1.Fizyczne właściwości wiązao wodorowych

wm:

Woda, jako jedna z niewielu substancji, nie

zwiększa swojej objętości monotonicznie z

temperaturą w całym przedziale temperatur

od 0 do 100 °C. Poniżej +3,98 °C objętośd

zmniejsza się wraz ze wzrostem temperatury.

Anomalia spowodowana jest specyficznym

kształtem cząsteczki wody oraz istnieniem

silnych wiązao wodorowych. Wiązania te

nadają wodzie względnie dużą gęstośd, a

ponadto pękają w obszarze anomalnym,

zwiększając nieuporządkowanie wśród

cząsteczek, a co za tym idzie, zwiększając

również objętośd cieczy. Z tego samego

powodu objętośd wody wzrasta również

podczas krzepnięcia – dlatego lód pływa po

powierzchni wody, rozsadza naczynia, kruszy

spękane skały, niszczy nawierzchnię dróg itp.

Na skutek istnienia wiązao wodorowych woda

ma także znaczną pojemnośd cieplną, co

przyczynia się do złagodzenia klimatu na

Ziemi, ponieważ ogromne ilości wody

znajdujące się w morzach i oceanach powoli

się nagrzewają i powoli stygną.

2.Ściśliwośd wody morskiej - zdolnośd wody

morskiej do zmian objętości właściwej pod

wpływem zmian wywieranego na nią

ciśnienia. Miarą tej ściśliwości jest

współczynnik ściśliwości wody morskiej,

zależny od temperatury, zasolenia i ciśnienia

w wodzie. Współczynnik ściśliwości wody

morskiej wyraża względną zmianę objętości

danej masy wodnej (stosunek przyrostu lub

ubytku objętości do objętości początkowej)

pod wpływem zmiany ciśnienia o 1 Pa.

Kontrakcja objętości –zmiany objętości wm

na skutek zasolenia. Proces dynamicznych

zmian objętości wm, przy zmianach zasolenia

polega na powstawaniu hydratów jonowych,

które zajmują małe objętości i są gęsto

upakowane. Jest to spadek objętości ze

wzrostem zasolenia. Procesy te zachodzą

intensywnie: ujścia rzek, gdzie silne

parowanie, zamarzanie, topnienie oraz wlewy

wód przydennych-słonych.

Rozszerzalnośd termiczna- termodynamiczny

proces zmian objętości właściwej pod

wpływem zmian temperatury. Jest

charakteryzowany przez wskaźnik kT.

3.Promieniowanie krótkofalowe (0,1 do 4,0 μ

) i długofalowe ( 4 do 120 μ ).

Promieniowanie słoneczne składa się w 99 % z

promieniowania krótkofalowego.

Promieniowanie Ziemi i atmosfery zaliczane

jest do długofalowego gdyż składa się głównie

z fal o długości 4 do 120 mikrometrów.

9.Adwekcyjny strumień ciepła w morzu strumień ciepła unoszący się nad pow.

Morza. Jest to stosunek objętości płynu

przepływającego przez pow. do pola tej

pow.

38.Poziom wód MB:

Poziom wód Bałtyku jest wyższy niż w Oceanie

Atlantyckim i Morzu Północnym i wynika z

jego śródlądowego położenia. Powodem jest

zbyt słaba wymiana wód przez wąskie

Cieśniny Duoskie aby nastąpiło pełne

wyrównanie poziomów. Wody piętrzą się w

cieśninach zależnie od kierunku wiatrów,

które albo pchają wody oceaniczne lub na

odwrót. Wysokośd wód na Bałtyku zmieniają

pływy morskie, które w południowej części

morza sięgają kilku centymetrów, natomiast

są znacznie większe na szerokości

geograficznej Zatoki Fioskiej, gdzie podnoszą

poziom wody o pół metra. Bałtyk jest morzem

burzliwym, a fale są krótkie i strome. Typowa

wysokośd fali wynosi 5 metrów, ale w czasie

bardzo silnych sztormów sięga prawie do 10

metrów.

35. Ciśnienie hydrostatyczne to ciśnienie

spowodowane ciężarem cieczy. Jeśli w

naczyniu lub zbiorniku znajduje się słup cieczy

o wysokości h, to wywiera on na dno ciśnienie

hydrostatyczne o wartości: ph = d ⋅ g ⋅ h, gdzie

d oznacza gęstośd cieczy, a g oznacza

przyspieszenie ziemskie. Ciśnienie

hydrostatyczne na Ziemi zależy tylko od

gęstości cieczy i wysokości słupa cieczy. Nie

zależy od ilości cieczy w naczyniu lub

zbiorniku. Ciśnienie wody w stawie i w

oceanie na tej samej głębokości h jest

jednakowe (przy założeniu, że woda w stawie

ma taką samą gęstośd jak w oceanie).

Ciśnienie dynamiczne - siła, z jaką powietrze

wywiera nacisk na powierzchnie ciała, w

przypadku prostopadłego ustawienia ścianki

ciała do napływających strug. Ciśnienie

dynamiczne pochodzi od energii kinetycznej

cząstek powietrza, jaką mają one w ruchu.

Zależy ono od kwadratu prędkości cząstek

powietrza i wyraża się wzorem: q=(ro*v

2

)/2

39.Estuaria:

Odra, Czerwona

40.Arktyka i Antarktyka:

-podobieostwa-dni i noce polarne, podobna

ilośd opadów w ciągu roku, występowanie

lądolodu, bogata fauna, stacje badawcze

-różnice-Arktyka-mała częśd lądu, lód,

obejmuje ocean a nie ląd, położony na płk N,

profil cyklonalny, bogatsza flora, wyższe temp,

nie ma pingwinów, Grenlandia należy do Danii

Antarktyka-duża pow.lądu, masywny lądolód,

wysokie góry, płk S, profil antycyklonalny,

uboga flora, niskie temp, są pingwiny, ziemia

naturalna.

41.Morza:

-bezbrzeżne-Sargassowe

-zamknięte- Kaspijskie

-otwarte-Norweskie,Rossa

-półzamknięte- Północje

-najb.zasolone-Czerwone

-najm.zasolone- Bałtyckie

-interkontynentalne-Śródziemne

-inkontynentalne-Czarne

-największe-Arktyczne

36. Nie tylko woda i powietrze atmosferyczne

tworzą granicę dwóch ośrodków o różnych

gęstościach. Wewnątrz środowiska wodnego

mogą zachodzid warunki, w których spotyka

się granice gęstościowej nieciągłości.

Najczęściej występują one w strefie skoku

gęstości - piknoldinie, związanej ze skokiem

temperatury - termokliną. W głębi oceanu,

analogicznie do jego powierzchni, następuje

przemieszczenie energii na styku ośrodków o

różnej gęstości. W wyniku zaburzenia jej

stratyfikacji pojawiają się fale, zwane

wewnętrznymi. Powstają one podobnie jak

fale powierzchniowe wskutek oddziaływania:

silnego wiatru, zmian ciśnienia

atmosferycznego, sił związanych z pływami, z

aktywnością sejsmiczną i wulkaniczną, a

nawet mogą byd generowane przez płynące

statki. Parametry fal wewnętrznych są

nieporównywalnie większe ód występujących

nad nimi fal powierzchniowych, ponieważ

przemieszczają się wzdłuż linii nieciągłości o

małych różnicach gęstości. Ich wysokośd

przekracza 100 m przy długości od setek

metrów do wielu kilometrów. Prędkośd fal

wewnętrznych jest znacznie mniejsza od

prędkości fal powierzchniowych. Zależy od

różnicy gęstości horyzontalnie zalegających i

graniczących ze sobą dwóch warstw oraz od

grubości strefy górnej. Na powierzchni

objawiają się jako wstęgi piany z domieszkami

zawiesin o orientacji prostopadłej do kierunku

przemieszczania fal. Swoją natura

przypominają pasma wiatrowe towarzyszące

cyrkulacji komórkowej Langmuira. Fale

wewnętrzne są przesunięte względem fal

powierzchniowych. Wykorzystuje się to do

oznaczenia amplitud wahao i faz danej

charakterystyki na różnych głębokościach.

Innym sposobem ich rozpoznania jest

ustalenie izoplet. Odzwierciedlają one kształt

fali wewnętrznej przemieszczającej się i w

danej chwili w konkretnym punkcie.

Najczęściej fale wewnętrzne są związane z

pływami. Występują na dużych głębokościach

i w ich następstwie zachodzi, obok

pionowego, także poziome przemieszczanie

wód, czyli wewnętrzne prądy pływowe. W

sąsiedztwie kontynentów spotykają się fale

wewnętrzne o okresie w przybliżeniu

półdobowym. Mogą byd generowane

dwukierunkowo - ku brzegom oraz w stronę

otwartego morza. Ich amplitudy zależą od

charakteru skłonu kontynentalnego. Na

obrzeżach oceanów wewnętrzne fale tworzą

się także pod wpływem silnych prądów. W

strefie otwartych wód wzbudzanie tego typu

jest mało skuteczne. Tam za zaburzenia

stratyfikacji odpowiedzialne jest nałożenie

prądów pływowych na ich niejednolity układ

pionowy.Ad.28. PRĄDY WSTECZNE NA RÓWNIKU

W wąskim pasie na równiku przeważa

dodatni ładunek elektryczny. W strefach

tych, pod wpływem oddziaływania

stycznego działającego na ładunki

dodatnie, powstają dodatkowe trzy

prądy płynące przeciwnie do

sąsiadujących prądów pierwotnych. Na

równiku, w strefie największego

zagęszczenia dodatniego ładunku

elektrycznego, powstaje równikowy prąd

wsteczny płynący z zachodu na wschód, -

dzieli on pierwotny równikowy prąd

wschodni na dwa prądy: - prąd północny

równikowy i prąd równikowy

południowy.

7.Bilans radiacyjny- energia docierająca

do Ziemi od Słooca i wypromieniowana

przez Ziemię do atmosfery (prom. Krótk-i

długofalowe)

10.Południkowy rozkład temp.

12.Pionowy rozkład temp.

13.Skł.wm:

-jony-Na

+

,K

+

,Mg

2+

,Ca

2+

,Br

-

,Cl

-

,HCO3

-

,SO4

2-

-metale śladowe-Ba,Zn,Cu,Cr,Fe,

-subst.żółte-barwniki,pigmenty

-zawiesiny-plankton,detrytus,cz.min.

-gazy rozp.-CO2

,O2

Zasolenie-masa soli nieorg. Wyrażona w

g/kg wm, w której wszystkie halogenki

podst.równoważn.ilością chlorków,

węglany zamieniono w tlenki,

pozostałośd wysuszono do stałego

ciężaru w temp. 480.

14.Wody tropikalne- najwyższe

parowanie na Ziemi. WM paruje, sól

zostaje-zwiększa zasolenie i gęstośd.

15.Pionowy rozkład T,S,ro:

-gęstośd-zależna od TiS. Wzrasta ze

spadkiem T i wzrostem S.

-temp-spada wraz z głębokością do

momentu dojścia do termokliny, gdzie

następuje gwałtowna zmiana. Później

stała.

-Zasolenie-wzrasta wraz z głębokością.

Dochodzi do halokliny. Następnie

stabilizuje się wraz z głęb.

16.Gęstośd wm-masa w jednostce obj.

Jej postad jest równ. stanu i wyraża

zależnośd T,S i p lub obj. właściwej.

17.Anomalia termstatyczna gęst.wł.

to obj. pomniejszona o obj.

standardową. Podst. parametr stanu to

gęstośd kg/m

3

20.Kryteria ruchu burzliwego:

-siły bezwładności przeważają nad siłami

lepkości(wyraża to liczba Re)

-w ośrodku jednorodnym gęstościowo

Re>1

-w warunkach silnego warstwowienia,

np.termoklina Ri<1

Zatem powinna byd duża liczba Re i mała

liczba Ri

24.Pompa Ekmana- powoduje upwellingi

i downwellingi. Upwellingom towarzyszy

powstawanie wirów cyklonalnych.

23.Prądy dryfowe są wywołane siłami

tarcia powietrza o pow.morza.

Prądy geostroficzne wynikają z

gradientu ciśnienia i siły Coriolisa.

25.Stommel-wykazuje znaczenie zmian

parametru Coriolisa względem

szerokości geograficznej dla zagęszczenia

linii prądu wzdłuż zachodniego brzegu

oceanu.

26.Wiry subtropikalne występują w

miejscach podwyższonego zasolenia.

27. Cyrkulacja polarna

29.Rodzaje wirowości w oceanie:

-względna-odnoszona wzgl Ziemi

-planetarna-określana parametrem

Coriolisa

-absolutna-suma względnej i planetarnej

-potencjalna

Wirowośd-charakterystyka kinematyki

płynu, wykazująca zdolnośd do rotacji.

32.Rodzaje up i down:

-przybrzeżny (Bałtyk)

-równikowy

-spowodowany przez pr.morskie

-lokalny(Galapagos)

-spowodowany przez cyklon tropikalny

-upwellingi sztuczne37.Różnice topografii

+85 Północny Atlantyk

-170 Ocean Indyjski

21.Coriolis w wm:

Siła Coriolisa-Stokesa – siła obserwowana w

układzie ruchu związanym z obracającą się

cieczą powodowana oddziaływaniem efektu

Coriolisa i dryftu Stokesa. Efekt ten nie zależy

od prędkości wiatru i jego oddziaływania z

powierzchnią wody. Dryft Stokesa – średnia

prędkośd w wodzie (cieczy) obserwowana w

ruchu falowym, powodowana na przykład

przez zmniejszenie amplitudy (eliptycznych)

trajektorii cząstek w wodzie wraz z

głębokością. Różnica pomiędzy horyzontalną

amplitudą ruchu z głębokością powoduje, że

cząstki na powierzchni wody poruszają się

nieco bardziej w kierunku przemieszczającej

się fali niż w kierunku przeciwnym na pewnej

głębokości w wodzie. Powoduje to dryft,

nazywany dryftem Stokesa. Dryft Stokesa

istnieje, nawet jeżeli nie ma średniego

przepływu wody, a jedynym mechanizmem

jest falowanie*2+. Dryft Stokesa nie zależy

także bezpośrednio od prędkości wiatru.

Nawet kiedy prędkośd wiatru jest zerowa

istnienie propagujących się fal oceanicznych

powoduje dryft Stokesa. Ocenia się jednak, że

w pierwszym przybliżeniu dryft Stokesa na

powierzchni oceanu wynosi około 3%

prędkości wiatru w obszarze rozbiegu fal.

Natomiast prędkośd prądów dryftowych (pod

powierzchnią ocanu) wynosi około 20-80%

prędkości dryftu Stokesa na powierzchni. Z

pomiarów prądów oceanicznych, prędkości

wiatru i pola falowania można ocenid jaka

częśd energii prądów oceanicznych jest

wywoływana bezpośrednio przez wiatr (patrz

warstwa Ekmana), a jaka przez dryft

Stokesa*3+ W układzie związanym z

obracającą się cieczą (np na Ziemi) przepływ

wody związany z dryftem Stokesa jest

poddawany efektowi Coriolisa (patrz siła

Coriolisa-Stokesa). Dryft Stokesa jest ważny

m.in. w opisie transportu zanieczyszczeo na

powierzchni wody.

22.Euler vs Reynolds

W równ. Eulera zawarte jet równ. Reynoldsa

plus Coriolis.

19.Dekompozycja Reynoldsa

Jest to ruch średni plus ruch pulsacyjny.

8.Występuje na powierzchni pokrywy lodowej

albo na styku warstw lód-woda. Na pow.

pokrywy bilans to strumieo

prom.krótkofalowego pomniejszony o albedo,

straty na sublimację i promieniowanie

długofalowe. Lód-woda-strumieo ciepła

przenikający przez lód i strumieo ciepła pod

lodem do wody.

33.Skoki pływów:

Pływy morskie (przypływy i odpływy) –

regularnie powtarzające się podnoszenie i

opadanie poziomu wody w oceanie.

Wywołuje je zjawisko pływowe, którego

przyczyną są siły grawitacyjne Księżyca i

Słooca. Pływy powodowane są również przez

siłę odśrodkową wywołaną obrotem Ziemi

wokół środka ciężkości układu Ziemia – ciało

niebieskie działające na naszą planetę.

Najsilniejsze pływy (syzygijne) występują, gdy

wpływy Słooca i Księżyca dodają się do siebie

(tj. gdy Księżyc, Ziemia i Słooce znajdują się w

linii prostej – w trakcie pełni oraz nowiu

Księżyca). Natomiast gdy wpływ Słooca i

Księżyca nie sumuje się (Księżyc, Ziemia i

Słooce tworzą kąt prosty), pływy są najsłabsze

(pływ kwadraturowy).

-strefa brzegowa- Skutkiem pływów są

oscylacyjne prądy nazywane prądami

pływowymi, które są ważne przy nawigacji

przybrzeżnej. Pas nabrzeża, który jest

zatapiany przez przypływ i odsłaniany przez

odpływy, zwany wattem, jest ważnym

ekologicznie skutkiem przypływów.

-otwarty ocean

-morza zamknięte- Pływy w obszarze mórz

śródlądowych np. Bałtyku są prawie

niewidoczne. Nie jest to spowodowane

brakiem szerokiego połączenia z oceanem

światowym, ale małą masą wody w basenie

mórz śródlądowych, które są znacznie płytsze

od oceanów. Mniejsza masa wody jest

przyciągana z mniejszą siłą.

4.Czynniki decydujące o wielkości

prom.krótkofalowego:

-odl. Ziemi od Słooca

-zachmurzenie

-parowanie

-gazy

5.dzieo polarny, zachmurzenie

6.Zyski-prom.słoneczne pochłonięte przez

wodę docierające z kosmosu, promieniowanie

odbite od chmur wracające na Ziemię,

powracające w wyniku efektu cieplarnianego

Straty-związane z parowaniem, emitowane

prom.długofalowe, promieniwanie odbite od

chmur, lodu, powierzchni,

34.Rodzaje fal: