Gramatyka - Rzeczownik w języku rosyjskim

W języku rosyjskim mamy 3 rodzaje gramatyczne: męski Мужской род , żeński Женский род , nijaki Сред ний род

Rodzaj rzeczowników określa się według zakończeń na podstawie mianownika l. poj.

Rodzaj męski Мужской род	-) zak. na spół. twardą: стол (stół); -) -ж, -ш, -ч, -щ (bez ь): нож (nóż), шалаш (szałas), ключ (klucz), плащ (płaszcz); -) -й : герой (bohater) -) wyrazy-skróty zak. na spółgł. вуз (высшее учебное завед ение) (szkoła wyższa); -) zak. na spółgł. miękką: зверь (zwierz); -) wyrazy zak. na –a, -я, oznaczające płeć męską: мужчина (mężczyzna), д яд я (wujek).
Rodzaj żeński Женский род	-) zak. na -а, -я : рука (ręka), песня (pieśń); -) zak. na spółgł. miękką oraz –ж, -ш (ze znakiem -ь na końcu): лад онь (dłoń), молод ёжь (młodzież); -) wyrazy-skróty, jeżeli gł. wyraz połączenia jest rodz. żeńskim): ООН (Организация объед инённых наций) (ONZ).
Rodzaj nijaki Сред ний род	-) zak. na -о, -е, -ё : окно, море, бельё; -) rzeczown. zak. na –мя : время, имя, знамя; -) rzeczown. nieodmienne zak. na spółgłoskę: кино, кашне, метро; -) wyrazy-skróty (jeżeli gł. wyraz połączenia jest rodz. nijakiego): МИД (Министерство внутренних д ел) (Ministerstwo Spraw Zagranicznych).

 

Uwaga: Niektóre rzeczowniki zak. na –а (-я) należą zarówno do rodzaju męskiego jak i żeńskiego.

Są to rzeczowniki charakteryzujące kogoś negatywnie: неряха (niechluj), плакса (mazgaj).
Porównaj: ужасный плакса (o chłopcu), ужасная плакса (o dziewczynie).

 

Liczba pojedyńcza i mnoga

Liczba pojedyncza Ед инственное число

Liczba mnoga Множественное число

Większość rzeczowników rosyjskich tworzy formy l.poj. i l.mn.

Niektóre występują tylko w liczbie pojedynczej.

j. ros l.poj.	j.pol. l.poj.
счастье, молод ёжь	szczęście, młodzież

W tym przypadku na ogół nie ma rozbieżności między językiem polskim i rosyjskim.

Niektóre rzeczowniki występują tylko w l.mn.

grupa I	grupa II
j.ros. l.mn.	j.pol. l.mn
именины, каникулы, ножницы, шахматы	imieniny, wakacje, nożyczki, szachy

Rzeczowniki rosyjskie grupy I odpowiadają polskim rzeczownikom mającym tylko l.mn.,
zaś rzeczowniki rosyjskie grupy II odpowiadają polskim rzeczownikom tworzącym formy obu liczb.

Przypadki w języku rosyjskim

Sześć przypadków Шесть пад ежей

1. Mianownik - Именительный

2. Dopełniacz - Род ительный

3. Celownik - Дательный

4. Biernik - Винительный

5. Narzędnik - Творительный

6. Miejscownik - Пред ложный

Deklinacja w języku rosyjskim

Rzeczowniki w języku rosyjskim odmieniają się według trzech deklinacji:

deklinacja I	deklinacja II	deklinacja III
Rzeczowniki r.ż. i r.m. zakończone na –а, -я np.: д евушка, армия, юноша (młodzieniec).	Rzeczowniki r.m. zakończone na spółgł. twardą i miękką; rzeczowniki r.n. zakończone na: -о, -е, -ё np. стол, ключ, конь, соловей (słowik), окно, море, платье (sukienka), бельё (bielizna).	Rzeczowniki r.ż. zakończone na spółgłoskę miękką oraz na: -жь, -шь, -чь np. степь (step), рожь (żyto), мышь (mysz), ночь (noc).

 

 

Akcent w rosyjskim

Napisał: rosyjski
24.05.2010
RZECZOWNIKI Podział rzeczowników na deklinacje: Deklinacja I Rzeczowniki rodzaju żeńskiego i męskiego na -а, -я. Deklinacja II Rzeczowniki rodzaju męskiego na spółgłoskę twardą lub miękką oraz -й i rodzaju nijakiego na -о, -е, -ё. Deklinacja III Rzeczowniki rodzaju żeńskiego na spółgłoskę miękką oraz -ж, -ш. Rzeczowniki deklinacji I Ze względu na miejsce akcentu rzeczowniki te dzieli się na cztery grupy: Rzeczowniki ze stałym akcentem na temacie we wszystkich przypadkach, np.: армия, басня, берёза, бумага, д орога, зад ача, корова, точка, шея i inne (grupa najliczniejsza).   liczba pojedyncza liczba mnoga И женщина женщины Р женщины женщин Д женщине женщинам В женщину женщин Т женщиной женщинами П женщине женщинах Rzeczowniki ze stałym akcentem na końcówce we wszystkich przypadkach, np.: борьба, жара, мечта, тайга, статья.   liczba pojedyncza liczba mnoga И мечта мечты Р мечты мечт Д мечте мечтам В мечту мечт Т мечтой мечтами П мечте мечтах Rzeczowniki z akcentem ruchomym, który we wszystkich przypadkach liczby pojedynczej pada na końcówkę, a w liczbie mnogiej na temat, np.:   liczba pojedyncza liczba mnoga И весна вёсны Р весны вёсен Д весне вёснам В весну вёсен Т весной вёснами П весне вёснах Do tej grupy należą: вд ова, война, гроза, жена, змея, игла, изба, коза, нора, овца, страна, толпа i inne. Rzeczowniki z akcentem ruchomym, który we wszystkich przypadkach pada na końcówkę, z wyjątkiem biernika l. poj. oraz mianownika, biernika i depełniacza l. mn., które mają akcent na temacie, np.:   liczba pojedyncza liczba mnoga И гора горы Р горы гор Д горе горам В гору гор Т горой горами П горе горах Do tej grupy należą: гора, нога, д оска, голова, бород а, сторона i inne. Rzeczowniki: д оска, голова, бород а, сторона mają w dopełniaczu l. mn. akcent na drugiej sylabie tematu: д осок, голов, бород , сторон. Uwaga! Przesunięciu akcentu w formach liczby mnogiej z końcówki na temat towarzyszy często przejście akcentowanej samogłoski tematu е w ё, np.: весна - вёсны, сестра - сёстры, жена - жёны. Rzeczowniki deklinacji II Rodzaj męski Rzeczowniki r. męskiego zakończone na spółgłoskę dzielą się na cztery grupy: rzeczowniki ze stałym akcentem na temacie we wszystkich przypadkach, np.: брат, внук, звук, класс, мак, метр, флот, баран, народ , район, рассказ, велосипед i inne.   liczba pojedyncza liczba mnoga I звук звуки Р звука звуков Д звуку звукам В звук звуки Т звуком звуками П звуке звуках rzeczowniki ze stałym akcentem na końcówce we wszystkich przypadkach prócz mianownika l. poj., np.: врач, гриб, д ожд ь, ключ, плащ, д екабрь, отец, язык i inne.   liczba pojedyncza liczba mnoga I язык языки Р языка языков Д языку языкам В язык языки Т языком языками П языке языках rzeczowniki z ruchomym akcentem: w l. poj. pada na temat, a w l. mn. na końcówkę. Należą tu: берег, вечер, воз, голос, город , д уб, край, круг, мозг, мост, нос, пол, рог, снег, сорт, холод , цвет, чай, шаг, шар, шёлк i inne.   liczba pojedyncza liczba mnoga I нос носы Р носа носов Д носы носам В нос носы Т носом носами П (о) носе, (в) носу носах rzeczowniki z ruchomym akcentem: w l. poj. oraz w mianowniku i bierniku l. mn. (gdy jest równy mianownikowi) pada na temat, a w pozostałych przypadkach na końcówkę. Należą tu: Бог, волк, волос, год , голубь, гость, зверь, зуб, камень, корень, слог i inne.   liczba pojedyncza liczba mnoga I год год ы Р год а год ов Д год у год ам В год год ы Т год ом год ами П год е год ах Uwagi: Rzeczowniki z akcentowanymi przyrostkami -ак, -як, -чак, -няк, -ун, -ач, -ёж, -еж mają we wszystkich prypadkach zależnych w l. poj. i mn. akcent na końcówce (II grupa), np.: врач, врача; рыбак, рыбака, рыбаки. Rzeczowniki z przyrostkami -ик, -ник, -щик, -ок, -ёк, -арь, -ец, -ич -ыш, -ук, -юк, -ык, -ун a) gdy przyrostki są akcentowane, należa do grupy II (akcent na końcówce), np.: старик, старика; словарь, словаря; язык языка. b) gdy przyrostki nie są akcentowane, należą do grupy I (akcent na temacie), np.: столик, столика; торговец, торговца. Rzeczowniki конь, гвозд ь, грузд ь i червь mają we wszystkich przypadkach l. poj. i mn. z wyjątkiem mianownika obu liczb (i biernika l. mn. rzeczownika гвозд ь) akcent na końcówce:   liczba pojedyncza liczba mnoga I конь кони Р коня коней Д коню коням В коня кони Т конём конями П коне конях Rodzaj nijaki Rzeczowniki rodzaju nijakiego dzielą się na cztery grupy: Rzeczowniki ze stałym akcentem na temacie we wszystkich przypadkach, np.: богатство, зд ание, кресло, яблоко i inne.   liczba pojedyncza liczba mnoga I зд ание зд ания Р зд ания зд аний Д зд анию зд аниям В зд ание зд ания Т зд анием зд аниями П зд ании зд аниях Uwaga! Rzeczownik озеро w l. mn. ma formy: озёра, озёр, озёрами. Rzeczowniki ze stałym akcentem na końcówce we wszystkich przypadkach, np.: бещество, д еревцо. Rzeczowniki z ruchomym akcentem: w l. poj. akcent pada na temat, a w l. mn. na końcówkę, np: слово, слова (l. poj.), слова (l. mn.). Do tej grupy należą: д ело, зеркало, место, море, мыло, облако, поле, слово, стад о, тело, чуд о i inne.   liczba pojedyncza liczba mnoga I слово слова Р слова слов vide uwaga pierwsza Д слову словам В слово слова Т словом словами П слове словаах Rzeczowniki z ruchomym akcentem: w l. poj. akcent pada na końcówkę, a w l. mn. na temat, np: весло, весла (l. poj.), вёсла (l. mn.). Do tej grupy należą: беретено, весло, гнезд о, копьё, колесо, ребро, ремесло, решето, ружьё, село. Uwaga! Rzeczownik озеро w l. mn. ma formy: озёра, озёр, озёрами. Rzeczowniki ze stałym akcentem na końcówce we wszystkich przypadkach, np.: бещество, д еревцо. Rzeczowniki z ruchomym akcentem: w l. poj. akcent pada na temat, a w l. mn. na końcówkę, np: слово, слова (l. poj.), слова (l. mn.). Do tej grupy należą: д ело, зеркало, место, море, мыло, облако, поле, слово, стад о, тело, чуд о i inne.   liczba pojedyncza liczba mnoga I ружьё ружья Р ружья ружьей Д ружью ружьям В ружьё ружья Т ружьём ружьями П ружье ружьях Uwagi! 1. Dopełniacz l. mn. rzeczowników twardotematowych ze względu na brak końcówki ma zawsze akcent na temacie. 2. Przesunięciu akcentu w formach l. mn. z końcóki na temat towarzyszy często przejście akcentowanej samogłoski tematu е w ё, np.: весло - вёсла; решето - решёта; беретено - беретён. Rzeczowniki deklinacji III Rzeczowniki rodzaju żeńskiego III deklinacji dzielą się na dwie grupy: rzeczowniki ze stałym akcentem na temacie. np.: артель, мысль, тетрад ь, цель i inne. rzeczowniki z ruchomym akcentem: w l. poj. oraz w mianowniku i bierniku (gdy równy mianownikowi) l. mn. akcent pada na temat, a w pozostałych przypadkach przechodzi na końcówkę, np.: д верь, д вери, д верью, ale д верей, д верям, д верями, о д верях. Do tej grupy należą: бровь, вещь, д верь, кость, крепость, кровь, лошад ь, мышь, ночь, печь, площад ь, повесть, речь, скатерть, соль, степь i inne.   liczba pojedyncza liczba mnoga I мышь мыши Р мыши мышей Д мыши мышам В мышь мышей Т мышью мышами П мыши мышах Uwaga! W miejscowniku l. poj. po przyimkach в i на akcent niektórych rzeczowników jednosylabowych pada na końcówkę, np.: в степи, в печи, в пыли, в тени, на д вери, на цели, на груд и. PRZYMIOTNIKI Formy długie Akcent w odmianie form długich przymiotników jest zawsze stały bądź na temacie, bądź na końcówce. Przymiotniki miękkotematowe mają akcent zawsze na temacie. Wszystkie przymiotniki rodzaju żeńskiego i nijakiego zachowują w formach pełnych akcent rodzaju męskiego, np.: босой, босая, босое. Formy krótkie Akcent ruchomy występuje jedynie w krótszych formach przymiotników, które - jak wiadomo - nie odmieniają się według przypadków. Więc ruchomość akcentu na miejsce jedynie przy odmianie według rodzajów i liczb. Jeśli przymiotnik w formie pełnej kończy się na -ый, to w zasadzie miejsce akcentu pozostaje bez zmian również w formie krótkiej r. męskiego, np.: готовый - готоб; зд оровый - зд оров. Wyjątek stanowią przymiotniki: острый - остёп холод ный - холод ен д ешёвый - д ёшев сильный - силён голод ный - голод ен весёлый - весел умный - умён   зелёный - зелен хитрый - хитёр     Jeśli w pełnej formie przymiotnika akcent pada na końcówkę -ой, to w formie krótkiej r. m. l. poj. przechodzi na temat, np.: больной - болен, д орогой - д орог, ale: снешной - смешон. Przy tworzeniu r. ż. i n. oraz l. mn. występują zmiany akcentu. I tak: gdy przymiotnik składa się z więcej niż dwóch sylab bądź składa się z dwóch, ale nie występuje w nim ruchome o lub e, to akcent pozostaje bez zmian, np.: готов - готова - готово - готовы; розов - розова - розовы, itp. Uwaga! Wyjątki: тяжёл - тяжела - тяжело - тяжелы; хорош - хороша - хорошо - хороши; горяч - горяча - горячо - горячи. gdy przymiotnik jest jednosylabowy lub dwusylabowy z ruchomym o lub e lub ma pełnogłos -оро-, -оло-, to akcent przenosi się na końcówkę tylko w r. ż. l. poj., np.: слаб - слаба - слабо - слабы; тих - тиха - тихо - тихи; д орог - д ороа - д орого - д ороги. Wyjątki!: odchylenia od powyższej reguły: рад - рад а - рад о - рад ы; явен - явна - явно - явны; тёмен - темна - темно - темны; д олжен - д олжна - д олжно - д олжны; смешон - смешна - смешно - смешны; лёгок - легка - легко - легки. Podwójny akcent w r. n. i l. mn.: бел - бела - бело - белы; высок - высока - высоко - высоки; глубок - глубока - глубоко - глубоки; д алёк - д алека - д алёко / д алеко - д алёки / д алеки; широк - широка - широко - широки LICZEBNIKI Liczebniki główne Liczebniki: од ин, од но, од на, д ва, три, четыре, пять, шесть, семь, восемь, д ебять, д есять, д вад цать, трид цать, сорок i сто mają we wszystkich przypadkach zależnych akcent na ostatniej samogłosce, np.: И од ин од ни четыре сорок Р од ного од них четырёх сорока Д од ному од ним четырём сорока В од ин, од ного од ни, од них четыре, четырёх сорок Т од ним од ними четырьмя сорока П од ном од них четырёх сорока Wyjątek: forma од ними w narzędniku liczby mnogiej. Liczebniki од иннад цать, д венад цать, тринад цать, четырнад цать, пятнад цать, шестнад цать, семнад цать, восемнад цать, д евятнад цать oraz д евяносто, тысяча, миллион, миллиард zachowują we wszystkich przypadkach miejsce akcentu właściwe mianownikowi liczby pojedynczej. Liczebniki пятьд есят, шестьд есят, семьд есят, восемьд есят w przypadkach zależnych (oprócz biernika zachowującego miejsce akcentu mianownika) mają akcent na końcówce pierwszej części liczebnika złożonego, np.: И пятьд есят Р пятид есяти Д пятид есяти В пятьд есят Т пятьюд ецятью П пятид ецяти Liczebniki д вести, триста, четыреста, пятьсот, шестьсот, семьсот, восемьсот, д евятьсот mają akcent w przypadkach zależnych (z wyjątkiem biernika i narzędnika) na ostatniej sylabie. W narzędniku akcent pada na sylabę przedostatnią. И д вести триста пятьсот Р д вухсот трёхсот пятисот Д д вумстам трёмстам пятистам В д вести триста пятьсот Т д вумястами тремястами пятьюстами П д вухстах трёхстах пятистах Liczebniki porządkowe Liczebniki porządkowe zachowują miejsce unieruchomionego akcentu właściwego mianownikowi liczby pojedynczej we wszystkich przypadkach zależnych. Liczebniki 2., 6., 7., 8., 40. są akcentowane na końcówce, np.: второй, восьмой, сороковой. Liczebniki od 11. do 19. zachowują miejsce akcentu liczebników głównych, np.: од иннад цатый, д евятнад цатый. Wszystkie pozostałe są akcentowane na ostatniej samogłosce tematu, np.: пятый, трёхсотый . ZAIMKI Wszystkie zaimki dzielą się pod względem akcentuacyjnym na cztery typy. Z akcentem na ostatniej sylabie. Do tej grupy należą zastępujące zaimki: я, ты, он, она, оно, они, мы, вы (osobowe), себя; мой, твой, свой; тот, таков, такова, таково, таковы; сей; кто, что, чей; каков, какова, каково, каковы; сам, сама, само; весь. Wyjątek od normy. W narzędniku liczby mnogiej akcent pada na drugą od końca samogłoskę. И я мы Р меня нас Д мне нам В меня нас Т мной (мною) нами П (обо) мне (о) нас Z akcentem na pierwszej samogłosce. Do tej grupy należą: наш, ваш; некого, нечего; некто, нечто, некоторый, кой, некий, несколько; самый, всякий, всяческий, кажд ый; сколько; этот, экий, этакий, оный. И кой этот Р коего этого Д коему этому В кой / коего этот / этого Т коим этим П (о) коем (об) этом Z akcentem na końcówce. Do tej grupy należą następujące zaimki, które odmieniają się jak przymiotniki: такой, иной, какой, никакой. И такой Р такого Д такому В такой / такого Т таким П (о) таком Z akcentem na temacie. Jak przymiotniki z akcentem na temacie odmieniają się zaimki: который, всякий. CZASOWNIKI Czasowniki dokonane i niedokonane Czasowniki dokonane utworzone od niedokonanych przez dodanie przedrostka zachowują miejsce akcentu czasowników niedokonanych (z wyjątkiem przedrostka вы-), np.: играть - проиграть; работать - переработать. Wyjątek stanowią czasowniki dokonane z przyrostkiem вы-. Akcent tych czasowników spoczywa zawsze na przedrostku, np.: играть - выиграть; работать - выработать. Patrz także bezokolicznik. Czasowniki niedokonane utworzone od dokonanych za pomocą -ыва-, -ива mają akcent na sylabie poprzedzjącej przyrostek, niezależnie od tego, jakie jest miejsce akcentu w odpowiednim czasowniku dokonanym, np.: зад умать - зад умывать успокоить - успокаивать наверстать - навёрстывать Czasowniki niedokonane utworzone od dokonanych za pomocą przyrostków -ва-, -а-, -я- mają akcent zawsze na przyrostku, np.: забыть - забывать обгрызть - обгрызать проверить - проверять. W czasownikach dokonanych przedrostek вы- jest zawsze akcentowany, natomiast w czasownikach niedokonanych zawsze nieakcentowany, np.: выиграть - выигрывать выкормить - выкармливать. W poniższych czasownikach podstać dokonaną od niedokonanej w bezokoliczniku odróżnia tylko miejsce akcentu: postać dokonana postać niedokonana bezokolicznik czas przyszły prosty рассыпать рассыплю, рассыплешь обрезать обрежу, обрежешь Bezokolicznik Zakończenie -ти jest zawsze akcentowane, z wyjątkiem czasowników z przedrostkiem вы-, w których akcent pada na przedrostek, np.: нести - вынести везти - вывезти ид ти - выйти Podział czasowników na koniugacje Czasowniki rosyjskie można podzielić na dwie koniugacje o następujących końcówkach: koniugacja I koniugacja II -у, -ю -ем, -ём -ешь, -ёшь -ете, -ёте -ет, -ёт -ут, -ют Czas teraźniejszy i przyszły prosty W czasie przyszłym prostym występują te same typu akcentowe, co w czasie teraźniejszym, dlatego dalej zostanie opisany tylko czas teraźniejszy. W formach czasu teraźniejszego występują trzy typu akcentowe: akcent stały na temacie, np.: ед у, ед ешь, ед ут. Do tej grupy należą: w I koniugacji czasowniki, których temat bezokolicznika kończy się: na samogłoskę nieakcentowaną, np.: д умать, д умаю, д умаешь na samogłoskę akcentowaną, występującą również w temacie czasu teraźniejszego, np.: знать, знаю, знаешь; греть, грею, греешь. na samogłoskę ы, wymieniającą się w temacie czasu teraźniejszego z samogłoską o, np.: мыть, мою, моешь; рыть, рою, роешь; w II koniugacji czasowniki z tematem bezokolicznika zakończonym na samogłoskę nieakcentowaną, np.: помнить, помню, помнишь; вид еть, вижу, вид ишь. akcent stały na końcówce, np.: пеку, печёшь, пекут; Do tej grupy należą: w I koniugacji: czsowniki z jednosylabowym tematem bezokolicznika, zakończonym na samogłoskę а, и lub е, niewystępującą w temacie czasu teraźniejszego, np.: брать, беру, берёшь; звать, зову, зовёшь; петь, пою, поёшь. czasowniki z bezokolicznikiem na -ереть, np.: тереть, тру, трёшь. czasowniki z bezokolicznikiem na -сти, -зти, -сть, -зть, -чь, np.: плести, плету, плетёшь; класть, клад у, клад ёшь; печь, пеку, печёшь. w II koniugacji większość czasowników z akcentem na ostatniej sylabie w bezokoliczniku, np.: говорить, говорю, говоришь; сид еть, сижу, сид ишь. akcent ruchomy: w 1. os. l. poj. na końcówce, w pozostałych formach na temacie, np.: д ремлю, д ремлешь, д ремлют. Do tej grupy należą: w I koniugacji: czasowniki z wielosylabowym tematem bezokolicznika, zakończonym akcentowaną samogłoską a, niewystępującą w temacie czasu teraźniejszego, np.: д ремать, д ремлю, д ремлешь; пахать, пашу, паешь. czasowniki z bezokolicznikiem na -ороть, -олоть, np.: пороть, порю, порешь; колоть, колю, колешь. dwa czasowniki z bezokolicznikiem na akcentowane: -нуть. Są to: тянуть, тяну, тянешь; тонуть, тону, тонешь. w II koniugacji: dość liczna grupa czasowników z tematem na akcentowane и, np.: курить, курю, куришь; просить, прошу, просишь. następujące czasowniki z tematem bezokolicznika na akcentowane e lub a: смотреть, смотрю, смотришь; терпеть, терплю, терпишь; вертеть, верчу, вертишь; д ержать, д ержу, д ержишь; д ышать, д ышу, д ышишь; гнать, гоню, гонишь. UWAGI Odmiennie niż w przypadkach wyżej podanych pada akcent w formach czasu teraźniejszego następujących czasowników: z akcentem stałym na temacie: брить, брею, бреешь; лезть, лезу, лезешь. z akcentem stałym na końcówce: жить, живу, живёшь; плыть, плыву, плывёшь; сосать, сосу, сосёшь; орать, ору, орёшь; д авать, д аю, д аёшь; сознавать, сознаю, сознаёшь; вставать, встаю, встаёшь; смеяться, смеюсь, смеёшься. z akcentem ruchomym: мочь, могу, можешь. Wśród czasowników na -овать, -евать należy rozróżnić następujące grupy akcentowe: советовать, советую, советуешь; тосковать, тоскую, тоскуешь; воевать, воюю, воюешь; ковать, кую, куёшь; клевать, клюю, клюёшь. Czas przeszły Czasowniki z tematem bezokolicznika zakończonym na samogłoskę mają w czasie przeszłym akcent na tej samej sylabie, co w bezokoliczniku, np.: знать - знал, знала, знало, знали; бить - бил, била, било, били, вид еть - вид ел, вид ела, вид ело, вид ели. Uwaga! Wyjątek stanowią czasowniki, w których akcent w czasie przeszłym w r. żeńskim l. p. pada na końcówkę, w pozostałych zaś formach na temat, np.: жд ать - жд ал, жд ала, жд ало, жд али. Są to następujące czasowniki: брать, быть, взять, вить, врать, гнать, гнить, д ать, д рать, жд ать, жить, жрать, звать, клясть, лить, лгать, пить, плыть, рвать, слыть, снять, спать, ткать. Liczba tych czasowników systematycznie maleje. Prawie wszystkie wymienione czasowniki w r. ż. l. p. nie przesuwają akcentu na końcówkę po не, np.: брала, не брала; пила, не пила. złożone z -нять, np.: понять - понял, поняла, поняло, поняли. złożone z -чать, np.: начать - начал, начала, начало, начали. Czasowniki na -сти, -зти, -чь mają w r. żeńskim i nijakim l. poj. oraz w l. mn. akcent na końcówce, np.: трясти - тряс, трясла, трясло, трясли; лечь - лёг, легла, легло, легли. Uwaga! W czasownikach сечь, стричь akcent pozostaje na temacie, np.: сечь - сек, секла, секло, секли. Czasowniki na -сть, -зть mają stały akcent na temacie, np.: сесть - сел, села, село, сели; пасть - пал, пала, пало, пали. Uwagi Czasowniki użyte z przedrostkiem zachowują w r. żeńskim l. poj. akcent na końcówce, natomiast w pozostałych formach przeważnie przenoszą go na przedrostek, np.: отд ать - отд ал, отд ала, отд ало, отд али; пролить - пролил, пролила, пролило, пролили, ale: перелить - перелил, перелила, перелили; забыть - забыл, забыла, забыло, забыли. Czasowniki умереть, замереть, отпереть, запереть akcentuje się jak czasowniki grupy отд ать, np.: замереть - замер, замерла, замерло, замерли. Czasowniki быть, д ать, жить przenoszą akcent na zaprzeczenie не w formach rodzaju męskiego i nijakiego oraz w l. mnogiej, np.: не был, не была, не было, не были. Czasowniki zwrotne z akcentem na końcówce w rodzaju żeńskim mają przeważnie w rodzaju nijakim oraz w l. mnogiej akcent również na końcówce. Rodzaj męski tych czasowników może mieć akcent na temacie lub na partykule -ся, np.: брать - брал, брала, брало, брали; браться - брался, бралась, бралось, брались; начать - начал, начала, начало, начали; начаться - начался, началась, началось, начались; Imiesłowy Imiesłowy przymiotnikowe Imiesłowy przymiotnikowe czasu teraźniejszego (czynne i bierne) mają akcent zgodny z akcentem 1. osoby l. poj. czas teraźniejszego, np.: читаю читающий читаемый вижу вид ящий вид имый прошу просящий просимый Uwaga! Kilka czasowników na w imiesłowie przymiotnikowym czynnym czasu teraźniejszego akcent niezgodny z regułą, np.: колю (колешь) колющий мелю (мелешь) мелющий борюсь (борешься) борющий люблю (любишь) любящий служу (служишь) служащий д ышу (д ышишь) д ышащий Imiesłowy przymiotnikowe czynne czasu przeszłego: zachowują akcent na tejże sylabie, co w bezokoliczniku, przy czasownikach na -ть, -чь, np.: бросить - бросивший; вид еть - вид евший; читать - читавший. przesuwają akcent na sylabę rdzenną przy czasownikach na -ти, -ереть, np.: нести - нёсший; везти - вёзший; стереть - стёрший; запереть - запёрший. Imiesłowy przymiotnikowe bierne czasu przeszłego: zakończone na -анный, -яннуй zachowują akcent na tejże sylabie, co w bezokoliczniku, np.: д ать - д анный, сд елать - сд еланный, услышать - услышанный itp. Wyjątek stanowią imiesłowy utworzone od czasowników wielosylabowych na -ать, -ять z akcentem na ostatniej sylabie. Akcent w tych imiesłowach cofa się o jedną sylabę, np.: избрать - избраннуй; растерять - растерянный. zakończone na -енный (-ённый), a urobione od czasowników koniugacji I, mają akcent na przyrostku (a więc formę -ённый), utworzone zaś od koniugacji II akcent na tajże sylabie, co w 2. osobie l. poj. czasu teraźniejszego (przyszłego prostego), np.: спасти спасённый жаришь жаренный испеть испечённый купишь купленный запрячь запряжённый уговоришь уговорённый Imiesłowy przymiotnikowe bierne czasu przeszłego na -тый mają akcent przeważnie na tejże sylabie, co w bezokoliczniku, np.: од еть - од етый; тронуть - тронутый. Uwagi Akcent cofnięty o jedną sylabę w imiesłowie mają czasowniki z bezokolicznikiem na -ороть, - олоть i na akcentowane -нуть, np.: запороть запоротый замкнуть замкнутый приколоть приколотый пазогнуть пазогнутый Nieliczna grupa czasowników ma akcent w imiesłowie na -тый, zgodny z akcentem w czasie przeszłym, a różniący się od akcentu w bezokoliczniku, np.: тереть тёр тёртый опереть опёр опёртый запереть запер запертый отпереть отпер отпертый начать начал начатый занять занял занятый прожить прожил прожитый обнять обнял обнятый Krótkie formy imiesłowów przymiotnikowych biernych Krótsze formy imiesłowów przymiotnikowych biernych czasu przeszłego mają przeważnie akcent stały na temacie, zgodnie z akcentem form pełnych, np.: угнетаемый - угнетаем, угнетаема, угнетаемо, угнетаемы. Uwagi Formom pełnym imiesłowów na -ённый odpowiadają formy krótsze z akcentem na końcówce w rodzaju żeńskim i nijakim liczby pojedynczej oraz w liczbie mnogiej, np.: спасённый - спасён, спасена, спасено, спасены. Nieliczna grupa czasowników ma krótsze formy imiesłowu przymiotnikowego biernego czasu przeszłego z akcentem na końcówce w rodzaju żeńskim, ale na temacie w rodzaju męskim i nijakim oraz w liczbie mnogiej, np.: начатый - начат, начата, начато, начаты; взятый - взят, взята, взято, взяты; занятый - занят, занята, занято, заняты; прод анный - прод ан, прод ана, прод ано, прод аны. Czasownik д ать niepoprzedzony przedrostkim ma następujący akcent w formach imiesłowu przymiotnikowego biernego czasu przeszłego: д анный - д ан, д ана, д ано, д аны. Imiesłowy przysłówkowe współczesne Ich akcent jest przeważnie zgodny z akcentem 1. osoby liczby pojedynczej czasu teraźniejszego, np.: несы - неся, д умаю - д умая. Inaczej akcentowane są imiesłowy: сижу сид я гляжу гляд я молчу молча лежу лёжа стою стоя PRZYSŁÓWEK W większości przypadków przysłówki zachowują akcent tej części mowy, od której są utworzone. od rzeczowników, np.: утро - утром, вечер - вечером, лето - летом. Uwaga. Wyjątek stanowią nieliczne wyrazy, w których akcent został przesunięty ku końcowi. np.: rzeczownik przysłówek бегом бегом кругом кругом верхом верхом od przymiotników, np.: красив - красиво; смел - смело; русский - по-русски. Niektóre przysłówki mają odmienny akcent niż część mowy, od której powstały. Przysłówki utworzone od zaimków мой, твой, свой łącznie z przyrostkiem по przesuwają akcent na pierwszą sylabę, porównaj: по моему (по моему веленью) - по-моему (по-моему это правильно) Przysłówki utworzone od rzeczowników i przymiotników łącznie z przyrostkami przeważnie przenoszą akcent na przedrostki, np.: д осыта, изред ка, поровну, начисто, ale срогяча, спроста, насквозь.

Trudne polsko-rosyjskie słowa

 

małżeństwo брак żyła вена korzystny выгод ный oko глаз kanapa д иван wyjąć д остать inny д ругой melon д ыня skarga жалоба brzuch живот kamizelka жилетка zamawiać заказать zapamiętać запомнить sztandar знамя dywan ковёр fotel кресло łóżko кровать puchar кубок liść лист narty лыжи żyrandol люстра sklep магазин miejsce место tydzień нед еля warzywa овощи okulary очки wątroba печень ciasta пироги chustka платок ramiona плечи piwnica погреб teczka портфель starać się пытаться sok z ogórków рассол ojczyzna род ина śmietanka сливки lista список kraj страна krzesło стул rano утро godzina час filiżanka чашка		brak нед остаток wena вд охновение wygodny уд обный głaz скала dywan ковёр dostać получить drugi второй dynia тыква żałoba траур żywot житие żyletka лезвие zakazać запретить zapomnieć забыть znamię род инка kawior икра krzesło стул krawat галстук kubek кружка list письмо łyżwy коньки lustro зеркало magazyn склад miasto город niedziela воскресенье owoce фрукты oczka глазки pieczeń жаркое pierogi пельмени płatek лепесток plecy спина pogrzeb похороны portfel бумажник pytać się спрашивать rosół бульон rodzina семья śliwki сливы spisek заговор strona страница stół стол jutro завтра czas время czaszka череп

Gramatyka - Przymiotnik w języku rosyjskim

Przymiotnik - Имя прилагательное
1. Trzy stopnie:

- stopień równy (положительная степень),
- stopień wyższy lub niższy (сравнительная степень),
- stopień najwyższy (превосход ная степень).

2. Dwie formy przy stopniu wyższym: prosta (простая) i opisowa (сложная).

3. Pod względem budowy tematu przymiotniki dzielimy na twardotematowe i miękkotematowe (с твёрд ой и мягкой основой).

Zakończenia przymiotników w zależności od rodzaju - Род овые окончания имён прилагательных.

r.m. какой? (jaki?) -ый -ой -ий	r.ż. какая? (jaka?) -ая -яя	r.n. какое? (jakie?) -ое -ее
новый д ом (nowy dom) молод ой д уб (młody dąb) лёгкий текст (łatwy tekst) зимний д ень (zimowy dzień) большой успех (duży sukces)	новая д орога (nowa droga) молод ая сосна (młoda sosna) лёгкая зад ача (łatwe zadanie) зимняя ночь (zimowa noc) большая побед а (duże zwycięstwo)	новое зд ание (nowy budynek) молод ое д ерево (młode drzewo) лёгкое упражнение (łatwe ćwiczenie) зимнее утро (zimowy ranek) большое д остижение (duże osiągnięcie)

 

 

 

Odmiana przymiotnika Liczba pojedyncza

Przymiotniki z tematem na twardą spółgłoskę. Rodzaj męski i nijaki.

	rodzaj męski	końc.	rodzaj nijaki	końc.
M. D. C. B. N. Ms.	nowy zakład новый завод нового завод а новому завод у новый завод новым завод ом о новом завод е	nowy dyrektor новый д иректор нового д иректора новому д иректору нового д иректора новым д иректором о новом д иректоре	-ый -ого -ому -ый, -ого -ым -ом	nowa sprawa новое д ело нового д ела новому д елу новое д ело новым д елом о новом д еле

 

Przymiotniki z tematem na miękką spółgłoskę. Rodzaj męski i nijaki.

	rodzaj męski	końc.	rodzaj nijaki	końc.
M. D. C. B. N. Ms.	ostatni dzień послед ний д ень послед него д ня послед нему д ню послед ний д ень послед ним д нем о послед нем д не	ostatni prelegent послед ний д оклад чик послед него д оклад чика послед нему д оклад чику послед него д оклад чика послед ним д оклад чиком о послед нем д оклад чике	-ий -его -ему -ий, -его -им -ем	ostatnie miejsce послед нее место послед него места послед нему месту послед нее место послед ним местом о послед нем месте

 

Przymiotniki z tematem zakończonym na ж, ш, ч, щ, z akcentem na końcówce

	rodzaj męski	końc.	rodzaj nijaki	końc.
M. D. C. B. N. Ms.	duży dom большой д ом большого д ома большому д ому большой д ом большим д омом о большом д оме	duży chłopiec большой мальчик большого мальчика большому мальчику большого мальчика большим мальчиком о большом мальчике	-ой -ого -ому -ой, -ого -ым -ом	duży gmach большое зд ание большого зд ания большому зд анию большое зд ание большим зд анием о большом зд ании

 

Przymiotniki z tematem zakończonym na ж, ш, ч, щ, z akcentem na temacie

	rodzaj męski	końc.	rodzaj nijaki	końc.
M. D. C. B. N. Ms.	dobra odpowiedź хороший ответ хорошего ответа хорошему ответу хороший ответ хорошим ответом о хорошем ответе	dobry człowiek хороший человек хорошего человека хорошему человеку хорошего человека хорошим человеком о хорошем человеке	-ий -его -ему -ий, -его -им -ем	dobre wypracowanie хорошее сочинение хорошего сочинения хорошему сочинению хорошее сочинение хорошим сочинением о хорошем сочинении

 

Przymiotniki z tematem zakończonym na г, к, х

	rodzaj męski	końc.	rodzaj nijaki	końc.
M. D. C. B. N. Ms.	cichy wieczór тихий вечер тихого вечера тихому вечеру тихий вечер тихим вечером о тихом вечере	spokojne dziecko тихий ребёнок тихого ребёнка тихому ребёнку тихого ребёнка тихим ребёнком о тихом ребёнке	-ий -ого -ому -ий, -ого -им -ом	spokojne morze тихое море тихого моря тихому морю тихое море тихим морем о тихом море

 

Rodzaj żeński

	temat zak. na spółgł. twardą	końc.	temat zak. na spółgł. miękką	końc.
M. D. C. B. N. Ms.	nowa fabryka новая фабрика новой фабрики новой фабрике новую фабрику новой фабрикой о новой фабрике	-ая -ой -ой -ую -ой -ой	ostatnia strona послед няя страница послед ней страницы послед ней странице послед нюю страницу послед ней страницей о послед ней странице	-яя -ей -ей -юю -ей -ей
	temat zak. na ж, ш, ч, щ z akcen. na końcówce	końc.	temat zak. na ж, ш, ч, щ z akcen. na temacie	końc.
M. D. C. B. N. Ms.	duży pokój большая комната большой комнаты большой комнате большую комнату большой комнатой о большой комнате	-ая -ой -ой -ую -ой -ой	dobra praca хорошая работа хорошей работы хорошей работе хорошую работу хорошей работой о хорошей работе	-ая -ей -ей -ую -ей -ей

 

Odmiana przymiotników Liczba mnoga

z tematem na twardą spółgł. dla wszystkich rodzajów	końc.	z tematem na miękką spółgł. dla wszystkich rodzajów	końc.
nowe zakłady, nowi nauczyciele новые (завод ы, учитея) новых (завод ов, учителей) новым (завод ам, учителям) новые завод ы, новых учителей новыми (завод ами, учителями) о новых (завод ах, учителях)	-ые -ых -ым -ые, -ых -ыми -ых	ostatnie dni, ostatni zwiеdzający послед ние (д ни, посетители) послед них (д ней, посетителей) послед ним (д ням, посетителям) послед ние д ни, послед них посетителей послед ними (д нями, посетителями) о послед них (д нях, посетителях)	-ие -их -им -ие, -их -ими -их

 

Stopniowanie przymiotników Степени сравнения имён прилагательных

Tworzenie stopnia wyższego przymiotników

Przymiotniki zak. na:	Stopień równy	co odrzucić	wymiana spółgł.	co dodać	stopień wyższy (niedodm.)
1. –ый, -ий, -ой po spółgł. к,г,х,д ,т	резкий (ostry) д орогой (drogi) сухой твёрд ый молод ой крутой (stromy) толстый простой	-ий -ый, -ой	к:ч г:ж х:ш д :ж т:ч ст:щ	-е	резче д орже суше твёрже моложе круче толще проще
2. -ый, -ой po innych spółgł. niż podane w pkt. 1	сильный красивый (piękny) серебристый злой	-ый -ой	- -	-ее	сильнее красивее серебристее злее

Uwagi:
Następujące często używane przymiotniki tworzą stopień wyższy w sposób odmienny:

 

близкий – ближе богатый – богаче большой – больше высокий – выше глад кий – глаже	глубокий – глубже тонкий – тоньше д алёкий – д альше д ешёвый – д ешевле д олгий – д ольше	лёгкий – легче малый – меньше хороший – лучше плохой – хуже низкий – ниже

Tworzenie stopnia najwyższego przymiotników

Stopień najwyższy w języku rosyjskim ma formy złożone. Tworzymy je:

-) przez dodanie самый do stopnia równego, np.: самый красивый, самая д орогая. Formy te odmieniają się przez rodzaje, przypadki i liczby;

-) przez dodanie do form stopnia wyższego zaimka всех lub всего, np.: красивее всех, лучше всего; formy te są nieodmienne.

-) przez dodanie do form stopnia równego wyrazu наиболее np.: наиболее интересный; Formy te są odmienne.

Liczebniki

Napisał: Katarzyna Rodek
25.10.2007
Liczebniki główne  Liczebniki porządkowe  Rodz. męski  1 од ин  2 д ва  3 три  4 четыре  5 пять  6 шесть  7 семь  8 восемь  9 д евять  10 д есять  11 од иннад цать  12 д венад цать  13 тринад цать  14 четырнад цать  15 пятнад цать  16 шестнад цать  17 семнад цать  18 восемнад цать  19 д евятнад цать  20 д вад цать  30 трид цать  40 сорок  50 пятьд есят  60 шестьд есят  70 семьд есят  80 восемьд есят  90 д евяносто  100 сто  200 д вести  300 триста  400 четыреста  500 пятьсот  600 шестьсот  700 семьсот  800 восемьсот  900 д евятьсот  1000 тысяча  первый  второй  третий  четвёртый  пятый  шестой  сед ьмой  восьмой  д евятый  д есятый  од иннад цатый  д венад цатый  тринад цатый  четырнад цатый  пятнад цатый  шестнад цатый  семнад цатый  восемнад цатый  д евятнад цатый  д вад цатый  трид цатый  сороковой  пятид есятый  шестид есятый  семид есятый  восьмид есятый  д евяностый  сотый  д вухсотый  трёхсотый  четырёхсотый  пятисотый  шестисотый  семисотый  восьмисотый  д евятисотый  тысячный     1500 тысяча пятьсот 1987 тысяча д евятьсот восемьд есят семь  25000 д вад цать пять тысяч 63245 шестьд есат три тысячи д вести сорок пять
Rola przymiotnia w zdaniu

W gramatyce rosyjskiej szczególna role pelni czasownik, ktory jak wiadomo odpowiada na pytania - CO ROBI, CO SIE Z NIM DZIEJE. Spelnia on nie mala role tak jak i jego towarzysz  podmiot. Czasownik - czyli Глагол to taki niezbednik w zdaniu, ktory nie ma prawa aby go nie bylo. Razem z czasownikiem wchodzi m in. w grę przymiotnik. Na nim sie skupimy. Przymiotnik -Имя прилагательное  w jezyku polskim to dla nas wiadomo odpowiada na pytania: jaki, jaka, jakie. W języku rosyjskim nie moze byc tak bardzo inaczej: какой, какая, какие. Przymiotnik wiadomo tez ma swoje zasady i nimi sie kieruje. Dla pelnego  i szerszego obrazu najlepiej siegajcie do Учебников по грамматике русского языка lub podobnych ksiązek. Przymiotnik jak tez i wiecie o tym gdzie jest jego miejsce - czyli w jaki sposob go uzyjemy w najprostszym zdaniu: Вчера вечером мы с Вад имом смотрели такой необычный и замечательный фильм, об котором говорили ещё несколько д ней.  W ten sposob widzimy, iz w zdaniu mamy nasz czasownik "смотрели" oraz przymiotnik pomaga nam jak wiadomo w jego okresleniu podmiotu "фильм". Zdania z przymiotnikami spotkac mozemy w roznych sytuacjach, czyli wazny jest tezn kontekst i co jest tak podkreslane. Przmiotnik mozna powiedziec dekoruje, przyozdabia, a nawet w niektorych przypadkach wymaga jego uzycia np: Ты не понишь, когд а она тебе говорила какова завтра буд ет погод а? Он услашав ее неожид анно взрогнул. Jak mozemy zauwazyc pozycja przymiotnika jest jakby stosowana nizej niz nasz przewodni czasownik.  Dlatego zawsze nalezy w zdaniu brac pod uwage: do czego i co chce nam  czasownik dopelnic. Wiadomo, nie zawsze mamy do czynienia z przymiotnikami co nie oznacza, ze warto je pominac - absolutna niezgoda: Во время ход а фильма он так громко рассмеялся, что д ругие зрители оказали ему полное отрицательного вид а взгляд ы. Он как-то незаметно и скрыто заплакал, чтобы публика не заметила его глубочайшего разочипования.  Jesli beda pojawiac sie niejasnosci w odbiorze tych form gramatycznych to jak wspomnalem wyzej mozna rozszerzac i poglebiac swoja wiedze w ksiazkach lub na kursach wakacyjnych na co szczegolnie zachecam:):)