Niełatwo było odpowiedzieć. Oznaczałoby to podjęcie wyzwania, toteż młodzieniec postanowił, że nie pozwoli jej być górą.
A dlaczego ty nie próbowałaś więcej uciekać? - zapytał.
Zamilkła, uśmiechając się nieznacznie.
Uberto dostrzegł w jej twarzy nieoczekiwaną determinację, tak jakby Moira podjęła jakąś ważną decyzję. Może to odmiana na lepsze, pomyślał w duchu, mimo wszystko jednak ów uśmiech budził w nim niepokój. Co się kryło za milczeniem dziewczyny? Dlaczego podeszła do niego w taki sposób? Bliskość jej twarzy i dotyk ciała upajały go.
Nie był to zwykły pociąg fizyczny... Ona zaś musiała zdawać sobie z tego sprawę. To się wyraźnie rzucało w oczy. Bawiła się z nim, rzucając mu ukradkowe spojrzenia, przykuwając niewidzialnymi łańcuchami. Uberto, który ukrywał swe uczucia najlepiej jak potrafił, usiłując odeprzeć finezyjny atak, po raz kolejny uzmysłowił sobie, że nie jest w stanie jasno rozumować.
Nie odpowiadasz? - przynaglił stanowczym głosem, bardziej po to, by samemu się otrząsnąć.
Słowa zabrzmiały bardziej szorstko niż zamierzał, Moira więc się wycofała. Wobec tego Uberto, ponownie działając instynktownie, chwycił ją łagodnie i przysunął twarz do jej twarzy. Musnął ją wargami i pocałował. Pocałował kilka razy, tymczasem zdumienie obojga ustępowało czemuś silniejszemu.
„Nic o mnie nie wiesz”, ostrzegały owe morskie oczy przymknięte z rozkoszy. „Nie wiesz, kim jestem ani skąd przychodzę”.
On wszakże zdążył nabrać pewności. Zmierzyłby się z każdą wątpliwością, byleby tylko mógł nadal trzymać ją w objęciach.
Kiedy tak trwali przytuleni pod koroną wiązu, Uberto uzmysłowił sobie, że Moira wcale nie jest taka tajemnicza, jak mu się wydawało. Nigdy nie doświadczył podobnych uczuć wobec niewiasty, a jednak nie zaznał spokoju. Jego racjonalna natura, ta odziedziczona po ojcu, nieustannie zadręczała go tysiącem pytań, nie pozwalając się poddać miłowaniu. Nie była to wszakże jedyna przyczyna obaw. Uberto nie potrafił się pozbyć wyrzutów sumienia z powodu uśmiercenia człowieka. Twarz Maura prześladowała go w snach, a niekiedy także na jawie. „Zabiłeś mnie jak psa”, mówiły czarne jak piekło oczy.
Moira, otoczona łagodnym uściskiem ramion młodzieńca, uśmierzyła jego niepokój i opowiedziała mu swą historię. Była córką genueńskiego kupca, który osiedlił się w Akce, w Palestynie, aby poszukać szczęścia w handlu z Gruzją. Stosunki zacieśnione z pośrednikami znad Morza Czarnego ożywiły się tak bardzo, że wziął sobie nawet za żonę Gruzinkę szlacheckiego pochodzenia. Na wspomnienie matki dziewczyna zapatrzyła się w dal, lejąc gorzkie łzy.
Moira przeżyła w Akce szczęśliwe dzieciństwo. Kochana i otoczona troską rodziców, dorastała w genueńskiej osadzie, między la Fonda a klasztorem Świętego Saby. Wydarzenia przybrały wszakże zły obrót. Otóż gruzińska królowa postanowiła się przyłączyć do piątej krucjaty, aby odbić Damiettę z rąk Ajjubidów, napór Mongołów spychał ludy azjatyckie na wschód i wreszcie chrześcijanie cierpieli napaści ze strony jazdy Dżalala al-Dina, pochodzącego z Chorezmu. Wiele karawan zmierzających nad Morze Czarne ginęło na syryjskiej pustyni oraz wśród tureckich płaskowyżów i nie wracało już więcej do Akki, a ci, co przeżyli, szerzyli pogłoski o groźbie Seldżuków z Anatolii.
Ojciec Moiry lękał się o rodzinę, ponieważ jednak przez długie lata prowadzenia handlu zgromadził wystarczająco duży majątek, by zapewnić sobie spokojne życie również gdzie indziej, wsiadł wraz z żoną i córką na galeon płynący do Ligurii. Podróż odbyła się bez przeszkód, a postoje na Krecie, Peloponezie i w Messynie dostarczyły zapasów wody i pożywienia, w dodatku umożliwiły zakup cennych towarów na wymianę. Potem nastąpiło coś nieprzewidzianego: w pobliżu wybrzeży liguryjskich taflę morza wzburzyła nawałnica.
Zupełnie jakby nad wiatrami i wodami zapanował diabeł, sprawiając, że stały się wściekłe niczym dzikie bestie. Rozhuśtany sztormem galeon uparcie stawiał opór, po czym przewrócił się w fale niczym łupinka orzecha.
Otworzywszy oczy, Moira zorientowała się, że jest sama nad brzegiem nieznanego kraju, Langwedocji. Morze zepchnęło ją tam jak wrak. Rodzinę skradło jej, zmiotło coś, co wydawało się jakimś zawiłym i nieuchwytnym snem. Długo wołała ojca i matkę, wypatrując wśród morskich fal. Lecz zdało się to na nic. Zniknęli na zawsze, ból spowodowany stratą był tak ogromny, że przyprawiał ją o szaleństwo.
Kierując się instynktem przetrwania, którego istnienia u siebie nawet nie podejrzewała, błąkała się przez wiele dni i żebrała o pomoc oraz gościnę, aż znalazła schronienie u pewnego tkacza z Fanjeaux. Wkrótce wszakże spadło na nią kolejne nieszczęście. Otóż miasteczko zaatakował oddział zbrojnych. Kazali się zwać Archontes. Pojmali ją wraz z innymi osobami, w tym starcami i dziećmi.
Z początku Moira sądziła, że Archontes chcą ich sprzedać jako niewolników, potem jednak dotarło do niej, że sprawy będą się miały inaczej. Zaprowadzono ich dziką ścieżką w góry, aż do pewnej przerażającej fortecy: zamku Airagne. Nigdy by nie przypuszczała, że może istnieć równie straszliwe miejsce. Nigdy nie wyobrażała sobie równie wielkiego cierpienia, nawet w Akce, gdy słyszała pogłoski o rzeziach dokonywanych przez mongolskich i saraceńskich żołnierzy.
Po kilku dniach niewoli udało jej się wszakże uciec i wyruszyła na zachód. Pragnęła dotrzeć do Katalonii, gdzie mieszka paru krewnych jej ojca.
Po drodze natknęła się na gromadkę zakonników, nabrawszy zaś do nich zaufania, opowiedziała o swych przygodach. Odmalowała utonięcie, Archontes i hrabiego Nigreda
w nadziei, że owi pobożni mężczyźni ją zrozumieją i udzielą jej pomocy. Oni natomiast tylko zawiedli ją przed oblicze Blasca z Tortosy.
Ten dobry brat ci pomoże, zapewniali mnie...
Uberto spostrzegł, jak wzrok Moiry twardnieje.
Spróbuj się uspokoić - rzekł, przywołując ją do rzeczywistości. - Teraz już nie masz się czego bać.
Spojrzenie, jakie mu posłała, wcale nie było pojednawcze.
A właśnie że będę miała się czego bać, dopóki nie przestaniesz mówić o Airagne. Nawet sobie nie wyobrażasz, co się tam dzieje. Nadal jesteś przekonany, że chcesz tam iść?
Skulony obok nich czarny pies nadstawił uszu, jakby chciał potwierdzić pytanie.
Uberto wstał i rozejrzał się dokoła z zakłopotaną miną. Wyraz twarzy i ton głosu Moiry zmieniły się tak prędko, że znów wydała mu się obca. Ogromnie lękała się tego miejsca i może powinien podzielać jej uczucia, tylko że nie potrafił. Teraz, podobnie jak Ignaciowi, pilno mu było znaleźć się w Airagne, chociaż z innych powodów, a im bardziej Moira kładła mu do głowy, żeby trzymał się z dala od tego zamku, tym goręcej pragnął go odszukać. To jego misja, mówił sobie, i zamierzał dotrzymać słowa danego Galibowi i Corbie z Lanty. Jeśli naprawdę uważa się za człowieka z zasadami, musi zrobić co w jego mocy, aby doprowadzić do końca zadanie, jakie mu powierzono. Musi to uczynić bardziej dla siebie samego niż dla innych, jeżeli chce zachować szacunek dla własnej osoby. Z takimi to myślami w głowie skupił uwagę na dwóch koniach, które pasły się w pobliżu. Jednym z nich był wytworny Jaloque, drugim deresz, który najpierw należał do Kafira, a teraz do Moiry. Dzięki dwóm wierzchowcom mogli szybko jechać, nie męcząc tylko jednego zwierzęcia.
Położył bezwiednie prawą dłoń na sakwie, gdzie spoczywała Turba philosophorum, i zatopiony we własnych myślach nie zauważył ciekawskich spojrzeń Moiry. Księga ta pomoże mu w misji. Tylko jak? Co go czeka w Airagne?
Pozostała tylko jedna rzecz do zrobienia.
Musimy koniecznie odnaleźć mojego ojca - rzekł w końcu, po czym twarz mu złagodniała.
powtarzam wam, w tym klasztorze nikt nie zowie się Gilie z Grandselve - rzekł opat Guarin, wpatrując się posępnie w kupca z Toledo. - Wasze kłamstwo jest oczywiste.
Po wtargnięciu łuczników z Fontfroide Ignacio nie miał już sposobności, by się wytłumaczyć. Został odprowadzony wraz z towarzyszami pod eskortą do sali kapitulnej, która wznosiła się ponad ogrodami, z dala od ciekawskich spojrzeń. Opat wydał taką dyspozycję, aby nie wywoływać dodatkowego zamętu wśród klasztornej wspólnoty. Spokój monastyru to rzecz święta, oznajmił. Niedopuszczalne jest, żeby w opactwie miały miejsce sceny przemocy i nieuzasadnione oskarżenia.
Kupiec wysłuchał surowych słów Guarina, nie zdradzając żadnych uczuć. Błądził nieprzeniknionym wzrokiem po ostrołukowym sklepieniu, gdy tymczasem Willalme, przeorysza i Juette czekali przy kamiennych ławkach przymocowanych do ścian, spoglądając to na stojące przy wejściu straże, to na władczą minę opata Fontfroide.
Portarius hospitum, który przywitał mnie wczoraj wieczorem w opactwie, zwał się Gilie z Grandselve - powtarzał uparcie i spokojnie kupiec. Chciałby być tak pewny siebie, na jakiego wyglądał. - Mogę dowieść swoich słów.
Opat Guarin pozostał niewzruszony.
Zechciejcie łaskawie mówić jaśniej - odparł.
W waszym domu gościnnym znajduje się gromada jeźdźców, którzy przybyli w nocy. Mam rację?
Owszem, powiadomiono mnie o ich obecności. To krzyżowcy, którzy podążają do Narbonne. Zamierzają jak najrychlej wsiąść na statek płynący do Sydonu.
Ignacio sprawiał wrażenie zadowolonego z odpowiedzi.
Cóż, widziałem, jak wchodzą do stajni. Przyjął ich ten sam zakonnik, o którym mówię: Gilie z Grandselve. Wezwijcie któregoś z nich. Z pewnością potwierdzi moją wersję.
Opat dał znak jednemu ze strażników stojących przed drzwiami. Tamten skinął głową i wyszedł.
Guarin znów jął się wpatrywać z powagą w swego rozmówcę.
Nie macie się co cieszyć z takiego rozwiązania, monsieur. Wasze położenie nadal pozostaje niepewne. Ten wasz protegowany Willalme napadł na zakonnika z powodu dziewczynki posądzonej o czary. Pojmujecie ogrom zbrodni? - Wycelował palec w oskarżonych. - Jak wyjaśniłem wczoraj przeoryszy od Świętej Lucyny, czary to przestępstwo obrazy majestatu i pogardy dla wiary.
Willalme zasłonił sobą Juette i już miał odpowiedzieć w tym samym tonie, Ignacio jednak powstrzymał go wzrokiem. „Zaufaj mi”, mówiły jego oczy.
Połyskujące przebiegle źrenice mozaraba ponownie wbiły się w opata.
Rozumiem wasze racje, wielebny ojcze, ale nie możecie nas tu przetrzymywać z powodu zwykłego, choćby i przykrego, incydentu.
Zamiarujecie przypadkiem podważyć mój autorytet?
Nie ośmieliłbym się. - Kupiec skłonił głowę, aby ukryć dumę, nie chciał bowiem mierzyć się z rozmówcą, tylko wypróbować jego charakter. I uczynił to za pomocą kłamstwa: - Pozwólcie mi wytłumaczyć. Jestem tu z rozkazu biskupa Fulka z Tuluzy. Prowadzę dochodzenie w jego
imieniu.
Zakładam, że mówicie prawdę, chociaż to nie poprawia waszego położenia. Przeciwnie, pogarsza je. - Guarinowi wyrwał się nerwowy chichot. - Opactwo Fontfroide należy do diecezji narbońskiej, nie podlega więc zachciankom prałatów z Tuluzy. W dodatku, o ile mi wiadomo, Fulk nie potrafi zdobyć posłuchu nawet we własnym domu. Został wypędzony ze swej siedziby przez obrońców heretyków. Wstydliwa porażka dla władzy kościelnej.
Ignacio był pewien, że zdoła obrócić rozmowę na swoją korzyść, musiał wszakże znaleźć mocny argument, przy którym mógłby obstawać. Przypomniał sobie szpiegów Fulka, którzy przeniknęli między konwersów z opactwa Fontfroide, z pewnością bez wiedzy Guarina. Podobna wiadomość powinna mieć swoją wagę, na razie jednak ograniczył się tylko do zasiania niepokoju:
Chociaż biskup Fulk wygląda na słabego, posiada ogromne wpływy na wielu ziemiach Langwedocji, nawet w tym opactwie. Jego cień pada aż na wasze posiadłości.
Baczcie na swoje słowa, monsieur - żachnął się Guarin. - Moglibyście pogorszyć swoje położenie o wiele bardziej.
Nie ciekawi was, w jaki sposób Fulkowi udaje się mieć was w garści, wielebny ojcze? - podjudzał Ignacio. - On wysługuje się szpiegami. A ja wiem, gdzie oni się chowają.
Zdradzilibyście zaufanie waszego pana? - Twarz opata wykrzywiła się w ciekawskim grymasie. - Naprawdę bylibyście skłonni o tym mówić?
„Szach i mat”, pomyślał Ignacio. Być może Guarin podejrzewał już obecność szpiegów z Tuluzy w swoim opactwie, a nawet miał wręcz tego dowody, lecz nie wiedział, jak się ich pozbyć. Kupcowi nie pozostało nic innego, jak go zadowolić, wskazując mu to, czego szukał.
Ze względu na moje obecne położenie widzę, że jestem zmuszony się na to zgodzić - oznajmił, udając, że się wzbrania.
Spodziewam się, że taka wiedza ma swoją cenę. Czego żądacie w zamian?
Wolności dla siebie i dla moich towarzyszy. A także uchylenia zarzutów o czary.
Zanim opat zdążył się wypowiedzieć, od drzwi dobiegł głos jednego z żołnierzy:
Rycerz, któregoście wezwali, jest tutaj, wielebny ojcze.
Wprowadźcie go - rozkazał Guarin, zacierając ręce. Pełen nowej energii, zwrócił się do Ignacia: - Zatem zdobędziemy dowód waszej prawdomówności, monsieur. Trzymam was w garści.
Rycerz wkroczył do sali kapitulnej z podniesionym czołem. Miał długą jasną brodę, opadającą na skórzaną przeszywanicę pokrytą metalowymi łuskami. Obrzuciwszy szybkim spojrzeniem obecnych, skłonił się przed opatem. Zwał się Rollant z Auxerre.
Pominąwszy formalności, Guarin od razu przystąpił do wypytywania rycerza o wydarzenia poprzedniej nocy.
Rezygnacja z uroczystego ceremoniału najwyraźniej była Rollantowi nie w smak.
Wezwaliście mnie, aby się dowiedzieć, kto nas przywitał w nocy w opactwie? Tylko tyle?
Dokładnie tak.
Rycerz zawahał się, po czym odparł:
Stary, dość gburowaty zakonnik. Grandselve... Zdaje się, że zwał się Gilie z Grandselve. Kiedyśmy przyjechali, nikt inny nie kręcił się w pobliżu, wobec tego zwróciliśmy się do niego.
Opat skinął głową, wskazując Ignacia obojętnym gestem.
Widzieliście tego człowieka kiedykolwiek przedtem?
Nigdy w życiu - zapewnił Rollant. - Nigdy nie zapominam twarzy, którą raz zobaczę.
Guarin zbliżył się zamyślony do okna.
Dobrze, panie z Auxerre. Możecie odejść.
Jakże to? Już? - sprzeciwił się rycerz.
I cóż, Rollant? - zagadnął go z podejrzliwą miną Guarin. - Dopuściliście się może występków, rozbójnictwa albo innych nikczemności, z których chcielibyście się wyspowiadać?
Rycerz cofnął się.
Wielki Boże, nie. Litości.
W takim razie udzielam wam błogosławieństwa. Zabierajcie się stąd..
Kiedy Rollant z Auxerre wreszcie opuścił salę kapitulną, wzrok opata znów spoczął na kupcu.
Wygląda na to, że mówicie prawdę, monsieur. Najwyraźniej zbiegły Gilie z Grandselve to jeden ze szpiegów, o których wspominaliście: szpicel z Tuluzy, który podawał się za brata furtiana.
Ignacio potwierdził skinieniem głowy, mimo że wcale nie był o tym przekonany. Tożsamość Giliego z Grandselve stanowiła kolejną zagadkę, która jeszcze bardziej gmatwała całą historię. Kupiec zastanawiał się, czy spotka go jeszcze kiedyś na swej drodze, teraz jednak musiał dokończyć dzieła przekonania opata. Jeśli chce odzyskać wolność, powinien dać mu to, co obiecał: ludzi Fulka, którzy przeniknęli do opactwa. Guarin nie mógł wiedzieć, że szpiegów, o których wspomniał Ignacio, ciekawi pobliski beginaż Świętej Lucyny, a nie klasztor Fontfroide. Wystarczą zatem do utwierdzenia go w podejrzeniach.
Z zadumy wyrwał go głos opata:
Gdzie się znajdują ci szpiedzy?
A co z zarzutem czarów? - kupiec wskazał Juette.
Nie ma żadnych protokołów z przesłuchań, więc nie istnieje. - Opat wzruszył ramionami.
Możemy więc wszyscy odejść wolno?
Nikt was nie zatrzyma.
Ignacio i Willalme wymienili porozumiewawcze spojrzenia.
Znakomicie.
Opowiedzcie mi teraz o szpiegach Fulka - nalegał Guarin.
Cóż, wielebny ojcze - rzekł konfidencjonalnie kupiec - czy przyjęliście ostatnio w klasztorze nowego konwersa?
Owszem, kilku.
Szukajcie szpiegów wśród nich. - Ignacio zmrużył znacząco oczy. - Wśród konwersów...
Odprowadziwszy kompanię Ignacia, Guarin posłał po ojca Freneriusa z Gignac, którego
oskarżył i zaatakował Willalme. Nie kazawszy na siebie czekać, duchowny przemierzył korytarze opactwa szybkim krokiem, z drżącym sercem, przygotowując jednocześnie przemowę, którą miał wygłosić przed zwierzchnikiem. W końcu to on, Frenerius, był ofiarą w całej tej historii.
Z pewnością winowajcy ponieśli już zasłużoną karę, pomyślał. Bez wątpienia oddano ich w ręce władzy świeckiej, jak czyniono w podobnych razach. Z drugiej strony to nie do przyjęcia, żeby cysterski zakonnik i samo opactwo płaszczyli się przed byle sierotą w spódnicy!
To tak jakby feudał zgodził się ukorzyć przed chłopem pańszczyźnianym.
Ojciec Frenerius, którego dumne serce napęczniało od pychy, zadarł do góry brodę i ruszył dalej zdecydowanym krokiem... Albo przynajmniej łudził się, że tak jest. Gdy szedł do sali kapitulnej, ciągle jeszcze znać było po nim trwogę, której doświadczył godzinę wcześniej, kiedy to bułat Willalme,a musnął go w szyję.
Guarin oczekiwał go w bezruchu pośrodku sali, ujrzawszy zaś, przeszył wzrokiem niczym strzałą.
Przez ciało Freneriusa przebiegł dreszcz. Milczenie opata ciążyło mu niczym jarzmo wołu. Zdawszy sobie sprawę, że nie zdoła zachować wyprostowanej postawy, padł mu do nóg.
Guarin cofnął się ze wstrętem i zamiast przemówić, splótł dłonie na sznurze u habitu. Palce miał tak zaciśnięte, że aż mu pobielały kłykcie.
Zatem to prawda? - zapytał w końcu.
Frenerius nadal miał spuszczony wzrok.
Przewielebny ojcze... ja... ta niewiasta.
Wstań, synu. Powiedz to, patrząc mi w oczy.
Mnich spełnił polecenie, lecz gest ten kosztował go ogromny wysiłek.
To ona...
Zanim zdążył dokończyć zdanie, opat wymierzył mu policzek.
Frenerius omal nie runął na ziemię. Podniósł dłoń do twarzy, wybałuszając oczy.
Ależ, ojcze...
Dość tych kłamstw! - zawyrokował Guarin. Chociaż zachował pozory dostojeństwa, jego źrenice zwęziły się z wściekłości, przybierając wielkość łebka od szpilki. - Wyznaj swój grzech! Zadałeś gwałt tej dziewczynie?
Mnich ścisnął głowę dłońmi i rozpłakał się jak dziecko.
Jeśli istniało coś, czego opat Fons Frigidus nie tolerował, był to płacz nikczemnego mężczyzny.
Wóz kupca oddalał się z turkotem od Fontfroide.
Ignacio powoził, siedząc na koźle, i mimo tego, co się wydarzyło, sprawiał wrażenie zadowolonego. Przeorysza, zająwszy miejsce obok niego wraz z Juette, przyglądała mu się w zadumie, nie pojmując, czy powinna się obawiać tego człowieka, czy być mu wdzięczna. Czy słowa, które mu się wyrwały w sali kapitulnej, były fałszywe czy prawdziwe?
Willalme na koniu podążał zamyślony za wozem. Dokonawszy milczącego obrachunku sumienia, mruknął w stronę kupca:
Nie zamierzałem narażać cię na niebezpieczeństwo swoim postępkiem, a tym bardziej narażać niewiast.
Ignacio zamiast odpowiedzi tylko wzruszył ramionami.
Francuz zmarszczył czoło.
Powinieneś był trzymać się od tego z daleka, pozwolić mi go zabić - rzekł.
Wyładowując gniew, przyspieszyłbyś po prostu to, co nieuniknione, w dodatku drogo byś za to zapłacił. - Kupiec mrugnął do niego. - Jeśli może cię to pocieszyć, Frenerius z Gignac dostanie to, na co zasłużył: choruje na zarazę galijską. Będzie długo cierpiał, zanim wyzionie ducha. Piekło może jeszcze ciutkę zaczekać, nie sądzisz?
A ty skąd znasz stan jego zdrowia?
Tym razem odpowiedziała przeorysza:
Ten mnich złapał zarazę z powodu swoich chuci. Nam, beginkom, ogrom jego zepsucia jest doskonale znany. Frenerius wstydzi się leczyć u swoich współbraci, od dawna więc przychodzi do beginażu, aby zdobyć medykamenty zdolne ulżyć mu w cierpieniu. W czasie ostatniej bytności, jak zdążyliście się już domyślić, zaatakował naszą biedną Juette.
Na te słowa dziewczyna skurczyła się w swej szarej szacie.
Przypuszczam, że ten cały Frenerius nie da więcej znaku życia - oznajmił kupiec.
Zechcecie wybaczyć mi porywczość, wielebna matko. - Willalme skinął głową. - O mały włos nie pogorszyłem dodatkowo waszego położenia.
Tak czy inaczej nie każde zło przychodzi, by szkodzić - przerwał mu Ignacio. - Nasza pogawędka z opatem okazała się przydatna z wielu powodów.
Francuz podniósł wzrok na towarzysza.
Mów jaśniej.
Zdemaskowałem Giliego z Grandselve, brata furtiana, który udzielił mi w nocy gościny. Nie wiem, jak się zwie, ale prawdopodobnie to szpieg, któremu ktoś kazał mieć na nas oko. Może sam hrabia Nigredo. - Kupiec zmarszczył czoło. - W każdym razie to nie on próbował mnie zabić przed świtem...
Próbowali cię zabić? Ale kto... Jak...
Filip z Lusignan nie jest tym, za kogo go uważaliśmy - odparł po prostu Ignacio. - Opowiem ci później, przyjacielu, kiedy będziemy sam na sam. Teraz pozwól mi dokończyć przemowę. Siejąc podejrzenia opata Guarina, wyświadczyłem przysługę wspólnocie Świętej Lucyny.
Przeczułam to - przyznała przeorysza - choć nie do końca pojęłam.
Na niewzruszonej twarzy Ignacia pojawił się szczery uśmiech. W gruncie rzeczy polubił tę beginkę.
Wiecie, matko, że to, co wyjawiłem opatowi, jest prawdą tylko w połowie? Biskup Fulk rzeczywiście umieścił kilku szpiegów wśród konwersów z Fontfroide, ale ich zadaniem miało być zasięgnięcie języka na temat beginażu Świętej Lucyny, nie Guarina. - Wycelował w nią palec, lecz bez groźby. - Fulk słusznie podejrzewa, że wy, siostry, posiadacie wiedzę o Airagne, dlatego was pilnuje .
Niewiasta pobladła.
Na szczęście - ciągnął kupiec - szpiedzy Fulka nie odkryli jeszcze nic konkretnego. Nie wiedzą o związku między Airagne i alchemią. W dodatku teraz to opat Guarin zadba o to, żeby ich wypłoszyć, sądzi bowiem, że to on jest przedmiotem dochodzenia. Odeśle ich temu, kto ich przysłał.
Jedna rzecz mi umyka. - Przeorysza najwyraźniej nie chciała się uspokoić. - Skoro wiecie to wszystko, znaczy, że wy także pozostajecie w służbie biskupa Fulka. Dlaczegoście go zdradzili?
Nie pozostaję w służbie Fulka, tylko władcy Kastylii - sprostował Ignacio. - W tej historii biskup Tuluzy jest zwykłym pośrednikiem, a jego interesy mnie nie obchodzą. Poza tym nie podobają mi się jego metody. - Zachichotał szyderczo z zadowoleniem. - Działanie na szkodę tego fanatyka nie tylko wynikało z potrzeby chwili, ale w dodatku sprawiło mi przyjemność.
Przez chwilę myślałam, że ku tej historii popchnęły was osobiste pobudki - odrzekła
niewiasta.
W pewnym względzie macie słuszność: nie zwykłem działać na rzecz innych bez uzyskania własnych korzyści. I nie dam upustu nawet królowi Ferdynandowi.
Co przez to rozumiecie?
Że wykonam zadanie na swój sposób, zaspokajając własną ciekawość.
Można wiedzieć, co aż tak bardzo was ciekawi?
Alchemia - odparł Ignacio. Pytające miny obecnych stanowiły wyraźną zachętę, by mówić jaśniej. - Panuje rozpowszechniony pogląd, że istnieją metody, dzięki którym z metali nieszlachetnych da się otrzymać złoto, jak twierdzi Teofil Prezbiter na kartach swego De diversis artibus.
Willalme wybałuszył oczy, nie wierząc.
Jednakże każdy znany proces prowadzi do pospolitych imitacji złota, przy czym są to przede wszystkim pochodne mosiądzu - ciągnął kupiec. - Zdaniem Awicenny wygląda na to, że metale nie mogą ulec przemianie. - Westchnął niemal z żalem. - Lecz złoto z Airagne jest inne. Może oszukać nawet doświadczone oko i żeby wykryć oszustwo, trzeba je poddać działaniu kwasu. Rzecz jasna hrabia Nigredo stosuje jakąś udoskonaloną metodę, być może pochodzącą ze szkoły wschodniej. Chciałbym ją odkryć.
Przeorysza popatrzyła na niego z wyrzutem.
W jakim celu? - zapytała. - Wy także chcecie wytwarzać alchemiczne złoto?
Mnie nie ciekawią rzeczy same w sobie, wielebna matko, lecz sposób, w jaki się dzieją. - Ignacio posłał jej porozumiewawcze spojrzenie. - Wy zaś pomożecie mi w zamian za przysługę, jaką wam oddałem.
Uczynię to, nie wątpcie. Kiedy wrócimy do beginażu, pozwolę wam porozmawiać z człowiekiem, który uciekł z Airagne. Ale ostrzegam, wasze życie już nie będzie takie samo, albowiem przekonacie się, jakie potworności krzyża skrywają trzy fatae.
Przeorysza dotrzymała słowa. Ledwie dotarli do beginażu Świętej Lucyny, skinęła na Ignacia, by wszedł razem z nią do starego kościoła. Zamierzała pokazać mu coś w podziemiach budowli: tajemnicę owego miejsca.
Kupiec chętnie się zgodził. Chociaż jeszcze nie nastał zmierzch, niebo, które zdążyło już pociemnieć, kładło się na wzgórzach niczym aksamitny namiot.
Willalme zsiadł z konia i stanął u boku Ignacia, który zmierzał już w stronę kościelnych drzwi. Przywołał z pamięci tajemniczy rumor, który słyszał poprzedniej nocy. Dobiegał z dołu, suchy i uporczywy. Co też się za nim kryło?
Przeorysza przyjrzała się bacznie Francuzowi i powstrzymała go gestem sprzeciwu.
Wy nie - rzekła stanowczo. - Zaczekajcie na zewnątrz.
Willalme nie odpowiedział, chociaż wcale mu się to nie podobało. Już i tak przysporzył tej niewieście dosyć kłopotów. Zawrócił i pomógł Juette zsiąść z wozu, kiedy jednak znalazł się z nią twarzą w twarz, poczuł się niezdarny. Nie znajdował właściwych słów, by wejść w ową otchłań milczenia, o wiele głębszą niż jego własna. „Nikt nie może mnie dotykać!”, krzyknęła do niego kilka godzin wcześniej. Może swoją postawą ją obraża, pomyślał Francuz. Tymczasem dziewczyna chwyciła go za ręce. On uśmiechnął się lekko i pomógł jej zeskoczyć na ziemię, po czym się wycofał.
Jednocześnie przeorysza powiodła kupca w głąb kościoła. Willalme patrzył, jak znikają pod lukiem drzwi, wyobrażając sobie, że podążają ku apsydzie, zatopieni w ciszy dawnych modlitw.
Ignacio przemierzał za przeoryszą kościelną nawę, o wiele skromniejszą w porównaniu z nawą Fontfroide, gdy zaś dotarli pod chór, spostrzegł, że na ceglanej ścianie w blasku woskowych świec odcinają się ledwie widoczne drzwiczki.
Niewiasta schyliła głowę i już miała wejść, lecz przedtem przemówiła:
Pragnę wyjaśnić, że pomagam wam nie w zamian za oddaną przysługę.
Ignacio spojrzał pytająco, przeorysza zaś popatrzyła mu prosto w oczy, tak jakby chciała czytać w jego twarzy.
Pomagam wam, albowiem pod maską cynizmu, którą przywdziewacie, dostrzegam oblicze szlachetnego człowieka. Bez względu na pobudki, jakie wami kierują, mam nadzieję, że gdy nadejdzie odpowiednia chwila, dokonacie właściwego wyboru.
Kupiec wzruszył ramionami i otulił się płaszczem; powietrze w pomieszczeniu było wyjątkowo zimne i wilgotne.
Obawiam się, że nie pojmuję, matko.
Kiedy zobaczycie, co się kryje pod spodem, pojmiecie.
Drzwi prowadziły na schody o kanciastych stopniach.
Zaczęli schodzić w dół. Aby nie spaść, musieli trzymać się ścian.
Ignacio, zaciekawiony dziwnymi odgłosami dobiegającymi z głębi, posłał niewieście nieufne spojrzenie. Ona jednak nie zwróciła na niego uwagi, podążając dalej w milczeniu.
Gdy dotarli na sam dół, drzwi się otwarły, Ignacio zaś z niedowierzaniem wybałuszył oczy.
Droga kończyła się w obszernej izbie przepełnionej stęchłym powietrzem i rozjaśnionej nielicznymi świecami. Być może była to dawna krypta, wszystko wszakże schodziło na dalszy plan wobec dudnienia, które rozlegało się między ścianami.
Nim Ignacio zdołał pojąć, co wywołuje stukot, spostrzegł jakichś dwudziestu mężczyzn pochylonych nad osobliwymi drewnianymi pulpitami. Przypominali siedzących w scriptorium kopistów, tylko że wyglądali dziwacznie. Byli chudzi jak szkielety, podobni do potępieńców na piekielnych freskach. Powtarzali bezustannie gorączkowe i drżące gesty.
Kupiec starał się nie ulec sugestii. Musiał niemal krzyczeć, żeby hałas nie zagłuszył jego głosu:
Czy to są zbiegowie z Airagne?
Tylko maleńka część - wyjaśniła przeorysza, również podniesionym głosem. - Ci, którzy przeżyli.
Chcecie przez to powiedzieć, że wielu z nich...
Zmarło. - Głos niewiasty zdradzał gorycz, ale także pewną złość. - Z powodu nieznanej choroby, której nabawili się podczas niewoli w Airagne.
Pozwólcie mi zgadnąć: słodkawy oddech, histeria, bezwład kończyn i nienormalne zabarwienie dziąseł.
Owszem, wymieniliście główne objawy. - Przeorysza zerknęła na niego spod oka. - Skąd to wiecie?
Saturnizm - odrzekł po prostu mężczyzna. Nagle odechciało mu się mówić. Stan jego ducha wykraczał poza wszelkie uczucia, które da się wyrazić. Odraza, litość i zdumienie tworzyły bezkształtne kłębowisko. Tymczasem kupiec nadal wpatrywał się w półmrok, próbując odgadnąć, nad czym pracują owi porzuceni z takim oddaniem albo szaleństwem i jak udaje im się robić aż tyle hałasu. - Można wiedzieć, co oni robią?
Tkają.
Kupiec posłał jej spojrzenie pełne niedowierzania.
Dajemy im ciągłe zajęcie - objaśniła niewiasta. - Ich umysły są zamglone przez chorobę, którą tak dobrze opisaliście. Gdyby siedzieli bezczynnie, przejawialiby gwałtowne zachowania podobne do zachowania opętanych.
Zatem każąc im pracować, sprawiacie, że pozostają spokojni.
Przeorysza przytaknęła.
Wielu z tych ludzi, zanim wpadło w szpony Archontes, wykonywało rozmaite rzemiosło, toteż pomyśleliśmy, aby wykorzystać ich zdolności manualne do czegoś, co będzie dla nich odpowiednie. Do mechanicznego tkactwa.
Ignacio szukał widocznego potwierdzenia jej słów. Przeorysza mówiła prawdę. Większość uwięzionych pracowała na mechanicznych krosnach. Oto źródło całego tego rumoru.
Urządzenia wyposażone były w dwa wały, na górny nawinięta była osnowa, a na dolny już gotowa tkanina. Nici wełny przepuszczano przez drewniane nicielnice wprawiane w ruch przez specjalne pedały. W powstałej pomiędzy rozsuniętymi nitkami przerwie przesuwało się czółenko z nitką wątku. Nitka dociskana była do utkanej już tkaniny uderzeniami płochy, którym towarzyszyło skrzypienie.
Ignacio słyszał o tkactwie mechanicznym, które choć użyteczne, wydało mu się tak bardzo hałaśliwe, że aż nie do zniesienia. Ponadto wiedział, że kler piętnuje tę sztukę jako czynność wstydliwą za sprawą rumoru, jaki powodują krosna, i za sprawą podziemi, w których się ją wykonuje. Lecz prawdziwą przyczyną potępienia było coś innego. Owe tajemnicze miejsca często dawały schronienie katarom.
Uznawszy, że dość już zobaczył, kupiec ponownie zwrócił się do przeoryszy:
Dlaczego trzymacie tych ludzi w ciemności?
Po spędzeniu długiego czasu w mrokach Airagne ich oczy nie znoszą już ostrego światła dnia. A poza tym nie możemy sobie pozwolić na to, żeby błąkali się na zewnątrz. Prędzej czy później ktoś by zauważył ich osobliwe zachowanie.
Ignacio przypomniał sobie, jak Sebastien, opętany z Prouille, stronił od światła, co napełniło go ogromnym żalem.
Musieli przeżyć potworne doświadczenia.
Nieludzkie. To jest właściwe słowo. - Beginka przyjrzała mu się uważnie, by odgadnąć jego uczucia, natrafiła wszakże na pancerz nie do przebicia. - Nie traćmy czasu - westchnęła. - Życzyliście sobie rozmawiać z jednym z nich i myślę, że nie zdążyliście zmienić zdania.
Istotnie.
Zaczekajcie tutaj - poleciła, ruszając na środek sali.
Ignacio na chwilę stracił ją z oczu, po czym dostrzegł w kącie, rozprawiającą z kimś ukrytym w cieniu.
Oczekiwanie trwało krótko. Beginka wróciła w towarzystwie wysokiego i muskularnego mężczyzny. Nie sprawiał on wrażenia bezwolnego i apatycznego jak większość uwięzionych, kroczył wyprostowany, o nienagannej postawie, kiedy jednak kupiec zdołał mu się przyjrzeć z bliska, zauważył, że jest straszliwie oszpecony. Cofnął się instynktownie, pozdrawiając go nieznacznie.
Mężczyzna zmierzył go wzrokiem bez zbytnich ceregieli, nie bacząc, że budzi odrazę. Na lewej stronie twarzy miał okropne poparzenie. Wyglądało to tak, jakby skóra się rozpuściła i ułożyła na nowo niczym roztopiony wosk. Lewe ramię, wystające z szaty bez rękawów, zostało doprowadzone do tego samego stanu.
Witaj, nieznajomy. Mam na imię Droun - zawołał. - Wielebna matka powiada, że chcecie ze mną rozmawiać.
Szukam wieści o Airagne - przytaknął Ignacio.
W jakim celu?
Chcę się tam udać.
Mężczyzna wybałuszył zdrowe oko.
Postradaliście rozum.
Możliwe, ale to nie wasza rzecz. Umielibyście mnie tam zaprowadzić?
Prędzej bym się zabił. - Droun przytknął dłonie do piersi, jakby chciał złożyć samego siebie w ofierze. - Poddajcie mnie torturom, jeśli chcecie, lecz moja odpowiedź pozostanie na zawsze taka sama.
Dlaczego Airagne tak bardzo was przeraża?
Ponieważ przedstawia draco, siedzibę archontów opisaną w księdze Pistis Sophia.
Mężczyzna zdawał się pewien tego, co mówi. Oczywiście jego wiedza wynikała z obcowania
z kręgami heretyków, i rzeczywiście zacytował z pamięci: „Jak powiedział Jezus do Marii, kiedy słońce zachodzi i zanurza się pod ziemię, oddech draco przesłania światło, oddech ciemności zaś spowija ziemię, przybierając postać nocnego dymu”.
Szanuję wasz strach, nie zażądam, byście mi towarzyszyli. Moglibyście mi jednak wskazać drogę.
Droun zamilkł na długo, niepewny co odpowiedzieć. Jego wzrok spoczął wielokrotnie na przeoryszy, następnie mężczyzna przerwał milczenie.
Skoro sobie życzycie...
Doskonale. Czujecie się na siłach, żeby opisać Airagne? Co się dzieje w środku?
Droun parsknął nerwowym śmiechem.
Niewiele o niej wiem, podobnie zresztą jak wszyscy tu obecni, i istnieje powód po temu: kiedy więźniowie docierają na zamek Airagne, zostają podzieleni i skierowani w różne miejsca. Większość siły roboczej trafia do podziemi.
A reszta?
Pozostałych przydziela się do pomieszczeń, w których następuje topienie i sublimacja. Żaden z więźniów nie wie, do czego służy cała struktura. Człowiek pracuje i tyle, nie zadając pytań. Ten, kto przestaje, zostaje zabity przez dozorców. Skądinąd wielu poddaje się bez dyskusji. To miejsce jest tak potworne, że myślą, iż strącono ich do piekła.
Ignacio przysunął się do rozmówcy, teraz już niewrażliwy na jego szpetotę. Górę wzięła ciekawość.
Do czego was przydzielono? Jakie obowiązki wykonywaliście?
Droun podrapał się po prawej stronie twarzy.
Pracowałem wraz z innymi w lochu - odparł - gdzie w metalowym kotle zbierały się jakieś nieznane opary. Nie pytajcie mnie, co to oznacza, bo nie umiałbym odpowiedzieć.
To, coście opisali, aż nadto wystarczy. Ale powiedzcie mi, jak wam się udało uciec.
Pilnują srogo, ale ja pozostałem więźniem zaledwie przez kilka miesięcy. Było to możliwe dzięki nim. - Droun pokazał z dumą poparzenia na twarzy i na lewym ramieniu. - W czasie pracy uderzył mnie wyciek wrzącej pary i zemdlałem. Dozorcy musieli mnie uznać za straconego i się mnie pozbyli. Takie rzeczy często się zdarzają w Airagne... Kiedy odzyskałem przytomność, znajdowałem się na brzegu zewnętrznej fosy zamku, gdzie wylewa się ścieki. Na szczęście rany nie okazały się śmiertelne i uciekłem.
Ścieki?
Tak. Podziemia Airagne obfitują w dwie rzeczy: kryształki galenitu i źródła wody. Wody używa się do chłodzenia metali i do innych procesów, następnie się ją wylewa na zewnątrz, do fosy.
Ignacio przyjrzał się uważnie rozmówcy.
Kilka miesięcy, powiedzieliście... Oto dlaczego nadal jasno rozumujecie. Nie nabawiliście się choroby Saturna. W porę uchroniliście się przed zatruciem ołowiem.
Nie pojmuję waszych słów, nieznajomy, ale to prawda. Jako jeden z niewielu tu obecnych pozostałem przy zdrowych zmysłach.
Dobrze. - Kupiec sprawiał wrażenie zadowolonego. - W takim razie bez trudu wskażecie mi właściwą drogę.
Postradaliście rozum - mruknął Droun. Mimo zmieszania spełnił wszakże żądanie rozmówcy.
Znajdujący się w niewielkiej odległości od beginażu Świętej Lucyny Filip z Lusignan wjechał do pewnej bezimiennej wioski, przemierzył truchtem zakurzoną drogę i zatrzymał wierzchowca pod tawerną o niezbyt szacownym wyglądzie. Zsiadłszy z konia, poprawił habit i zasłonił twarz kapturem, po czym wszedł do karczmy.
Jeszcze nie zdążył zamknąć drzwi, gdy w jego ramiona trafiła jakaś niewiasta, przyciskając do niego piersi i twarz. Była stara i rozczochrana, jej oddech cuchnął winem i jeszcze czymś odrażającym. Nie zaszczyciwszy jej nawet spojrzeniem, szarpnął ją za włosy i odepchnął, ciskając o ziemię.
Ej, nieznajomy, zostaw tę nierządnicę! - zachichotał złośliwie ktoś przyczajony w półmroku.
Filip nie odpowiedział. Przeciął wyniośle salę, przemykając wśród nieokreślonych cierpkich woni i pijackich spojrzeń. Przystanął przed stolikiem, przy którym żołnierze właśnie grali w kości.
Jesteście najemnikami? - zapytał z wyższością.
Jeden z nich podniósł znad kubka zamglony wzrok.
Idź sobie, księże - zadrwił. - Wracaj do klasztoru, z którego przyszedłeś.
Nie jestem księdzem - odparł Lusignan. - Ale nawet gdybym był, nie słuchałbym rozkazów pijanego bydlaka.
Na te słowa zbir zmełł w ustach przekleństwo, którego nie sposób powtórzyć, i przyłożył dłoń do pasa, gdzie widniała rękojeść ogromnego noża. Szybszy od niego Filip wydobył spod habitu puginał i wbił go w stół, przed samym nosem tamtego.
Soudadier siedział jak wryty, opadłszy z sił. Tymczasem jego współbiesiadnicy zerwali się na równe nogi, jakby stołki nagle zaczęły ich parzyć. Rumieńce opilstwa zniknęły z ich twarzy.
Można wiedzieć, co to za jeden? - wybuchnął któryś z nich.
Nieznajomy schował puginał do pochwy i opuścił kaptur. Wargi rozciągnęły mu się w drapieżnym uśmiechu.
Nazywam się Filip z Lusignan - oznajmił. Jako że nikt z obecnych nie ośmielił się odezwać, ciągnął: - Szukam najemników gotowych ze mną wyruszyć. Jesteście chętni?
Mężczyźni porozumieli się za pomocą ukradkowych spojrzeń.
Głos zabrał najstarszy z nich:
W tej chwili nie mamy zajęcia. Zamierzaliśmy się przyłączyć do jakiegoś wojska w okolicy. W dzisiejszych czasach jest tak duży wybór, że aż trudno się zdecydować. Ale jeśli dobrze zapłacicie, możemy się dogadać.
Pieniądze to nie kłopot. - Filip z Lusignan dał znak rozmówcom, żeby usiedli. Sam rozwalił się na zydlu i jął się przyglądać flaszkom wina stojącym na stole. - Ilu was jest? - Napełnił kubek i podniósł do ust z wybredną miną.
Garstka jeźdźców i ze czterech piechurów.
Może wystarczyć - stwierdził mężczyzna, wąchając z niesmakiem zawartość kubka.
Jaką misję zamiarujecie nam powierzyć?
Upiwszy łyk i przełknąwszy z trudem, Filip spoważniał.
Chcę odzyskać coś bardzo, bardzo cennego - rzekł. - Coś, co mi odebrano. - Pozwolił sobie na złośliwy uśmiech. - Najpierw jednak muszę załatwić osobiste porachunki z pewnym mozarabem, niejakim Ignaciem z Toledo.
Zabijać, łupić, toczyć bitwy... Dla nas to bez różnicy, panie. Ale wiedzcie, że nasze usługi będą was drogo kosztować.
Zdaje się, że już wyjaśniłem, iż pieniądze to nie kłopot. Zapłacę wam złotymi skudami - zaznaczył Filip. Jednocześnie myślał sobie: „Wasza nagroda to drobnostka w porównaniu
z poświęceniem, jakiego zażądam w zamian!”.
Oczy Ignacia, podobnie jak stan jego ducha, całkowicie przywykły do atmosfery kryjówki pod beginażem Świętej Lucyny. Oszpecony Droun objaśnił mu, jak dotrzeć do Airagne, opisując bezpośrednimi, niemal brutalnymi zdaniami niedostępną drogę wśród dzikich wzgórz Sewennów. Ziemie te były znane z niegościnności swych mieszkańców, nieokrzesanych i pogardliwych pasterzy, którzy wywodzą się od ludów galijskich i strzegą legend przekazanych przez bezimienną pamięć. Chociaż podawali się za chrześcijan, nadal wyznawali pogańską wiarę przodków.
Opowieść Drouna, zamiast zatrwożyć rozmówcę, rozpaliła w nim ciekawość. Ignacio zdążył nabrać przekonania, że mroki Airagne skrywają tajemnice wschodniej alchemii: filozofię metali, którą chrześcijański Zachód poznał jedynie częściowo i w sposób niedoskonały. Stosowanie kotłów, ołowiu i określonych oparów musiało należeć do konkretnej metody, do szkoły niewiadomego pochodzenia i o niewiadomej nazwie. W dodatku musiała to być nauka nie teoretyczna, lecz empiryczna. To zaś miało dla kupca nieodparty urok. Ledwie więc wyszedł z powrotem na powietrze, obwieścił zamiar wyruszenia w drogę.
Jednakże zmierzchało, toteż przeorysza poradziła mu, by zaczekał do rana. Zaofiarowała jemu i Willalme,owi gościnę w budynku beginażu, aby mogli przenocować pod dachem.
Kupiec spojrzał w stronę, gdzie zachodzące słońce zaczynało tonąć w kipieli ciemności, po czym przyjął zaproszenie z życzliwym uśmiechem.
CZĘŚĆ CZWARTA
SPIRALE CIEMNOŚCIZapadła przerażająca i zarazem nienawistna ciemność, która rozlała się spiralami niczym wąż. Następnie ciemność przekształciła się w coś wilgotnego i niesłychanie burzliwego, co wydzielało dym jak z ognia i wydawało jękliwy, niewytłumaczalny dźwięk. Na koniec wydobył się z niej nieartykułowany krzyk, porównywalny z odgłosem ognia.
Corpus hermeticum, I, 4
Obydwaj towarzysze wyruszyli z beginażu Świętej Lucyny wraz z pierwszym brzaskiem. Pożegnawszy siostry, oddalili się na wschód. Juette długo stała w oknie ze wzrokiem utkwionym w wóz, który malał coraz bardziej.
Willalme powoził, siedząc na koźle, tymczasem Ignacio przetrawiał to, co się wydarzyło. W ciągu ostatnich godzin wiele się zmieniło. Zdrada Filipa zakłóciła i tak już niepewną równowagę, kupiec oceniał ich położenie nie z lękiem, lecz w sposób bezstronny, niemal obojętnie. W jego oczach reakcja Filipa stanowiła zmienną w grze, a także sposobność, która pozwoli mu wreszcie na swobodę działania, bez przymusu tłumaczenia się przed kimkolwiek.
Tej nocy śnił mu się Uberto; był to wyraźny, niemal rzeczywisty obraz. Jednak jako że nie zwykł przypisywać snom ostrzegawczych znaczeń, wydało mu się to czymś naturalnym. Poprzedniego wieczoru przed zaśnięciem długo rozmyślał o synu, chcąc rozważyć, czy należy zawrócić i go poszukać, czy pozwolić mu iść dalej własną drogą. Kłopot w tym, że nie wyobrażał sobie, gdzie on teraz jest, posiadłości ziemskie i okalające szlaki były bowiem zbyt rozległe, aby mógł się łudzić, że natrafi na jego ślad. Jedynym rozwiązaniem było pozostawienie mu wskazówek po drodze w nadziei, że Uberto podąży za nim. Właśnie w tym celu jeszcze przed opuszczeniem beginażu Ignacio powierzył przeoryszy wiadomość dla syna, gdyby się tam pojawił. Napisał ledwie kilka słów, które wystarczyły, żeby młodzieniec miał się na baczności: „Dalsza droga jest zbyt niebezpieczna. Zaczekaj tu na mój powrót”.
Szlak wił się na północny wschód, ku Sewennom, i w pewnej chwili wyłonił się z lasu, przecinając pastwisko okolone murkiem z luźnych kamieni.
Wtem Willalme szarpnął lejce, gwałtownie zatrzymując wóz. Ignacio, który o mało nie wyleciał do przodu, rozejrzał się dokoła z niepokojem.
Drogę zagradzała im gromada zbrojnych.
Francuz pokazał kompanowi drugi oddział, który wynurzył się właśnie z gęstwiny za ich plecami. Zwierali szyki, aby uniemożliwić im zawrócenie.
Nie spodobaliśmy się im - zawołał Willalme.
Kupiec zmarszczył czoło i przyjrzał się żołdakom. Ani chybi najemnicy. Instynkt podpowiadał mu, że nie mają nic wspólnego z Archontes, Ignacio starał się wszakże nie wyciągać pochopnych wniosków.
Piechurzy rozstąpili się, przepuszczając mężczyznę na białym koniu. Chociaż nosił habit, nie miał w sobie nic z zakonnika.
Filip z Lusignan! - Willalme zazgrzytał zębami.
Mężczyzna opuścił kaptur, odsłaniając ślady poparzeń na twarzy. Na jego szyi widniał wisior w kształcie pająka.
Kupiec opanował napięcie.
Messer Filipie - przemówił - widzę, że aqua fortis dodała wam powabu.
Nic poważnego, mistrzu Ignacio. Drobne otarcia. - Lusignan rzucił mu groźne spojrzenie. - Jak z wami skończę, będziecie wyglądać o wiele gorzej, możecie być pewni.
Kupiec sposępniał. Żołnierze właśnie otaczali wóz, toteż z braku drogi ucieczki pozostało mu jedynie improwizować.
Ta hołota to za mało, żeby podbić Airagne. Bo przecież tam zmierzacie, nieprawdaż?
Jak zwykle macie słuszność - odparł Filip.
Działacie na rzecz ojca Gonzaleza?
Nieustannie mnie zaskakujecie. - Lusignan rozłożył ramiona, niemal ubawiony. - Nawet w takich okolicznościach nie potraficie powstrzymać ciekawości. Tym razem jednak się mylicie. To ja przekonałem Gonzaleza, żeby włączył się w tę historię, nie odwrotnie. Ledwie się dowiedziałem o uprowadzeniu królowej Blanki, podsunąłem mu, żeby wszczął dochodzenie na temat tego, co się stało. Gonzalez dostrzegł w moim planie sposobność poszerzenia własnych wpływów poza Pireneje i się zgodził. Potem łatwo było uzyskać zezwolenie Ferdynanda III.
Więcej niż misja ratunkowa! To dyplomatyczna intryga. Nawet biskup Fulk musiał nabrać podejrzeń. I założę się, że nietykalność Blanki Kastylijskiej wcale was nie obchodzi, ani was, ani Gonzaleza.
Nie bądźcie zakłamani - odparował Filip. - Wam jeszcze mniej zależy na zdrowiu Blanki. Postanowiliście podjąć tę podróż tylko po to, żeby zaspokoić heretyckie pragnienie poznania.
Kupiec spojrzał nań wyzywająco.
A czym wy się z kolei kierujecie? - zapytał.
Domagam się tego, co z początku było moje. Airagne.
Chcecie powiedzieć... - Ignacio przerwał, bijąc się z myślami. - Wy jesteście hrabią Nigredem?
Tak. - Filip uśmiechnął się lodowato. - To znaczy byłem. Ktoś inny zagarnął Airagne, kiedy przebywałem w Kastylii, przywłaszczył sobie tytuł hrabiego Nigreda i, jak niedawno odkryłem, przejął dowództwo nad Archontes.
Zatem zainscenizowaliście misję do Langwedocji, ponieważ potrzebowaliście pretekstu, żeby dotrzeć aż tutaj. Macie jakieś podejrzenia, kto was pozbawił posiadłości?
Dysponuję w tej kwestii taką samą wiedzą jak wy. Nie wiem, kim jest obecny hrabia Nigredo ani co go pchnęło do uprowadzenia Blanki. Lecz kimkolwiek jest, posmakuje ostrza mego miecza.
Tak czy inaczej znacie tajemnicę Airagne. - Ignacio nie dostrzegł innego wyjścia niż zyskanie na czasie poprzez przeciąganie rozmowy. Liczył na egocentryzm rozmówcy. - Teraz macie mnie w garści, możecie więc mi ją zdradzić. Co się kryje w tym miejscu?
Biały koń zarżał. Filip spoglądał ku zachodowi, jakby czekał na znak. Na jego twarzy malowała się delikatna niecierpliwość. Po czym z powrotem wpatrzył się w kupca. Skinął potakująco głową.
Odkryłem Airagne dawno temu, przemierzając ścieżki Sewennów. Byłem wtedy błędnym rycerzem, wywodzącym się z bocznej linii szlacheckiego rodu Poitou. Przypadkiem natrafiłem na to opuszczone od wieków miejsce, być może stanowiące kryjówkę ludów galijskich, katakumby albo świątynię, w której wyznawały swoją wiarę. W każdym razie było bardzo obszerne i łatwe do obrony, toteż postanowiłem się tam zaszyć. Za pomocą alchemii zacząłem wytwarzać złoto i zgromadziłem armię Archontes. Był to pierwszy krok w stronę większych ambicji.
Tajniki alchemii są niedostępne nawet dla uczonych. W jaki sposób wam, zwykłemu rycerzowi, udało się je poznać?
Zdobyłem erudycję dzięki kręgowi mędrców z Chartres, na których natknąłem się w czasie moich podróży. Wyjaśnili mi oni, że według pewnych doktryn opartych na platonizmie
i alchemii możliwe jest uzyskanie złota z ołowiu.
Filozofowie chartryjscy... - szepnął Ignacio.
Ich wiedza różniła się od wiedzy pospolitych filozofów, jej podstawą był empiryzm. Nie dysponowali oni wszakże środkami, aby wprowadzić ją w czyn, dlatego użyczyłem im odpowiedniej siedziby: schronienia, które odkryłem wśród wzgórz. W zamian zażądałem filozoficznego złota. Oni się zgodzili i wykorzystali strukturę tego miejsca oraz jego złoża galenitu, przekształcając je w ogromny podziemny warsztat. Tak oto narodziła się Airagne.
Co się stało z owym kręgiem mędrców?
Jak tylko poznałem ich tajemnice, pozbyłem się tych ludzi. - Filip machnął ręką zniecierpliwiony. - Nie podobały im się moje sposoby pozyskiwania alchemicznego złota. Uważali je za brutalne.
Innymi słowy - rzekł oskarżycielskim tonem Ignacio - sprzeciwili się waszemu zamiarowi zniewolenia istot ludzkich.
Filip skrzywił się z niesmakiem.
Istot ludzkich? - powtórzył. - Podsunąłem, żeby użyć heretyków! Żaden katolik nie miałby mi tego za złe. Ale ci mędrcy, zamiast nimi gardzić, wręcz ich polubili.
Dlatego się ich pozbyliście - uciął Ignacio. - Tylko że coś poszło nie tak.
Owszem. - Lusignan nasrożył się jeszcze bardziej. - Ledwie rozpoczęliśmy Dzieło, jeden z mędrców zdołał uciec. Niewiasta. W dodatku zabrała księgę, Turba philosophorum.
Dlaczego tak zaciekle gonicie za tą księgą?
Turba philosophorum była najważniejsza spośród ksiąg, jakimi posługiwali się chartryjscy mędrcy. Na swych kartach zawiera ona zasady funkcjonowania Airagne, ale także wiele innych tajemnic, które pozwoliłyby mi ulepszyć produkcję złota, a może nawet sprawić, żeby stało się prawdziwe. Teraz pojmujecie, dlaczego musiałem odnaleźć tę niewiastę? Powierzyłem kontrolę nad Airagne podwładnym, przebrałem się za templariusza i ścigałem tę nędznicę aż do Hiszpanii. Zamieszkałem w Toledo, gdzie przez całe lata prowadziłem dochodzenie, zaskarbiając sobie łaski w kręgach dworskich... Ale wyglądało na to, że ta czarownica ulotniła się jak kamfora. Potem, w ciągu ostatnich miesięcy, odkryłem, że mistrz Galib dowiedział się o Turba philosophorum...
I zabiliście go, żeby wyjawił wam, gdzie jest schowana księga - dopowiedział Ignacio. - Raczej niezręcznie z waszej strony.
Gonił mnie czas - wyjaśnił Filip. - Właśnie usłyszałem, że ktoś przejął Airagne i na dodatek uprowadził królową Blankę. Nie mogłem siedzieć w Kastylii z założonymi rękami, musiałem działać. Udając więc, że chcę uratować Blankę, nakłoniłem Gonzaleza do misji w Langwedocji.
Kto jeszcze zna tę historię? - Ignacio zmarszczył czoło.
Co przez to rozumiecie?
Chcecie mi wmówić, że Ferdynand III i ojciec Gonzalez o niczym nie wiedzą? A ten stary lis Fulk? Nie obawiacie się, że się wtrąci?
Zupełnie nie zdają sobie sprawy. Nawet Fulk, zaślepiony nienawiścią do herezji, nie domyśla się, że za Airagne kryje się tajemnica złota i alchemii. - Filip z Lusignan dostrzegł niespokojne poruszenie wśród żołdactwa. Wystarczyło słowo „złoto”, by zasiać zamęt wśród najemników. Uciszywszy gadaninę władczym gestem, rzucił rozmówcy drapieżne spojrzenie. -
Lecz to, co mówicie, nie jest tak zupełnie bezpodstawne. Może to i dobrze, że jeszcze was nie zabiłem, bardziej przydacie mi się żywi. - Uśmiechnął się. - Poza tym, aby wam pokazać, że nie brak mi doświadczenia, mogę nadmienić, że co do biskupa Fulka, już przedsięwziąłem pewne kroki.
Ignacio właśnie miał zażądać wyjaśnień w tym względzie, musiał jednak zamilknąć. Z głębi drogi dobiegł tętent kopyt, zapowiadający przybycie jeźdźca.
Filip utkwił wzrok w ścieżce, straciwszy zainteresowanie rozmową. Znów sprawiał wrażenie niecierpliwego, zapewne czekał na ważne wieści.
Jeździec pędził co koń wyskoczy. Był to chłopiec w kolczudze siedzący na gniadoszu. Pozdrowiwszy najemników, zwolnił i zeskoczył z siodła.
Lusignan zapytał z wysokości swego białego konia:
I cóż?
Wszystko zgodnie z waszymi rozkazami, monsieur. - Posłaniec zdjął z jaśniusieńkiej czupryny kaptur kolczy. Był bardzo młody, lecz miał wzrok oprawcy. - Zamknęliśmy beginki w kościele, potem podłożyliśmy ogień.
A co z przeoryszą?
Ulotniła się jak kamfora. Ciągle jej szukają.
Przeklęta wiedźma! - wybuchnął Filip. - Wracaj i powiedz kompanom, żeby nadal szukali. Musicie mi ją przyprowadzić żywą.
Ignacio otworzył szeroko oczy ze zdumienia.
Mówicie o siostrach od Świętej Lucyny? - zapytał z drżeniem.
Właśnie o nich - odparł Filip niemal rozbawiony. - Zdaje się, że istnieje coś, co jest w stanie was poruszyć.
Co miały z tym wspólnego te biedne niewiasty? I czego chcecie od przeoryszy?
Zdaniem biskupa Fulka posiadały wiedzę na temat Airagne, a może nawet i mnie. - Rycerz machnął lekceważąco ręką. - Nie mogę pozwolić, żeby takie wieści się roznosiły. Nikt nie może poznać prawdy. Kiedy odzyskam władzę nad Airagne, hrabia Nigredo będzie musiał stać się na powrót legendą.
Pierś Willalme,a, który słuchał w milczeniu, przepełniło jakieś rozdzierające uczucie i chociaż Francuz znajdował się daleko od beginażu, wydało mu się, że patrzy na pożar kościoła i słyszy wrzaski niewiast... Wydawszy wściekły okrzyk, zeskoczył z wozu i dobył bułat. Pognał z szybkością błyskawicy, torując sobie drogę wśród piechurów, i ruszył na Filipa z Lusignan - opętany gniewem demon przeciwko dziesięciu zbrojnym. Obracał mieczem z siłą młota, uderzając ostrzem, drzewcem, a nawet płazem. Najemnicy otoczyli go kołem, wstrząśnięci owym przejawem furii, usiłując go powstrzymać i nie odnosząc przy tym ran.
Stójcie! - ryknął Ignacio, bojąc się, że towarzysza spotka najgorsze. Już miał się rzucić na ratunek, lecz uniemożliwiło mu to paru zbrojnych.
Tymczasem Francuz ciągle walczył, nie bacząc na razy i obelgi. Ruszył na Filipa gotów go zabić, ciągnąc za sobą zgraję mężczyzn, którzy próbowali go powstrzymać. Gdy ponownie groźnie wrzasnął, niektórzy żołnierze zwolnili uścisk. Większość jednak trzymała go mocno.
Po czym ciżba rozpłaszczyła go na ziemi, zasypała gradem ciosów i kopniaków. Willalme usiłował dać im odpór, miotając się we wściekłych próbach buntu, lecz górujących nad nim żołnierzy było zbyt wielu.
Podniósł z trawy poczerwieniałą twarz, zaciśnięte szczęki, wzrok przepełniony niewysłowioną nienawiścią. Cały ów gniew skierowany był ku jednemu człowiekowi.
Lusignan zsiadł z konia i podszedł ku niemu, zdając sobie sprawę, że podąża za nim osłupiałe spojrzenie Ignacia. Jeden ze zbrojnych podniósł z ziemi bułat Willalme’a i mu go podał.
Francuz zazgrzytał zębami, starając się wstać, ale unieruchomili go najemnicy. Filip zatrzymał się przed nim, zadarł stopę i nadepnął mu na lewe ramię, to, które przeszył bełt.
Willalme wykrzywił urodziwą twarz, jednakże mimo ogromnego cierpienia nie chciał robić z siebie widowiska, krzycząc. Poczuł, że rana się otwiera i znów zaczyna krwawić, podczas gdy stopa Lusignana naciska coraz mocniej. Zniósł ukłucia bólu, napinając mięśnie do granic możliwości, jego oczy zaś wyrażały całą nienawiść, jaką zgromadził w ciele. Gdyby to było możliwe, zabiłby go wzrokiem.
Nie zdejmując stopy z jego ramienia, Filip machnął bułatem, grożąc mu ciosem. Zanim jednak zadał pchnięcie, odezwał się do Ignacia, który bezsilnie się temu przyglądał:
Co wiecie na temat Turba philosophorum? Czy Galib coś wam wyjawił?
Nic. To prawda! - odrzekł kupiec.
W takim razie macie nadzieję, że wasz syn czegoś się dowiedział i że ja zdołam odnaleźć jego albo tę przeklętą księgę. - Przytknął miecz do szyi Willalme’a. - Tymczasem życie tego awanturnika zależy od was, mistrzu Ignacio. Albo zdecydujecie się współpracować, albo posiekam go na kawałki na waszych oczach.
Mozarab chwycił się kurczowo dłońmi krawędzi wozu. Jego chwyt był tak mocny, że kilka drzazg wbiło mu się w ciało.
Zrobię to, czego chcecie - syknął przez zaciśnięte zęby.
Tego samego dnia o nader późnej porze do osady Prouille dotarł posłaniec. Zeskoczywszy z konia, zaprowadził wyczerpanego wierzchowca do wodopoju. Zwierzę potrząsnęło łbem i zanurzywszy pysk w wodzie, piło łapczywie. Jeździec także zamoczył głowę w pojniku i kilkakrotnie ochlapał twarz, nie zachowując ani krzty powściągliwości. Nie pałał chęcią bawienia się w subtelności - po trwającej ponad dzień jeździe był zmordowany. Nie mógł jednak jeszcze odpocząć. Musiał doprowadzić do końca pewną ważną misję.
Odgarnął włosy z czoła i rozejrzał się dokoła w poszukiwaniu kogoś, do kogo mógłby się zwrócić. Dostrzegłszy stojącego nieopodal żołnierza ze straży, ruszył ku niemu żwawym krokiem i bez zbytnich ceregieli zażądał, by zaprowadzono go do biskupa Fulka.
Strażnik zmierzył go podejrzliwie.
Powstrzymaj zapał, nieznajomy - odburknął. - A w ogóle skąd wiesz, że biskup się tutaj ukrywa?
Wiem, wiem - odparował opryskliwie posłaniec. - Zaprowadź mnie do niego.
Żołnierz wykrzywił usta, nie potrafiąc pojąć, na kogo trafił. Tak czy inaczej mężczyzna ten zapewne długo podróżował i znalazł się u kresu sił. Gdyby narobił kłopotów, nietrudno byłoby go obezwładnić.
W tej chwili jego wielebność odpoczywa. Nie wolno mu przeszkadzać aż do rana.
Dla mnie uczyni wyjątek, zobaczysz. - Posłaniec położył mu dłoń na ramieniu poufałym gestem, po czym spojrzał prosto w oczy. - Mam dla niego bardzo ważną wiadomość.
Jakiego rodzaju wiadomość?
Złoto, przyjacielu - szepnął mu do ucha. - Zamek pełen złota.
Na te słowa żołnierz nie wahał się dłużej i odeskortował go do środka Sacra Praedicatio.
Po ożywionej rozmowie biskup Fulk odprawił posłańca z uśmiechem zadowolenia. Rozkazawszy, aby go nakarmić i zapewnić mu nocleg, opadł na drewniane krzesło z poręczami umieszczone w najciemniejszym kącie komnaty. „Złoto Airagne”, pomyślał oszołomiony, niemal dostrzegając jego blask. Tyle złota, że mógłby z powrotem przejąć władzę nad diecezją Tuluzy.
Podniósł kościste palce do twarzy i pomasował pozbawione rzęs powieki. Był stary, czuł się jednak pełen wigoru. Miał dość sił, by wsiąść na konia i walczyć. Po wielu miesiącach niemocy noc przyniosła mu niezwykły dar. Nowego sprzymierzeńca. Oto pewien nieprzewidywalny i ambitny człowiek prosi go o pomoc. Filip z Lusignan. Czy może mu zaufać? Stawka jest wysoka. Lecz w gruncie rzeczy po co zwlekać?
„Nie mam wyboru. Oto dlaczego messer Filip zwrócił się do mnie”, pomyślał z odrobiną goryczy. Był tak pogrążony w zadumie, że niemal nie zauważył żołnierza, który właśnie wszedł do komnaty.
Wasza wielebność mnie wzywał? - zapytał tamten, przerywając ciszę.
Fulk zmrużył oczy krótkowidza, spoglądając w jego kierunku.
Tak - odrzekł.
Jakie rozkazy?
Przygotuj jazdę do bitwy. Wyruszamy jutro o świcie.
Żołnierz skinął głową niewzruszony.
Cel? - zapytał.
Pojedziemy do zamku Airagne. Posłaniec Filipa z Lusignan dopiero co zdradził mi, gdzie on się znajduje.
Żołnierz przyglądał się biskupowi przez chwilę w milczeniu, następnie skłonił się i oddalił. Nocny mrok otulił go niczym zasłona.
Fulk nadal siedział skulony na krześle, z twarzą bez wyrazu. Wpatrywał się w coś w ciemności. W hełm garnczkowy ze szpiczasto zakończoną dolną częścią i wąską wizurą. Był to jego hełm bitewny. Symbol władzy, którą reprezentował. Nie włożył go ani razu przez tyle lat.
Tej nocy jednak zapragnął to uczynić po raz pierwszy.
Dotarłszy do szerokiej doliny, która otwierała się między wzgórzami niczym gardziel, Uberto powiódł Jaloque’a wzdłuż rzeki i przystanął na grzbiecie, niedaleko od młyna wodnego. Pozycja ta zapewniała mu dobry widok na okolicę.
Zasłonił oczy przed promieniami słońca i w nadziei, że dostrzeże dobrze znany wóz, wbił wzrok w sieć ścieżek przecinających wsie i pagórki. Nic z tego, po ojcu ani widu, ani słychu. Zsiadł więc z konia i ruszył ku brzegowi rzeki. Tymczasem za jego plecami pojawiła się Moira. Jechała na wolniejszym wierzchowcu, za nią zaś podążał wierny czarny pies. Jej koń z trudem dorównał kroku Jaloque’owi, chociaż na ostatnim odcinku drogi posuwali się bez pośpiechu.
Widziałeś coś ciekawego? - zapytała dziewczyna.
Zupełnie nic - odparł Uberto, zanurzając się w porastającej grzbiet trawie po kolana.
Skwar narastał. Mimo że krajobraz budził pewien zachwyt, Uberto nie potrafił docenić jego
uroku. Był rozdrażniony i przybity. Podążając śladami ojca, dotarł aż tutaj dokładnie według wskazówek, jakie Ignacio zostawił mu w domu gościnnym w Tuluzie. Nie było to wcale łatwe przedsięwzięcie. Kupiec poradził mu w liście, aby udał się do biskupa Fulka, do Prouille, i zapytał o drogę. Na wspomnienie przyjęcia, jakie mu zgotowano, Uberta zalała fala oburzenia. Nie dość, że Fulk odmówił mu posłuchania, to niewiele brakowało, żeby nasłał na niego swoich zbirów. Młodzieniec musiał oddalić się w pośpiechu, nie pojmując przyczyn takiej reakcji.
Jedynym możliwym rozwiązaniem było przeczesanie okolicznych ścieżek w poszukiwaniu Ignacia. Kłopotliwe zadanie, zważywszy na ogromną liczbę pielgrzymów, jacy przewijali się przez te ziemie, lecz w pobliżu Carcassonne miał szczęście. Ktoś widział bowiem małą gromadkę zmierzającą do opactwa Fontfroide. Kompania składała się z dwóch jeźdźców zamiast z jednego, reszta jednak zgadzała się z opisem: dystyngowany kupiec, milczący mężczyzna o jasnych włosach i żołnierz przypominający Filipa z Lusignan. Istniało duże prawdopodobieństwo, że ich odnajdzie.
Kiedy młodzieniec zanurzył dłonie w rzece, troski wydały się maleć. Przemierzał lenna Fontfroide już pół dnia. Wkrótce spotka się z ojcem, powiedział sobie. Nie wolno mu ulec zniechęceniu.
Spoglądając przed siebie, na uderzające o wodę łopaty młyna, których odgłos przykuł jego uwagę, zastanawiał się, dlaczego w okolicy nie ma żywego ducha. Panował tu niecodzienny spokój.
Co robią ci ludzie? - zapytała znienacka Moira z wierzchołka grzbietu.
Gdy Uberto popatrzył na nią pytająco, dziewczyna wskazała procesję, która posuwała się doliną, na skraju ugoru.
„Oto gdzie się podziali wszyscy ludzie”, pomyślał, wytężając wzrok.
Ujrzał szereg osób, prawdopodobnie mieszkańców kilku wiosek naraz, wśród których znajdowały się kobiety i dzieci. Kroczyli za krzyżami i chorągwiami, odmawiając modlitwy. Przed procesją sunęła słomiana kukła przedstawiająca smoka podobnego do węża.
Uberto stanął obok Moiry.
To rytuał wypędzenia nędzy z tych ziem - wyjaśnił jej. - Widzisz smoka, którego niosą na czele procesji?
Tak.
Symbolizuje diabła. Procesja będzie się powtarzać przez dwa dni w tej samej postaci, następnie smokowi wyjmą słomę i przedefiluje on przed krzyżami, jako znak zwycięstwa nad złem.
A wieśniacy nadal będą umierać z głodu...
Żeby położyć kres ich nieszczęściom - westchnął - wieśniacy powinni powalić inne smoki. Te, które tuczą się ich kosztem w zamku.
Przyjrzawszy się procesji, napoili konie i wskoczyli na siodła.
Spróbujemy zasięgnąć języka w opactwie Fontfroide - podsunął Uberto. - Musi być niedaleko. Może nawet ojciec tam nocował.
Dziewczyna się zgodziła.
Ruszyli ścieżką wiodącą do serca szerokiej doliny. Roślinność zgęstniała, niebo zaś zniknęło za szczelną zasłoną pierzastowrębnych liści.
W pewnej chwili Uberto powściągnął Jaloque’a i dał znak Moirze, aby była cicho. Niedaleko wśród korzeni kasztanowca w poszukiwaniu pożywienia rył dzik. Miał ryj zanurzony w ziemi i najwyraźniej nie zwrócił na nich uwagi.
Minęło sporo czasu, odkąd Uberto jadł świeże mięso. Ze wzrokiem utkwionym w zwierzę chwycił łuk i wydobył strzałę z kołczanu, kiedy jednak wycelował, przypomniał sobie ostatni raz, gdy użył broni... Przemknął mu przed oczami obraz oczu Maura, po czym chwyt stał się niepewny.
Wystrzelił ze zbyt małą starannością. Strzała świsnęła w powietrzu i wbiła się w ziemię, o włos od ogona dzika. Zwierzę podniosło pysk, ryknęło przerażone, po czym czmychnęło, kołysząc się na przysadzistych łapach.
Uberto potrząsnął głową, aby odegnać myśli, wyciągnął kolejną strzałę i dokładnie wycelował. Chwyt znów stał się mocny, wzrok zdecydowany, dzik zdążył się wszakże zaszyć w gęste krzaki jeżyn i zniknąć mu z oczu.
Dobra robota, gratulacje - zadrwiła Moira, niemal uradowana tym, że zwierzę się uratowało. - Żaden z ciebie myśliwy, wiesz o tym? - naigrawała się dalej. Nawet w tej chwili wydawał jej się piękny i promienny, samo zaś patrzenie nań wprawiało ją w skrytą euforię, od której oblewała się szkarłatem. Nagle jednak spostrzegła, że twarz Uberta spoważniała. - Co się dzieje? - zapytała.
Młodzieniec pokazał coś w oddali, na niebie. Słup szarego dymu.
W pobliżu jest pożar - rzekł, marszcząc brwi. - Jedźmy sprawdzić.
Jesteś pewien, że dobrze robisz? - sprzeciwiła się dziewczyna. - Nie byłoby lepiej trzymać się z daleka?
Uberto nie odpowiedział. Już zdążył popędzić konia w tamtą stronę. Moira z lekkim niepokojem stwierdziła, że nadal ściska w dłoni łuk.
Słup dymu unosił się nad skupiskiem chat położonych wokół kościoła, z którego nie zostało prawie nic poza masą zwęglonych belek, usmolonych cegieł i spaloną ziemią. Wszędzie dokoła widać było świeże ślady końskich kopyt. Masakra musiała się dokonać niedawno.
Uberto krążył wśród ruin, zastanawiając się nad przyczynami, które mogły doprowadzić do dewastacji. Przecież nie był to zamek ani nawet wioska. Było to odludne miejsce pozbawione bogactw czy strategicznego znaczenia. Nawet grabież nie usprawiedliwiała podobnego bestialstwa. Zatrzymał wzrok na szkielecie kościoła. Dach runął, spadając zaś na ziemię,
spowodował zawalenie się części murów. Nawę w środku zapewne pokrywał gruz. Tylko fasada pozostała nietknięta i choć usmoliły ją płomienie, nadal można było dostrzec rzeźby nad portalem. Trzy potworne niewiasty o piersiach w kształcie węży.
Przed kościołem leżały ciała, zrzucone na stos niczym łachmany. Niewieście trupy. Moira zeskoczyła z konia i natychmiast podbiegła w ich kierunku, za węszącym psem.
Nie podchodź. Nie patrz - nakazał Uberto.
Posłała mu zimny, niemal wyzywający uśmiech.
Co ty sobie myślisz? W Airagne widziałam gorsze rzeczy.
Zraniony owym spojrzeniem młodzieniec zostawił ją w spokoju i znów jął się przechadzać wśród ruin. Okrążywszy budowlę, natrafił na ogród ziół leczniczych, którego nie dosięgną! ogień, chociaż większość upraw zdeptały konie. Po raz kolejny zadał sobie pytanie, kto mógł dokonać takiego zniszczenia. Tylko źli ludzie są zdolni urządzić rzeź zakonnicom.
„Czyż ja jestem lepszy?”, zapytał sam siebie z pewnym rozdrażnieniem. „Zabiłem człowieka bez wahania, nawet nie patrząc mu w twarz”.
Z zadumy wyrwało młodzieńca ujadanie psa, które przywiodło go do ruin kaplicy przysypanych gruzem. Zwierzę przycupnąwszy na samym środku, drapało przy krawędziach dużej płyty. Uberto uciszył je pieszczotą i schylił się, by obejrzeć czworokątny blok marmuru, przypominający bardziej pokrywę włazu niż element posadzki. Właśnie to spostrzeżenie skłoniło go do opukania powierzchni, aby usłyszeć, czy pod spodem znajduje się piwnica... Po chwili w dole rozległy się krzyki.
Nadal wstrząśnięty tym odkryciem młodzieniec przyłożył ucho do płyty i zaczął nasłuchiwać... Były to krzyki niewiast! Nie wahając się dłużej, chwycił za krawędzie i spróbował podnieść płytę, lecz nie zdoławszy jej przesunąć, obejrzał się za siebie w poszukiwaniu towarzyszki.
Moiro! - zawołał. - Potrzebuję pomocy!
Dziewczyna, która wyłoniła się zza przedniej ściany kościoła, podbiegła do niego. Pojąwszy w lot w czym rzecz, kucnęła obok niego i jęła ciągnąć. Płyta podniosła się odrobinę, potem jeszcze trochę, tymczasem oszalały z podniecenia pies wsunął nos w poszerzającą się szparę. Najwyższym wysiłkiem udało im się podnieść płytę na tyle, żeby odciągnąć ją na bok.
Odsłonili wejście do podziemi.
W ciemności coś się poruszyło, po czym na powierzchnię wychynęła nieśmiało niewiasta w szarym habicie. Za nią wynurzyły się następne, wszystkie odziane w takie same szaty, z malującym się na twarzach przerażeniem. Były powalane popiołem, miały oczy opuchnięte od łez i źrenice rozszerzone z powodu długiego pozostawania w mroku.
Ostatnia wyszła niewiasta o szacownym wyglądzie. Nie była z nich najstarsza, bez wątpienia jednak sprawiała wrażenie najbardziej uczonej. Na jej obliczu nie odcisnął się strach, lecz głęboki żal, jakby dźwigała na ramionach cierpienie całej wspólnoty. Rozejrzała się dokoła zagubiona, nie rozpoznając, gdzie się znajduje. Po czym na widok zarysu zburzonego kościoła zasłoniła dłońmi usta, by powstrzymać krzyk.
Gdy zdołała zapanować nad wzruszeniem, zwróciła się do Uberta:
Zawdzięczamy wam życie, monsieur. Brak mi słów, by wyrazić moją wdzięczność.
Jestem szczęśliwy, żeście ocalały, pani.
Otrzepawszy z grubsza habit, niewiasta splotła ręce na podołku i przybrała godną postawę.
Jak mogę spłacić dług?
Spłacić dług? - Uberto wpatrywał się w nią z niedowierzaniem. Rzadko miał sposobność zobaczyć podobny przykład panowania nad sobą. Nie licząc ojca, naturalnie. - Nic nie jesteście mi winni. Żałuję jedynie tego, co się stało z waszym kościołem. - Zastanawiał się, czy ta niewiasta potrafiłaby zachować taką postawę również wtedy, gdyby ujrzała stos trupów przed fasadą.
Zakonnica usiłowała się uśmiechnąć, lecz jej się to nie udało. Jej twarz zastygła w masce goryczy.
Kościół się odbuduje. To tylko nieożywiona budowla. Ważne, by to, co nosimy w środku, nie uległo zniszczeniu.
Posiadacie wielką mądrość. Ale powiedzcie no, co tu się stało?
Wczesnym rankiem zjawiła się tu gromada zbrojnych i podłożyła ogień, następnie zamknęli nas w kościele i wszystko spalili. - Westchnęła. - Wszystkie byśmy zginęły, gdybyśmy się nie schroniły w podziemiach. Główne wejście do nich znajduje się wewnątrz kościoła, w dobrze ukrytym miejscu.
Młodzieniec spostrzegł, że stojąca u jego boku Moira pobladła. Słowa niewiasty musiały obudzić w niej przerażające wspomnienia. Objął ją ramieniem, aby dodać jej otuchy, uzmysławiając sobie, że gest ten jemu również dobrze zrobił. Po czym wpatrzył się w przeoryszę.
Kim byli ci zbrojni? - zapytał. - Jaki mieli powód, żeby was skrzywdzić?
Okrucieństwo i przemoc nie potrzebują powodów - odrzekła po prostu niewiasta.
Wasz przypadek nie jest odosobniony. Przybywam z Kastylii i odkąd znalazłem się w Langwedocji, ciągle spotykam się z podobnym bestialstwem. Gdyby nie mord na waszych współsiostrach, uznałbym, że to zniszczenie jest dziełem wojsk hrabiego Nigreda...
Nie wymawiajcie tak lekko tego imienia, monsieur. Obcy nie może wiedzieć, co ono dokładnie oznacza.
Otóż wiem, wielebna matko. Wiem o hrabim Nigredzie, podobnie jak o Airagne.
Wyraz twarzy przeoryszy uległ zmianie i pojawiła się na niej czujność.
Wygląda na to, że nie dość, ponieważ nie wypowiadacie go z należytą trwogą.
Przenikliwy błysk, jaki pojawił się w oczach niewiasty, popchnął Uberta do zgłębienia
tematu.
Szukam tego miejsca, Airagne - oznajmił stanowczo. - Możecie mi pomóc?
Na te słowa niewiastę zdjęło przeczucie.
A więc wy też... - Wyciągnęła ku niemu dłoń niemal z niedowierzaniem, po czym ją cofnęła i zmierzyła go podejrzliwym wzrokiem. - Inny mężczyzna, który przybył tu niedawno, pytał mnie o to samo... Kastylijczyk jak wy. To nie może być przypadek...
Uberto otworzył szeroko oczy, promieniejąc nadzieją.
Możeście spotkali mego ojca? Ignacia Alvareza z Toledo?
Tak, tak... - wymamrotała niewiasta, oszołomiona z powodu odkrycia. - Opuścił nasz beginaż na krótko przed tym nieszczęściem.
Może jest w niebezpieczeństwie. - Młodzieniec zacisnął pięści, rozglądając się dokoła. - W którym pojechał kierunku? Pokazaliście mu drogę do Airagne?
Owszem, uczyniłam to, lecz radzę wam, byście nie ruszali jego śladem - ostrzegła
przeorysza. - To zbyt niebezpieczne.
A właśnie że muszę go jak najprędzej dogonić - odparował. Zwracając się zaś do Moiry, rzekł: - Ta niewiasta wskaże mi, którędy mam jechać. Ty zostaniesz tutaj, gdzie jest bezpieczniej. Nie chcę cię więcej narażać.
Nie. - Dziewczyna przywarła do jego ramienia, spoglądając rozpłomienionym wzrokiem. - Chcę pojechać z tobą.
Postradałaś rozum? - Popatrzył na nią zdumiony. - Do tej pory twierdziłaś, że boisz się tego miejsca.
Boję się, to prawda, ale nie chcę się z tobą rozstawać.
Wrócę po ciebie, przyrzekam.
Nie mogę znieść myśli, że muszę na ciebie czekać - odparła ze łzami w oczach. - Nie chcę dłużej być sama. Nie pojmujesz? Po tak długiej samotności, po tylu nieszczęściach stałam się twarda jak głaz... Ale potem, przy tobie odkryłam na nowo, że mam serce...
Uberto spuścił głowę niezdecydowany. Jego ojciec - był tego pewien - nigdy by nie pozwolił, żeby uczucia kierowały nim choćby w najmniejszym stopniu. On wszakże był inny, doświadczył na własnej skórze, że podążanie za chłodnym rozumem nie zawsze prowadzi do najlepszych wyborów. Tylko Bóg wiedział, ile przecierpiał w dzieciństwie z powodu braku miłości.
Niewiasta, którą wzruszyła owa wymiana zdań, poczuła się w obowiązku wtrącić:
Zostańcie tu oboje. - Spojrzała z nadzieją na Uberta. - Wy także, synku. Dlaczego chcecie narażać życie? W czym moglibyście się okazać przydatni ojcu?
W pewnej zasadniczej kwestii - odparł. - Jestem w posiadaniu księgi zdolnej unicestwić hrabiego Nigreda. Nie możecie tego wiedzieć, lecz...
Niewiasta wybałuszyła oczy, wpadając mu w słowo:
Odnaleźliście Turba philosophorum?
Uberto wpatrywał się w nią najpierw zbity z tropu, następnie z narastającą podejrzliwością.
Skąd to wiecie? Kim jesteście?
Dama po raz pierwszy uległa uczuciom. Nie bacząc na godną postawę, schyliła głowę i padła na kolana.
Głupią niewiastą, oto kim jestem... - Po policzkach spłynęły jej łzy. - Głupią niewiastą, która nie wyjawiła waszemu ojcu całej prawdy... To moja wina, że podpalili kościół: żołnierze szukali mnie...
Młodzieniec ukląkł naprzeciw niej. Choć twarz mu złagodniała, przemówił stanowczym tonem:
Opowiedzcie tę prawdę mnie.
Dama podniosła wzrok.
Dobrze, uczynię to. - Otarła policzki. - Ale najpierw weźcie to...
Uberto patrzył, jak szpera w fałdach habitu i wyciąga plik dokumentów.
Co to jest? - zapytał.
Niewiasta wręczyła mu go uroczystym gestem.
Stanowi część prawdy, której nie wyjawiłam waszemu ojcu.
„Dlaczego mnie nie zabił?”, roztrząsał Ignacio bez chwili wytchnienia. Odkąd ludzie Filipa z Lusignan go uwięzili, minął tydzień, a od tamtej pory rycerz nie raczył się do niego odezwać.
Filip darował Willalme’owi życie i nakazał pilnie strzec jego i kupca, następnie zarządził, że więźniowie oraz oddział pojadą za nim do Airagne. Nie zadał sobie trudu, by podać przyczyny swojej decyzji, tym bardziej nie objaśnił taktyki, jaką zamierzał obrać po dotarciu na miejsce. Drażniło to już i tak niespokojnego Ignacia, który przede wszystkim obawiał się, że Lusignan może wpaść na trop Uberta i go skrzywdzić.
Obu towarzyszom pozwolono jechać na wozie pod eskortą najemników, Filip polecił jednak, aby na postojach przywiązywano ich do drzewa, dzięki czemu nie uciekną.
Po upokorzeniu, jakiego doznał, Francuz pogrążył się we wrogim milczeniu. Kupiec wyczuwał jego gniew i hardość, mimo że Willalme starał się je ukryć. Prędzej czy później owe czarne ziarna wydadzą plon.
Posuwali się na wschód, gdy zaś dotarli do podnóża gór, rozpoczęli wspinaczkę po Sewennach. Krajobraz ofiarowywał oczom niespodziewane widoki. Strome zbocza i masywy przeplatały się ze wzniesieniami o łagodnych stokach, nadającymi się na pastwiska.
Po drodze natknęli się tylko na jedną wioskę. Domy były małe, uczepione pochyłości, o dachach i ścianach z szarego kamienia. Ich mieszkańców cechowało nieprzyjazne usposobienie, toteż przemierzyli gaj kasztanowy, pełen jeleni i pleszek, bez zatrzymywania się.
Klimat ulegał gwałtownym zmianom. Kiedy w ciągu dnia było gorąco, powietrze stawało się gęste, ciążyło ludziom niczym płaszcz, wywołując zmęczenie i zły humor, po czym znienacka robiło się suche. Tego rodzaju osobliwości były skutkiem wiatrów, które wiały ku górze, przynosząc niżej wilgoć, która tkwiła tam bez ruchu.
Filip poprowadził ich przez wąwóz z kamienia wapiennego, ukrytą ścieżką. Jeźdźcy musieli zsiąść z koni i trzymać je za uzdy, aby nie potknęły się na żwirowym podłożu. Tymczasem widoczność zmalała, wśród skał wstała bowiem ukradkiem niespodziewana mgła.
Wąwóz był zbyt wąski, by mogły przejechać nim wozy, toteż Ignacio i Willalme musieli porzucić swój pojazd i podążać dalej pieszo. Bardziej niż z powodu niewygody kupiec cierpiał na myśl, że zostawił w wozie swą skrzynię. Przechowywał w niej cenne przyrządy i księgi, zbyt ciężkie, by zabrać je ze sobą.
Dowódca wyprawy nie dał znaku, by stanąć. Nadal odziany w czarny habit podążał we mgle, aż zapadł zmrok, ze swym białym wierzchowcem u boku. Pokonawszy wąwóz, zatrzymał się na skraju skarpy.
Zdrożony Ignacio oparł się o skałę i wpatrzył w krajobraz. Chociaż mgła nie pozwalała na szczegółowy widok, pojął, że dotarli do górskiej doliny. Z jednej strony była skarpa, z drugiej wyłaniało się wzniesienie w kształcie kopuły, porośnięte puszczą. Jednakże oprócz mgły panowały dziwne ciemności. Nie był to zmrok, lecz chmury sadzy tak gęste, że przesłaniały niebo.
Następnie dostrzegł coś jeszcze bardziej niepokojącego. Na szczycie wzgórza wznosił się zamek. Był ogromny i otoczony dokoła donżonami. Bardziej niż obronne bastiony przypominały one wielkie kominy, z których unosiły się gęste słupy czarnego dymu. Oto skąd pochodziła sadza!
Na myśl, że powietrze może być przesiąknięte owymi tajemniczymi wyziewami, Ignacio poczuł, jakby skórę oblepiało mu coś tłustego, zignorował to wszakże, skupiając uwagę na wieżach. Mimo słabej widoczności dało się je rozpoznać dzięki wyraźnie odcinającym się czarnym słupom dymu. Na południowo-zachodnim stoku naliczył ich cztery, oszacował więc, że na przeciwległym zboczu jest tyle samo.
Osiem. Było osiem wież, zbudowanych w jednakowej odległości od siebie...
I nagle aż się zachwiał, uzmysłowiwszy sobie pewną zbieżność. Kształt zamku odtwarzał znak pająka odciśnięty na monetach z alchemicznego złota. Spirale odnóży wskazywały dokładne położenie okalających go wież. Zaś środkowy symbol pająka musiał przedstawiać donżon...
Jeśli się dobrze przyjrzeć, nawet nienaturalny mrok panujący w tym miejscu potwierdzał jego przeczucia. Ktoś mu już o tym mówił. Oddech ciemności spowija ziemię, przybierając postać nocnego dymu. Tak powiedział mu oszpecony Droun w podziemiach Świętej Lucyny. Czy to możliwe? A więc to jest miejsce, którego tak usilnie szukał?
Jakby na potwierdzenie jego podejrzeń Filip z Lusignan przysunął się obok i szepnął mu na ucho:
Airagne.
Ignacio popatrzył nań pytająco, rycerz jednak go minął i zwołał soudadiers, aby opracować plan ataku. Trudno było odgadnąć jego zamysły. Filip dysponował ograniczoną liczbą ludzi. Korzystając ze słabej widoczności, być może mógłby podejść lasem aż pod mury. Tylko na co by mu się to zdało? Obrona Airagne sprawiała wrażenie solidnej i z pewnością była dobrze wyekwipowana. Najeźdźcy zostaliby podziurawieni strzałami, zanimby zdążyli przeskoczyć przez fosy, zaś niedobitki skosiłaby jazda, która na pewno stacjonowała wewnątrz murów.
Ignacio zorientował się, że Willalme również robi rozeznanie i bez wątpienia dokonuje własnych obserwacji, było wszakże jeszcze coś innego. Otóż Francuz śledził każdy ruch Lusignana tak świdrującym wzrokiem, że wszyscy bez trudu dostrzegliby jego nienawiść. Tymczasem Filip zdawał się na to nie zważać, pozostając niewzruszony. Był tak zdeterminowany, by dodać ludziom pewności siebie, że żołnierze praktycznie spijali mu słowa z ust. Gdyby się to okazało konieczne, poprowadziłby tych najemników na rzeź bez najmniejszego sprzeciwu z ich strony. Zresztą okoliczności wiele mówiły na temat tego, jakiego rodzaju to człowiek. Przebiegły, wojowniczy i obdarzony przenikliwością stratega.
Lusignan wskazał swym soudadiers zachodnie skrzydło zamku. Być może z tego miejsca można było się przedostać do środka albo zrobić wyłom w obronie Airagne, aby się jednak
tym przekonać, Ignacio musiał zaczekać aż do rana. Z nielicznych słów, jakie zdołał wyłowić, wynikało, że atak rozpocznie się przed świtem, przy sprzyjającej mgle.
Kupcowi nie udało się usłyszeć więcej. Zgodnie z wieczornym zwyczajem zgraja najemników zawlokła go pod pień drzewa i przywiązała razem z Willalme’em. Próbował się przeciwstawić, mówiąc, że tego dnia nie dano im nic do jedzenia ani do picia.
Najesz się jutro, w piekle - zaśmiał mu się drwiąco w twarz jeden ze zbrojnych, zaciskając węzły przytwierdzające go do pnia.
Filip rozkazał, by najemnicy rozbili obóz pod okolicznymi drzewami, zabronił im też rozpalać ogień i hałasować. Następnie, po wyznaczeniu wart, soudadiers zjedli zimny posiłek
położyli się pod gołym niebem, wystawiając się na wilgotną mgłę.
Po wielu dniach wysiłku i niewoli Ignacia łupało w plecach. Pocieszała go myśl, że rana na ramieniu Willalme’a się zabliźniła, lecz teraz nie miało to już takiego znaczenia. Wkróce zapadnie decyzja o ich losie, oni zaś nie będą mogli uczynić nic, by temu zapobiec.
Gdybyż tylko udało mu się uciec... Poruszył rękami, chcąc pokonać opór więzów, okazały się wszakże mocne i niemożliwe do zerwania. Znajdujący się po drugiej stronie pnia Francuz pokręcił ze smutkiem głową, dając do zrozumienia, że to na nic. Zapewne przeprowadził taką samą próbę.
Westchnąwszy z goryczą, Ignacio pomyślał o żonie i synu, żywiąc nadzieję, że oboje są bezpieczni. Po czym pomyślał o swym domu z łupkowym dachem, zatopionym w cichej kastylijskiej dolinie, i o całym spokoju, którym mógłby się cieszyć, gdyby tylko nie zapragnął zbyt dużo wiedzieć i widzieć.
Zamknął oczy, próbując sobie wyobrazić, co by się zmieniło, gdyby w młodości wybrał inne życie albo byłby wręcz innym człowiekiem... W gruncie rzeczy jednak nigdy nie dane mu było dokonać żadnych wyborów. Los rzucał nim jak liściem porwanym przez wiatr, ciskając z siłą i wedle swoich zachcianek na cztery strony świata. Kupcowi nie pozostało więc nic innego, jak uczepić się myśli, uczuć, pozwalając się poniewierać zawierusze. Będzie to trwało aż po kres życia albo dopóki rozum nie odmówi mu posłuszeństwa...
Po długim czasie, wyczerpany głodem i zmęczeniem, zasnął.
Obudź się! - krzyknął jeden ze zbrojnych.
Ignacio otworzył oczy i przyjrzał się mężczyźnie, który stał nad nim rozjuszony, z wyciągniętymi ramionami. Zdał sobie sprawę, że właśnie został spoliczkowany. Za jego plecami drugi mężczyzna rozplątywał mu więzy i zachęcał do wstania w bardziej łagodny sposób.
Mruknął coś, aby dać do zrozumienia, że do niego dotarło, ledwie zaś go uwolniono, rozmasował sobie ramiona i dłonie. Mrugał powiekami, lecz pomimo wszelkich wysiłków nie zdołał nic zobaczyć. Widział niewyraźnie. Wzrok miał zaćmiony nie od senności, lecz od mgły, która spowijała wszystko popielatą zasłoną. Dostrzegł jedynie światło brzasku, przebłyskujące na południowym wschodzie, było ono wszakże zbyt dalekie i zbyt nikłe.
Oparł się o pień drzewa, ugiął nogi w kolanach i wstał. Kości grzbietu zatrzeszczały mu w kilku miejscach, w głowie zaś łomotało, jakby ktoś walił młotkiem.
Kupiec ociągał się jeszcze przez chwilę wsparty o pień drzewa, zwłoka ta nie spodobała się jednak żołnierzowi, który znów wrzasnął mu w twarz:
Ruszaj się, mozarabie!
Po czym zamachnął się, by go uderzyć. Lecz Ignacio był przygotowany, toteż chwycił go za nadgarstek, zanim tamten zdążył zadać cios.
Żołnierz wydał jęk bólu, zaskoczony szybkością i siłą więźnia. Szarpnął ramieniem, by uwolnić się z uścisku, ale kupiec mu je wykręcił, zmuszając, by tamten ukląkł na ziemi. I natychmiast niepostrzeżenie wyciągnął mu zza pasa puginał i ukrył pod szatą.
Jak widzę, znakomicie doszliście do siebie po podróży, messer.
Podniósłszy wzrok, kupiec ujrzał przed sobą czarną postać Filipa z Lusignan. Nie zauważył, że jest w pobliżu, i zastanawiał się, czy tamten zobaczył, że chowa puginał. Stawił mu czoło z de cydowanym tonem:
Jeśli to jest wasz najlepszy żołnierz, lepiej, żebyście porzucili przedsięwzięcie - roześmiał
się drwiąco, wykręcając szarpnięciem drugą rękę wojakowi, który warknął z bólu i wstydu.
Filip wzruszył ramionami.
Pomimo waszego położenia zachowaliście sporą porcję dumy - rzekł. Choć w powietrzu wyczuwało się zdenerwowanie przed zbliżającą się bitwą, on sprawiał wrażenie spokojnego i niewzruszonego, tak samo jak poprzedniego wieczoru. - Zostawcie tego biednego człowieka i szykujcie się, nadeszła godzina próby. - Na koniec posłał dwóm znajdującym się blisko zbrojnym władcze spojrzenie. - Wy tam, chodźcie no tu. Nie spuszczajcie tego więźnia z oczu ani na chwilę. Od tej pory macie mieć stale pewność, że jest obok mnie.
Mężczyźni przytaknęli z zamiarem odprowadzenia zakładnika.
Wolnego. - Kupiec wskazał Willalme’a, nadal przywiązanego u stóp drzewa. - A co z nim?
W tej samej chwili Francuz otworzył oczy i popatrzył z pogardą na Lusignana. Rzucał mu
wyzwanie.
Z awanturnikiem? - Filip uśmiechnął się złośliwie. - Tylko by nam zawadzał. Zostawimy go tutaj. - Podszedł do Francuza, machnął mu przed nosem bułatem, następnie cisnął go tamtemu pod nogi. - Nie przyda mi się nawet jego saraceńska broń. Niech ją sobie weźmie.
Willalme szarpnął się, próbując się uwolnić. Bułat leżał tuż przed nim. Francuz niemal zdołał musnąć go czubkiem stopy, nie mógł go wszakże chwycić.
Filip z Lusignan pochylił się nad nim i złapał go za włosy.
Największą karę poniesiesz, siedząc tutaj i wpatrując się w miecz, jednocześnie nie mogąc go wziąć do ręki. Pogódź się z tym, że przegrałeś.
Niebieskie oczy Willalme’a miotały wściekłe błyskawice. Nawet w takich okolicznościach nie zamierzał się ukorzyć.
F
ilip najwyraźniej napawał się jego nienawiścią.
- Patrz sobie na mnie do woli swym gniewnym wzrokiem. Mam nadzieję, że kruki wykolą ci oczy z twarzy, zanim umrzesz.
Gromadka najemników, którzy przyglądali się całej scenie, wybuchnęła sprośnym śmiechem.
Lusignan puścił więźnia i oddalił się, dając swoim ludziom znak, aby byli w gotowości.
W ciągu kilku chwil pole zostało oczyszczone. Osiodławszy konie i chwyciwszy za broń, soudadiers ruszyli na zamek Airagne. Ignacia zawlekli za sobą. Ledwie zdążył posłać pożegnalne spojrzenie towarzyszowi.
Willalme został sam, pogrążony we mgle, tymczasem przez głowę jęły mu przemykać dziwne myśli. Echo fantasmagorii, twarzy, słów. Może zaraz po śmierci stanie się taki jak te obrazy, oblicze bez rysów, ciało pozbawione dotyku...
Nagle się ocknął. Usłyszał jakiś hałas... Hałas, który nie pochodził z jego umysłu, lecz z zewnątrz. Po czym ujrzał, jak z mgły wynurzają się dwa cienie i niebezpiecznie się zbliżają. Przemówiły, ale nie udało mu się zrozumieć. Miały męskie, niemal brutalne głosy.
Uśmiechnął się. Śmierć przyszła po niego.
Soudadiers Przedarli się przez mgłę niczym stado wilków i przemykając między drzewami, dotarli pod zachodnie skrzydło zamku. Wówczas Lusignan wydał rozkaz, by się zatrzymali, i podzielił ich na dwie jednostki, jazdę i piechotę.
Jeźdźców nie było wielu, co najwyżej ze dwudziestu, Filip uznał jednak, że do jego celów to wystarczy. Polecił im iść wzdłuż murów aż do zaryglowanej bramy. Mają zająć pozycje
w pobliżu, ukryci w zaroślach, i czekać, aż wrota zostaną otwarte od środka.
Posłuszni jeźdźcy rozproszyli się i zniknęli w szarości.
Wtedy Lusignan objął dowództwo nad piechotą i poprowadził ją w innym kierunku.
Istnieje ukryte przejście - wyjaśnił Ignaciowi, który podążał zgnębiony obok niego.
Kupiec odgadł jego strategię. Nie miał wziąć udziału w szturmie z prawdziwego zdarzenia,
tylko w przedostaniu się do zamku tajną drogą. Może to jedyny wykonalny sposób, jeśli kierować się zasadami logiki. Tak czy inaczej uznał, że Lusignan dysponuje zbyt małą liczbą ludzi, którymi będzie się mógł posłużyć w chwili nieuchronnego starcia. Czy to możliwe, by
tym nie pomyślał? Im dłużej roztrząsał ów szczegół, tym silniejsze miał wrażenie, że pominął coś istotnego.
Powietrze wokół zamku miało niezdrowy zapach za sprawą smrodu, jaki wydobywał się z fos okalających mury, w miarę zaś jak posuwali się naprzód, odór stęchlizny stawał się coraz silniejszy. Zniesmaczeni soudadiers maszerowali, zatykając nosy i usta.
Cisza - ostrzegł Filip, wskazując spowite mgłą blanki. Wydawało się to niemal nie do uwierzenia, lecz tam na górze z pewnością stali na posterunku łucznicy i czujki.
Mury zamku wyłaniały się z kłębów dymu i mgły. Pojawiały się znienacka, niczym miraże, by po chwili zniknąć. Najemnicy zdawali się zauroczeni owymi umykającymi wizjami, jakby zapomnieli o zbliżającej się bitwie.
„Wszystko to jest częścią czarów Airagne”, pomyślał Ignacio i dokładnie w tej samej chwili zdał sobie sprawę, że idzie brzegiem fosy. Wychyliwszy się, by zajrzeć w głąb, dostrzegł stojące mętne ścieki. Musiała to być woda używana do chłodzenia metali, które obrabiano wewnątrz zamku, sądząc zaś po zapachu, zawierały one także kwasy stosowane do oczyszczania substancji w stanie surowym.
Filip szedł przez jakiś czas wzdłuż fosy, szukając punktów zaczepienia, następnie znów poprowadził żołnierzy w zarośla. Niełatwo było podążać za nim, wśród gęstej roślinności brakowało bowiem ścieżek, toteż piechurzy musieli wywijać włóczniami, by nie utknąć w gąszczu gałęzi i krzewów.
Szlachcic zanurzył się w gęstwinie na sporą odległość, po czym przystanął przed leżącą na ziemi marmurową płytą. Przypominała pokrywę sarkofagu. Przywołał czterech zbrojnych
rozkazał im ją przesunąć.
Gdy płyta odjechała bez oporu, ku zdumieniu wszystkich wyłoniła się spod niej krata z kutego żelaza, w której znajdował się zamek z ośmiokątnym otworem. Filip włożył do niego medalion w kształcie pająka i zwolnił wewnętrzny mechanizm, po czym otworzył kratę, odsłaniając wejście do podziemi.
Przedostaniemy się tędy - powiedział.
Nikt nie stoi na straży? - zapytał Ignacio.
To ja kazałem wydrążyć to tajemne przejście wiele lat temu - odparł Filip, schodząc do podziemi. - Prawdopodobnie ten, kto zajmuje obecnie Airagne, nie wie o jego istnieniu.
Podążając za szlachcicem, soudadiers zanurzali się kolejno w podziemiach. Ignacio posuwał się obok niego, nieustannie pilnowany przez dwóch zbrojnych. Zastanawiał się, na co się przyda jego obecność. Z pewnością Lusignan trzymał dla niego w zanadrzu coś szczególnego.
Zmierzali wykutym w kamieniu korytarzem, aż wtem usłyszeli kapanie. Filip dał znak, aby uważali. Z sufitu sączyła się jakaś ciecz.
Przecieki z góry - wyjaśnił. - To znaczy, że znajdujemy się pod fosą. - Przemknął ostrożnie wzdłuż ścian, nie zamoczywszy się.
Ignacio, idąc jego śladem jako jeden z pierwszych, uczynił to samo. Zebrał poły szaty i przywarł do muru. Owa ciecz pochodzi z fosy, lepiej jej nie tykać.
Posuwali się dalej już bez przeszkód aż do miejsca, w którym korytarz się rozwidlał i przybierał kształt litery Y. Wówczas Lusignan rozkazał, by Ignacio wraz z obydwoma zbrojnymi udał się za nim na lewo, natomiast reszta piechoty miała skręcić w prawą odnogę, wiodącą na wewnętrzny dziedziniec zamku. Gdy już wydostaną się na powierzchnię, soudadiers będą wiedzieli, co robić.
Jeden po drugim prześliznęli się przez wejście do korytarza. Zostawszy w towarzystwie jedynie Lusignana i obu żołnierzy, Ignacio nie zdołał dłużej milczeć.
Dlaczego oddzieliliśmy się od tamtych? - zapytał.
Wkrótce się przekonacie - odrzekł Filip z nieprzeniknioną miną. - Maszerujcie. Idźcie za mną i nie róbcie ceregieli.
Lewa odnoga zawiodła ich do ślimakowych schodów, a gdy wspięli się po stopniach, dotarli do wieży strażniczej umocowanej wewnątrz murów. Otwory strzelnicze umożliwiały widok na wewnętrzną przestrzeń zamku. Filip przystanął przed jednym z nich, zachęcając Ignacia, by zrobił to samo.
Wyjrzawszy, kupiec spostrzegł mimo mgły dziedziniec z donżonem i wieżami zewnętrznymi, wzdłuż których otwierały się szerokie drzwi ozdobione herbem Czarnego Słońca. Bez wątpienia kwatery wojsk.
Następnie dojrzał, że coś porusza się ukradkiem po dziedzińcu. Czterech mężczyzn biegło ku głównemu wejściu do zamku, trzymając się blisko murów. Musieli należeć do piechoty Lusignana. Pewnie spróbują otworzyć zamkowe wrota, aby wpuścić zaczajoną na zewnątrz jazdę, po czym nastąpi jednoczesny atak dwóch oddziałów, piechurów i jeźdźców.
Czterej intruzi przemknęli we mgle ku wejściu, wielkiej łukowej bramie tkwiącej w minach. Składała się z solidnej żelaznej kraty, a na zewnątrz z podniesionego zwodzonego mostu. Soudadiers musieliby dotrzeć do dwóch drewnianych kół umieszczonych po obu stronach wrót. Pierwsze uruchamiało przymocowane do kraty kołowroty, drugie służyło do opuszczania zwodzonego mostu.
W pobliżu stało dwóch wartowników, lecz niezauważeni intruzi okrążyli straże i bezszelestnie poderżnęli im gardła. „Ludzie nawykli do rzemiosła”, pomyślał Ignacio. Następnie położyli trupy na ziemi i zaczęli obracać pierwszym kołem.
Spokój zamku zakłóciło skrzypienie kołowrotów.
Po podniesieniu kraty czwórka skupiła się czym prędzej przy drugim kole, aby wprawić je w ruch. Właśnie wtedy w powietrzu rozległ się świst pierwszych strzał. Jeden z soudadiers runął trafiony w lędźwie, tymczasem drugi, widząc, że kompan pada na ziemię, puścił koło i wziął nogi za pas.
Przy kole zostało ich dwóch. Nie byli odważniejsi, tylko bardziej przezorni. Przecież uciekając, też nie umknęliby przed łucznikami. Jedyną nadzieją było otwarcie przejścia jeździe. Ignacio przyglądał im się ze swego miejsca, spodziewając się, że prędzej czy później obu mężczyzn przebiją strzały. Jeśli nadal żyli, zawdzięczali to wyłącznie mgle, która uniemożliwiała łucznikom dokładne wycelowanie, zmuszając do strzelania na oślep w kierunku
koła.
Potem maszyneria nagle się rozkołysała, następnie zwodzony most runął z ogłuszającym grzmotem. Rąbnął o brzeg, odbijając się kilka razy i wzbijając opary mgiełki, zanim jednak huk ucichł, utonął w innym, jeszcze potężniejszym rumorze, który stale narastał. Tętencie koni bojowych, dobiegającym z lasu.
Ignacio wychylił się przez otwór strzelniczy i ujrzał, jak do wnętrza zamku wpada jazda soudadiers, po czym okrąża dziedziniec w zwartym szyku. Tymczasem cała piechota zajęła pozycję na otwartym polu, szukając schronienia przed gradem strzał.
Plan ataku powiódł się znakomicie. Jednakże, zgodnie z przewidywaniami kupca, nieprzyjaciel nie czekał z założonymi rękami: bramy każdej z ośmiu wież otwarły się na oścież i zaczęły wypluwać zgraję zbrojnych, zarówno pieszych, jak i na koniach.
Archontes odpowiadają na atak - zauważył Lusignan, który przyglądał się scenie kilka kroków od Ignacia. Mówił spokojnym głosem, jakby potwierdziły się jego oczekiwania. - Użyją wszelkich dostępnych sił, żeby odeprzeć szturm.
Najemnicy Filipa zostali okrążeni przez tłum wojska. Jazda Archontes napierając na nich, spychała ich w kierunku wejścia. Większą część zadania wykonał wszakże oddział zbrojnych, którzy nadbiegali pieszo: były to potężne chłopiska, które rzucały się w bój, wywijając olbrzymimi młotami o zakrzywionych krawędziach. Ich straszne toporki były bezlitosne - raniły i rozszarpywały przy każdym uderzeniu.
Wojownicy z bec de corbin strzegą kopalni galenitu - oznajmił Filip, wskazując kolosy dzierżące zakrzywione młoty. - Skoro wyszli z ukrycia, to znaczy, że wewnątrz Airagne nie ma innych żołnierzy.
Ignacio spojrzał na niego z ukosa.
Teraz rozumiem wasz plan - rzekł. - Odwróciliście uwagę, żeby dostać się do zamku niepostrzeżenie i bez przeszkód.
W rzeczy samej - odparł Lusignan. - Teraz w wieżach nie ma nikogo poza hrabią Nigredem.
Hrabią Nigredem i Blanką Kastylijską - sprostował kupiec.
Oczywiście. Z pewnością oboje są w donżonie.
Wasi soudadiers nie zdzierżą - zauważył Ignacio. - Wkrótce starcie dobiegnie końca, zaś Archontes wrócą do zamku. Nie starczy wam czasu na działanie.
Wstrzymajcie się z mówieniem. Nie wiecie o pewnym istotnym szczególe. - Filip skinął na Ignacia, by wyjrzał przez otwór strzelniczy od południa, na zewnętrzną stronę murów.
Kupiec spostrzegł powstrzymywany drwiący uśmiech na twarzach obu eskortujących go zbrojnych. Najwyraźniej wiedzieli, co rycerz ma na myśli. Podszedł więc do otworu strzelniczego i zerknął na zewnątrz. Za fosą zobaczył oddział jeźdźców, którzy właśnie wyłonili się z zarośli, zmierzających w kierunku mostu. Było ich co najmniej pięćdziesięciu. Nie miał przed sobą najemników, lecz regularne wojsko. Barwy chorągwi i strojów bojowych zrodziły w nim przeczucie, które natychmiast przemieniło się w pewność, jak tylko rozpoznał osobnika na czele formacji: odzianego w biel biskupa na koniu. Choć miał na sobie uroczyste szaty, włączając mitrę i pastorał, sprawiał wrażenie zgrzybiałego starca. Ignacio otworzył szeroko oczy z niedowierzaniem. Był to Fulk z Tuluzy.
Gdy biskup uniósł pastorał, giermek u jego boku zadął w róg, do ataku, po czym rozległy się
okrzyki wojenne, rżenie i tętent kopyt. Jazda Białego Bractwa ruszyła do natarcia, pędząc w zwartym szyku ku zamkowym wrotom.
Tymczasem wewnątrz murów soudadiers Filipa z Lusignan wpadli w poważne tarapaty: cofali się właśnie zdziesiątkowani ku głównej bramie pod naporem nieprzyjaciela. Wyglądało na to, że wszystko stracone, kiedy od strony zwodzonego mostu dobiegł potężny łoskot i nastąpiła szarża armii Fulka. Na ten widok najemnicy odzyskali siłę i odwagę. Rozluźnili szyk, rozstawiając się tak, by przepuścić szturmujących sprzymierzeńców.
Jeźdźcy Białych przemierzyli ludzki korytarz utworzony przez soudadiers i wpadłszy w sam środek bitwy, naparli na linię wroga, aby ją przełamać. Uderzenie okazało się miażdżące. Zaatakowana z zaskoczenia formacja Archontes cofnęła się. Jazda Fulka zrobiła wyłom w samym jej środku i rozbiła ją na dwie części, wywijając włóczniami i buzdyganami przy każdej próbie oporu.
Uśmiechnąwszy się zwycięsko, Filip odsunął się od otworu strzelniczego i skinął na obu żołnierzy, aby szykowali się do działania.
Dość patrzenia - przemówił do Ignacia zniecierpliwionym tonem. - Musimy się ruszyć.
Kupiec skinął głową, powstrzymując drżenie. Targały nim sprzeczne doznania. Chwilowe
zwycięstwo Filipa wywołało w nim poczucie zawodu, niemniej jednak zdawał sobie doskonale sprawę, że jego życie jest związane z tym człowiekiem. Gdyby Lusignana zdemaskowano, on zostałby uznany za jego wspólnika i odpowiednio potraktowany. Świadomość ta nie przyćmiewała wszakże wewnętrznej euforii: bez względu na to, jak się zakończy ta historia, niedługo odkryje tajemnice Airagne i tożsamość hrabiego Nigreda.
Zanim podążył za Lusignanem, zatrzymał się jeszcze na chwilę przed otworem strzelniczym. Wyjrzał po raz ostatni na zewnątrz zamku: odniósł wrażenie, że na skraju zarośli dostrzega kilka postaci jeźdźców. Ktoś nie wziął udziału w bitwie i pozostał na uboczu, wśród drzew. Ignacio wytężył wzrok w kierunku mężczyzny na czele formacji, strzeżonego przez niewielką świtę. Jego widok, choć daleki, wydał mu się znajomy i skłonił do wytężenia wzroku, aż rozpoznał w nim Fulka.
Biskup wpatrywał się w zamkowe wrota, czekając na wynik starcia. Pomimo zaś ciemności i mgły kupiec dostrzegł jego niecierpliwą żądzę podboju.
Gdy obydwa cienie wyłoniły się z mgły, Willalme niemal z rozczarowaniem stwierdził, że to nie zjawy, tylko para źle dobranych żołnierzy. Jeden niski i tęgi, drugi wymizerowany, z głową przypominającą łebek od szpilki.
A ten co za jeden? - odezwał się pierwszy.
Jak dla mnie, nie żyje - przemówił drugi.
Żyje, rusza oczami. - Tłuścioch pochylił się nad bułatem, podniósł go i musnął czubkiem twarz Francuza. - Będziesz gadał, chamie? Kto cię przywiązał do tego drzewa?
Przed odpowiedzią Willalme przyjrzał się badawczo obu wojakom. Mówili jak Langwedotczycy, nie sądził jednak, żeby należeli do wojsk Lusignana. Trudno było wszakże stwierdzić, do jakiej armii się zaliczają, toteż postanowił skłamać:
To byli rabusie... - Uzmysłowił sobie, że zaschło mu w gardle, z trudem przełknął ślinę. - Ukradli mi wszystko i porzucili tutaj, żebym umarł.
Łżesz - odparł gruby żołnierz, pokazując zakrzywiony miecz. - Gdybyś mówił prawdę, zabraliby także to.
Zostawili mi go, bo jest przeklęty. Sprowadza nieszczęście.
Rzeczywiście, tobie nie przyniósł nic szczególnie dobrego - parsknął drwiąco tykowaty.
Willalme zawtórował mu śmiechem.
Jeśli też jesteście rabusiami, to źle trafiliście. - Zrobił na wpół komiczną, na wpół zrezygnowaną minę. - Nie zostało mi już nic, co bym mógł wam dać.
Kolejne drwiące parsknięcie wymizerowanego żołnierza.
Nie jesteśmy rabusiami, tylko żołnierzami Białego Bractwa.
Należymy do tylnej straży - dodał jego kompan.
Walczycie dla biskupa Fulka? - zapytał Willalme.
Właśnie dla niego - odrzekł tykowaty. - Szukamy złotego zamku.
Milcz, tępaku! - wtrącił się gruby żołnierz. - To ma być tajemnica.
Francuz dość już usłyszał.
Ja wiem, gdzie jest skarb. - Tamci popatrzyli nań oniemiali. On zaś udał zakłopotanie i mówił dalej: - Rabusie przykuli mnie tu celowo, żeby mi rozwiązać język. Niedługo wrócą, a jak nie będę gadał, to mnie ubiją. Nie wyjawiłem wam tego od razu, bo bałem się, żeście jedni z nich, ale skoro jesteście ludźmi biskupa, sprawy mają się całkiem inaczej. Jeżeli mnie uwolnicie, zaprowadzę was do miejsca, którego szukacie...
Gruby żołnierz przytknął mu ostrze do gardła.
Jeśli kłamiesz, to cię zarżnę.
Znam ukrytą ścieżkę, która prowadzi wprost do złota - ciągnął Willalme, starając się być przekonujący. Mówienie go zmęczyło, chciało mu się pić jak diabli. - Pomyślcie o wdzięczności Fulka, kiedy mu je pokażecie.
Jest nas dwóch, a on jeden. Warto spróbować. - Tykowaty pochylił się nad nim i przeciął więzy puginałem. - Nic nam nie grozi.
Doskonałe posunięcie, przyjacielu. - Willame wstał, przezwyciężając sztywność kończyn. Zatupał i roztarł sobie ramiona, tymczasem obaj żołnierze przysunęli się blisko. - Mogę dostać wody?
Tłuścioch pokręcił głową.
Najpierw musisz na nią zarobić - oznajmił i dziobnął go bułatem, aby nakłonić, by ruszył z miejsca.
Zgoda, chodźcie za mną - rzekł Francuz, kierując się ku krzakom. - To niedaleko.
Zerknął na nich kątem oka, gdy podążali za nim niczego nieświadomi.
Ledwie w pełni odzyskał władzę nad ciałem, odwrócił się gwałtownie i wyrwał bułat z rąk grubego żołnierza, następnie pchnął jego kompana prosto w brzuch. Tykowaty wrzasnął rozpaczliwie, podtrzymując dłońmi wydostające się z brzucha wnętrzności, gdy tymczasem rozbrojony wojak dobywał w pośpiechu miecza. Ponieważ jednak był powolny i niezdarny, Willalme z łatwością odparował jego cios i przebił go na wylot.
Upewniwszy się, że obydwaj nie żyją, zabrał jednemu z nich flaszkę z wodą i ugasił pragnienie, po czym schował bułat do pochwy u pasa.
Mówiłem, że sprowadza nieszczęście - mruknął z lodowatym uśmiechem.
Rozejrzał się wśród drzew, wrócił do punktu wyjścia i ruszył szybkim krokiem w stronę, w którą udali się wcześniej ludzie Filipa z Lusignan. Nie wiedział jeszcze, jak postąpi, kiedy tylko odnajdzie Ignacia. Będzie improwizował, powiedział sobie. Przede wszystkim trzeba
odzyskać stracony czas.
Nie uszedł daleko, gdy posłyszał za plecami jakiś szelest. Dobył miecza i schował się za drzewem, bojąc się, że natrafi na kolejnych zbrojnych. Nagle jednak zaskoczyło go dobiegające z krzaków warczenie. „Wilk”, pomyślał gotów się bronić. Czekając, aż zwierzę wyskoczy z zarośli, żeby się nań rzucić, z opóźnieniem dostrzegł z tyłu obecność człowieka.
Odwrócił się z prędkością węża i przeciął bułatem powietrze, lecz czyjaś dłoń zacisnęła się na jego nadgarstku, powstrzymując cios.
Willalme zgrzytnął zębami z wysiłku i po chwili stanął z mężczyzną twarzą w twarz. Kiedy ich spojrzenia się skrzyżowały, nie zdołał powstrzymać okrzyku zdumienia.
Uberto zwolnił uścisk i objął ramieniem przyjaciela.
Jak mnie znalazłeś? - zapytał go Willalme.
Uberto w odpowiedzi opisał z grubsza pokonaną drogę:
Dotarłem do Tuluzy: w katedralnym domu gościnnym znalazłem wiadomość od ojca. Polecił mi pojechać do Prouille i poprosić o audiencję Fulka. Tak też uczyniłem, ale biskup nie chciał mnie przyjąć; wyglądało na to, że bardziej pochłania go szykowanie się do jakiejś wojskowej wyprawy. Nie wiedząc, jaki obrać kierunek, podążałem waszym śladem, aż natknąłem się na beginaż Świętej Lucyny. To był prawdziwy łut szczęścia, bo tam zdobyłem wskazówki na temat Airagne.
Willalme skinął głową, przypatrując się bacznie towarzyszącej przyjacielowi dziewczynie. Była bardzo piękna, niemal zachwycająca, lecz miała twardy i podejrzliwy wzrok. Mimo wyraźnej rezerwy zdawała się ufać Ubertowi.
Po drodze - ciągnął młodzieniec - dostrzegłem oddział najemników. Trzymałem się z daleka, dopóki nie rozpoznałem naszego wozu. Wtedy nabrałem podejrzeń, zacząłem ich szpiegować, aż zorientowałem się, że jesteście ich więźniami, posuwałem się więc za wami, czekając na sprzyjającą chwilę.
Wspomniałeś o beginażu Świętej Lucyny... - przerwał mu Willalme, dręczony wątpliwościami. - Jak to możliwe, że...
Uberto położył mu dłoń na ramieniu.
Część beginek ocalała - rzekł.
Juette, dziewczyna, która się tobą opiekowała - wtrąciła Moira - żyje i ma się dobrze.
Słowa te podniosły Francuza na duchu bardziej niż cokolwiek innego. Nawet mrok owej
odludnej puszczy wydał mu się mniej groźny.
Uberto podał mu dżambię.
Zwracam ci ją, przyjacielu. Przyniosła mi szczęście, a raz nawet ocaliła życie.
Francuz przypiął do pasa puginał i popatrzył na kompanów zdecydowanym wzrokiem.
Musimy się pospieszyć. Ignacio jest w niebezpieczeństwie.
Uberto spochmurniał.
Wiesz, dokąd zabrano mojego ojca? - zapytał.
Willalme w odpowiedzi wskazał zamek na szczycie wzniesienia.
Chociaż ledwo widoczna we mgle, budowla górowała groźnie nad puszczą. Wyglądała jak olbrzymi granitowy stwór, na czubku ziejący dymem. Na ten widok Moirę przytłoczył obraz wychudzonych i wycieńczonych ludzi, wyniszczonych przez głód i cierpienie. Dobrze wiedziała, że pod tymi murami biegną labirynty korytarzy, po których długo się wlokła, nim odnalazła drogę ucieczki. Przeszył ją dreszcz. Uberto, który to zauważył, przytulił ją, aby dodać jej otuchy.
Airagne! - wykrzyknęła dziewczyna. - To jest Airagne.
Filip z Lusignan też tak mówił - dodał Willalme. - Ignacio jest w środku.
Uberto przyjrzał się zamkowi. Cokolwiek kryje się za tymi murami, musi przestać wyrządzać krzywdę. Przyrzekł to nie tylko Corbie z Lanty, ale także przeoryszy od Świętej Lucyny. Jednakże wobec potęgi Airagne jego pewność się zachwiała. Łatwo mu było podjąć
słowne zobowiązanie, gdy nie zdawał sobie sprawy, jakiej próbie będzie musiał się poddać. Zgadzając się, postąpił w sposób niefrasobliwy i lekkomyślny. Tylko że osoby, które pokładały w nim ufność, wcale nie okazały się lepsze. Jak mogły pomyśleć, że niedoświadczony młodzieniec jest w stanie wypełnić podobną misję? Jeśli on był naiwny, to Galib i Corba postąpili bez mała nierozważnie. Co zamierzali osiągnąć, wysyłając go przed te wieże? Jak jeden człowiek mógłby zburzyć coś tak ogromnego?
Właśnie wtedy Uberto, pokonawszy wszelkie przeciwności losu, aby dotrzeć aż tutaj, po raz pierwszy zwątpił w powodzenie przedsięwzięcia. Na początek nie będzie mu łatwo się prześliznąć za mury Airagne i swobodnie w nich poruszać. Ponadto nigdy nie znajdzie sposobu, by orientować się w tak obszernej budowli. Nie mówiąc o tym, że musiałby uśpić czujność wielu straży. Gdyby zdołał ocalić Ignacia i uciec, nie dając się schwytać, to byłby cud.
Mimo wszystko musi spróbować. Czuł ciężar odpowiedzialności.
Z drugiej strony Uberto doskonale wiedział, że nie może sobie pozwolić na popełnienie błędów. Gdyby pojmano go w Airagne, nikt nie przybyłby mu na ratunek, jak to miało miejsce w Montsegur. Fortuna już dość mu sprzyjała. Należało się dokładnie zastanowić nad sposobem działania i uważnie ocenić położenie. Jeśli jednak chciał to uczynić, najpierw musiał się uwolnić od wyrzutów, które dręczyły go od wielu dni, każąc mu wątpić we własną szlachetność. Zanim zatem ruszył w dalszą drogę, postanowił odciągnąć na bok Willalme’a i mu się zwierzyć. Był to jedyny przyjaciel, z którym mógł szczerze porozmawiać. Już na samą myśl, żeby zwrócić się z tym do Moiry, czuł zakłopotanie. Nie był jeszcze gotów, by odsłonić przed nią własne słabości.
Nie wiedząc, jak zacząć, młodzieniec szepnął tylko do Willalme’a:
Zabiłem człowieka.
Zrobiłeś to dla niej? - Francuz wskazał głową dziewczynę.
Uberto przytaknął. To prawda, kierowała nim miłość. Przyjacielowi wystarczyło jedno spojrzenie, żeby to zrozumieć. W końcu znali się z Willalme’em od lat i łączyły ich braterskie uczucia. Francuz nauczył go walczyć, strzelać z łuku i jeździć konno. Ich porozumienie różniło się od tego, które Uberto stworzył z ojcem; Ignaciowi trudno było mu się zwierzyć.
Żałujesz? - zapytał Francuz, klepiąc go po ramieniu.
Nie i właśnie tego nie potrafię znieść.
To się zdarza, kiedy się działa instynktownie. Kiedy nie ma się czasu na zastanowienie nad postępkami. - Willalme obdarzył go uśmiechem pełnym zrozumienia. - Tylko że potwory zabijają po to, by zaspokoić własne żądze, nie w obronie ukochanej osoby.
Uberto skinął głową. Przyjaciel miał rację. Miłość skłoniła go, by działał szybko, nie beztrosko. Kazała mu uczynić to, co słuszne, nie dając czasu do namysłu. Właśnie ów gwałtowny uczuciowy zwrot, owa chwilowa utrata panowania zmąciły mu umysł. Kiedy to sobie uzmysłowił, bardzo mu ulżyło.
Nadeszła pora, by się ruszyć.
Pokonali na piechotę porośniętą drzewami przestrzeń. Willalme i Uberto podążali ramię w ramię, jeden z dłonią zaciśniętą na rękojeści miecza, drugi ze strzałą nałożoną na cięciwę. Moira posuwała się za nimi, prowadząc konie za uzdy.
W pewnej chwili czarny pies postawił uszy i zaskomlał. Uberto, który zdążył się już nauczyć odczytywać reakcje zwierzęcia, rozejrzał się dokoła z trwogą. Może się mylił, wydawało mu się jednak, że słyszy rżenie. Istotnie, wkrótce we mgle zamajaczył biały koń przywiązany do pnia.
Rozsiodłany, skubał trawę, wybrzydzając.
To wierzchowiec Lusignana - stwierdził Willalme, czując, że serce bije mu coraz szybciej. Skoro ów koń jest tutaj, Filip też musi się znajdować w pobliżu. A tym razem żaden sznur nie uniemożliwi mu zabicia go. Ścisnąwszy mocniej rękojeść bułatu, poszukał go wzrokiem wśród drzew.
Miejsce to okazało się wszakże puste. Gdzie się podziali Ignacio, Lusignan i wszyscy soudadiers? W poszukiwaniu odpowiedzi Francuz jął przepatrywać gałęzie i krzaki w kierunku zamku. Mgła utrudniała widoczność, gdy jednak wytężył słuch, wydawało mu się, że z jego wnętrza dobiegają krzyki i szczęk broni. Za murami toczyła się bitwa.
Wtem jego uwagę przykuł głos Uberta. Pobrzmiewały w nim zarazem euforia i zdumienie:
Znalazłem wejście do korytarza! - Po chwili młodzieniec wyłonił się z drzew z szeroko otwartymi oczami i skinął na towarzyszy, by ruszyli za nim. - Chyba wiem, którędy poszli!
Poprowadził Willalme’a i Moirę ku kamiennej płycie, obok której znajdowała się podniesiona żelazna krata.
Filip z Lusignan znów powiódł Ignacia do podziemi. Długo szli, przyświecając sobie pochodniami. Korytarze tworzyły bezkresny labirynt, w którym trudno było znaleźć drogę. Kupiec zastanawiał się, jak daleko mogą się one ciągnąć i kto je zbudował, przeczuwał jednak, że wkrótce się tego dowie.
Powoli robiło się bardziej gorąco, powietrze zaś zatruł smród jakichś gryzących substancji.
Przemierzywszy ostatni odcinek korytarza, Lusignan pierwszy wskoczył do obszernego pomieszczenia, po czym skinął na swych kompanów, by poszli za nim, jakby właśnie wrócił do własnego domu. Mimo wszystko Ignacio i obydwaj zbrojni rozejrzeli się dokoła, zanim do niego dołączyli. Nie znajdowali się w naturalnej jaskini, lecz w czymś w rodzaju zwieńczonej kopułą krypty, w całości wykutej w granicie. Natomiast wzdłuż ścian ukazało się osiem potężnych, łukowych, wydrążonych w kamieniu wejść jednakowej wielkości i umieszczonych w równych odstępach.
Drzwi do piekła! - wykrzyknął jeden ze zbrojnych.
Kupiec zmusił się do chłodnego rozumowania. Każdy z tych portali musi prowadzić do jednej z ośmiu wież ulokowanych wokół murów. Z pewnością otwierały do nich dostęp. Znajdował się zatem właśnie w brzuchu Airagne, pod donżonem.
Ośmioro drzwi to nie były jedyne wejścia. W ścianach widniały miriady mniejszych wejść ukrytych w mroku.
Posłuszni Filipowi żołnierze odszukali i zapalili tkwiące w ścianach pochodnie; łuczywa jęły natychmiast wydzielać zapach palonej żywicy, roztaczając przyćmiony dymem blask aż po sklepienie. Światło pozwoliło Ignaciowi dostrzec pośrodku pomieszczenia utworzony przez źródło wody mały staw, wewnątrz którego majaczył posąg wielkości człowieka. Była to rzeźba z czarnego kamienia żyłkowanego galenitem, dość prymitywna, za to bardzo wyrazista. Przedstawiała niewiastę.
Czy ten posąg symbolizuje Airagne? - zapytał kupiec pod wpływem impulsu.
Nie umiałbym odpowiedzieć - odparł Lusignan. - To zapewne dzieło pierwszych mieszkańców tego miejsca, podobnie jak większość korytarzy. Ale doskonale przedstawia tajemnicę Airagne.
Ignacio zwrócił uwagę na słowo wyryte u podstawy posągu:
MELVSINE. Brzmiało znajomo, lecz w tej chwili nie uchwycił jego znaczenia.
Przypuszczałem już, że za Airagne kryje się istota żeńska - dodał. - Zrozumiałem to, widząc skudy z alchemicznego złota. Ich znak, pająk, składa się z symboli niewieścich. Osiem spiral, a pośrodku zwierciadło Wenus. Spirale nawiązują do przędzenia i mitu Ariadny, ale także do alchemii.
W jego umyśle powstał jasny obraz.
Znak pająka to symboliczna mapa zamku - ciągnął Ignacio. - Wieże to osiem wrzecion, którymi Ariadna posługuje się przy „tkaniu” złota.
Nie wieże, tylko podziemia - poprawił go Filip. - Airagne to pani ciemnego labiryntu, Dea Draco. W jej brzuchu pulsuje tajemnica Nigredo.
Kupiec pokiwał głową i powrócił myślami do napisu pod posągiem. Owa „Melusine” przykuła jego uwagę. W dźwięku tego słowa, w wymowie sylab było coś znajomego, co ciągle mu umykało. Z zadumy wyrwał go głos Lusignana:
Wyglądacie na raczej pogrążonego w rozmyślaniach, mistrzu Ignacio. Pewnie usiłujecie zrozumieć, dlaczego was tu przywiodłem?
Sądzę, że chcecie mnie wykorzystać jako zakładnika, lecz nie mam pewności. Może martwicie się tym, na co mógł natrafić mój syn, podążając za wskazówkami Galiba.
Filip z Lusignan sprawiał wrażenie rozdrażnionego.
Waszym synem zajmę się później, po odzyskaniu Airagne. Zresztą zupełnie nie wiem, gdzie on może się znajdować. Co do was, mam ciekawe plany.
Mówcie jaśniej.
Na wyższych piętrach w tajemnej komnacie donżonu przechowywane są księgi mędrców, którzy zbudowali Dzieło Airagne. Jednakże część manuskryptów jest w języku arabskim, wy zaś cieszycie się sławą znakomitego tłumacza, znacie mowę Maurów i nauki tajemne. Przekładając owe teksty, będziecie mogli mi pomóc udoskonalić produkcję alchemicznego złota. Nie mówiąc o tym, że wiele się nauczycie... - Uśmiechnął się słodko. - Myślę, że taka gratka skusiłaby samego Gerarda z Cremony. Nęci was to?
Gdybym odmówił, zabilibyście mnie tak jak waszych chartryjskich filozofów?
Za każdą odmowę odrąbałbym wam jedną kończynę - zagroził Lusignan. - Jestem pewien, że prędzej czy później zdecydujecie się współpracować.
Kupiec zwlekał. Kusiło go odkrycie tajemnic tych ksiąg, nigdy wszakże nie wstąpiłby na służbę do podstępnego Filipa. Podszedł do posągu niewiasty.
Zanim podejmę decyzję, chciałbym jeszcze porozmawiać o tej rzeźbie - oznajmił. - Ciekawi mnie napis u jej podstawy: Melusine. - Wskazał wyryte słowo. - W przeciwieństwie do posągu inskrypcja sprawia wrażenie świeżej. Kto ją wykonał?
Mędrcy, którymi się posłużyłem do założenia Dzieła - odrzekł Lusignan.
Melusine. To imię waszej Dea Draco?
Melusine albo Melusina jest związana z moim rodem od pokoleń. Przedstawia niewiastę
węża, która obdarza mocą każdego, kto ma odwagę ją pokochać. Zdaje się, że jej imię pochodzi od Mere Lusine.
Lusine pochodzi od „lux”, światła mądrości. - Ignacio doznał olśnienia. Melusine, Mere Lusine... Zacisnął pięści. Jak mógł nie pojąć od razu? Przecież to Mater Lucina! Beginaż! Nagle wszystko stało się jasne.
Mere Lusine jest czymś o wiele więcej - mówił dalej Filip z Lusignan. - Odnosi się do Lucyfera, boskiego pierwiastka, który platończycy zwą anima mundi, „duszą świata”. Alchemicy utożsamiają go natomiast z czystością Albedo.
Ignacio, który zdążył się już utwierdzić w swym rozumowaniu, wycelował weń palec i rzekł:
Właśnie tego nauczyła was przeorysza od Świętej Lucyny, jeszcze przed założeniem beginażu, czyż nie jest to prawdą? Ona należała do waszego kręgu mędrców! To ona jest ową niewiastą, która wiele lat temu odebrała wam Turba philosophorum, po czym stąd uciekła cała i zdrowa.
Słusznie się domyśliliście - powiedział Filip, niemal ubawiony tym oświadczeniem. - Po tylu latach poszukiwań znienacka stanąłem z nią twarzą w twarz. Możecie sobie wyobrazić moje rozczarowanie.
Ignacio nadal odtwarzał wypadki.
Musieliście ją rozpoznać, kiedy opuszczała opactwo Fontfroide na grzbiecie muła. Ale prawdopodobnie spodziewaliście się ją spotkać wcześniej, gdy Fulk opowiadał nam o beginażu Świętej Lucyny... Lucyny, owszem, jak wasza Mere Lusine. Zapewne zbieżność imion wzbudziła wasze podejrzenia, oto dlaczego próbowaliście mnie zabić. Chcieliście mi przeszkodzić w spotkaniu tej niewiasty. Obawialiście się, że może mi zdradzić tajemnice Airagne. Następnie rozkazaliście swoim najemnikom podpalić beginaż i ją odnaleźć.
A tymczasem tej wiedźmie znów udało się przede mną uciec. - Filip uderzył pięścią w otwartą dłoń. - To ona podżegała mnie przeciwko kręgowi mędrców. Przeklęta! Nigdy nie pojąłem, dlaczego to zrobiła.
Ignacio zmarszczył czoło z surową miną. Pod brwiami widniało dwoje oczu krogulca.
Zrobiła to, ponieważ wynaturzyliście jej Mater Lucinę, dobrą fatę i przemieniliście ją w Dea Draco, potwora zdolnego zadawać cierpienia Airagne i zniszczenie Archontes.
A wy naprawdę jesteście przekonani, że ci mędrcy obmyślili Airagne jako miejsce przeznaczone do czynienia dobra? Co pozwala wam tak przypuszczać?
Sama nazwa Airagne. W rozmowie z przeoryszą porównałem ją do Ariadny. Przytaknęła, wspomniała jednak także o jej poprawnym anagramie, Ariagne, który odnosi się do greckiego słowa. Nie pojąłem tego, ale teraz do mnie dotarło. Greckie słowo to agnós, które oznacza niewinność i czystość, dokładnie tak jak Mater Lucina. Z założenia Airagne została stworzona dla postępu człowieka, nie dla jego potępienia.
Lusignan zacisnął usta, powstrzymując gniew. Przetrawiał dopiero co zasłyszane słowa, wielokrotnie kręcąc głową, jakby chciał je odepchnąć, zanim wszakże zdołał odpowiedzieć, zaniepokoiło go coś niespodziewanego: jakiś ruch w ciemnościach.
Powietrze przeszyła strzała. Jeden ze zbrojnych runął na ziemię ugodzony.
Po czym nastąpiło wyczerpujące oczekiwanie, a po nim z półmroku wyłoniły się trzy postacie. Byli to Uberto, Willalme i Moira, za którymi podążał czarny pies. Filip patrzył, jak się zbliżają, z grymasem wściekłego zdumienia. „To nie może być”, pomyślał. Przecież Airagne to
labirynt! Nawet jeśli przyjąć, że ci troje posuwali się za nim lasem aż do wejścia do podziemnego korytarza, jak udało im się go dogonić?
Doprowadził nas aż tutaj psi węch - rzekł Uberto, odpowiadając na pytające spojrzenia Lusignana. Wzrok tamtego wędrował teraz od niego do Ignacia. - Puśćcie mojego ojca, tak będzie dla was lepiej! - Sprawiał wrażenie bardziej dojrzałego i zdecydowanego niż ów nierozważny młodzieniec, który opuścił Kastylię miesiąc wcześniej. Dla podkreślenia wagi swych słów zabrał się do naciągania kolejnej strzały na cięciwę.
Jedyny żołnierz, jaki pozostał na nogach, poczuł, że wzięto go na cel. Dobywszy sztyletu, pochwycił Ignacia i zasłonił się nim jak tarczą, tymczasem kupiec wyjął schowany w fałdach szaty puginał i błyskawicznym ruchem wbił mu go pod pachę, wykorzystując szparę w kolczudze. Soudadier padł na kolana, zginając się wpół z udręki, zanim jednak wyzionął ducha, z jego ust wydobyło się rzężenie podobne do kwilenia.
Lusignan zazgrzytał zębami i rzucił się na Ignacia, nie zdołał wszakże go dosięgnąć, stanął bowiem oko w oko z niepokonanym Willalme’em.
Filip dobył miecza.
Jak śmiesz, nikczemniku? - ryknął mu w twarz. - Powinieneś był tkwić przywiązany do drzewa, tak jak cię zostawiłem. Teraz porąbię cię na kawałki! - Po czym runął na niego.
Ściskając zarówno bułat, jak i dżambię, Francuz odparował serię zaciekłych ciosów. W podziemnym mroku iskry wywołane ocierającymi się klingami tryskały niczym świetliki. Zapowiadał się ciężki pojedynek. Filip był znakomitym wojownikiem i władał bronią z niespotykaną zręcznością. Wymierzał szybkie cięcia ukazujące doświadczenie nabyte w ciągu lat bitew. Uberto wodził za nim wzrokiem, celując doń z łuku. Wyrzuty sumienia ulotniły się, jego chwyt stał się na powrót mocny.
Nie strzelaj do niego! - zawołał Francuz. - Ten zdrajca jest mój!
Przez umysł Wilłalme’a przemykały liczne krzywdy wyrządzone przez tego człowieka: oszustwo, upokorzenie, uwięzienie i pożar kościoła. Uczucia, nad którymi nie potrafił zapanować, doprowadzały go do wściekłości. Zażarcie odpierał ciosy, aż przesunąwszy się w martwe pole przeciwnika, był w stanie przystąpić do obrony. Zakręcił młynka bułatem i wykonał potężne ukośne pchnięcie z dołu ku górze. Lusignan je odparował, lecz Francuz obrócił się wokół własnej osi i ponownie dźgnął go w brzuch.
Filip odbił cios mieczem, wyginając ramię w nienaturalny sposób. Poczuwszy ukłucie w nadgarstku, pojął, że nie docenił rywala. Cofnął się, chcąc się wywinąć od zwarcia. Willalme ścigał go, na przemian to zadając ciosy bułatem, to robiąc wypady z dżambią. Przyparł go do muru i ruszył nań, gotów uderzyć. Tylko że Lusignan okazał się szybszy: chwyciwszy lewą ręką tkwiącą w ścianie pochodnię, przyłożył mu ją do twarzy.
Willalme krzyknął z bólu i zasłonił dłonią oczy, oślepiony szkarłatnym błyskiem. Cofnął się niezdarnie, wymachując mieczem. Ten nikczemnik sobie z niego zadrwił! Pod powiekami go paliło, kiedy zaś zdołał je otworzyć, miał zamglony wzrok. Mimo to udało mu się dostrzec sylwetkę wroga, który oddalał się biegiem ku wyjściu, toteż rzucił się za nim w pościg z impetem.
Lusignan otworzył w pośpiechu drzwi, po czym zamknął je za sobą i unieruchomił drągiem. Willalme rąbnął w nie z mocą - skrzydło zadrżało, lecz nie ustąpiło: było z drewna nabijanego ćwiekami, wzmocnionego metalowymi listwami. Można by je sforsować wyłącznie taranem.
Francuz nadal walił ze złością. Nagle poczuł na ramieniu czyjąś dłoń. Odwrócił się raptownie, wykrzywiony gniewem. To był Ignacio.
Wydawszy głębokie westchnienie, Willalme się uspokoił.
Opanuj się, przyjacielu, dopadniemy go - rzekł kupiec. - Najważniejsze, że wszyscy jesteśmy cali i zdrowi. - Zwracając się do Uberta i towarzyszącej mu dziewczyny, dodał: - Wszyscy cali i zdrowi.
Ojcze, nareszcie! - wykrzyknął z uśmiechem Uberto. Przez chwilę znowu poczuł się jak mały chłopiec i zalała go tak ogromna miłość do rodzica, że zapomniał o wszystkich przywarach, które zwykł mu przypisywać. Wskazując młodą niewiastę u swego boku, powiedział: - To jest Moira. Spotkałem ją po drodze, niedaleko Montsegur. Od tej pory jesteśmy razem. Pomogła mi znaleźć drogę do Airagne.
Ignacio przytaknął, po czym skinął dziewczynie z aprobatą.
Przeorysza od Świętej Lucyny przesyła ci pozdrowienia - ciągnął młodzieniec.
Kupiec uniósł brew.
Żyje? - zapytał.
Ocalała z pożaru, chroniąc się w podziemiach kościoła - wyjaśnił krótko Uberto. Następnie dodał: - Widziałem, co jest ukryte tam, pod spodem. Ta niewiasta pokazała mi tkaczy i...
A potem powiedziała ci, że należała do kręgu mędrców, którzy założyli Airagne - wpadł mu w słowo ojciec.
Uberto wybałuszył oczy osłupiały.
Skąd to wiesz? Przeorysza zapewniła mnie, że ci o tym w ogóle nie wspominała!
Nie patrz na mnie tak, jakbym był wróżbitą - odparł Ignacio.
Chwileczkę - wtrącił się Willalme, zwracając się do kupca - powiedziałeś, że przeorysza przyznała ci się, iż nigdy nie była w Airagne.
I rzeczywiście nie kłamała - odrzekł Ignacio. - Oznajmiła mi, że nigdy nie była więźniem Airagne, i mówiła szczerze, albowiem mędrcy, którzy założyli to miejsce, podążyli za Filipem z Lusignan z własnej woli, nikt ich nie zmuszał. Potem jednak messer Filip zaczął działać na własną rękę, kazał uprowadzać katarów, aby przymusić ich do wytwarzania ogromnych ilości alchemicznego złota, postępując zaś w ten sposób, dał początek legendzie hrabiego Nigreda. Legendzie, której sprzeciwili się wszyscy mędrcy, przypłacając to życiem.
Wszyscy z wyjątkiem przeoryszy - sprostował Uberto. - Ona zdołała uciec z Airagne, zabrała ze sobą Turba philosophorum i ukryła w Montsegur. Następnie schroniła się na jakiś czas w Hiszpanii, a kiedy postanowiła powrócić do Langwedocji, założyła beginaż Świętej Lucyny. Jak tylko natrafiła na pierwszych zbiegów z Airagne, zdecydowała się ich ratować i bronić.
Teraz, kiedyśmy sobie wszystko wyjaśnili, opowiedz mi o Turba philosophorum - rzekł Ignacio. - O ile coś wiesz na ten temat.
Mogę zrobić coś lepszego - odparł młodzieniec, szperając w sakwie. - Mogę ci ją pokazać.
Kupiec przyglądał się z niedowierzaniem, jak Uberto wyjmuje niewielki kodeks i wręcza mu go z pewnym pośpiechem. Jeśli naprawdę był to manuskrypt, o którym słyszał, oto miał przed sobą jeden z tekstów najważniejszych nie tylko dla świata chrześcijańskiego, ale dla całej
ludzkości. Ledwie wziął go w ręce, odetchnął głęboko, aby zapanować nad wewnętrznym uniesieniem, i jął go kartkować. Pożerał wzrokiem zapisane inkaustem wersy, aby sprawdzić, czy to autentyczna Turba philosophorum.
Wykradłem ją z Kamienia Światła w podziemiach Montsegur. - Uberto puścił doń oko. - Mistrz Galib zobowiązał mnie, żebym odzyskał ją dla ciebie. Na jej kartach kryją się tajemnice alchemii Airagne.
Mistrz Galib zginął za tę księgę. - Ignacio sposępniał. Dostał tę nauczkę wiele lat temu w Toledo: najcenniejsza wiedza, ta powierzana tylko nielicznym, często wymaga najwyższego poświęcenia. Może pewnego dnia on także będzie musiał zapłacić taką cenę. Teraz jednak musiał myśleć o czym innym. - Dzięki tej księdze będziemy mogli zrozumieć, jak działa Airagne. Ponieważ mamy mało czasu, przejrzę ją pobieżnie. Mam nadzieję, że zapewni nam to jakąś przewagę nad Lusignanem.
Dzięki temu zdołamy go powstrzymać - stwierdził Willalme. Poparzenia na twarzy nadawały mu dziki wygląd. Na szczęście nie uszkodziły wzroku.
Kupiec pokręcił przecząco głową.
Filip z Lusignan nie jest jedyną osobą, którą należy powstrzymać - oznajmił - ani najbardziej niebezpieczną. Za tymi murami przebywa hrabia Nigredo, człowiek, który zajął jego miejsce i więzi Blankę Kastylijską. Nie będzie łatwo opracować plan działania.
Wówczas Moira poczuła się w obowiązku zabrać głos.
Będziemy także musieli zatroszczyć się o ludzi zamkniętych w podziemiach.
niewolników Airagne. Nie możemy pozwolić, żeby pomarli tam na dole.
Spojrzenia obecnych skupiły się na niej. Wszyscy się zgodzili.
Zamknąwszy za sobą drzwi, Lusignan odetchnął głęboko. Mało brakowało, żeby ten oszalały diabeł go pokonał.
Skurcz w prawym nadgarstku przywołał go do rzeczywistości. Chwilę wcześniej, w ferworze pojedynku, nie zwrócił uwagi na jakże silny ból. Teraz zaś ukłucia rozgałęziły się, sięgając aż do łokcia, jak to się zdarza po starciach, kiedy ciało się rozluźnia.
Pomacał przedramię w wielu miejscach. Nic poważnego, lecz jeśli znów przyjdzie mu użyć miecza, sprawi mu ono kłopot. Na szczęście nie istniało natychmiastowe zagrożenie: mozarab
jego kompani nie mogli go dosięgnąć. Rozeznanie w podziemiach korytarza Airagne zajmie tym parszywcom sporo czasu. Co do niego, nie wybrał wyjścia przypadkowo. Na wprost jego oczu zaczynał się korytarz, którym można się było najłatwiej i najszybciej dostać do donżonu.
Sprawy nie miały się wcale tak źle...
Rozważał swoje położenie. Przede wszystkim musi odnaleźć hrabiego Nigreda i go usunąć. Jak tylko przejmie z powrotem Airagne, zadba o pozbycie się intruzów. Ignacio z Toledo, jego syn Uberto i ten przeklęty Willalme zakpili sobie z niego, ośmielili się rzucić mu wyzwanie. Tym gorzej dla nich.
Nie ma ani chwili do stracenia.
Ruszył raźnym krokiem w głąb korytarza. Musi dostać się do donżonu, dopóki jest słabo strzeżony. Jak tylko pozbędzie się tajemniczego uzurpatora, bez trudu skłoni do posłuszeństwa Archontes. Jeśli chcą złota Airagne, będą musieli mu się podporządkować. Co do Fulka i soudadiers, nie przedstawiali poważnego zagrożenia.
„Biedny Fulk, prawie mi go żal”, parsknął drwiącym śmiechem Filip z Lusignan. „Jego
żołnierze zostaną przepędzeni. Tak bardzo pragnie złota, że nawet się nie spostrzegł, że go wykorzystano”.
Minąwszy kamienny łuk, Lusignan dotarł do stóp donżonu. Nie znajdował się już w podziemnym korytarzu, ale wśród pionowych i starannie ociosanych ścian. Posuwał się w stanie tak silnej euforii, że niemal nie zauważył przygarbionej postaci, która wyłoniła się z mroku naprzeciw niego.
Był to stary mnich.
Na widok Filipa zgrzybiały człowieczek drgnął, po czym wziął nogi za pas.
Lusignan doznał przebłysku pamięci, już gdzieś widział tego starca. Zdarzyło się to z pewnością dwukrotnie. Najpierw w opactwie Fontfroide, potem w obozie Archontes. To był Gilie z Grandselve! Oto kim jest w rzeczywistości! To emisariusz hrabiego Nigreda, który został wysłany do Fontfroide, żeby go szpiegować. Nie istniało inne wytłumaczenie!
Filip z Lusignan rzucił się w pogoń. Musi złapać tego mnicha.
Gilie z Grandselve poruszał się jak przerażony szczur, dysząc i powłócząc chudymi nóżkami. Filip był pewien, że dopadnie go w okamgnieniu i zmusi do wyjawienia całej prawdy. Smakując już tę chwilę, jednym susem przemknął przez korytarz, który stawał się coraz szerszy.
Szlachcic był ledwie parę kroków od mnicha, gdy wyczuł jakiś ruch za plecami. Właśnie otwierały się boczne drzwi. Kątem oka dostrzegł, jak wychodzi przez nie jakiś opętany z obuchem w garści, i zanim zdążył zareagować, otrzymał cios w głowę.
Ujrzał białe światło, po czym pogrążył się w ciemnościach. Zachowując jeszcze resztki przytomności, zauważył, jak Gilie z Grandselve zawraca i śmieje się nad nim złośliwie.
List czwarty - Rubedo
Mater luminosa, cnota i rozum wystarczyły mi, żeby zwieńczyć Dzieło. Wysiłki Nigredo, Albedo i Citrinitas posłużyły mi za przewodnika po ogrodzie alchemii, toteż byłam w stanie osiągnąć czerwień Rubedo. Lecz sposób, w jaki otrzymałam ów cud, pozostaje misterium, które skrywam w tajemnicy, i opowiem o nim jedynie symbolicznie. Obrabiałam wełnianą nić, jak to się czyni w tkactwie, i uzyskałam złote sukno podobne do runa Jazona. Jednakże teraz, gdy podziwiam takie cudo, ogarnia mnie tęsknota za starym klasztorem, ostoją modlitwy i ciszy, która przywiodła mnie do spokoju ducha. Mater luminosa, zastanawiam się, czy kiedykolwiek zdołam tam powrócić.
Frangipane odłożył list do szkatułki i jął uciskać kciukami skronie. Miał zapuchnięte powieki i czuł niespokojne pulsowanie wewnątrz oczodołów.
O czym mówią te listy? Kto mógł je napisać? Nie warto się wysilać, by to zrozumieć, myśli zagłębiały się w nicość. W głowie miał ciemność i pustkę niczym w wykopanej łopatą dziurze. W dodatku czuł przykre zakłopotanie, tak jakby popełnił coś złego, lecz nie zachował wspomnień na ten temat. Dotyczyło to jakiegoś niedawnego wydarzenia.
Wysiliwszy pamięć o tym, co się stało, uchwycił pewne wspomnienie. Z początku nie miał pewności, że jest rzeczywiste, lecz rychło musiał się z tym pogodzić. Owo wspomnienie należało właśnie do niego.
Odtworzył wydarzenia. Postąpił jak szaleniec, stracił panowanie. Najgorsze zaś było to, że uczynił to na jej oczach, na oczach Pani Hersent. Ośmieszył się przed nią, dał przedstawienie.
Co się z nim dzieje? Odkąd stał się więźniem, jakby jakaś obca wola przejęła władzę nad jego osobą, każąc mu popełniać niezrozumiałe czyny. Zastanawiał się, czy poza dopiero co przywołanym epizodem były jeszcze inne, o których nie zachował wspomnień. Myśl ta go przeraziła. Poczuł się bezsilny, niezdolny zrozumieć samego siebie. Zawsze był człowiekiem nieugiętym i przyzwoitym, nigdy nie dał nikomu sposobności do politowania, tym bardziej niewiastom. Wszyscy lękali się jego zdecydowanego i władczego charakteru. Był kardynałem od Świętego Anioła, legatem papieskim, człowiekiem władzy. Nikt nigdy nie widział go na kolanach, chyba że podczas modlitwy.
To musi być wina Blanki, nie ma innego wytłumaczenia. Królowa go oczarowała, wślizgując się w jego fantazje niczym wąż. Rzuciła mu wyzwanie, przekraczając granicę wyznaczoną przez łączące ich stosunki. Formułując owe myśli, Frangipane uzmysłowił sobie, że uśmiecha się niczym głupiec, i poczuł do siebie odrazę.
Poderwał się z krzesła i zaczął krążyć po komnacie długimi susami; niepokój drgał w nim niczym serce dzwonu. Do rozpaczy doprowadzało go nie więzienie, tylko bliskość tej niewiasty. Jej obraz prześladował go w myślach, a nawet w snach. Nienawidził jej. Tak, nienawidził Blanki Kastylijskiej! Uczepił się tego uczucia całym sobą, albowiem gdyby tak nie było, musiałby przyznać, czego się boi aż tak bardzo, że wręcz nie chce tego powiedzieć.
„Nienawiść to uczucie czyste i niezłomne”, pomyślał z chwilową ulgą. „To solidny bastion. A jeśli ją ujarzmić jak należy, da się nią racjonalnie pokierować”.
Jeszcze raz ucisnął sobie skronie, mimo tego gestu jednak ból się nasilił. Było to cierpienie spowodowane rozdrażnieniem, zdążył już to pojąć, im bardziej zaś próbował je odepchnąć, tym
bardziej narastało, zagłębiając swe macki w jego głowę. Kardynał wolał wszakże cierpieć niż zmierzyć się z samym sobą. Postanowił ukarać się w ten sposób, aby zniszczyć własne żądze. Musiał się uwolnić od słabości zaślepienia, wygnać je z duszy. Pożądanie niewiasty, wyładowywanie na niej swej męskości, pragnienie podporządkowania jej sobie to jedno. To jest naturalne, niemal dopuszczalne, może wręcz wybaczalne.
Ja... jej... nie... kocham...
Chcąc wygnać z duszy truciznę, zaczął mówić na głos. Ugryzł się w język, zanim mogli go usłyszeć. Lecz akurat w tej samej chwili ktoś wszedł.
Królowa.
Kardynał legat przybrał minę dziecka przyłapanego na psoceniu.
Blanka zbliżyła się doń lekkim krokiem, jakby stąpała po wodzie. Jej ruchy przypominały falowanie wodorostów.
Eminencjo, nareszcie doszliście do siebie. Zaczynałam się o was martwić.
Sprawiała wrażenie szczerej, wręcz troskliwej.
Romano Frangipane nie miał sposobności odpowiedzieć, albowiem królowa przemknęła obok, minęła go i stanęła w oknie. Dopiero wtedy do jego uszu dotarły z zewnątrz odgłosy bitwy, toteż z grymasem skruchy na twarzy zastanawiał się, jak mógł aż do tej pory nie słyszeć podobnego zgiełku.
Eminencjo, popatrzcie, co się dzieje! - Ogarnięta niepohamowanym zapałem Blanka wychyliła się przez okno, wskazując walkę, która toczyła się u stóp wieży. - Najwyższa pora, żeby ktoś przybył mi na ratunek! Ach, cóż za impet! Ci ludzie walczą jak lwy. - Odwróciła się zdumiona. - Ale dlaczego stoicie jak słup? Chodźcie no, chodźcie popatrzeć. Czyżbyście się bali być blisko mnie?
Kardynał zbliżył się z oporem i wyjrzał przez okno, stanąwszy obok królowej. Widowisko, rozgrywające się na jego oczach, zaparło mu dech w piersiach. W ostatnich latach był świadkiem wielu bitew, za każdym razem odczuwał wszakże jednakowe przerażenie i zniechęcenie. W obliczu wojny życie jawiło mu się jako pasmo dziwacznych, pozbawionych znaczenia wydarzeń. Nawałnica, która wszystko zmiata, orgia ciał i uczuć pozbawiona jakiegokolwiek celu poza przemienianiem ludzi w bestie.
W obrębie murów trwało właśnie starcie dwóch wojsk. We mgle nie dało się rozróżnić barw, pod jakimi walczyły, okoliczności wydawały się jednak wystarczająco jasne. Obrońcy zamku mieli wyraźną przewagę nad najeźdźcami.
Frangipane zdał sobie sprawę, że stojąca u jego boku Blanka drży z podniecenia. Starcie dwóch armii zamiast wywołać wzburzenie, budziło w niej tajemniczy zachwyt. Jej oczy lśniły dzikim blaskiem. Przez chwilę kardynał dostrzegał niemal jej pragnienie, by osobiście uczestniczyć w bitwie. Gdyby była mężczyzną, pomyślał, zostałaby wielkim dowódcą.
Nagle Blanka odsunęła się od okna i podeszła do drewnianego stolika, na którym stał gliniany dzban. Napełniła kielich i podniosła go do ust.
Nadal jesteście bladzi, eminencjo - rzekła. - Wam też dobrze by zrobił łyk wina. Posmakujcie tego aygue ardent.
Wasza Wysokość, powinniście wiedzieć, że nie piję wina. Pogorszyłoby mój ból głowy. - Kardynał wskazał metalowy dzban na skryptorium. - Wolę wodę.
Królowa już miała coś odpowiedzieć, lecz się powstrzymała. Upiła łyk wina i przełknęła
powoli, smakując je. Na jej policzkach wykwitł delikatny rumieniec.
Nie zdając sobie z tego sprawy, Humbert z Beaujeu przekroczył wąskie przejście i znalazł się na powierzchni. Nareszcie, po tylu daremnych próbach udało mu się odnaleźć wyjście z podziemi!
Nie umiałby określić, jaka jest pora dnia, krajobraz spowijała bowiem ołowiana mgła, pojął jednak, że nadal przebywa w obrębie murów. I choć był gotów stawić czoło każdym okolicznościom, tkwił bez ruchu, przyglądając się scenie, która miała w sobie coś niewiarygodnego. Nigdy by się nie spodziewał, że zastanie zamkowy dziedziniec oblegany przez mrowie żołnierzy toczących bitwę. Ich sylwetki, które - gdyby nie szczęk broni i wojenne okrzyki - przypominałyby raczej cienie niż ciała z krwi i kości, poruszały się w szarej pomroce.
Humbert postąpił kilka kroków naprzód. W gruncie rzeczy jego położenie nie uległo zmianie: tak czy inaczej musi wydostać się z zamku cały i zdrowy i opracować plan uwolnienia królowej. Rozejrzał się dokoła. Skoro jakieś wojsko tu wtargnęło, to znaczy, że wejście do zamku jest otwarte. Musi je odnaleźć, a kiedy już wydostanie się na zewnątrz, oceni, jak najlepiej wykorzystać sytuację.
Namiestnik już miał się ruszyć, gdy wyrósł przed nim koń bojowy rżący przenikliwie. Zwierzę stanęło dęba, wierzgając mu nad głową ubłoconymi kopytami.
Kiedy rumak opadł na przednie nogi, pojawił się dosiadający go jeździec. Jego barwy nie budziły żadnych wątpliwości: należały do biskupa Tuluzy. Tymczasem Humbert nosił na piersi herb króla Francji, poczuł się więc bezpieczny, miał bowiem przed sobą prawdopodobnego sprzymie rzeńca.
Jednakże wbrew jego oczekiwaniom jeździec podniósł powalany krwią miecz i rzucił się na niego.
- Jeszcze jeden! - krzyknął. - Przeklęci Archontes, przed śmiercią wyślę ich do nieba tylu, ilu zdołam!
Humbert instynktownie poszukał rękojeści miecza, lecz przypomniawszy sobie, że jest nieuzbrojony, runął na ziemię, uchylając się przed ciosem. Przeturlał się w kurzu i wstał czym prędzej, podczas gdy napastnik właśnie obracał konia, szykując się do kolejnego ataku, nie zdawał się wszakże przedstawiać rzeczywistego zagrożenia. Sprawiał wrażenie wyczerpanego, jego ruchy były powolne i niezbyt skuteczne. Zapewne walczył od wielu godzin i może nawet był ranny. Namiestnik wyminął go zręcznym ruchem i przemknął obok, nie dając się dosięgnąć, następnie chwycił go za nogę i zrzucił na ziemię. Upadek powinien go uśmiercić.
Nie dbając już o agresora, Humbert złapał konia za uzdę, wskoczył mu na grzbiet, puścił się galopem i przemierzył pole bitwy ze spuszczoną głową. Musi dotrzeć do wyłomu w murach i wydostać się z zamku, jednocześnie nie przestawał się zastanawiać, co się dzieje i dlaczego ów jeździec nań napadł.
Skierowawszy się ku wyjściu, gdzie trwała zacięta bitwa, o mały włos nie dał się wciągnąć w starcie piechoty z jazdą, które zwarły się ze sobą przy szczęku tarcz, mieczy i włóczni. Koń był wycieńczony, toczył pianę z pyska i ze strachu gryzł wędzidło, on jednak spinał go tylko jak najmocniej. Nie mógł sobie pozwolić na to, by zwolnić.
Ostatni odcinek przed wyłomem okazał się najtrudniejszy. Walka stanowiła prawdziwe kłębowisko ciał, niemożliwe do przekroczenia bez narażenia się na śmierć, Humbert chwycił więc przytroczony do siodła buzdygan i bił się mężnie, torując sobie drogę przy łoskocie ciosów
i powalając na ziemię każdego, kto się nawinął, nie bacząc przy tym, do jakiego wojska należy. Parł do przodu z zaciśniętymi zębami, bez końca unosząc i opuszczając buzdygan, z prawym ramieniem już obolałym z wysiłku. Kiedy znalazł się na moście nad fosą, zmusił konia do stanięcia dęba, aby uwolnić się od ostatniej zgrai piechurów, którzy zagradzali mu przejście. Po czym nareszcie wolny pomknął galopem.
Na skraju lasu z mgły wyłoniła się gromada jeźdźców na koniach i ruszyła mu na spotkanie.
Ja was znam - powiedział jeden z nich, starzec o arystokratycznych manierach.
Ja was też - odparł Humbert, uważnie mu się przyglądając. Na kolczudze tamten nosił ornat i paliusz i dzierżył pastorał. Humbert nie mógł się mylić. - Wy jesteście Fulk, biskup wygnany z Tuluzy.
Wy natomiast jesteście kuzynem zmarłego króla Ludwika - odrzekł prałat. - Ale co się z wami stało? Twarz i odzienie macie powalane sadzą. Wyglądacie, jakbyście dopiero co wyszli z kuźni.
W pewnym sensie macie rację, Wasza Wielebność. - Namiestnik wskazał twierdzę za jego plecami. - To wasi żołnierze oblegają zamek?
W sporej części tak, przy wsparciu oddziału najemników.
Powinniście zarządzić odwrót. Wkrótce niewielu z nich zostanie.
Niesłychane. - Fulk wydawał się nieprzyjemnie zdumiony. - Zapewniono mnie, że obrona hrabiego Nigreda została rozgromiona.
Wręcz przeciwnie, ekscelencjo. - Humbert zdał sobie sprawę, że do prałata właśnie dotarło, iż błędnie ocenił położenie. Prawdopodobnie padł ofiarą oszustwa. Kto mógł tak sprytnie z niego zakpić?
Biskup zamilkł na chwilę, po czym zmienił się na twarzy: jego pergaminowe oblicze rozjaśniła słaba nadzieja.
I cóż, panie na Beaujeu, jaki widzicie ratunek? - Dobył miecza przytroczonego do tylnego łęku: symbol, nie broń przeznaczoną do użytku. Wręczył mu go z szacunkiem. - Ludwik Lew pokładał w was ufność do tego stopnia, żeby powierzyć wam swe oddziały w chwili śmierci. Cóż, w tych okolicznościach uczynię to samo.
Humbert powstrzymał triumfalny uśmiech. Właśnie takie słowa pragnął usłyszeć. Lecz to mu nie wystarczyło.
Byłaby pewna możliwość - rzekł. - W każdym razie nim przejdziemy do szczegółów, powinniście mi wyjaśnić, Wasza Wielebność, co się dokładnie dzieje. Widziałem tam w środku rzeczy, których nie potrafię pojąć.
Macie na myśli złoto Airagne? - zapytał Fulk po chwili wahania. Siatkę jego zmarszczek ożywił cień chciwości.
Nie, ekscelencjo. Mam na myśli żołnierzy, którzy bronią zamku.
Podziemny mrok drgał przy trzasku łuczyw. Po długim, być może dłuższym niż trzeba kartkowaniu Ignacio skupił wzrok na jednej ze stron Turba philosophorum i stanęła mu przed oczami prawda. Wydawało się, że w owych skreślonych inkaustem wersach odnalazł odpowiedź na wszystkie pytania o naturę rzeczy i przeobrażenie materii, jakie zadawał sobie przez całe życie. Mógłby poznać tajemnice, których zgłębienie dane było tylko nielicznym wybrańcom. Wszystko to nie przyniosło mu wcale ulgi, przeciwnie, nasiliło poczucie pustki, tak jakby w jego duszy otwarła się przepaść. Musiał siłą woli skupić uwagę, aby się opanować, po czym spojrzał na syna, który po niekończących się perypetiach znów był obok. Myśl ta napełniła go mocą.
Zaczął zatem czytać na głos, kładąc kres oczekiwaniu towarzyszy:
Huius operis clavis est nummorum ars...
Wyjaśnij prostymi słowami - poprosił Willalme.
Kupiec podniósł wzrok znad dokumentu i skinął głową.
Treść księgi jest podzielona na mnóstwo trudno zrozumiałych dialogów - powiedział. - Naturalnie nie mamy czasu, żeby wszystkie przeczytać, zwróciłem wszakże uwagę na jeden, wyłącznie jeden opatrzony notatkami na marginesie. Ktoś musiał go dogłębnie przestudiować, toteż proponowałbym wyjść właśnie od niego. Jest to dziesiąty dialog i dotyczy akurat wytwarzania złota. To nie może być zbieg okoliczności. Jeśli Galib miał rację i jeśli ta księga naprawdę należała do hrabiego Nigreda, być może jesteśmy o krok od odkrycia tajemnicy Airagne. - Uzyskawszy jednomyślny znak przyzwolenia, mówił dalej: - Tekst zaleca roztopienie ołowiu i schłodzenie go parą zwaną ethelie. W ten sposób ołów przemieni się w „magnes”, którego przeznaczeniem jest przyciąganie koloru złota podczas barwienia. Proces został opisany następująco: „Weźcie żywe srebro i dokonajcie jego koagulacji w ciele magnesu, aby się nie paliło; uzyskacie białą naturę, gdy dodacie brązu, stanie się białe, a gdy sprawicie, żeby stało się czerwone, stanie się czerwone, a potem, jeśli je zagotujecie, stanie się złotem”.
Te słowa na nic nam się nie przydadzą - stwierdził Willalme, który jął się wpatrywać w zwłoki obydwu soudadiers rozciągniętych na ziemi.
Mylisz się - odparła Moira - zrozumiawszy je, pojmiemy, jak działa Airagne.
A kiedy już odkryjemy, jak działa - dodał Uberto - będziemy mogli ją powstrzymać.
Istotnie - przytaknął Ignacio. - A jeśli nasz zamiar się powiedzie, zyskamy podwójnie: odwrócimy uwagę, aby umożliwić więźniom ucieczkę, i sprawimy, że cała struktura nie będzie się nadawała do użytku. Hrabia Nigredo, kimkolwiek jest, znajdzie się w ogromnych tarapatach.
Uberto pokiwał głową.
Z tego, co mówisz, wynika, że wiesz, co należy zrobić - rzekł.
Jeszcze nie. - Kupiec powrócił do przeglądania Turba philosophorum w nadziei na znalezienie praktycznego i szybkiego rozwiązania. Teoretyzowanie na temat planu to zupełnie coś innego niż wprowadzenie go w czyn. Przewróciwszy stronicę, dokładnie na koniec pierwszego dialogu, spostrzegł drobny schemat geometryczny skreślony na marginesie tekstu. Z początku nie uznał go za ważnyf, sądząc, że to jakaś miniatura wykonana przez kopistę, potem jednak, przyjrzawszy mu się baczniej, zorientował się, że to zupełnie coś innego.
Wówczas Ignacia natchnęło pewne przeczucie i wreszcie nabrał pewności, że trzyma w dłoniach właściwą księgę. Przykuwszy z powrotem uwagę towarzyszy, pokazał im rysunek.
Patrzcie! To jest bez wątpienia schemat zastosowany przez filozofów hrabiego Nigreda do stworzenia Airagne. - Głos drżał mu z podniecenia. - Jeśli się dokładnie przyjrzycie, zauważycie, że idealnie odzwierciedla plan zamku, ale nie tylko: nakłada na niego wszystkie osiem faz Dzieła, cztery fundamentalne: ignis, aqua, aer, terra i cztery drugorzędne: calidus, frigidus, siccus, humidus. Każdą umieszczono na wprost jej przeciwieństwa, tak aby stworzyć równowagę. Ogniowi przeciwstawia się wodę, ziemi powietrze i tak dalej. Ta zasada musi leżeć u podstaw przemiany materii.
Osiem faz, tyle, ile wież Airagne - skwitował Uberto.
Nie wież, lecz podziemi. Mowa o ośmiu wrzecionach Ariadny. Na rysunku pani labiryntu została przedstawiona pośrodku jako zwierciadło Wenus, pomiędzy czterema sektorami pośrednimi: Nigredo, Albedo, Citrinitas i Rubedo. Precesy alchemiczne odbywają się właśnie w podziemiach. Wieże służą wyłącznie do tego, żeby ułatwić wydostawanie się dymów, i do obrony zamku.
Willalme przybrał powątpiewającą minę.
Jak możemy zniszczyć tak wielką i złożoną strukturę?
Ignacio, teraz już pewien, że ma słuszność, odparł skwapliwie:
Według dziesiątego dialogu Turba philosophorum przemiana i chłodzenie metali zależą w dużej części od ethelie. Para ta jest wykorzystywana w wielu fazach Dzieła. Dlatego jeśli znajdziemy otwory, z których się wydostaje, i je zatkamy, możemy wszystko zatrzymać.
Nie pozostaje nam nic innego jak spróbować - powiedział Francuz, nie mogąc się doczekać, żeby przystąpić do działania.
Wolnego. - Uberto wskazał kolejno wszystkie osiem portali okalających pomieszczenie. - Najpierw musimy się dowiedzieć, które z tych wejść prowadzi do miejsca wydalania ethelie. Jeżeli wybierzemy któreś na chybił trafił, możemy pobłądzić w podziemiach Airagne.
Jeśli rysunek wiernie przedstawia strukturę Airagne, powinniśmy odnaleźć dostęp do podziemi oznaczony słowem „calidus”, tam, gdzie ogień napotyka substancje lotne.
Na te słowa Moira drgnęła.
Wiem, gdzie to jest - oznajmiła niespodziewanie. - Znam te podziemia.
Ignacio przyjrzał jej się z powątpiewaniem.
Jak to możliwe? - zapytał.
Już tu byłam. - Chwyciwszy tkwiącą w zagłębieniu muru pochodnię, dziewczyna ruszyła
zdecydowanym krokiem ku jednemu z ośmiu wejść. - To jest właściwa droga.
Nie było sprzeciwów. Wszyscy trzej mężczyźni podążyli za nią. Znajdując się za plecami dziewczyny, żaden z nich nie zdołał spojrzeć jej w twarz. Żaden nie dostrzegł łez płynących po jej policzkach.
Były to łzy przerażenia.
Za drzwiami odnaleźli drogę w dół, wijącą się w coraz ciaśniejszych zakrętach. Kształt owego miejsca przypominał Ignaciowi pewien urywek z Hermesa Trismegistosa, w którym ciemności zostały porównane do splotów węża. Sploty Matki Ziemi i Nigredo. Sploty Melusiny, Dea Draco... Uwolnił umysł od wszelkich sugestii, zanim myśli doprowadziły go do szaleństwa. W gruncie rzeczy, powiedział sobie, to są zwyczajne podziemia, a jeśli pod pewnymi względami wydają mu się osobliwe, pod innymi przypominają katakumby, w których stracił swego brata Leandra. Może w przeszłości Airagne również była nekropolią albo czymś w tym rodzaju.
Przemierzyli rzędy schodów wykutych w granicie, podczas gdy światło łuczyw ożywiało niebieskawe refleksy żył galenitu. Im niżej schodzili, tym powietrze stawało się gorętsze i coraz mniej nadawało się do oddychania.
Moira prowadziła niewzruszona, wyraz lęku zniknął z jej twarzy. Teraz wydawała się spokojna, jakby nie mogła się doczekać, żeby dotrzeć do celu. Zdołała zamknąć potworne wspomnienia w zakamarku pamięci, chcąc zaś zachować spokój, jęła rozmyślać o rodzicach,
dzieciństwie i o szczęściu sprzed zatonięcia. Aż nagle Uberto musnął ją po nadgarstku
chwycił za rękę. Jedna jej część o mało go nie przeklęła za to, że owym prostym gestem przywołał ją z powrotem do rzeczywistego świata, jednocześnie wszakże ów dotyk napełnił ją siłą. W gruncie rzeczy to dla niego zdecydowała się powrócić do tego miejsca.
Uwaga! - ostrzegł ich Ignacio.
Wszyscy stanęli jak wryci. Kilka kroków od nich unosił się srebrny pył, mieniący się barwami tęczy w świetle pochodni. Wydostawał się ze szczeliny w ścianie.
Wygląda jak mgła - zauważył Uberto - nie sprawia wrażenia niebezpiecznego.
To nie jest mgła, ma inną konsystencję - rzekł kupiec, oglądając starannie odrobinę owej substancji na opuszkach palców. Następnie zasłonił twarz kapturem, aby ochronić nos i usta, i nakłonił pozostałych, by uczynili to samo. - Idźcie dalej, nie oddychając! To może być trujące.
Posuwali się dalej w dół bez kolejnych przeszkód. Mieli przed sobą jeszcze dwa rzędy schodów, gdy wreszcie ukazała się umieszczona na dnie konstrukcja. Był to metalowy cylinder wysokości przynajmniej pięciu ludzi, zwieńczony kopułą z ogniotrwałego kamienia. Podstawa wspierała się na piecu, z odpowietrzników ulokowanych wokół korpusu wydostawały się kłęby dymu i pary.
Po podłodze tuż przy otworze pieca płynął strumień płynnego metalu. Być może ołowiu. Wydobywał się z wąskiego otworu w murze i mknął lśniącym kamiennym korytem, spływając do ścieku otwartego w ścianie.
Oczarowany Ignacio zastanawiał się, do czego służy podobne miejsce, na odpowiedź musiał wszakże zaczekać. Już mieli pokonać ostatni zakręt, kiedy Moira dała im znak, by się zatrzymali. Wskazała w dół, gdzie przy olbrzymim cylindrze pracowała chmara mężczyzn. Jedni sprawdzali konstrukcję w wielu punktach, wdrapując się po służących do tego celu drabinach na górę, inni natomiast dokładali do pieca.
Willalme bacznie się przyglądał wyrobnikom. Byli wychudzeni, zgarbieni i odziani
w łachmany. Niektórzy gestykulowali jak ociężali umysłowo, inni chodzili z rękami wysuniętymi do przodu albo wsparci na pozostałych. Zdawali się poruszać z taką uległością, że nawet nie zdawali sobie sprawy, iż nikt ich nie pilnuje. Mogliby uciec, lecz siła przyzwyczajenia i strach przykuły ich do Airagne.
W końcu spojrzenia całej czwórki zwróciły się ku ogromnej walcowatej konstrukcji.
To jest athanor - oznajmił Ignacio - piec alchemiczny.
Uberto popatrzył nań zdumiony.
Jesteś pewien? - zapytał.
Athanor - powtórzył kupiec. - O wiele bardziej pojemny niż to zwykle bywa, to pewne, ale nie sądzę, żebym się mylił. Zasada jego działania jest prosta. Posiada wewnętrzny zbiornik, gdzie umieszcza się mieszaninę, którą wystawia się na działanie ciepła i substancji lotnych.
Substancji lotnych... Masz na myśli parę ethelie? Tego, którego szukamy?
Chyba tak.
Akurat w tej samej chwili gromada wyrobników wspięła się na szczyt konstrukcji i podniosła półkolistą pokrywę, uwalniając strumień siarkowej pary. Buchnęła tak gwałtownie, że musieli się odsunąć i zaczekać, aż osłabnie. Kiedy strumień znalazł drogę ujścia, zbliżyli się ostrożnie, wydobyli z wnętrza zbiornik pełen metalowych wiórków, a na jego miejsce włożyli nowy, zawierający płynny metal. To uczyniwszy, zamknęli czaszę i zeszli z cylindra.
Zwróciłeś uwagę na parę, która wydobyła się z athanoru? - zapytał syna kupiec. - To powinna być ethelie. Jesteśmy we właściwym miejscu.
Przytaknąwszy, Uberto przyjrzał się zbiornikowi wydobytemu spod czaszy.
A co to takiego? - odezwał się.
Myślę, że to „magnes” otrzymany z ołowiu. Wkrótce te wiórki zostaną poddane barwieniu i przybiorą kolor złota.
Dobrze. Teraz wiemy już dosyć. - Uberto sprawiał wrażenie zdecydowanego działać. - Musimy uwolnić tych ludzi, potem siłą otworzymy athanor.
Przy braku strażników to nie będzie trudne. - Ignacio wskazał wierzchołek cylindra. - Zwróciłeś uwagę na jedną rzecz? Kiedy wyrobnicy podnieśli czaszę, para z początku ulatniała się gwałtownie, potem niemal całkiem przestała. Wtedy athanor nie zawierał już ethelie. Był pusty, a więc bezużyteczny.
Pojmuję, co chcesz powiedzieć. Przy ciągle podniesionej czaszy ethelie nadal ulatywałoby do góry, co odbiłoby się na procesie przemiany.
Właśnie. A żeby doprowadzić pracę do końca, należałoby przestać zasilać piec.
Wystarczy usunąć wyrobników, żeby uzyskać taki rezultat. - Uberto zamyślił się, skrzyżował ramiona i spojrzał na ojca spod oka. - W ten sposób jednak nie uszkodzimy trwale konstrukcji. W następnej chwili każdy mógłby przejąć władzę nad Airagne i wykorzystać ją ponownie.
Tak się nie stanie, o ile powstrzymamy hrabiego Nigreda - chciał go uspokoić kupiec.
Uberto nie dał się przekonać. Zbyt dobrze znał swego ojca, toteż przeczuwał, że nigdy nie
zniszczyłby urządzenia, które byłoby w stanie poszerzyć jego wiedzę. Przynajmniej zanimby go dokładnie nie przestudiował. Wyobrażał sobie niewypowiedziany dramat, jaki musiał przeżywać w tej chwili Ignacio, rozdarty między koniecznością zburzenia Airagne a pragnieniem zgłębienia jego tajemnic. Chociaż kupiec przybrał jak zwykle niewzruszoną
maskę, z każdej bruzdy na twarzy przebijała żądza wiedzy.
Uberto położył mu dłoń na ramieniu.
Pozwól mi działać, ojcze - rzekł.
Kupiec wyglądał na niezadowolonego.
Co zamierzasz?
Idąc za twoją radą, unieruchomię athanor i uwolnię więźniów. - Młodzieniec wskazał ku górze wymownym gestem. - Tymczasem ty będziesz miał inne zadanie do wykonania.
Hrabia Nigredo... - szepnął Ignacio, jakby o nim nie pamiętał.
Owszem, hrabia Nigredo. I nie zapominaj o Blance Kastylijskiej. Okoliczności sprzyjają jej uwolnieniu.
Jesteś pewien, że dasz sobie radę sam tu, na dole?
Nie napotkam trudności.
Zgoda. - Kupiec zwrócił się z pytaniem do Moiry: - Nie wiesz przypadkiem, którędy powinienem się udać, żeby dotrzeć do donżonu, kiedy już pokonam zakręty?
O ile dobrze pamiętam, naprzeciwko posągu niewiasty są wąskie drzwi - odparła Moira. - Prowadzą do schodów. To najkrótsza droga, jaką znam, żeby się dostać do stóp wieży.
Dziękuję. - Kupiec spojrzał na syna, przybrawszy bardzo poważny wyraz twarzy.
Dziękuję również tobie, żeś mnie ocalił przed samym sobą. - Następnie skinął na Willalme,a, aby ruszył za nim.- Zaczekaj - powstrzymał go Uberto. - Zanim pójdziesz, muszę ci coś dać.
W czym rzecz? - zapytał, zawróciwszy, Ignacio.
To list. - Młodzieniec wyjął z sakwy pergamin i wręczył mu go. - Powierzyła mi go przeorysza od Świętej Lucyny, żebym ci go przekazał.
Kupiec wziął pergamin. Zawierał krótki tekst skreślony pięknym pismem, zatytułowany List piąty.
Nie pojmuję...
I nie pojmiesz, dopóki nie odnajdziesz czterech poprzednich listów - odrzekł zagadkowo młodzieniec. - Przynajmniej tak mi powiedziała przeorysza.
To ona jest autorką tej wiadomości?
Uberto przytaknął.
Określiła ją jako testament innego życia, kiedy to była tak zaślepiona pragnieniem poznania, że przyczyniła się do założenia Airagne. Powiedziała, że pomoże ci zrozumieć wiele rzeczy... o tobie samym.
Kupiec uśmiechnął się. Przeorysza od Świętej Lucyny nieustannie go zaskakiwała. Wsunąwszy pergamin do sakwy z głębokim westchnieniem, podążył wraz z Willalme’em ku krętym schodom.
Zobaczymy się na zewnątrz - rzekł - bądźcie czujni.
Podczas gdy Uberto patrzył, jak się oddala po krętych granitowych schodach, Moira nagle przypomniała sobie, że znajduje się w Airagne, i ogarnęła ją dobrze znana trwoga.
Co teraz robimy? - zapytała, próbując odsunąć od siebie uczucie strachu.
Zniszczymy wszystko, co się da...
Ale twój ojciec powiedział...
Gdyby to od niego zależało, to miejsce istniałoby po wsze czasy. - Młodzieniec podniósł
« « • • r * r ll^*l'r *~rl * r r * *1 *
ramiona, rozgniewany, ze musi mowie o słabościach Ignacia. Ich znajomość i usiłowanie zaradzenia im to jedno, ale wyjaśnianie ich istnienia osobom trzecim to zupełnie coś innego. Tylko Ze z Moirą było inaczej. - Nie myśl o nim źle. Jest zbyt spragniony wiedzy, Żeby rozumować rozsądnie w takich okolicznościach. Tajemnice Airagne i alchemii oczarowują go jak śpiew syren.
Dziewczyna najwyraźniej rozumiała.
To dlatego chciałeś go odsunąć.
W rzeczy samej.
Jak więc zamierzasz postąpić?
Uberto nie zdołał powstrzymać chytrego uśmieszku.
Robiąc dokładnie odwrotnie niż powiedział.
Para młodych ludzi zeszła z ostatniego zakrętu, rozprawiając o tym, jak uszkodzić athanor, jednakże dokładnie w tej chwili, gdy dotarła do końca schodów, natknęła się na pewnego więźnia. Podążający przodem Uberto cofnął się natychmiast, wstrząśnięty z powodu jego wyglądu. Osobnik był chudy, sama skóra i kości, zupełnie łysy i posuwał się nieustannie do przodu przygarbiony, wyciągając przed siebie powalane dłonie.
Uberto odepchnął go daleko, zemdlony wydzielanym przezeń odorem.
Idź sobie! - nakazał ogarnięty mieszaniną litości i wstrętu. - Musicie wszyscy uciekać!
Człowieczek wpatrzył się w niego, zaszlochał i padł mu do nóg.
Benedicite, bone homme - błagał z chorobliwą czcią. - Benedicite, benedicite.
Jednocześnie z cienia wyłonił się kolejny osobnik. Był wysoki i muskularny, miał apatyczny
wyraz twarzy. Ubertowi wydało się, że znajduje się w lepszym stanie niż ten pierwszy, toteż zwrócił się do niego, mówiąc:
Jesteście tu więźniem od niedawna, prawda?
Od jakiegoś miesiąca - odrzekł mężczyzna. Wskazując klęczącego na ziemi rachitycznego człowieczka, dodał: - Po roku stajemy się tacy, jeśli wcześniej nie umrzemy.
Musicie stąd uciekać. Odejść wszyscy, i to natychmiast. - Młodzieniec wpatrywał się weń surowo. - Rozumiecie moje słowa?
Mężczyzna zachwiał się. Przebywał w Airagne ledwie od miesiąca i już przejawiał trudności w porządkowaniu podstawowych myśli.
Straże... - wymamrotał, rozglądając się dokoła. - Straże nie...
Straże są zajęte gdzie indziej, na powierzchni. Nikt wam nie przeszkodzi.
W odpowiedzi otrzymał spojrzenie pełne niedowierzania.
Tak się nie da, pomyślał Uberto. Traci zbyt wiele czasu. Chwycił mężczyznę za ramię i zaprowadził na środek podziemi. Z miejsca otoczył go tłum wyrobników.
Na widok zbliżającej się ciżby Moira wpadła w popłoch. Uberto uspokoił ją wzrokiem. Przewidując reakcję zbiorowiska, liczył na to, że obróci ją na swoją korzyść. Podniósł ręce, aby skupić na sobie jak największą uwagę. Poczuł ciężar dziesiątków spojrzeń: właśnie tego chciał.
Straży już nie ma! - krzyknął. - Wykorzystajcie to! Musicie odejść! Uciekajcie wszyscy!
Wśród tłumu rozległo się kilka natrętnych głosów:
Miscete, coquite, abluite et coagulate! Miscete, coquite, abluite et coagulate!
Młodzieniec wrzeszczał dalej:
Dzieło dobiegło końca! Idźcie stąd! Jesteście wolni!
Wyrobnicy zaczęli rozprawiać między sobą i żywo gestykulować. Niektórzy najwyraźniej zrozumieli swe położenie, toteż przystąpili do działania. Każdy, kto zachował choć odrobinę zdrowego rozsądku, nakłaniał towarzyszy do ucieczki. Ciżba drżała z podniecenia, stopniowo się rozpraszając. Coraz więcej ludzi rzuciło się do wyjścia z labiryntu, inni kierowali się ku wyjściom na parterze, prawdopodobnie łączącym się z przyległymi podziemiami.
Jakiś wychudzony starzec przepchnął się przez stłoczone zbiorowisko i złapał Uberta za ramię. Zapytał, patrząc zatrwożonym, lecz przytomnym wzrokiem:
Pod zamkiem jest jeszcze siedem pomieszczeń podobnych do tego, z kopalniami galenitu włącznie. Musimy się zatroszczyć także o więźniów, którzy się tam znajdują.
Czy ktoś wie, jak do nich dotrzeć? - odparł młodzieniec.
Tak. Niektórzy z nas wiedzą, jak się poruszać po tych podziemiach.
Dobrze. W takim razie rozdzielcie się i udajcie do wszystkich możliwych pomieszczeń. Ale pospieszcie się, nie ma dużo czasu.
Przytaknąwszy, starzec ruszył ku oczekującym go mężczyznom i objaśnił im sytuację. Wielu z nich, prawdopodobnie tych najmniej dotkniętych saturnizmem, wymieniło przynaglające spojrzenia, po czym oddaliło się w kierunku wyjść.
Uzyskawszy wreszcie swobodę działania, Uberto zwrócił się do Moiry.
Chodź ze mną - powiedział - mamy zadanie do dokończenia.
Środek podziemi pozostał niestrzeżony. Oboje młodzi dostali się do athanoru i wspięli na górę po przymocowanej do wierzchołka drabinie.
Na szczycie ogromnego cylindra znajdowała się kamienna czasza. Wyglądała jak kopuła meczetu, tylko o wiele mniejsza. Pod jej powierzchnią dało się słyszeć syczenie substancji lotnych. Ignacio polecił ją podnieść, aby wypuścić parę ethelie. Tymczasem Uberto zamierzał postąpić dokładnie odwrotnie, czyli zapieczętować ją, aby wytworzyć wewnątrz tak duże ciśnienie, żeby uszkodzić cylinder.
Na brzegu czaszy lśniły grube łańcuchy zakończone żelaznymi hakami. Były przytwierdzone do ścian cylindra metalowymi pierścieniami. Prawdopodobnie służyły do wieszania narzędzi wyrobników. Uberto uczepił się jednego z łańcuchów i wdrapał na wierzchołek kopuły. Kamienna powierzchnia była bardziej gorąca niż przypuszczał, istniało więc duże niebezpieczeństwo poparzenia dłoni i ześliźnięcia się w dół. Uberto poruszał się ostrożnie, dopóki nie zdołał stanąć.
Jesteś szaleńcem! - krzyknęła wisząca na drabinie Moira. - Co chcesz zrobić tam, na górze? Zejdź natychmiast.
Zejdę, nie martw się - odparł, z trudem zachowując równowagę. - Tylko najpierw podaj mi łańcuchy, które zwisają na brzegach cylindra.
Co zamierzasz z nimi począć?
Uberto posłał jej chytry uśmieszek.
Co się stanie, kiedy zamkniesz pokrywę brytfanny, na której coś wre?
Wybuchnie... - odrzekła z wahaniem.
Właśnie. - Moira przestała zadawać pytania i przystąpiła do współpracy, lecz operacja wcale nie okazała się prosta. Łańcuchy były bardzo ciężkie. Musiała zużyć całą energię, aby unieść je na wysokość Uberta, a on chwytał je po kolei i zaczepiał na szczycie czaszy, posługując się żelaznymi hakami.
Po licznych próbach młodzieńcowi udało się zaklinować pokrywę athanoru. Upewniwszy się zaś, że łańcuchy są dobrze połączone, postanowił zejść, podczas gdy konstrukcja jęła się trząść. Ethelie gromadziła się już pod kopułą, napierając, by się wydostać, wydobywające się z odpowietrzników opary świszczały wściekle.
Przed odejściem Uberto chciał przedsięwziąć ostatni środek ostrożności: zmienić kierunek strumienia roztopionego metalu, który płynął kanalikiem aż do ścieku, regulowanego ruchomą śluzą połączoną z dźwignią. Gdyby zatkać ściek, płynny metal wyciekałby do athanoru, wylewając się częściowo do pieca. Wzmogłoby to groźnie emisję pary. Nie zważając na konsekwencje, Uberto pociągnął za dźwignię, pragnął bowiem wyrządzić urządzeniu jak
największe szkody. Ledwie uruchomił mechanizm, na otwór ścieku spadła kamienna płyta, nie pozwalając płynąć roztopionemu metalowi i sprawiając, że jął się przelewać z własnego koryta. Rozżarzony strumień rozlał się po podłodze w kierunku pieca, gdzie posadzka tworzyła coś w rodzaju wgłębienia.
Pies! - wrzasnęła w tej samej chwili Moira, rozglądając się dokoła. - Gdzie on się podział?
Pewnie uciekł - odrzekł Uberto.
Musimy go poszukać.
Nie ma czasu - upierał się, chwytając ją za ramię. - Musimy stąd odejść!
Wtem athanor zaryczał, jakby w jego metalowych ścianach obudził się rozwścieczony duch. Świst odpowietrzników stał się ogłuszający. Kłęby pary, najpierw ołowiane, stały się białe, potem żółte i na koniec czerwone.
Spostrzegłszy ową zmianę barw, jeden ze zbiegów krzyknął przerażony:
Cauda pavonis!
Co to może być „pawi ogon”? - zapytała zziajana Moira.
Nie wiem - odparł Uberto. - Ale nie wróży nic dobrego.
Wydobywający się na zewnątrz płynny metal zatopił podłogę, rozlewając się niczym plama oleju, toteż młodzi musieli się wycofać do jedynego wejścia połączonego z parterem. Moira pobiegła przez nie, Uberto zaś, nim podążył za nią, rzucił ostatnie spojrzenie w kierunku athanoru. Ogromny cylinder wibrował, ożywiony niepohamowaną energią, gdy tymczasem spod brzegów czaszy wydobywały się z sykiem języki gorąca.
Wlot doprowadził ich do rozwidlenia. Wybrawszy drogę w górę, jęli się wspinać ciasnym korytarzem, ogłuszeni dobiegającym z dołu łoskotem. Powietrze i ściany drżały od porykiwań athanoru.
Po wyczerpującej wspinaczce zawędrowali do wylotu. Uberto przekroczył go pierwszy, czujny, podczas gdy spocone czoło muskał mu powiew powietrza. Nareszcie znalazł się na powierzchni.
Gdzie jesteśmy? - zapytała Moira.
Spojrzał bacznie w dół, jego uwagę przykuły odgłosy bitwy.
Trafiliśmy na mury zamku - odrzekł, wyglądając przez granitowy krenelaż.
Niżej, na dziedzińcu, miała miejsce próba oblężenia, młodzieniec nie był jednak w stanie rozpoznać walczących. Mgła spowijała wszystko, toteż widoczność była słaba.
Uberto popatrzył przed siebie i w szarości dostrzegł zarys donżonu. Wyglądało na to, że na szczycie tkwi stos, a nad nim żerdź. Nie dojrzał nic więcej, lecz na myśl, że Ignacio zapewne znalazł się w wieży, ogarnęła go trwoga.
Mury nie sprawiały wrażenia solidnych, przeciwnie, wydawały się w bardzo złym stanie, jakby zostały postawione w pośpiechu albo przez niedoświadczonych budowniczych. Kilka kroków od niego wznosiła się wieża, z której wydobywał się pióropusz pary. Podziemia, z których właśnie się wydostał, musiały się znajdować dokładnie pod nią.
Nie zdążył wszakże pomyśleć o czymś innym, jako że całą budowlą zachwiało trzęsienie ziemi. Uberto objął Moirę, zdając sobie sprawę, że nie może zrobić nic innego, by ją chronić, po czym usłyszał ryk dochodzący z głębi pobliskiej wieży. Pojął wówczas, że przyczyną drgania nie jest trzęsienie ziemi... To był ryk athanoru!
Następnie wszystko ucichło.
Z sercem w gardle i z niedowierzaniem Uberto wpatrywał się w wieżę: przestała drżeć, przynajmniej chwilowo. Spojrzawszy pod nogi, zobaczył kamienne schody wiodące na dziedziniec poniżej. Nie zwlekając, chwycił Moirę i puścił się biegiem ku stopniom.
- Chodźmy stąd! - ponaglił. - Mury już nie są bezpieczne.
Filip z Lusignan odzyskał przytomność z niemal lubieżnym pragnieniem skosztowania kielicha wina. Nadawałaby się do tego doskonale korzenna małmazja. Wyobraził sobie, jak spływa po gardle, ognista i wyuzdana, i pragnienie wzmogło się na samą myśl o niej.
Łyk wina oderwałby go od bólu, który pulsował mu w karku i w kończynach, być może także by go nieco odurzył, sprawiając, że zrobiłoby mu się lekko na duszy.
Uzmysłowiwszy sobie własne położenie, pojął, że będzie musiał zrezygnować z owego kielicha, być może na zawsze. Był przywiązany do pala, nad stertą drewna nasiąkniętą smołą. Zapewne znajdował się na tarasie, na szczycie donżonu. Był to jedyny punkt zamku, z którego pomimo mgły dało się dojrzeć wszystkie osiem wież zewnętrznych.
Pod stertą dwóch mężczyzn czekało, aż odzyska przytomność. Wyższy z nich był korpulentnym młodzieńcem, z pewnością szlachcicem, wytwornie odzianym. Nadal dzierżył obuch, którym go uderzył w głowę. Drugim osobnikiem był natomiast Gilie z Grandselve.
Co się dzieje? - zapytał Lusignan, doszedłszy do siebie.
Macie zaszczyt znajdować się przed obliczem Tybalda IV, hrabiego Szampanii - odparł mnich, wskazując potężnego młodziana, który stał obok niego.
A wy? Ktoście? - Filip zmierzył go z wściekłością. - O ile dobrze pamiętam, ostatnim razem, kiedy was widziałem, powiedzieliście, że zwiecie się Gilie z Grandselve. Podawaliście się za zakonnika.
Starzec sprawiał niemal wrażenie rozbawionego. Jego twarz zdawała się rozlewać wokół złych, okolonych czerwienią oczu.
Jeżeli o to chodzi, naprawdę jestem zakonnikiem, tylko w ostatnich latach mnóstwo razy zmieniałem imię. Możecie zwać mnie „alchemikiem”.
Alchemik. - Więzień wypowiedział to słowo ze wzgardą. - Niejeden twierdzi, że nim jest, lecz mało kto rzeczywiście jest alchemikiem. - Po czym podniósł głos, dając upust złości: - Co ja tu robię? Uwolnijcie mnie.
Tego by jeszcze brakowało! - zawołał tamten. - Po całym wysiłku, jaki włożyliśmy, żeby was pojmać i tu przywlec...
Mieląc przekleństwa, Lusignan uzmysłowił sobie, że znajduje się tak wysoko, iż może objąć wzrokiem nawet to, co jest poza krawędziami donżonu. Był w stanie patrzeć na toczącą się w dole bitwę. Dla soudadiers już się ona skończyła, zaś niedobitki jazdy Fulka właśnie się wycofywały.
Wynik był łatwy do przewidzenia, sytuacja w szeregach Archontes uległa jednak właśnie zmianie: żołnierze wyglądali na niezdecydowanych, porzucili walkę, rozwiązywali oddziały. Wielu z nich ciskało sztandary Czarnego Słońca i zbierało się wokół mężczyzny na koniu. Kim mógł być ów osobnik?
Nie wiedząc, co o tym myśleć, Filip wbił wzrok w swoich rozmówców. Hrabia Tybald przybrał zaciętą minę. Mnich z kolei najwyraźniej aż palił się do mówienia. To z nim powinien był się policzyć.
Można wiedzieć, jakie macie zamiary? - zapytał.
Pozbyć się was, to jasne - zaskrzeczał starzec. - Spodziewaliście się, że po wprowadzeniu do zamku wszystkich tych nieprzyjacielskich żołnierzy będziecie potraktowani lepiej?
Filip roześmiał mu się szyderczo w twarz z wysokości stosu.
Nie wiecie, z kim macie do czynienia. Ten zamek należy do mnie!
Wiemy o tym doskonale, messer Filipie. Wiemy o was wszystko. - Mnich pokazał mu wisior w kształcie pająka. - Kiedyście stracili przytomność, znalazłem przy was to. - Rzucił naszyjnik na ziemię, kilka kroków od stosu, tak aby więzień miał go przed oczami. - Tylko jeden człowiek może chełpić się tym znakiem: pierwszy hrabia Nigredo, ten, który zapoczątkował Dzieło Airagne.
Filip wpatrywał się przez chwilę w wisior, następnie się odezwał:
Skoro już nas wzięło na wyznania, alchemiku, powiedzcie no, coście robili w opactwie Fontfroide.
Udałem się tam celowo, żeby was szpiegować. Wiedziałem, że macie wkrótce przybyć z Kastylii. Nawiązaliście więź z paroma Archontes, których uznaliście za wiernych, jak choćby ten grubianin Jean-Bevon. - Starzec pozwolił sobie na lekką przyganę: - Okazaliście się dość nierozważni, ufając podobnym zbirom. Łatwo było nam wkraść się w ich łaski.
Owo „nam” było aż nadto wymowne. Krył się za nim cień, który nosił imię hrabiego Nigreda. Tylko że Lusignan nie był w stanie odkryć jego tożsamości ani zapytać, kim jest.
Żołdactwo zawsze jest skłonne do zdrady - skwitował z goryczą. - Umyka mi jednak pewna rzecz: jak zdołaliście się podszyć pod furtiana domu gościnnego Fontfroide? Czyżbyście mieli konszachty z opatem?
Nie było takiej potrzeby. W opactwie tym, podobnie jak wszędzie, klerycy nienawidzą katarów, toteż przychylnie spoglądają na czystki dokonywane przez Archontes. Choć niektórzy z nich unikają wypowiadania się w tej sprawie, są zwolennikami mojego pana, hrabiego Nigreda.
Filip skwitował to grymasem pełnym boleści.
Owszem, udzielono mi pomocy - ciągnął starzec, odsłaniając bezzębne dziąsła. - To coś, na co wy teraz nie możecie liczyć...
Wszystko przez Ignacia z Toledo! - Filipa ogarnęła dzika wściekłość. - Ten przeklęty mozarab wyśliznął mi się z rąk jak piskorz. Udało mu się ze mnie zadrwić.
Nie zaprzątajcie nim sobie głowy, niedługo podzieli wasz los - uspokoił go mnich. - Przejdźmy raczej do rzeczy. Jeśli nadal żyjecie, to dlatego, że pragnę, byście wyjawili mi tajemnice Airagne.
Jakie tajemnice? Z tego, co udało mi się stwierdzić, na nic wam się nie zdadzą.
Mnich pokręcił głową.
Jestem w stanie uruchomić mechanizmy ukryte w podziemnych korytarzach, to prawda, ale nie pojmuję zasad ich działania. Gdyby się zepsuły, nie umiałbym ich naprawić. - Chwycił zapaloną pochodnię i przysunął do stosu.
Mówcie więc, jeśli nie chcecie źle skończyć.
Filip oblał się zimnym potem. Więzy go dusiły. Czuł się poniżony i przerażony. Jednocześnie ogarnęło go niepohamowane pragnienie, by zabić tego starca.
Zgoda, uczynię to! Pod warunkiem, że puścicie mnie wolno.
Stawianie podobnych żądań było dziecinadą, zdawał sobie z tego sprawę, w tej chwili stanowiło to wszakże jedyną nadzieję na przeżycie.
Udowodnijcie zatem, że jesteście mi potrzebni.
Więzień nie wiedział, co powiedzieć. Nie był ekspertem w kwestii stosowanego przez jego chartryjskich mędrców empiryzmu. Gdyby tylko mógł poprosić przeoryszę o radę... Słowa same popłynęły mu z ust.
Złoto Airagne nie jest prawdziwe, tyle na początek. Nie stanowi owocu rzeczywistej transmutacji, ale zostało poddane prymitywnemu barwieniu.
Na te słowa Tybald zanurzył dłoń w przytroczonej do pasa sakwie i wyciągnął skuda z Airagne. Przyjrzał mu się badawczo w milczeniu, obracając w palcach.
Bzdury. - Starzec machnął pochodnią. - Oczywiście, że to prawdziwe złoto! Ma ten sam ciężar, tę samą barwę i ten sam blask. Archontes wymieniają je spokojnie w bankach. Bankierzy odsprzedają je mennicom, żeby zostało użyte do bicia monet. Wygląda na to, że wolicie kłamać niż wyjawić tajemnice Airagne. Nie zależy wam na ocaleniu? Daję wam ostatnią sposobność.
Filip z Lusignan nie potrafił oderwać wzroku od płomienia. Wystarczyłaby iskra, żeby stos zamienił się w płonące piekło.
To nie ja zapoczątkowałem Dzieło - rzekł w końcu. - Posłużyłem się kręgiem mędrców. Chcecie się na poważnie dowiedzieć, jak robić złoto? Znajdźcie Turba philosophorum!
Turba philosophorum? - Mnich spojrzał na niego nieufnie. - Co to takiego?
Księga.
Nigdy o niej nie słyszałem. Gdzie się znajduje?
Filip zazgrzytał zębami.
Zapytajcie mozaraba. On wie.
Uczynię to, nie wątpcie. - Mnich odsunął pochodnię, lecz niezbyt daleko. - Wy jednakże coś wiecie... Szpiegowałem was w podziemiach, kiedyście rozmawiali z Ignaciem z Toledo pod posągiem Melusiny. Mówiliście o pewnej rzeczy... Usłyszałem imię Lucyfera. Tak, mówiliście o Lucyferze. Co to takiego?
Lucyfer to duch uwięziony w materii. - Filip przybrał minę obłąkańca. Zawładnęły nim zbyt wielka nienawiść i zbyt wielki strach. Zyskawszy pewność, że już nie zdoła się uratować, uciekał się do szaleństwa. - Lucyfer wyzwala się z zepsucia Nigredo, objawiając się alchemikowi w fazie Albedo.
Nie pojmuję. Mówicie o alchemii, platonizmie czy katarskiej herezji?
Dlaczego? - zaślinił się więzień. - Czyżby to nie było to samo? Nie wiecie, że wszyscy filozofowie to heretycy?
Wówczas wtrącił się Tybald:
Czy długo jeszcze mamy czekać? Zmęczyło mnie wysłuchiwanie ględzenia tego wariata.
Mnich posłał mu błagalne spojrzenie.
Odrobinę cierpliwości, Wasza Miłość... On był pierwszym hrabią Nigredo... Założycielem Airagne... Możemy się sporo od niego nauczyć.
Czego nam jeszcze potrzeba? - wybuchnął Tybald, wymachując w powietrzu trzymaną w palcach monetą. - To złoto jest prawdziwe, to widać na pierwszy rzut oka! Reszta mnie nie ciekawi. Uciszcie go raz na zawsze, żeby już więcej nie było o tym mowy!
Lusignan wrzasnął zdjęty trwogą. Spalony na stosie niczym heretyk! To nie może być prawda. Musi być złym snem. Potwornym snem.
Pochodnia została rzucona na stos. Filip poczuł z narastającą grozą, jak płomienie
podpełzają z sykiem do góry i liżą mu stopy. Zawył, szamocząc się, gdy ogień wnikał w jego ciało i je rozszarpywał. Ciągle przytomny, objął wzrokiem zamkowe mury i ujrzał niedorzeczną scenę: oto jedna z ośmiu wież właśnie drżała. Wyglądała, jakby targana przez trzęsienie ziemi, lecz kiedy już miała się zawalić, przestała drżeć.
Skazaniec wybałuszył oczy przekonany, że padł ofiarą omamów. Zresztą męka, której go poddano, była niesłychana.
Wkrótce wieża znów zaczęła drżeć, tym razem mocniej. To nie były omamy! Rozległ się ryk, po czym wieża wypluła kłąb purpurowego dymu. Przerażające widowisko.
Choć udręczony przez płomienie, Lusignan pojął, że ukryty w podziemiach athanor właśnie uległ zniszczeniu.
Wydostająca się ethelie buchała z sykiem w niebo, rozrywając zasłonę mgły, aż wieża runęła i rozpadła się w deszcz gruzu. Ruiny zwaliły się na najbliższe budowle. Blankowania, chodniki i murowane ogrodzenia gruchnęły, zagrażając stabilności sąsiednich wież.
Z Airagne nie zostanie kamień na kamieniu.
Filip z Lusignan, któremu towarzyszyła owa pewność, poczuł, jak płomienie sięgają mu piersi, twarzy i włosów.
Humbert z Beaujeu powrócił do zamku, dając dowód odwagi i wierności. Z nogami wspartymi na strzemionach i dzierżąc w dłoni miecz, przebił się przez ciżbę i stanął u stóp donżonu, przy nasypie, na którym wspierała się wieża. Z tej pozycji mógł patrzeć i być widziany. Wszędzie wokół toczyła się zacięta bitwa.
Zgodnie ze swym planem przyciągnął uwagę kilku zbrojnych walczących w szeregach Archontes i skłonił ich, aby go wysłuchali. Mężczyźni zbliżyli się ostrożnie.
Walczycie za królową Francji! - krzyknął na całe gardło namiestnik. - Walczycie za Blankę Kastylijską, królową matkę!
Żołnierze spoglądali nań zdumieni, inni zaś jęli opuszczać szeregi Archontes, aby go posłuchać.
Namiestnik! - wrzasnęło paru z nich, wskazując na Humberta. - Kuzyn Ludwika Lwa! Co on tutaj robi?
Chodźcie za mną! - nie ustępował Humbert, wznosząc ku niebu miecz. - W imię królowej! W imię Francji!
Wkrótce jedna trzecia armii Archontes porzuciła bitwę i stanęła u jego boku. Obecność Humberta z Beaujeu nie pozostała niezauważona i najwyraźniej nieodparcie przyciągała żołnierzy. Mężczyźni cisnęli sztandary Czarnego Słońca i skupili uwagę na jego słowach. Wydawało się, że obrona zamku w ogóle przestała ich obchodzić.
Służycie Koronie! - zagrzewał ich namiestnik, coraz zuchwalszy i coraz bardziej czerwony na twarzy. - Służycie królowej!
Położenie stało się dramatyczne, mimo to Humbert był całkowicie pewien, że okażą mu posłuszeństwo. Wiedział, jak zaskarbić sobie szacunek tych ludzi. Nie miał do czynienia ze zgrają pospolitych wojaków, w większości byli to żołnierze należący do królewskiego wojska. Nie miał pojęcia, jak mogło do tego dojść, ale była to prawda. Uzmysłowił to sobie tuż po wydostaniu się z podziemi, kiedy jeden z rycerzy Fulka wziął go za członka Archontes. Rozejrzawszy się wokół, Humbert zdał sobie sprawę, że spora część oddziałów Airagne nosi, podobnie jak on, barwy armii królewskiej.
Ludzi tych nakłoniono do wypowiedzenia posłuszeństwa Koronie i wstąpienia na służbę do hrabiego Nigreda. Tylko kto mógł ich zaprowadzić aż do Airagne? Jakich diabelskich podstępów użyto, żeby ich omotać? A przede wszystkim dlaczego? Fulk nie udzielił mu wyjaśnień.
Humbert nigdy nie był człowiekiem o dużej przenikliwości umysłu. Odważny i wierny, ale choć odznaczający się ogromną charyzmą, nie miał zdolności do rozumowania, lecz jedynie do wykonywania i wydawania rozkazów. Z rosnącym uczuciem ulgi stwierdził, że dzięki swej charyzmie zyskuje przychylność żołnierzy. Są mu wierni! Dlaczego więc zdradzili sprawę króla? Nie potrafił tego zrozumieć, wykraczało to poza jego pojęcie. Nic to, powiedział sobie, później poszuka wyjaśnienia. Najpierw musi działać.
Tymczasem losy bitwy właśnie się odwracały. Archontes, którzy nadal obstawali przy walce, poruszali się po omacku, zagubieni. Nie pojmowali, co się stało. Zdziesiątkowana i wycieńczona jazda Fulka skorzystała z tego, aby się wycofać.
Humbert rozejrzał się dokoła, rozmyślając nad tym, jak obrócić sytuację na swoją korzyść. Tak czy inaczej nie zdążył, albowiem z drzwi pod ośmioma wieżami wypłynęła rzeka ludzi odzianych w łachmany, z długimi brodami i rozczochranymi włosami. Wrzeszczących i wyczerpanych mężczyzn, niewiast, starców. Więźniowie Airagne uciekali z podziemi.
Zbiegowie zalali dziedziniec, wszędzie roiły się ich rozszalałe chmary, biegali na wszystkie strony, nie zdając sobie sprawy z toczącej się bitwy.
Oniemiały Humbert nie był w stanie ogarnąć rozumem tego, co się działo, tym bardziej że skamieniał na widok kolejnej niespodziewanej rzeczy: otóż najbardziej wysunięta na wschód wieża jęła przeraźliwie drżeć, bez wyraźnych powodów. Przez całą olbrzymią budowlę, od dołu do góry, przebiegł wstrząs. Istniało zagrożenie, że zawali się na mury. Ziemię przeszyły drgania, upodabniając ją do skóry na bębnie.
W tej chwili wszyscy przerwali wykonywane właśnie czynności, zaprzestając walki, ucieczki, zadawania ciosów albo wrzasków. Wielu padło na kolana, inni krzyczeli ze zdumienia. Rozglądali się wokół osłupiali, z bronią w garści, z wybałuszonymi oczami.
Trzęsienie ziemi ustało po chwili. Wszyscy nadal trwali bez ruchu.
Potem w głębi rozległ się gwałtowny ryk i nastąpiły jeszcze silniejsze wstrząsy. Ze szczytu wieży wydobył się strumień dymu koloru krwi. Zjawisko to wzbudziło powszechną trwogę jeszcze bardziej niż trzęsienie ziemi.
Zbrojni, których nikt nie mógł powstrzymać, przerwali szeregi i wzięli nogi za pas. Wmieszawszy się pomiędzy więźniów, pobiegli pod gradem odłamków. Nie sposób było udremnić im ucieczkę. Niektórzy zostali zgnieceni przez tłum, inni, zrzuceni z koni, runęli na ziemię, być może ranni albo po prostu niezdolni ustać na nogach. Ciżba pochłonęła i zdeptała tych, co pospadali.
Niczym oszalałe stado, ogromna rzesza pomknęła ku zamkowej bramie. Jako że wszyscy nie zdołali się przez nią przedostać jednocześnie, ludzie miażdżyli się nawzajem, przepychając się jeden nad drugim w rozpaczliwych pozach. Część z nich zginęła tam zgnieciona, o krok od ocalenia.
Masa parła przez most, kierując się w stronę puszczy. Wielu ześliznęło się poza krawędź chodnika albo brzegów i powpadało do fosy. Tymczasem wschodnie mury zawaliły się z widowiskowym łoskotem.
Humbert, który pozostał u stóp donżonu, rozejrzał się dokoła z zapartym tchem. Oto Airagne rozpadała się na kawałki. Upragnionego przez Fulka planu jej zdobycia nie dało się już ziścić. W gruncie rzeczy jednak jakie to miało teraz znaczenie?
Znalazłszy się znowu sam, nieustraszony namiestnik uzmysłowił sobie, że pozostała mu tylko jedna rzecz do zrobienia. Ocalić królową.
Ignacio odsunął się od biforium donżonu pełen obaw. Dopiero co był świadkiem zawalenia się wschodniej wieży i przylegających do niej budowli. Stojący obok niego zaniepokojony Willalme usiłował wyczytać coś z jego twarzy.
Francuz przyglądał mu się w milczeniu, zastanawiając się, kim naprawdę jest kupiec z Toledo. Znajdował się tutaj, parę kroków od niego, mimo to wydawał się nieokreślony i ulotny. Miał już przedtem podobne wrażenie, tym razem było ono wszakże silniejsze. Dostrzegał w Ignaciu żądzę wiedzy, nieustanną udrękę duszy. Zauważał jednak także głębsze, bardziej ludzkie cierpienie: instynkt, który popychał go do powstrzymywania budzących lęk, zagubionych bądź zapomnianych uczuć.
Musimy iść dalej - ponaglił kupiec.
Wejście do donżonu nie okazało się trudne. - Willalme rozejrzał się ostrożnie wokół. Pomieszczenie wydawało się opuszczone. - Myślisz, że dotarcie na samą górę będzie równie łatwe?
Zamiast odpowiedzieć, kupiec ruszył po krętych schodach. Wierzchołek wieży jawił mu się jako czarna gardziel bez dna.
Pokonując po dwa stopnie naraz, pomyślał o walczących na dziedzińcu żołnierzach. Przypatrując im się wcześniej z okna, znalazł odpowiedzi, których szukał.
Zwróciłeś uwagę na barwy Archontes? - zapytał Willalme’a dla potwierdzenia swoich podejrzeń.
Owszem. Wiele z nich przypomina barwy wojsk króla Francji, tak jak te noszone przez kilku zbrojnych, których widzieliśmy wiele dni temu, zanim dotarliśmy do beginażu Świętej Lucyny.
Właśnie. Ale moim zdaniem nie ogranicza się to wyłącznie do podobieństwa... Według mnie te barwy są prawdziwe.
Chcesz przez to powiedzieć, że ci żołnierze należą do królewskiego wojska?
Nie inaczej.
W takim razie co tutaj robią?
Ignacio wahał się przez chwilę, po czym odparł:
To jedna z tych rzeczy, których zaraz się dowiemy.
Pokonawszy schody, wkroczyli do ciemnej i dość obszernej sali. Jedyne źródło światła stanowiła umieszczona na skryptorium świeca, obok szkatułki z intarsjowanego drewna. W komnacie panowała wroga cisza.
Ignacio podszedł do pulpitu, podążając za blaskiem płomyka. Świeca nie mogła się palić od zbyt długiego czasu, gdyż roztopiony wosk ledwie zaczynał spływać z ogarka.
Jeszcze niedawno ktoś tu był - wywnioskował. - Pewnie usłyszeli, jak nadchodzimy.
Sięgnął po szkatułkę w poszukiwaniu wskazówek. Otworzywszy ją, znalazł w środku cztery
arkusze pergaminu. Przeczytał je w milczeniu. Willalme odniósł wrażenie, że emanująca z jego osoby ulotność zniknęła, ustępując miejsca namacalności.
To listy - wyjaśnił Ignacio. - Jest w nich wzmianka o niejakiej Mater luminosa. Prawdopodobnie odnoszą się do Mater Luciny.
Poza treścią dokumentów kupiec obejrzał dokładnie charakter pisma, jakim zostały skreślone.
To bez wątpienia dzieło przeoryszy od Świętej Lucyny. Poznaję jej pismo. - Wsunął dłoń do sakwy i wydobył pergamin, który oddał mu niedawno Uberto. Pokazał go towarzyszowi. - To ostatni list napisany przez przeoryszę: piąty, który odkrywa tajemnicę alchemii Airagne.
To powiedziawszy, uniósł długie brwi i pogrążył się w lekturze.
Ów kamień, z którego rodzi się Dzieło, skupia w sobie wszystkie barwy.
Chalid ibn Jazid, Liber trium verborum, I
ZAMEK AIRAGNE
List piąty - Cauda Pavonis
Mater luminosa, osnowa, którą utkałam z wielką starannością, rozeszła mi się w rękach i dopiero gdy nie mogłam już podziwiać jej piękna, odkryłam błąd, który popełniłam. Cztery trudy alchemii to nie są - jak sądziłam - stopnie schodów, lecz stanowią część koła będącego w ciągłym ruchu. Kołem tym jest wrzeciono Necessitas, które obraca się nieustannie przed Parkami. Owa ciągła zmiana barw, którą zwę Cauda Pavonis, to początek i koniec Dzieła. Ty, Mater bona, byłaś mi przewodniczką po tym labiryncie. Ty, któraś jest Lux, światło, a także Laus, Nagroda. Ty, Mater Lucina, jesteś Airagne, nić Mądrości.
Ignacio odłożył ostatni list do szkatułki razem z pozostałymi czterema przeczytanymi. Pisma te nie zawierały harmonijnej relacji na temat alchemii, lecz stanowiły raczej przewodnik pomagający zrozumieć procesy opisane w Turba philosophorum. Według słów przeoryszy tajemnica tkwi nie tyle w uzyskaniu rezultatu, ile w podtrzymywaniu ciągłości faz alchemicznych, czyli w cykliczności zwanej „Cauda Pavonis”... W każdym razie reguły Airagne nie stanowią wyłącznie metody przemiany metali, ale przede wszystkim są kluczami do zrozumienia przypadkowości świata i serca ludzi. Jeżeli chcemy uciec przed otchłanią Nigredo, należy uwolnić się od niecierpliwości ścigania rezultatu i pojąć, że każda chwila życia jest jedyną i niepowtarzalną częścią Wszystkiego.
Z zadumy wyrwał go odgłos kroków. Ktoś musiał wejść do sali.
Ignacio podniósł świecę, oświetlając dwie postaci, które pojawiły się pod łukiem wejścia. Pierwszą był prałat w średnim wieku, prawdopodobnie kardynał. Mimo potężnej budowy sunął przygarbiony, z ponurym wzrokiem. Drugą osobą była władcza, wytwornie odziana dama.
Rozpoznawszy w niewieście od razu królową Francji, bezzwłocznie zwrócił się do niej:
Wasza Wysokość, nareszcie. - Skłonił się głęboko, nakazując Willalme,owi uczynić to samo. - Długo was szukaliśmy.
Wyniosła Blanka spojrzała nań z ukosa.
Kto was przysłał?
Ferdynand III Kastylijski, wasz siostrzeniec. Mam rozkaz was ocalić.
Niewiasta tylko przyłożyła dłoń do piersi. Jeszcze nie doszła do siebie po ostatnim trzęsieniu ziemi i łoskocie walących się murów. Mimo to sprawiała wrażenie pełnej energii. W jej oczach lśnił żywy i waleczny blask.
Zamiast niej odpowiedzi udzielił stojący obok prałat:
Nie wydaje mi się to możliwe. Hrabia Nigredo nie pozwoli.
Ignacio przyjrzał się temu osobnikowi, którego zdawała się ożywiać flegmatyczna wrogość. Rozpoznał w nim kardynała od Świętego Anioła, Italczyka Frangipanego. Krążyły słuchy, że ma on ogromny wpływ na królową. Zważywszy jednak na jego uległość, uznał za najbardziej prawdopodobne coś przeciwnego.
Hrabia Nigredo? - powtórzył. - Gdzie on teraz przebywa?
Prałat wykrzywił twarz w bezwzględnym grymasie. Już miał odpowiedzieć, gdy w mroku rozległ się czyjś piskliwy głos, uprzedzając jego zamiary:
Hrabia Nigredo znajduje się bliżej was niż sobie wyobrażacie, monsieur.
Zorientowawszy się, skąd dobiega ów głos, kupiec spojrzał tam. Dostrzegł starego mnicha, który pojawił się nie wiadomo skąd.
Gilie z Grandselve - rzekł bez najmniejszego zdziwienia. - Tylko was brakowało. Zastanawiałem się, kiedy was znów spotkam. Z pewnością nie w Fontfroide. Tym lepiej tutaj, w Airagne, gdzie wydajecie mi się swobodniejsi.
Starzec posuwał się ostrożnie, szurając po posadzce butami o długich ostrych czubkach. Jego szaty wydzielały zapach dymu.
Dopiero co skończyłem rozmowę z waszym znajomym - roześmiał się drwiąco. - Z pewnym dość zadufanym w sobie, lecz mało gadatliwym rycerzem.
Macie na myśli Filipa z Lusignan? Czyżbyście...
Pozbyłem się go. Ściślej, spaliłem go żywcem. - W oczach mnicha lśnił złośliwy błysk. - Jak widać, wieść ta wami nie wstrząsnęła.
Ignacio machnął lekceważąco, jego myśli zaprzątało bowiem zupełnie co innego. Przecież zakonnik nie mógł się uwolnić sam od tak doświadczonego rycerza, jakim był Lusignan. Ktoś musiał mu pomóc, ktoś silny i okazały, z pewnością nie Frangipane, a tym bardziej królowa. Co oznaczało, że w donżonie, może nawet w tej komnacie, ukrywa się czwarty osobnik i najwyraźniej ich szpieguje.
Mnich zmarszczył brwi.
Mam nadzieję, że nie będę musiał się uciec do takich samych metod w stosunku do was, monsieur - oznajmił.
Ignacio uśmiechnął się cynicznie, tłumiąc czający się w piersiach niepokój. Stojący u jego boku Willalme drżał z niecierpliwości, on jednak powstrzymał go władczym gestem: jeszcze nie nadszedł czas na działanie. Zmierzył rozmówcę wzrokiem.
Czy to groźba?
Wkrótce się przekonacie, chyba że opowiecie mi o Thurba philosophorum. Zdaniem messer Filipa jesteście przygotowani w tej materii.
Kupiec już miał położyć dłoń na sakwie, w której była ukryta księga, lecz się powstrzymał. Powinien zachować czujność. Teraz, kiedy zna zamiary starca, musi się dowiedzieć, co mu zagraża.
Skoro mi zadajecie to pytanie, oznacza to, że obecnie wy jesteście alchemikiem zawiadującym Dziełem Airagne.
W istocie.
Zakładam jednak, że nie jesteście hrabią Nigredem, tylko jego sługą.
Co pozwala wam tak twierdzić?
Uważacie mnie za głupca? - Kupiec podkreślił swą odpowiedź teatralnym gestem. - Złoto to za mało, żeby zapewnić sobie posłuszeństwo wielkiej armii. Potrzeba władzy i charyzmy, przymiotów, których najwyraźniej wam brakuje.
Zbaczamy z tematu. Wróćmy do naszego zagadnienia. Turba philosophorum.
Drażliwa kwestia. - Ignacio udawał, że się zastanawia, jednocześnie przepatrując ciemności. Wyczuwał obecność ukrytego obserwatora. Ciekawiło go, jak długo będzie czekał, zanim tamten się wtrąci. Jeśli chce go skłonić do działania, musi wywołać reakcję wśród obecnych.
Zawrzyjmy pakt. Ja wam wyjawię tajemnicę, za to wy pozwolicie mi zabrać królową.
Starzec przygryzł wargi. Nie zdążył odpowiedzieć, ponieważ Frangipane skoczył niczym stróżujący pies:
Już wam mówiłem - szczeknął. - Jej Wysokość nigdzie nie pojedzie!
Drżący na całym grubym ciele kardynał od Świętego Anioła zdawał się bliski utraty zmysłów. Zamierzał się rzucić na kupca, ale Blanka chwyciła go za ramię.
Prałat zazgrzytał zębami, odsłaniając pokryte ciemnymi plamami dziąsła.
Kim jesteście? Kim wy wszyscy jesteście? - wykrzyknął oszalały. - Idźcie sobie, nikczemnicy! Ona jest moja! Moja!
On nie jest sobą - wyjaśniła królowa, trzymając go z zaskakującą siłą. - Odkąd znalazł się w Airagne, cierpi na omamy. To się pogłębia.
Bez wątpienia miał styczność z plumbum nigrum albo z galenitem, który wydobywają w podziemnych jaskiniach - przytaknął kupiec.
Nie. Z wodą ze źródła... - rzekła Blanka. - Napił się wody, która tryska spod ziemi.
Radzę Waszej Wysokości go oddalić, dopóki da się go jeszcze uleczyć. To znaczy zanim poważnie zachoruje na saturnizm. - Głos Ignacia stał się bardziej głuchy. - Wam także grozi takie samo niebezpieczeństwo, pani. Nie mówiąc już o tym, że wieże Airagne właśnie rozpadają się na kawałki.
Stary mnich stanął przed królową.
Nikt stąd nie odejdzie! - zaskrzeczał. - Dopóki nie zdradzicie mi tajemnicy Airagne! Gdzie jest ta przeklęta księga?
Milcz! - zawołał Willalme, otrzymawszy od towarzysza znak, że ma wolną drogę. - Twoje położenie nie pozwala na dyktowanie warunków. Odsuń się albo pożałujesz.
Starzec cofnął się pokonany, ściskając rękami głowę.
Hrabio, hrabio! - łkał, podczas gdy jego oczka strzelały nienawiścią. - Przyjdźcie nam z pomocą! Ci intruzi nam grożą!
Ignacio, którego dramatyzm tej sceny doprowadził do ostateczności, złapał go za ramię i popchnął, aż tamten upadł na posadzkę. Ów ohydny człowieczek nie potrafił w nim wzbudzić ani krzty litości.
Nie ma żadnego hrabiego Nigreda, zgadza się? W tej przeklętej wieży nie zasiada żaden hrabia Nigredo. - Mierzył obecnych pytającym wzrokiem. - Winny znajduje się tutaj, w tej sali.
Nikt nie ośmielił się zaprzeczyć. Nawet wyniosła Blanka zniknęła w fałdach szaty, zdumiona. Nigdy dotąd nie okazała plebejuszowi szacunku. Tylko że ten Hiszpan nie był zwyczajnym człowiekiem: był inny, fascynujący i charyzmatyczny. W pewnym sensie rozbrajający. Przez chwilę sądziła niemal, że się go boi.
Proszę, Wasza Wysokość - zachęcił kupiec. - Wyjdźmy stąd. Wszystko skończone.
Przeciwnie, gra dopiero się zaczyna! - wykrzyknął ktoś.
Ignacio przebiegł wzrokiem od Frangipanego do starego Giliego, który leżał rozciągnięty na posadzce; obaj byli w zbyt opłakanym stanie, aby stanowić zagrożenie. Nie, głos, który właśnie usłyszał, był porywczy i wojowniczy. Oto człowiek ukryty w cieniu jest skory do ujawnienia się!
Coś się poruszyło.
Gotów do obrony Ignacio uchylił się przed ciosem buzdyganu, wyprowadzonym za jego plecami. Odwrócił się baczny, czując lodowaty pot spływający mu po plecach. Mało brakowało.
Z tyłu wyłonił się potężny młodzieniec.
Tybald! - zawołała oniemiała Blanka. - Co wy tutaj robicie?
Bronię was, Wasza Królewska Mość - odparł przybyły.
Hrabia Szampanii rozejrzał się dokoła, drżąc jak zwierzę gotowe do ataku. Spomiędzy Ignacia i Willalme’a groźniejszy musiał mu się wydać ten drugi, albowiem po chwili wahania runął na niego z podniesionym buzdyganem. Francuz wszakże był szybki, toteż chwycił go za nadgarstki i pociągnął na ziemię. Broń natychmiast wypadła Tybaldowi z rąk.
Korzystając z zamieszania, ojciec Gilie podniósł się i skoczył na Ignacia niczym jaszczurka. Hycnął mu na plecy, próbując podrapać go po twarzy i wbić paznokcie w oczy.
Zdradź mi tajemnicę Airagne - wrzeszczał. - Opowiedz mi o Thurba philosophorum! Powiedz mi! Powiedz mi!
Kupiec zasłonił twarz przed jego pomarszczonymi dłońmi i szamocząc się gwałtownie, strącił go z grzbietu.
Starzec runął na plecy z rozdziawionymi ustami, uderzając głową o krawędź. Już się więcej nie podniesie.
Na ów widok królowa wydała zduszony okrzyk. Kiedy przyłożyła dłonie do skroni, jej napuszona maska pękła. Reakcja ta nie uszła uwagi Ignacia: najwyraźniej nie wywołała jej zgroza, tylko porażka.
Tymczasem Willalme i Tybald rozpoczęli bitwę na pięści i łokcie. Zdobywszy bez trudu przewagę, Francuz rzucił się na rywala i zaczął bić go po twarzy.
Przestańcie! - krzyknęła Blanka. - Dosyć! Powiedziałam: dosyć!
Ignacio podbiegł, by ich rozdzielić. Natomiast kardynał od Świętego Anioła usiadł wygodnie przy skryptorium, jakby nic się nie stało. Spoglądał tępo zgaszonym wzrokiem.
Willalme, przywołany do porządku przez kupca, porzucił walkę i poderwał się na nogi, wpatrując się w przeciwnika, który leżał zasapany na ziemi. Czyżby to był ów osławiony hrabia Nigredo? Czyżby to on odebrał Lusignanowi Airagne? Uprowadził Blankę Kastylijską? Wysłał Archontes w pościg na południe Francji? Tybald mierzył go wściekłym spojrzeniem, z opuchniętą i zaczerwienioną twarzą, praktycznie zmienioną nie do poznania.
Dokładnie w tej samej chwili do sali wkroczył Humbert z Beaujeu, w jednej ręce dzierżąc miecz, w drugiej pochodnię. Rozejrzawszy się dokoła zagubiony, podszedł do królowej i kardynała.
To wy jesteście królewskim namiestnikiem? - zapytał Ignacio, zbliżając się doń szybkim krokiem.
Ja... tak - odrzekł Humbert.
Doskonale. Zabierzcie królową. Nikt nie stanie wam na drodze.
Dramatyczne okoliczności nie pozwalały na sprzeciw.
Odwróciwszy się plecami do Humberta, Ignacio rzekł do Willalme’a:
Ty pójdziesz z nimi.
A ty? - Francuz popatrzył na niego niepewnie.
Ruszę za wami najszybciej jak się da. Przed opuszczeniem donżonu chcę coś sprawdzić.
Zaczekamy na ciebie.
Nie. - Ignacio odciągnął go na bok i szepnął na ucho: - Miej królową na oku.
Przecież już jest bezpieczna... - sprzeciwił się Willalme. - Hrabia Szampanii nie może jej już zaszkodzić.
Nie pojmujesz? - Kupiec zerknął podejrzliwie ku Blance. - To ona stanowi prawdziwe zagrożenie.
Wstrząśnięty powagą stwierdzenia Francuz wpatrywał się weń z niedowierzaniem.
Mów jaśniej. Skąd masz tę pewność?
To nie czas na dyskusje. Wyłuszczę ci wszystko później, kiedy do was dołączę. Teraz idź! - Ignacio położył mu dłonie na ramionach i odsunął od siebie. - Zejdź z tej przeklętej wieży i poszukaj mojego syna! Upewnij się, że jest cały i zdrowy.
Ale ty...
Ja muszę wiedzieć... Ta wieża skrywa tajemnice, rozumiesz?
Willalme popatrzył nań z goryczą.
Nie, nie rozumiem - westchnął. - Nigdy cię nie zrozumiem, przyjacielu.
Ignacio spuścił wzrok zasępiony. Jego oczy były nieprzeniknione, niemal płonęły. Po raz kolejny zachowywał się niezrozumiale dla wszystkich, nawet dla samego siebie.
Nie było nic do dodania. Francuz oddalił się długim krokiem, unikając oglądania się za siebie. Podążył za schodzącą po schodach czwórką: królową Blanką, będącym w opłakanym stanie Tybaldem i chwiejącym się kardynałem od Świętego Anioła, ochoczo podtrzymywanym przez Humberta. Frangipane był najbardziej poszkodowany przez los - rozpuszczone w wodzie plumbum nigrum pomieszało mu w głowie.
Kiedy wydostali się z donżonu, Willalme znalazł się w zupełnie innym położeniu niż się spodziewał.
Zostawszy sam, Ignacio pozwolił sobie na szybki rachunek sumienia. Walka wewnętrzna,
której sądził, że ucichła, rozgorzała na nowo jeszcze mocniej. Nie mogąc już dłużej powściągnąć ciekawości, dał się porwać niczym okręt w czasie burzy. Teraz, gdy zatroszczył się o królową, mógł wykonać zadanie, które leżało mu na sercu.
Przeszedł nad zwłokami ojca Giliego i pomknął ku wyższym piętrom.
Wspiął się po schodach, rozmyślając nad tym, co wyjawił mu Lusignan: w donżonie znajduje się komnata, w której przechowuje się rzadkie księgi z dziedziny alchemii. Kupiec nie mógł opuścić tego miejsca, nie spróbowawszy przedtem ich odzyskać.
Przeszukał wszystko, lecz dotarł na samą górę, nie znalazłszy niczego. Nie natrafił na żadną izbę przeznaczoną na bibliotekę. Chyba że księgi zostały ukryte za jakimś tajemnym przejściem! Musi zejść z tarasu i szukać dalej.
Już miał zawrócić, lecz coś go powstrzymało. Swąd spalenizny nakazał mu się obrócić. Widok, jaki ujrzał, wyrwał mu z gardła zdławiony okrzyk.
Na skraju tarasu znajdował się stos zwęglonego drewna, nad którym widniał nadziany na pal czarny i dymiący kokon: szczątki istoty ludzkiej. Z górnych kończyn pozostały makabryczne kikuty. Z częściowo niedającej się rozpoznać twarzy ziały oczodoły i usta wyżłobione przez pełen skargi krzyk.
Ciało nie spłonęło całkowicie, co nadawało mu jeszcze bardziej przerażający wygląd. Ignacio słyszał o podobnych zjawiskach, które zdarzały się, gdy skazańców palono w czasie deszczu. W takich wypadkach ich cierpienie przedłużało się w niewypowiedziany sposób, ogień zaś trawił ich członki powoli i częściowo.
Taki właśnie los musiał spotkać Lusignana. Prawdopodobnie jego ciało oblepiły mgła
tajemnicze wyziewy z wież, spowalniając proces zniszczenia.
Zdjęty wstrętem kupiec spuścił wzrok. W tej samej chwili dostrzegł na ziemi, kilka kroków od stosu, mały lśniący przedmiot: wisiorek o znajomym wyglądzie. Przedstawiał on pająka
zakrzywionych odnóżach. Ignacio widział go już na szyi Lusignana. Instynktownie schylił się
go podniósł.
Ponownie przyjrzał się zwłokom. Chociaż w swoim życiu był świadkiem gorszych widoków, ten poruszył go do głębi. Więcej, budził trwogę. Ignacio obawiał się bowiem, że jeśli nadal będzie się starał zaspokoić własną ciekawość, właśnie tak skończy.
Dusząc się od smrodu spalenizny, chwycił się krenelażu wieży i odetchnął pełną piersią. Chłodny nocny powiew pieścił go po twarzy, dodając otuchy. Ignacio uzmysłowił sobie, że może dostrzec gwiazdy. Mrok Airagne zaczął rzednąć, ukazując oczom szerokie prześwity pogodnego nieba. Po zawaleniu się wyziewy z wież ustały.
W księżycowej poświacie majaczyły surowe i zarazem kręte wzgórza Sewennów. Między bruzdami rozpadlin unosił się głęboki spokój.
Czar trwał ledwie chwilę, po czym znów górę wziął rozum. Kupiec bacznie spojrzał w dół, gdzie działo się coś nieoczekiwanego. Bitwa ustała, dziedziniec niemal całkowicie opustoszał. Wszyscy walczący i większość więźniów uciekli. Niektórzy jednak, zamiast wziąć nogi za pas, zgromadzili się u stóp donżonu. Co oni robią? Trzymają w dłoniach płonące pochodnie, za pomocą których podłożyli ogień pod wieże.
Ignaciowi ścisnęło się serce. Reakcja tych ludzi była jak najbardziej słuszna. Chcieli zniszczyć symbol tego, co wywołało wszystkie ich cierpienia. Tylko że jego położenie przedstawiało się tragicznie, albowiem znajdował się na samej górze.
Ściany wieży wzniesiono głównie z kamiennych bloków. Ogień łatwo się nie rozprzestrzeni. Natomiast belki, podłogi i stropy były wykonane z drewna. Pożar wybuchnie w środku i rychło przeniesie się wyżej. Ledwie podpory zostaną nadpalone, budowla się zawali.
Zatrwożony na myśl, że spłonie żywcem, Ignacio rzucił się do ucieczki. Jednakże przedtem wyjrzał jeszcze ostatni raz: pośrodku dziedzińca zauważył trzy osoby, które oddzieliły się od gromady podpalaczy. Rozpoznał Uberta, Moirę i Willalme’a. Wydawało mu się, że coś do niego krzyczą, prawdopodobnie ponaglali go do zejścia na dół. Wtem spostrzegł, jak Uberto pędzi ku podstawie donżonu, a za nim pozostała dwójka. Zamierzał pobiec mu na ratunek.
- Co wy wyprawiacie? - wrzasnął na całe gardło Ignacio. - Zatrzymajcie się!
Oni jednak nie posłuchali. Pewnie nawet go nie usłyszeli.
Głupcy! Dlaczego nie uciekają? Co zamierzają?
Rzucił się na dół ze ściągniętą twarzą. Było to jedyne rozsądne posunięcie. Nie może powstrzymać towarzyszy. Jeśli dołączy do nich w połowie drogi, przynajmniej narazi ich na mniejsze niebezpieczeństwo.
Runął po schodach na złamanie karku, gdy tymczasem z dołu unosił się coraz bardziej gęsty dym. Oczy zaczęły go piec, wszędzie wokół rozlegały się zaś głośne trzaski. Ze wszystkich stron dobiegały odgłosy pękającego drewna i syk ognia.
Kiedy dotarł do połowy schodów, pojawiły się płomienie. Strawiły wszystko, przykrywając stropy niczym wyjące girlandy. Słychać było uporczywy łoskot walącej się budowli. Dalsza droga w dół stała się trudna, nie było wszakże innego wyjścia. Ignacio nabierał coraz silniejszego przekonania, że Airagne stanie się jego grobem. Miał tylko nadzieję, że Uberto i Willalme, uzmysłowiwszy sobie niebezpieczeństwo, zrezygnują z ocalenia go.
Posuwał się tuż przy ścianie ku niższym rzędom schodów, aż wreszcie udało mu się dostrzec parter. Wydawał się jeszcze bardzo daleki, kupiec nie miał jednak wyboru: musiał przeć naprzód. Łomot pożaru go ogłuszał, żar był nie do zniesienia.
Następnie poprzez rumor dotarł do niego czyjś głos. Rozpoznał go: był to głos wołającego Uberta. Ujrzał, jak syn wyłania się z chmury dymu, kilka kroków dalej, zaledwie trochę niżej.
Rzucił się ku niemu, lecz nagle drewniane stopnie zadrżały, ustąpiły i schody tąpnęły.
Zaskoczony Ignacio wpadł do szczeliny, która otwarła się pod jego stopami. Zdołał się uchwycić belki, ratując życie, po czym pośliznął się i rąbnął na ziemię. Podniósł się powoli; był potłuczony, lecz cały.
Trafił do izby pod schodami, pomieszczenia, na które wcześniej nie zwrócił uwagi. W tym miejscu pożar się nie rozprzestrzenił, ale dym przedzierał się już przez połamane deski nad jego głową.
Rozejrzał się dokoła. Znajdował się w czymś w rodzaju pracowni, pośrodku której dostrzegł okrągły stół zastawiony szklanymi naczyniami i rurkami; wzdłuż ścian biegły uginające się od ksiąg półki.
To muszą być księgi, o których wspominał Lusignan! Ignacio podszedł do regałów i przebiegł pożądliwym wzrokiem po grzbietach tomów. Wyjął kilka z nich i pospiesznie przeczytał tytuły oraz imiona na kartach tytułowych. Większość napisano po łacinie, inne po arabsku. Rozpoczął
od tych ostatnich, kartkując z furią i zdziwieniem dzieła księcia alchemika Chalida ibn Jazida, przekłady z greki autorstwa Hunajna ibn Ishaka, Siedemdziesiąt ksiąg Dżabira ibn Hajjana, znanego jako Geber. Następnie dostrzegł Księgę tajemnic i Księgę ałunów i soli Abu Bekr Muhammada ibn Zakarijji zwanego ar-Razim, List słońca do księżyca przybywającego i Tabula chemica Muhammada ibn Umail al-Tamini, znanego także pod imieniem Senior Zadith. Rozpoznał Drogę mędrca Maslamy ibn Ahmada al-Magriti oraz Cząstki złota Ibn Arfa Rasa. A było ich o wiele więcej. Miał przed sobą bezcenny skarb.
Nie dbając o silne bóle wywołane upadkiem, zaczął wyciągać z półek tyle ksiąg, ile tylko zdołał, układając je jedna na drugiej w rozpaczliwej próbie ocalenia ich przed płomieniami. Kiedy już był obładowany dużo większą liczbą tomów niż zdołałby unieść, usłyszał, że otwierają się boczne drzwi. Był to Uberto! Odszukał go.
Ojcze, co robisz? - zapytał chory ze zmartwienia młodzieniec. - Sądzisz, że to odpowiednia pora, by myśleć o księgach?
Już idę - odparł Ignacio, podtrzymując chwiejącą się stertę tomów.
W tej samej chwili zjawili się także Willalme i Moira.
Prędko, musimy stąd iść! - ponaglił Francuz. - Poza tą izbą wszystko płonie!
Kupiec ponownie skinął głową, oddalając się powolutku, by nie stracić cennego łupu. Wyglądał tak, jakby ktoś rzucił na niego urok, nie był zdolny ocenić powagi położenia. Uberto chwycił go za ramię i mocno nim potrząsnął, zrzucając kilka ksiąg. Wtedy Ignacio wyrwał się z owego rodzaju sennowłóctwa i pozwolił się odciągnąć, nie spuszczając wszakże z oczu tomów, które spadły. Znalazłszy się na zewnątrz, znów w płomieniach, ledwie zdołał odzyskać panowanie nad sobą.
Dotarli na parter cali i zdrowi. Na posadzce drogę zastawiały zwały płonącego gruzu. Skrzypienie belek zapowiadało zawalenie się całej konstrukcji. Należało natychmiast znaleźć drogę ucieczki.
Przejdźmy przez podziemia! - podsunęła Moira.
Tędy - odrzekł kupiec, wskazując właz.
Prześliznęli się przez dziurę i zagłębili w podziemiach Airagne. Przemierzyli w odwrotnym kierunku korytarz, który poprzednim razem doprowadził Ignacia i Willalme’a do wnętrza donżonu, aż zawędrowali do pomieszczenia, w którym znajdował się posąg Melusiny. Tutaj na szczęście wyziewy ethelie i zawalenie się wież jeszcze nie wyrządziły szkód, trzaski dobiegające z góry stanowiły wszakże zapowiedź rychłego runięcia murów.
Moira dostrzegła wyjście, toteż wkrótce nareszcie wychynęli na powierzchnię. Znajdowali się poza zamkiem, w lesie.
W pobliżu pasły się trzy konie: Jaloque, deresz i biały ogier Filipa.
Spoglądali bez słowa na odległy zarys donżonu pożeranego przez płomienie. Spowijał go głęboki i bezlitosny mrok nocy. Tajemnica Airagne zniknie na zawsze.
Oddalmy się stąd - powiedział Ignacio z nutką zawodu.
Gdy wyszli z lasu, ruszyli na piechotę wyboistą ścieżką, dopóki nie dało się posuwać dalej konno. Ignacio dosiadł deresza, zabierając ze sobą worek z księgami, które zdołał ocalić. Uberto wraz z Moirą usadowili się na grzbiecie Jaloque’a, tymczasem Willalme wskoczył na białego rumaka Filipa, który został bez pana. Nim puścili się galopem, usłyszeli w oddali ujadanie. Z krzaków wyłonił się powalany sadzą wielki czarny pies i pobiegł ku nim z wywieszonym językiem. Moirze wyrwał się okrzyk radości; zeskoczyła z siodła i pogłaskała psa. Zwierzę zaszczekało, po czym podreptało uradowane wokół Uberta.
Młodzieniec uśmiechnął się, mówiąc:
Dobrze, dobrze. Zabieramy cię ze sobą, psisko.
Ruszyli dalej na zachód. Byli zmęczeni, wygłodniali i wyczerpani przejściami, pragnęli więc jak najrychlej znaleźć nocleg, gdzie mogli się pokrzepić.
Z pierwszym brzaskiem, podczas gdy zbocze zaczynało łagodnieć, spostrzegli kolumnę żołnierzy podążających za karocą. Obok pojazdu jechał Humbert z Beaujeu.
Ignacio spiął konia i popędził w stronę mężczyzny, kompani zaś poszli w jego ślady. Namiestnik pozdrowił go gestem.
Właśnie się zastanawiałem, co się z wami stało, monsieur - powiedział.
Ścieżki w tych górach są kręte - usprawiedliwił się kupiec. - Pewnie zeszliśmy w dół innymi drogami.
Miło mi was znów widzieć. - Na twarzy Humberta pojawił się przyjazny uśmiech. - Nadal nie potrafię pojąć niektórych wypadków, myślę jednak, że tak czy inaczej wszyscy jesteśmy waszymi dłużnikami.
Jesteście zbyt łaskawi, mój panie. Czego dokładnie nie rozumiecie z tego, co się wydarzyło?
Pan na Beaujeu wahał się przez chwilę, po czym zdecydował się odpowiedzieć:
Dręczy mnie pewna okrutna wątpliwość. Nie pojmuję, dlaczego część królewskiego wojska wybrała służbę u hrabiego Nigreda.
Tajemnica, rzekłbym, łatwa do wyjaśnienia. Wystarczy przepytać żołnierzy. - Kupiec zerknął nań spod oka, z odrobiną złośliwości. - Nie wyobrażacie sobie, kim w rzeczywistości jest hrabia Nigredo, zgadza się?
Absolutnie - odparł Humbert, marszcząc czoło. - Zresztą nawet biskup Fulk tego nie wiedział.
Biskup Fulk... - mruknął Ignacio. - Prawie o nim zapomniałem. Jak skończył Jego Wielebność?
Namiestnik machnął lekceważąco ręką.
Po zawaleniu się wież uciekł z podkulonym ogonem, razem ze swoją zdziesiątkowaną jazdą. Pomyliłem się co do niego. Sądziłem, że przybył na ratunek królowej, tymczasem zżerała go niezdrowa ciekawość co do Airagne. Wspominał o jakichś złotych skudach, nic poza tym.
Wiecie, jacy są prałaci, nigdy nie wyjawiają celów swoich machinacji...
W pełni się z wami zgadzam. Ale wy nie jesteście mniej zagadkowi, monsieur. Tak na początek, nie znam waszego imienia. Odezwaliście się do mnie, nie dbając o przedstawienie się.
Po prawdzie to wy rozpoczęliście rozmowę - uśmiechnął się Ignacio.
Widzicie? Nadal pozostajecie zagadkowi. Sam się jeszcze nie zorientowałem, czy wasze zachowanie mnie bawi, czy drażni... Dalej, wyjawcie mi swoje imię i opowiedzcie, co porabialiście w Airagne.
Ignacio już miał coś odrzec, gdy z wnętrza karocy dobiegł niewieści głos:
Humbercie, z kim rozmawiacie? - Zasłony karety rozsunęły się, ukazując twarz królowej. - Ach, z tym Hiszpanem - dodała dama, wcale tym nie zachwycona.
Rozprawialiśmy właśnie o tym, co się stało, Wasza Wysokość - wyjaśnił namiestnik.
Wpuśćcie tego człowieka do mojej karocy - rozkazała Blanka. - Chcę mu zadać parę pytań.
Jak sobie życzycie, Wasza Wysokość. - Humbert skinął na kupca, aby podjechał bliżej do karety.
Ignacio zeskoczył z konia i wsiadł do karocy. Królowa spoczywała na siedzeniu wyściełanym czerwonym aksamitem, lecz nie była sama. W kącie przycupnął skulony kardynał od Świętego Anioła, niczym drzemiące dziecko. Sądząc po wyrazie twarzy, był pogodny.
Myślałem, że zastanę Waszą Wysokość w towarzystwie hrabiego Szampanii - odezwał się kupiec bez obawy, że wyda się zuchwały.
Ulotnił się, jak tylko mógł - westchnęła Blanka.
Ignacio nachmurzył się. Miał ponurą minę, którą podkreślały jeszcze otarcia na twarzy, jakich nabawił się w czasie ucieczki z donżonu.
Blanka zmierzyła go zimnym wzrokiem.
Dobrze wiem, kim jesteście, Ignacio Alvarez - oznajmiła w końcu. - Zasięgnęłam języka na wasz temat, jeszcze zanim przybyliście do Airagne.
Kupiec udał, że mu to schlebiło.
Ja natomiast wiem, kim wy jesteście, pani.
Po raz drugi w ciągu kilku godzin Blanka poczuła pełen szacunku lęk przed tym człowiekiem.
Co przez to rozumiecie? - zapytała.
Rozmowa została przerwana, gdy karocą szarpnęło na wyboistej drodze. Podróżni podskoczyli. Frangipane wydał pomruk, jakby miał się obudzić, po czym przewrócił się na bok i ponownie pogrążył we śnie.
Jak tylko wszystko wróciło do normalności, Ignacio odrzekł:
Zacząłem żywić pierwsze podejrzenia jakieś dwa tygodnie temu, kiedy natknąłem się na obóz Archontes. Wśród ich oddziałów zauważyłem żołnierzy należących do wojsk królewskich. Nosili regularne barwy i byli zbyt liczni, aby można było ich wszystkich uznać za dezerterów. - Przymknął oczy, szykując się do końcowej kwestii. - Żołnierze króla Francji to nie są zwykli najemnicy i niełatwo ich przekupić: słuchają wyłącznie rozkazów monarchy, jego bezpośrednich podwładnych i oczywiście... królowej.
Pierś Blanki zafalowała.
Imputujecie jakieś niedorzeczności. Nawet jednak gdyby to była prawda, nie ma dowodów ani świadków, którzy mogliby to potwierdzić.
Istnieje wyjaśnienie na wszystko. Wsie napadnięte przez Archontes zostały zrównane z ziemią, ich mieszkańcy zaś uprowadzeni bądź zabici. Nieliczni ocalali wybrali milczenie ze strachu. Inni z kolei siedzieli cicho, ponieważ sprawy i tak miały się obrócić na ich korzyść.
Wymordowanie katarów działa na korzyść wszystkich, poczynając od katolickich duchownych.
A jak wytłumaczycie zdradę królewskich żołnierzy? - zapytała królowa, niespokojnie trzepocząc rzęsami.
Ignacio powstrzymał fałszywy uśmiech. Blanka drżała pod maską surowości. Z pewnością nie ze strachu, lecz z gniewu. Sieć utkana z jej oszustw właśnie się rozpruwała, ona zaś nie potrafiła utrzymać osnowy w nienagannym stanie.
Nie było żadnej zdrady, Wasza Wysokość - oświadczył kupiec. - Ci żołnierze w dalszym ciągu służyli Koronie, reprezentowanej przez was, pani. Nakłoniliście ich, żeby maszerowali pod sztandarami Czarnego Słońca i bronili zamku Airagne. Uczynili to bezzwłocznie, gdyż taka była wasza wola. Czyich innych rozkazów mieliby słuchać? - Skrzyżował ramiona, skupiony. - W gruncie rzeczy wszystko odbyło się w sposób „bezbolesny”. Historia z uprowadzeniem to komedia, wasi żołnierze zaś wierzyli, że nadal prowadzą krucjatę przeciw heretykom, którą przedsięwzięliście u boku zmarłego męża. Chodziło po prostu o zmianę miejsca ich stacjonowania i zmuszenie ich do współdziałania z innymi wojownikami.
Spojrzenie Blanki stało się jeszcze bardziej jadowite.
Powiedziano mi, że jesteście przebiegłym człowiekiem, Ignacio Alvarezie. Powinnam była kazać was zabić.
Kupiec wzruszył ramionami.
Och, ależ próbowali, Wasza Wysokość. I to nie raz.
Tylko tyle wystarczyło zatem, żebyście odkryli oszustwo?
Na właściwą drogę naprowadziło mnie kilka szczegółów. Po pierwsze, obecność starego mnicha, Giliego z Grandselve. Musieliście się nim posłużyć na wiele sposobów. Jako posłańcem i jako szpiegiem, przede wszystkim zaś jako alchemikiem. Kiedy umarł, dostrzegłem na waszej twarzy żal, ale także cień gniewu. Było jasne, że straciliście poparcie ważnego sługi. To utwierdziło mnie w podejrzeniach: starzec nie był waszym dozorcą, lecz wspólnikiem. Dokładnie tak samo jak Tybald z Szampanii.
Z początku Tybald nic nie wiedział - sprostowała Blanka. - Sama go wezwałam, kiedy już znalazłam się w Airagne. Dopiero upewniwszy się, że mogę się nim posłużyć, wtajemniczyłam go w sprawę. Lepiej było zyskać jego przychylność, zamiast pozwolić mu spiskować razem z baronami zbuntowanymi przeciw Koronie.
Tymczasem kardynała od Świętego Anioła pozostawiliście w niewiedzy.
Biedny Romano Frangipane... - Królowa zachichotała z politowaniem. - Musiałam to uczynić. On pozostaje wierny Rzymowi, nie mnie. Jego eminencja naprawdę wierzył, że uprowadził nas hrabia Nigredo. Podobnie zresztą jak Humbert z Beaujeu.
Właśnie, Humbert z Beaujeu. Był o tym przekonany do tego stopnia, że planował ucieczkę, aby móc was uwolnić.
To bardzo rycerskie z jego strony, ale niezbyt mądre - zauważyła Blanka. - Romano i Humbert nic nie wiedzą o moich planach. Wybrałam się z nimi w podróż, udając, że zamierzam wziąć udział w synodzie w Narbonne, podczas jazdy zaś kazałam im podać napój usypiający. Następnie zarządziłam zmianę szlaku i wyprawiłam posłańców, aby większa część wojsk dołączyła do mnie w Sewennach, w umówionym miejscu. Stamtąd powiodłam armię do Airagne. Po przebudzeniu obaj moi towarzysze podróży byli już zamknięci w zamku, niczego nieświadomi. Powiedziałam im, że porwał nas hrabia Nigredo i że jesteśmy uwięzieni
w nieznanym miejscu. Oczywiście uwierzyli mi na słowo.
Nie mam nic do dodania, Wasza Wysokość - skwitował Ignacio. - Bez wątpienia doskonały z was strateg. Zachowaliście siłę waszego ojca, Alfonsa VII Kastylijskiego, i pokrętność Plantagenetów, z których pochodziła wasza matka. Przynosicie zaszczyt obydwu rodom, jeśli można tak powiedzieć. - Spojrzał jej w oczy. - Jeżeli wolno, chciałbym wam zadać jedno pytanie.
Myślę, że po dowodzie tak ogromnej przenikliwości przysługuje wam to prawo.
Dobrze więc, dlaczego to zrobiliście?
Na te słowa po twarzy królowej przemknął cień.
Sądzicie, że łatwo mi samej zachować jedność królestwa Francji? Wspierając heretyków, hrabiowie z Południa zawarli religijne przymierze przeciwko Koronie. Jakby tego było mało, po śmierci mojego męża francuscy baronowie zbuntowali się przeciw mnie, skupiając się wokół księcia Mauclerca. Nawet nie wyobrażacie sobie moich wysiłków w celu zachowania neutralności Anglii w tej sprawie.
Zwróciliście się zatem do Airagne, próbując rozwiązać wasze kłopoty. Ale jak się o niej dowiedzieliście?
Zawsze zasięgam języka o moich wrogach albo o tych, których za takowych uważam. Należy do nich ród Lusignanów. Wypytując o członków ich rodziny, odkryłam tajemnicę messer Filipa i Airagne. Korzystając zaś z jego nieobecności, posłużyłam się nim. Dzięki Archontes podbiłabym Langwedocję, a ich złotem przekupiłabym armie zbuntowanych baronów. W dodatku udając, że mnie porwano, wprowadziłabym w błąd wszystkich moich wrogów.
Dlaczego działaliście sami?
Nie mogę ufać nikomu, nawet mężnemu Humbertowi z Beaujeu - westchnęła dama. - On broni mnie wyłącznie z obowiązku, zawsze jednak mną pogardzał. Nie mogłam również go uwolnić: jego uwięzienie pozwoliło mi przejąć całkowitą władzę nad wojskiem.
Ignacio pojął, że ma przed sobą niezrównaną intrygantkę, równie przebiegłą co bezlitosną. Przypomniał sobie pewien epizod, który wydarzył się dziesięć lat wcześniej, kiedy Blanka i jej mąż Ludwik jeszcze nie rządzili. W owym czasie Ludwik był delfinem Francji i znajdował się po drugiej stronie kanału La Manche. Toczył z Anglikami walkę o odzyskanie spuścizny, której odmawiano jego małżonce. Po ciężkiej klęsce poniesionej w bitwie Blanka zwróciła się do jego ojca, króla Filipa Augusta, aby wysłał do Anglii oddziały z odsieczą. Spotkawszy się z odmową, zagroziła, że odda w zastaw synów każdemu, kto mógłby sfinansować zamorską wyprawę z odsieczą. W końcu determinacja synowej popchnęła Filipa Augusta do działania.
Zamek Airagne stanowił dla was znakomite źródło, czyż nie? - rzekł kupiec, starając się zamknąć temat.
A mój siostrzeniec Ferdynand wiedział to aż za dobrze, zapewniam was. On i ten jego cały spowiednik Gonzalez z Palencii mają oczy i uszy wszędzie - wyznała Blanka, przygryzając dolną wargę. - Król Kastylii nie przysłał was tu po to, żeby mnie ocalić, lecz żeby mi zaszkodzić. Co wam się wydaje? Jego pozorna obojętność na kwestię francuską to w rzeczywistości cichy szantaż: przez lata musiałam kupować jego neutralność, zasilając królewską kiesę, powstrzymując go przed zawarciem przymierza z Aragonią i przed rozszerzeniem jego wpływów poza Pireneje, na moje królestwo.
Niedaleko pada jabłko od jabłoni - skwitował Ignacio. - W końcu przejmując władzę nad
Airagne, zesłaliście nędzę i zniszczenie na tysiące rodzin.
Na waszym miejscu zmyłabym z twarzy ów wyraz politowania. - Królowa spojrzała nań groźnie. Znów była niepokonana i wojownicza. - Jeśli sądzicie, że puszczę was wolno, abyście rozpaplali wszystko na cztery strony świata, grubo się mylicie.
Jestem waszym najmniejszym zmartwieniem, pani - zlekceważył jej słowa, nie tracąc rezonu.
Królowa sprawiała wrażenie zaskoczonej.
Kto jeszcze mógłby odkryć prawdę?
Na początek wasz namiestnik. - Ignacio pochylił się ku swej rozmówczyni, ciągnąc poufałym tonem: - Dokładnie w tej chwili Humbert z Beaujeu szykuje się do przesłuchania żołnierzy. Bardzo go ciekawi, kto nimi dowodził w czasie waszego rzekomego uwięzienia. Wyobrażacie sobie jego zmieszanie, kiedy usłyszy od swych ludzi, że nigdy nie przestali wykonywać waszych rozkazów: wyjawią mu, że po synodzie w Narbonne rozkazaliście królewskiemu wojsku, aby odeskortowało was aż do Sewennów, gdyż zamierzacie się osiedlić na zamku Airagne. Tu zaś, zgodnie z poprzednimi ustaleniami, zwerbowaliście kolejnych żołnierzy, dawnych zwolenników Lusignana, płacąc za ich przychylność skudami z alchemicznego złota. Postępując w ten sposób, dzięki wspólnictwu Giliego z Grandselve „wskrzesiliście” Archontes i wcieliliście ich do swojej armii.
Byłoby krępujące, gdyby Humbert się o tym dowiedział. Straciłabym jego poparcie. - Blanka nachmurzyła się znienacka, zmartwiona. - Jak suponujecie rozwiązać ten kłopot? - zapytała, sama zdumiona tym, że prosi nieznajomego o radę.
To proste - odparł kupiec, zadowolony z takiej zmiany postawy. Jeśli dobrze się zastanowić, to przecież on naprowadził królową na podobne rozważania. Zaplanował wszystko, jeszcze zanim wsiadł do karocy, aby chronić siebie. - Powiedzcie mu, że hrabia Nigredo wam groził i że nie mogliście postąpić inaczej. Powiedzcie, że zostaliście zmuszeni wydawać takie rozkazy własnemu wojsku, jakie wam narzucił.
W istocie to by rozwiązało sprawę - rzekła. - Oboje jednak wiemy, że mija się z prawdą: to ja sprawowałam władzę nad Airagne. Na dodatek Humbert nie spotkał żadnego hrabiego Nigreda. Powinnam oskarżyć kogoś innego zamiast siebie, tylko kogo? Z pewnością nie Tybalda, tym bardziej nie kardynała Frangipanego.
Napawając się zgryzotą królowej, Ignacio uniósł brwi z porozumiewawczą miną.
Jeżeli o mnie chodzi, to Filip z Lusignan zawsze był hrabią Nigredem. Nikt nigdy nie zajął jego miejsca. Wystarczy powiedzieć, że uprowadzili was jego siepacze. Zresztą to wy rozkazaliście spalić go na stosie.
Istotnie. Zwykłam pozbywać się osób, które stoją mi na drodze, ten człowiek zaś niósł ze sobą zagrożenie. Chciał odzyskać Airagne.
Wszystko szło zgodnie z jego przewidywaniami. Kupcowi nie pozostało nic innego, jak popchnąć królową ku najbardziej oczywistemu rozwiązaniu.
Mogę zaświadczyć, że widziałem szczątki hrabiego Nigreda, to znaczy Lusignana. Zeznamy, że jego ludzie go zdradzili i spalili żywcem, tuż zanim Humbert przybył mu na ratunek. Aby rozwiać podejrzenia co do waszej osoby, wystarczy, że potwierdzicie tę wersję.
Tylko że Humbert nie był obecny przy żadnym stosie - sprzeciwiła się rozsądnie Blanka. - Potrzeba namacalnych dowodów, jeśli chcemy rozwiać wszelkie wątpliwości.
Przewidzieliście to. - Ignacio poszperał w sakwie. - Weźcie to. - Wręczył jej złoty wisior. - Miał go na szyi messer Filip. Znalazłem go przy jego zwęglonych szczątkach.
Wygląda jak pogański amulet... - królowa obejrzała dokładnie klejnot, po czym otworzyła szeroko oczy. - Przedstawia pająka z zakrzywionymi odnóżami. Jest identyczny jak ten wybity na skudach z Airagne.
To herb hrabiego Nigreda. Każdy żołnierz go rozpozna. Waszym zdaniem to wystarczający dowód?
Oczy Blanki rozbłysły blaskiem zadowolenia.
Wystarczający, bez wątpienia.
Swoim postępkiem Ignacio zapewnił sobie ocalenie.
Ten wisior ma swoją cenę, pani - podsunął, zanim byłoby za późno. Nie mógł się doczekać, by wyswobodzić się z uścisku tej przerażającej modliszki.
Powiecie mi łaskawie, jaką?
Moje bezwarunkowe uwolnienie.
Niech będzie - zgodziła się królowa. - Przekażcie moje pozdrowienie drogiemu siostrzeńcowi Ferdynandowi.
Możecie na mnie liczyć.
Kupiec z Toledo pożegnał się z szacunkiem. Wysiadłszy z karocy, udzielił Humbertowi z Beaujeu zwięzłych wyjaśnień co do wydarzeń dotyczących Airagne. Jego rekonstrukcja wypadków, równie przekonująca co kłamliwa, idealnie przystawała do wersji przedstawionej następnie przez Blankę.
Mogąc swobodnie odejść, Ignacio skinął na swych towarzyszy i oddalił się od królewskiego orszaku, który z pewnością zmierzał do Paryża.
Ledwie kupiec i jego towarzysze opuścili orszak królewski, niebo zasnuły chmury i rozpętała się gwałtowna burza. Znaleźli schronienie w gospodzie, która wznosiła się na skraju doliny.
Pod werandą stał jakiś mężczyzna. Był to osobnik o wyglądzie wieśniaka, zrośniętych brwiach i krzaczastej brodzie sięgającej aż do oczu. Spoglądał znudzony na krople deszczu, przesuwając źdźbło słomy między zębami. Ujrzawszy czwórkę nieznajomych, wyrzucił słomkę i roześmiał się grubiańsko.
A wy skąd się tu wzięliście? - zapytał. - Z pewnością to nie jest dobry dzień na podróżowanie. - Wskazał niebo gestem pełnym potępienia. - Jak nie przestanie lać, w tym roku znów pognije część zbiorów.
Szukamy noclegu - rzekł Ignacio, zdejmując przemoczony kaptur.
Rozgośćcie się, proszę - odparł mężczyzna, nie zaszczyciwszy go więcej spojrzeniem. Utkwił wzrok gdzie indziej, w deszczu.
Z kuchni wyłoniła się nieduża pulchna kobiecina i powiodła ich po skrzypiących schodach, pozostawiając za sobą smugę korzennych woni. Po dotarciu do dużej izby na piętrze wskazała im rząd sienników przedzielonych zasłonami i drewnianymi przepierzeniami.
Tymczasem Willalme zaprowadził konie do stajni, aby je rozsiodłać. Akurat wtedy z kieszeni w siodle należącym do Lusignana wypadły dwa listy. Wprawdzie Francuz, pod wpływem usilnych nalegań Ignacia, nauczył się w tych latach czytać i pisać, nie władał jednak łaciną. Cała treść tekstów mu więc umknęła, chociaż znaczenie niektórych słów wzbudziło jego niepokój. Ruszył zatem do gospody, aby pokazać swe odkrycie przyjacielowi.
Kupiec wziął od Willalme’a listy i obejrzał w świetle kominka. Posępniał coraz bardziej z każdym przeczytanym wersem. Na widok owych słów niemal zakręciło mu się w głowie i musiał ze sobą walczyć, by nie poddać się fali rozpaczy. Były to dwa listy, napisane przez Filipa do biskupa Fulka i do ojca Gonzaleza: ściśle tajne wiadomości. Obydwa zawierały ten sam tekst. Kupiec zatrzymał wzrok przy niektórych wersach:
„...jako że uznany za człowieka niewiernego i skłaniającego się ku heretyckim doktrynom, a tym bardziej nieposłusznego wobec władzy kościelnej i zaleceń Świętego Kościoła Rzymskiego, doradzam Waszej Wielebności wzięcie pod uwagę tych słów i rozpatrzenie możliwości zastosowania wobec mistrza Ignacia Alvareza z Toledo surowych środków, unikając szkodliwego wpływu, jaki mógłby on wywrzeć na dworze Ferdynanda...”
Oślizły wąż. - Ignacio zmiął obydwa listy i cisnął ze złością do kominka. W ciągu paru chwil zostały otoczone i pochłonięte przez płomienie. - Na szczęście zginął, zanim zdążył wysłać te wiadomości.
Usiadłszy w złym humorze przy stole, gdzie czekały nań gorąca strawa i flaszka czerwonego wina, kupiec usiłował odsunąć od siebie posępne myśli, lecz mu się to nie udało. Zastanawiał się, dlaczego Lusignan napisał owe listy i czy zrobił to na czyjeś żądanie. Ojciec Gonzalez i biskup Fulk to dwaj budzący trwogę prałaci, toteż na samą myśl, że jeden z nich - albo nawet obaj - poprosił Filipa, by zasięgnął języka na jego temat, zaczynał odczuwać lęk.
Pomyślał o stosie, zwęglonym na szczycie donżonu. Teraz obraz ów roztaczał się przed jego
oczami żywy, realny i przerażający. Na poczerniałym palu mógł zobaczyć wyraźnie samego siebie, odmalowanego w obłąkańczym krzyku.
To się nigdy nie powinno wydarzyć! W przyszłości będzie bardziej ostrożny, będzie się trzymał z dala od dworów i prałackich siedzib, odsunie się i będzie wiódł spokojne życie na łonie rodziny. W gruncie rzeczy posiadał wystarczające bogactwa, by żyć w dostatku.
„Dość przygód i szalonych poszukiwań”, powiedział sobie. „Dość niedorzecznych niebezpieczeństw”.
Musi przestać. Czeka nań żona Sibilla.
Czeka od zawsze.
Oddaliwszy od siebie obawy, przysunął się do stołu z nową nadzieją. Siedzący naprzeciw towarzysze podróży uśmiechnęli się uspokajająco.
W ciągu kolejnych dni posuwali się na północ, mijając lenna hrabstw Tuluzy. Szukając bezpiecznego szlaku wiodącego do Hiszpanii, znaleźli kamienistą ścieżkę wydeptaną przez pielgrzymów, którzy podążali do Santiago de Compostela. Dotarli nią do osady Conques, gdzie zatrzymali się na krótki, acz decydujący postój. W miejscu tym przechowywano relikwie świętej Foy, męczennicy cudotwórczym. Słońce, które znów zaczęło świecić, zalewało blaskiem wytworne płaskorzeźby wyryte na fasadzie świętej budowli.
Podczas gdy Ignacio i Willalme odeszli na bok, by porozmawiać, Uberto usiadł wraz z Moirą w cieniu buka.
Rozmyślał o twarzy Galiba, o więzieniu w Montsegur, o przyrzeczeniu danym Corbie z Lanty, o zabójstwie Kafira i o spotkaniu z tajemniczą przeoryszą od Świętej Lucyny. Cień Airagne, który aż do tej pory zaciemniał splot wydarzeń, całkowicie się rozwiał. Mimo to nadal dręczył go jakiś lęk. Dobrze wiedział, w czym rzecz.
Kiedy Uberto bił się z myślami, dziewczyna spoglądała nań pytającym wzrokiem. Młodzieniec zachwycał się tym widokiem, jednocześnie ogarniał go niepokój. Uczucia, jakich doznawał, czyniły go bezbronnym.
Jak tylko przekroczymy Pireneje, odwiozę cię do Katalonii, gdzie jak mówiłaś, mieszkają twoi krewni - oznajmił z ponurą miną. Chciałby użyć zupełnie innych słów, lecz nie potrafił się wysławiać ani wyrażać własnych myśli. Chociaż odznaczał się pewnością siebie i aż nazbyt wielką zdolnością rozumowania, nie był w stanie poruszać niektórych tematów. Pragnął Moiry, pragnął jej całym sobą, nie był jednak zdolny do uzewnętrzniania własnych uczuć. Mógłby po prostu ją przynaglić, aby poszła za nim, i zmusić do małżeństwa, jak zwykło to czynić wielu mężczyzn, i doskonale o tym wiedział. Nikt nie miałby mu tego za złe. Tylko że ona jest istotą wolną. Nie zmusiłby jej do niczego podobnego.
Moira uczepiła się jego ramienia. Nie odpowiedziała. Aż nadto wymowny gest.
Chyba że... - dodał Uberto.
Drgnęła nieznacznie.
Chyba że?
Chyba że chcesz zostać ze mną - odparł, wypowiadając całe zdanie jednym tchem.
Dziewczyna ciągle się w niego wpatrywała, z włosami rozwiewanymi przez wiatr. Pogładziła
go po twarzy w milczeniu, wreszcie zgodziła się pełna radości.
Znajdujący się nieco dalej Willalme przysunął się do Ignacia z nader poważną miną. Wydawał się zdeterminowany, ale także bardzo zasmucony.
Przyjacielu - rzekł - nadszedł dla mnie czas wyruszyć w drogę.
Kupiec długo mu się przyglądał wzrokiem pełnym łagodności. Dawno już przewidział taką decyzję.
Jesteś pewien tego, co mówisz? - Z każdej zgłoski przebijał frasunek.
Muszę odnaleźć spokój - odparł Francuz, wpatrując się w towarzysza swymi niebieskimi oczami. - Spokój wewnątrz siebie.
Kupiec tylko skinął potakująco głową. Czuł, jak coś ściska go w żołądku, co w pewnym sensie wzbudziło w nim radość. Był to dowód uczucia, jakim darzył Wilialme’a. Przypomniał sobie, kiedy spotkał go po raz pierwszy, wiele lat wcześniej, i ocalił mu życie. Od tamtej pory Francuz zawsze trwał u jego boku niczym cień, mądry i cichy przyjaciel. - Wiesz przynajmniej, dokąd pójść?
Tak.
Idź więc, nie będę cię zatrzymywał. - Ignacio objął go, tak jak człowiek obejmuje syna, kiedy boi się, że nigdy więcej go nie zobaczy. Przytulił go mocno, ukrywając smutek. - Odnajdź swój spokój, przyjacielu. Odnajdź go także dla mnie.
Twój spokój łatwo osiągnąć - szepnął Francuz. - Jest przed tobą, chociaż nigdy tego nie dostrzegałeś.
Willalme odszedł owego letniego dnia i podążył kamienistymi ścieżkami skąpanymi w południowym słońcu.
Mimo całego wysiłku nie potrafił sobie przypomnieć, kiedy ostatni raz płakał.
Ferdynand III kastylijski mościł się na krześle z poręczami, próbując znaleźć jak najwygodniejszą pozycję. Czuł się skrępowany. Jego twarz, muskana drżącym blaskiem kaganka, sprawiała wrażenie wyjątkowo bladej. Monarcha wbił wzrok w list sporządzony przez Ignacia Alvareza. Otrzymał go tego dnia od posłańca, który przybył z Mansilla de las Mulas, gdzie znajdowała się posiadłość kupca.
W swoim tekście Alvarez składał dość zawiłe sprawozdanie z tego, co odkrył we Francji podczas letnich miesięcy. Słowa, niejasne tylko z pozoru, odnosiły się wyraźnie do rzeczywistych wydarzeń, chociaż nie wspominały o nich wprost. W istocie kupiec z Toledo nie chciał przekazywać gorszących twierdzeń na niczyj temat, albowiem mogły one zostać później wykorzystane przeciwko niemu. Ferdynand nie mógł mieć mu tego za złe.
Skończywszy czytać, król rzucił list przed siebie, na zasypane pergaminami skryptorium. Piętrzące się na pulpicie sterty dokumentów, gęsie pióro i kałamarze z inkaustem pogłębiały jego złożony stan ducha. Sam nie wiedział, co właściwie myśleć.
Ciszę przerwał głos siedzącego naprzeciwko dominikanina, podsuwając powód do zastanowienia:
Niewątpliwie Alvarez oddał nam ogromną przysługę. Wykroczył poza zwykłe dochodzenie i zdołał uwolnić Blankę Kastylijską. Wyciągnął nas z naprawdę ogromnych tarapatów.
Monarcha przytaknął z twarzą bez wyrazu.
Jednakże w swoim liście utrzymuje - ciągnął dominikanin - że złoto Airagne nie jest prawdziwe.
Ferdynand III zacisnął szczęki i jego twarz znów się ożywiła.
I co z tego? - zapytał. - O ile dobrze pamiętam, to samo utrzymywał mistrz Galib.
Ja natomiast żywię poważne wątpliwości w tym względzie, Wasza Wysokość. - Ojciec Gonzalez uczepił się krawędzi skryptorium, wyłaniając się nieco z półmroku. - Ten mozarab to szczwany lis, nie ufajcie mu. - Zmrużył oczy. - Gdyby tylko dało się go dokładnie przesłuchać... Rozumiecie, co mam na myśli.
Nie sądzę, żeby trzeba było podążać w tym kierunku. - W głosie króla zabrzmiała nuta niepewności. - Doradzałbym wręcz machnąć ręką. W gruncie rzeczy Alvarez może się nam jeszcze przydać.
Dominikanin westchnął zawiedziony, niczym kot, któremu zdobycz właśnie wyśliznęła się z łap. Wpatrywał się w dłonie monarchy, które wyciągnęły się ku bocznemu regałowi, gdzie spoczywała Madonna z kości słoniowej. Śledząc jego pożądliwe gesty, powiedział jakby do siebie:
Powierzyłem messer Filipowi delikatne zadanie zasięgnięcia języka na temat Alvareza, w nadziei, że znajdzie jakiś punkt zaczepienia do sformułowania aktu oskarżenia o herezję, dzięki czemu mielibyśmy pretekst, aby go przesłuchać. - Wzruszył ramionami. - Na nieszczęście Lusignan nie powrócił z wyprawy.
Ferdynand III odstawił biały posążek i wskazując list na skryptorium, rzekł:
Ze sprawozdania Alvareza wynika, że Filip z Lusignan zginął po zawaleniu się donżonu Airagne.
Kolejne kłamstwo, jak przypuszczam - skwitował złośliwie Gonzalez.
Tak czy inaczej wy też nie jesteście całkowicie szczerzy. Ukrywaliście przed nami pakt, jaki zawarliście z Lusignanem, a może i z innymi osobami. - Wzrok monarchy stał się świdrujący. - Skądinąd wiemy, że łączą was z biskupem Fulkiem z Tuluzy pewne sprawki, które starannie przemilczacie. To jest irytujące: życzymy sobie, aby powiadamiać nas o wszystkim, ojcze. Doskonale o tym wiecie.
Dominikanin wycofał się w cień.
Naturalnie, sire. Jednakże ten Alvarez...
Zostawcie tego człowieka w spokoju. W ostatecznym rozrachunku kwestię Blanki Kastylijskiej można uważać za rozwiązaną. Nasza ciotka nie zdoła skonsolidować swej władzy we Francji. I tyle wystarczy. - Monarcha przeciął powietrze suchym gestem, jakby chciał wymazać tę rozmowę. - Zapomnijmy o złocie Airagne. Są pilniejsze sprawy, o których trzeba pomyśleć. - Rozwinął na pulpicie kilka zwojów pergaminu. - Na początek skupmy się na strategii, jaką należy obrać przeciwko emirowi Kordoby...
Zrobiwszy zaciętą minę, Gonzalez podążał wzrokiem za palcem monarchy przesuwającym się po mapie topograficznej.
Przez chwilę głęboko go nienawidził. Zapragnął chwycić jego ukochaną Madonnę z kości słoniowej i roztrzaskać na tysiąc kawałków.
Dokładnie miesiąc po powrocie do Kastylii Uberto i Moira pobrali się w mozarabskim klasztorze Świętego Michała, niedaleko Mansilla de las Mulas. Był przepiękny letni poranek. Ignacio i jego żona Sibilla, w towarzystwie kilku przyjaciół, uczestniczyli w uroczystości, tak jakby otwierał się przed nimi nowy rozdział życia.
Nowożeńcy znajdowali się w głębi atrium, oboje odziani w czerwień i okryci białym welonem. Stojący przed nimi kapłan sprawował ceremonię z podniosłą radością.
Kupiec podziwiał syna z ukontentowaniem. Młodzieniec był piękny, silny, odznaczał się subtelną bystrością i właśnie poślubiał ukochaną niewiastę. Ignacia rozsadzała radość. Tkwiącą u jego boku żonę przepełniało czułe wzruszenie. Ignacio odwrócił się ku niej. Sibilla była namiętna i promienna jak hiszpańska ziemia. Zawsze taką ją widział, od kiedy się poznali. Upływające lata odcisnęły na niej piętno upartego i niezachwianego oczekiwania. Miał pełną świadomość, że ponosi za to winę, i po raz kolejny przyrzekł sobie, że nigdy więcej nie zostawi jej samej.
Gdy uroczystość zakończyła się wymianą obrączek, kapłan wziął nowożeńców za ręce i wyprowadził przed klasztor. Powietrze było ciepłe, złagodzone dźwiękami rebecu.
Schronili się przed sierpniowym słońcem pod kolumnadą.
Moira wyglądała uroczo w sukni ślubnej. Zgodnie z weselnym zwyczajem rozpuściła swe długie czarne włosy i przykryła białym welonem. Uberto długo się jej przyglądał, owładnięty głębokim uczuciem zażyłości. Dopiero wówczas uzmysłowił sobie, że zdawało mu się, jakby znał ją od zawsze. W jej oczach wyczytał to samo przekonanie. I był szczęśliwy.
Za Pirenejami, w cienistej dolinie Langwedocji, Willalme przystanął, by podziwiać krajobraz. Przed oczami, wśród delikatnych leśnych odcieni, ujrzał ruiny strawionego przez płomienie kościoła.
Wokół budowli pracowała gromadka beginek z pomocą kilku ochotników. Zamierzali ją odbudować.
Prosty obrazek, wizja pokoju. Na ów widok Willalme poczuł, jak robi mu się lekko na duszy.
Zmarszczone czoło wygładziło się.
Odnalazł to, czego szukał.
Bez dalszej zwłoki ruszył w tym kierunku.
Chociaż fabuła powieści jest całkowicie zmyślona, została naszpikowana odniesieniami politycznymi, kulturowymi i legendami dotyczącymi XIII wieku, przede wszystkim jednak zawiera sugestie, jakie mi się nasunęły w czasie zbierania dokumentacji na temat średniowiecznej alchemii, jej symbolicznych aspektów oraz jej reperkusji w dziedzinie religii, filozofii czy folkloru. Wszelkie wzmianki bibliograficzne obecne w książce, w tym Turba philosophorum, odpowiadają zatem prawdzie historycznej. Także pseudonaukowa (albo lepiej: przednaukowa) terminologia, wspominana w wielu miejscach narracji, pochodzi od spisanej ręcznie traditio, ponieważ jest uznana za użyteczną w fabule i spójną ze średniowieczną forma mentis. Na podobnych elementach opiera się autentyczna historyczność powieści, gdyby czytelnik chciał ją odnaleźć na kartach fiction. W tym względzie podział na cztery części alchemiczne (Nigredo, Albedo, Citrinitas, Rubedo), jaki podaję w powieści, świadomie odbiega od podziału rozpowszechnionego w średniowieczu, opartego jedynie na trzech podstawowych kolorach (czarnym, białym i czerwonym). Odniesienie to wywodzi się z tak zwanej Księgi Komanosa i Kleopatry, należącej do grecko-egipskiego corpus alchemicznego epoki helleńskiej i być może przekręcanej przez pewnego bizantyjskiego mnicha (patrz: Collection des anciens alchimistes grecs wydana w Paryżu w 1888 roku w opracowaniu Marcellina Berthelota). Moim zamiarem natomiast było wplecenie procesów alchemicznych w fabułę.
Zagadnienia alchemii, filozofii i antropologii kulturowej obecne w fabule splatają się w symbolicznej strukturze Airagne, która nabiera innych znaczeń. To samo dotyczy armii Archontes, której nazwa przywołuje gnostyczne doktryny Pistis Sophia i dualizm Ciemność - Materia, dające się odnaleźć zarówno w tradycji hermetycznej, jak i manichejskiej, przystając do pojęć Demiurga i Nigreda.
Co do postaci historycznych występujących w powieści, informacje biograficzne dotyczące Ferdynanda III Kastylijskiego, Pedra Gonzaleza z Palencii, Fulka z Tuluzy, Rajmunda z Pereille i Corby Hunaud z Lanty są autentyczne.
Rekonstrukcja urbanistyczno-architektoniczna Teruelu, Tuluzy i Akki zachowuje historyczne prawdopodobieństwo, tak samo jak opisy następujących budowli: mostu i zamku Andujar, twierdzy Montsegur i Sacra Praedicatio w Prouille (ale nie jej podziemia), opactwa Fontfroide i Conques.
Posłużyłem się z kolei dowolnie imieniem Galib (Galippus), postaci historycznej, o której niewiele wiadomo, poza tym, że figurowała wśród mozarabskich współpracowników Gerarda z Cremony.
Wszystkie wymienione wydarzenia historyczne są prawdziwe i udokumentowane, ze wzmiankami o Gruzji i królowej Rusudan włącznie.
Synod w Narbonne z 1227 roku rzeczywiście miał miejsce i właśnie wówczas rzucono anatemę na panów z Langwedocji, którzy wspierali katarów. Zresztą na temat separatystycznych skłonności - natury polityczno-religijnej - hrabiów Tuluzy i Foix dyskutowano już w roku 1215, na IV Soborze Laterańskim. Tak samo prawdziwa była wyprawa karna znana jako „Spalona ziemia” i ogłoszona przez biskupa Fulka, wypędzonego z Tuluzy przez ruch sprzyjający katarom, na którego czele stał hrabia Rajmund VII. Są również świadectwa istnienia bractw „Białych” i „Czarnych”.
Postępki niezdyscyplinowanych mnichów zostały opisane w ówczesnych dokumentach.
Egzorcyzmy wypowiedziane przez biskupa Fulka zaczerpnięto z pieśni 54. Carmina Burana.
Po śmierci Ludwika VIU Lwa królowa Blanka Kastylijska została sama na tronie Francji i przeżyła kryzys polityczny, jako że wystąpiło przeciwko niej wielu zbuntowanych baronów, skupionych wokół księcia Bretanii Pierre’a z Dreux, zwanego Mauclerkiem. Romano Frangipane, legat papieski, dzielnie trwał u boku regentki, robiąc wszystko, aby zapobiec upadkowi monarchii; podobnie nie oszczędzał się Humbert z Beaujeu.
Nie wiadomo, czy Blanka Kastylijska została uprowadzona, na tego rodzaju niebezpieczeństwo narażony był wszakże delfin, jej syn, przyszły Ludwik Święty. Co do królowej Francji, znane są świadectwa dotyczące jej przezwiska (Pani Hersent), jej wojowniczego charakteru i wysławianej urody, wobec której z pewnością nie mógł pozostać obojętny Frangipane. Nie ma natomiast pewności co do stosunków łączących Blankę z Tybaldem IV Szampańskim, „Księciem truwerem”, chociaż mnich kronikarz Mateusz z Paryża (Historia maior, rok 1226) nie zawahał się przekazać potomności, że Ludwik VIII został otruty przez kochanka Blanki, hrabiego Szampanii, który w annałach nosi wszakże imię nie Tybald, lecz Henricus.
Informacje o Herba diaboli i jej halucynogennym działaniu w odniesieniu do czarów są autentyczne, podobnie jak patologiczne objawy przypisywane saturnizmowi (zatruciu ołowiem).
Trzynastowieczne wzmianki o fata Melusina, kobiecie-wężu, zawarte są w legendzie o Henno Zębatym opisanej przez Waltera Mapa (De nugis curialium, IX, 2). Interesujące jest zagubione opowiadanie Helinanda z Froidmont, które powiela Vincent de Beauvais (Speculum naturale, II, 27). Z następnego stulecia pochodzi dzieło Jeana d’Arras, przekazane pod rozmaitymi tytułami, wśród których są La noble histoire de Lusignan czy Le roman de Melusine en prose, gdzie jest mowa o tym, że ród Lusignanów wywodzi się z owej fantastycznej istoty, czegoś pomiędzy czarownicą a syreną.
Starałem się odtworzyć w granicach prawdopodobieństwa obrzędy katarów (w Langwedocji zwanych texerant, jak również albigenses) oraz życia wspólnotowego beginek, które właśnie w pierwszej połowie XIII wieku zaczęły się nieśmiało osiedlać na południu Francji.
Trudno ustalić, co kryło się za murami Montsegur, obleganego i zdobywanego w latach 1243-1244 przez francuskich krzyżowców: liczące co najmniej sześć tysięcy ludzi wojsko, na którego czele stali Hugues z Arcis, dowódca Carcassonne, i Piotr Amiel, arcybiskup Narbonne. Było to wydarzenie dramatyczne, w którym religijne ideały stały się pretekstem do tego, by dać upust nietolerancji i ludzkiej brutalności. W owych czasach twierdza dawała schronienie wspólnocie złożonej z jakichś pięciuset osób, z których część zamieszkiwała jaskinie umiejscowione przy fundamentach zamku.
Zanim mieszkańcy Montsegur zostali pojmani i spaleni na stosie (włączając w to Rajmunda z Pereille, kasztelana, i jego rodzinę), mówi się, że dzięki pomocy Pierre’a-Rogera z Mirepoix grupa katarskich zbiegów zdołała zmylić czujność krzyżowców i wynieść z twierdzy równie cenny co tajemniczy skarb, wydarłszy go ze szponów arcybiskupa Amiela, ale jednocześnie sprawiła, że na zawsze zniknął z historii. Oto dlaczego katarów uważano często, między innymi, za ostatnich depozytariuszy Świętego Graala. Legenda o Kamieniu Światła jest więc autentyczna, chociaż przy obecnym stanie badań mediewistycznych nie sposób ustalić, co to dokładnie było. I być może nigdy się tego nie dowiemy.
Moje pierwsze podziękowanie składam Ignaciowi z Toledo. Spotkałem go tylko raz, w przelocie, na kartach pewnego eseju historycznego albo może powieści przygodowej. Natknięcie się na tego rodzaju postać zawsze wywołuje nieprzewidziane skutki. Szczególne podziękowania niechaj przyjmie następnie Leo Simoni, bez którego rad prawdopodobnie straciłbym siły i zapał do pisania przed ukończeniem dwudziestu lat. Dziękując, proszę o wybaczenie, że nigdy nie zrozumiałem go do głębi. Zresztą często mam wrażenie, że od ukochanych osób dostaję o wiele więcej niż jestem w stanie im dać. Dotyczy to przede wszystkim moich rodziców, którzy zawsze starali się wskazać mi drogę, jaką powinienem podążać. Nie jestem pewien, czy wybrałem właściwą albo tę, której się po mnie spodziewali, mam jednak nadzieję, że i tak docenią moje wysiłki. Naturalnie specjalne podziękowanie jest dla Giorgii, która potrafi być przy mnie, doradzać mi, a niekiedy znosić mnie cierpliwie w chwilach, gdy wyobraźnia przenosi mnie gdzie indziej, każąc zapomnieć o prawdziwym świecie.
Powinienem podziękować także innym osobom. Należą do nich przede wszystkim Roberta Oliva i Silvia Arienti, wybitne profesjonalistki i oddane przyjaciółki, następnie wydawnictwo Newton Compton. Znalezienie odpowiedniego wydawcy to kwestia nie tylko umów czy liczby sprzedanych egzemplarzy, w pierwszej kolejności oznacza nawiązanie nici porozumienia z kimś, kto rozumie i docenia twoje zdolności twórcze. Dlatego też moją wdzięczność zaskarbili sobie na zawsze Raffaello Avanzini i moja redaktor Alessandra Penna, w których dostrzegam pasję i entuzjazm kogoś, kto każdego dnia stara się dać z siebie to, co najlepsze. Nie można także zapomnieć o osobach takich, jak Fiammetta Biancatelli, Maria Galeano, Carmen Prestia, Giovanna Iuliano i o wszystkich innych członkach tego fantastycznego zespołu.
Ta, którą miłuję, jest z tak szlachetnego rodu, że jej uroda wprawia mnie w osłupienie.
Wszystkie cytaty z Biblii pochodzą z: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Przegląd Reader’s Digest, Pallottinum, Warszawa-Poznań 2000 (przyp. tłum.).
Demony wszelkiego autoramentu, ślepe, chrome czy wprowadzające zamęt, posłuchajcie mych rozkazów i słów. Potępiam was, zaklinam z rozkazu Pana, abyście nie nękały ludzi, jak to zwykle czynicie, żebyście się pojawiły, a następnie zniknęły i wraz ze zrozpaczonymi duszami chaos zamieszkiwały.
Według niektórych językoznawców włoskie słowo „crogiolo” - tygiel ma tę samą etymologię co „croce” - krzyż (przyp. tłum.).
= = = Y1Q yVDYFZgdiUmRRMAZlATVTZwMzCjkBMAlqXrwPbl0=
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Biblioteki naukowe gromadzenie
bibliografia 4
OPRACOWANIE FORMALNE ZBIORÓW W BIBLIOTECE (książka,
Fotografia Bibliografia
III semestr INiB Teoria i organizacja bibliografi0003
biblioterapia zestawienie
Eliade Kowale i alchemicy Rytualy i sekrety metalurgow
Modul matem bibliografia
Apollodoros Bibliotheke ksiega I id 67143 (2)
biblioterapia
ocena ryzyka dla bibliotekarza
03 Polska Bibliografia Narodowa Biezacaid 4445
Linki bibliotek
III semestr INiB Teoria i organizacja bibliografi0008
Bibliografia moduł 10(1)
więcej podobnych podstron