Zajęcia 1

1. Co znaczy termin shinto? Wyjaśnij pojęcie. (3 /3 pkt)

Termin shinto oznacza „droga bogów” lub „droga duchów”; jest to określenie rodzimych wierzeń japońskich, Stosowane było dla odróżnienia os wierzeń buddyjskich, które przywędrowały do Japonii z Chin

1. Kiedy i w jakich okolicznościach powstało słowo „shinto”? (2/2 pkt)

Słowo „shinto” powstało pod wpływem elementów konfucjanizmu oraz taoizmu, które w V wieku „przywędrowały” z Chin do Japonii. Wymienione wyżej systemy wywarły znaczny wpływ na życie religijne mieszkańców Japonii. Konieczne stało się odróżnienie rodzimych bóstw Japonii od tych „napływowych”. Zapożyczone z Chin słowa sin (które oznaczało to samo co kami w wierzeniach japońskich – czyli bóstwo)i dao (droga) pozwoliły na stworzenie słowa „shinto”.

1. Wymień trzy najwyższe (najpotężniejsze) bóstwa shintoizmu. (0/1 pkt)

   1. Amaterasu

   2. Susanoo

   3. Tsukiyomi

2. Opisz akt kreacji z mitologii japońskiej. (2/3 pkt)

Istniał Przestwór Wielkich Niebios co wskazuje na pewną pierwszą przestrzeń, z której wyłoniły się - lub trafniej - rozwinęły się trzy duchy – moce będące niewidzialnymi duchami (moce sprawcze – życiodajna, ogarniająca). W czasie gdy „pierwsza rzeczywistość” była jeszcze nieuporządkowana powstały kolejne dwa duchy - siły sprawcze związane z życiodajną mocą, trwałością. Razem z pierwszymi trzema tworzyły piątkę duchów nieba. Powstałe następnie duchy obejmowały takie dziedziny jak: stałość geologiczną, kwestia zarodków i powstania życia, a także wielość tworzonej przyrody. Duchy te tworzyły siedem pokoleń ery duchów, a najważniejszą rolę odegrały dwa bóstwa (ostatnie stworzone) spośród nich – Izanagi i Izanami, których zadaniem było uporządkowanie istnienia. W tym celu para otrzymała niebiańską włócznię (od duchów nieba), a jej użycie (zamieszanie włócznią w oceanie, uniesienie włóczni, z której spłynęła kropla) spowodowało powstanie wyspy. Po czym Izanagi i Izanami osiedlili się na tejże wyspie dokonując dalszych aktów kreacji.

1. Wymień najważniejsze cechy tej kreacji w stosunku np. do kreacji chrześcijańskiej.(9/10 pkt)

a) kreacja z Kojiki nie jest ex nihilo – istniał przestwór

b) wielu „kreatorów” - jedne bóstwa rodzą kolejne, w kreacji chrześc. - jeden Bóg kreator

c) kreacja w wyniku „rodzenia” kolejnych bóstw a nie „stwarzania”

d)odpowiedzialność za kreację – w Kojiki poszczególne bóstwa (dziedziny, którym przewodzą), w chrześc. - Bóg odpowiedzialny za wszystko

e) podobieństwo – motyw zakazania – Izanagi w krainie cieni (jap.), zerwanie owocu (chrz.)

1. Jaki błąd popełnili Izanagi i Izanami po zejściu na ziemię podczas aktów pierwszych kreacji? (1/1pkt) Błąd dotyczył tego, że pierwsza w akcje kreacji Izanami odezwała się pierwsza, a powinien uczynić to Izanagi – mężczyzna. Ten błąd spowodował zrodzenie wątłego dziecka, którego para pozbyła się. Powtórny akt przy odpowiedniej kolejności wypowiedzi zaowocował powstaniem „zdrowych” dzieci – wysp.

2. Czego symbolem jest niebiańska włócznia? (1/3 pkt)

jest symbolem utworzenia wyspy Onogoro włócznia jest symbolem falicznym, zanurza się w praoceanie. Istotna wócznia i akt kreacji

1. Wskaż element przeciwstawny (uzupełniający) do niebiańskiej włóczni Izanagi’ego. (0/5 pkt)

słup niebiański. Wody praoceanu

1. Jakie były najważniejsze działania boskiej pary po zejściu na ziemię? 5/15 pkt

1. zrodzenie wysp – m.in. Kraina Ośmiu Wysp – powstanie Japonii

2. akty kreacyjne dotyczące duchów odpowiedzialnych za życie, narodziny, wszelkie czyny

3. zrodzenie duchów odpowiedzialnych za rzeki i morza, gór, obszarów równinnych – ukształtowanie świata

4. Kontynuacja aktów kreacyjnych aż do narodzin kami ognia

5. akty kreacyjne dotyczące zaplecza gospodarczego – gromadzenie żelaza, żywności)

6. Akty dotyczące nawadniania pól, a także płodności – aspekty męskie i żeńskie

Przyznaję tutaj 5 punktów za szczegółową analizę dziedzin życia i bóstw za nie odpowiedzialnych, którą uważam za świetnie zrozumianą i opracowaną. Jednakże ważne tutaj są rytuały ustanowione przez prarodziców – Izanagiego i Izanami czyli chodzi między innymi o akt kreacji przy użyciu boskiej włóczni, onbashira (jak axis mundi), urodzenie, umieranie (klątwa Izanami)

Zajęcia 2

1. Wyjaśnij pojęcia (8/10pkt)

Onbashira

Harae – rytuane obmycie wykonywane przez kapłanów , odwzorowane na ablucjach Inzagiego; obmycie ma na celu oczyszczenie z wszelkich zbrukań.

Yomi no Kuni – Kraina Cieni – przebywała tam Izanami, a Izanagi tęskniąc za nią udał się właśnie do Krainy Cienia.

Kagura – magiczny taniec, którego celem jest rozweselenie bóstwa, nawiązanie do tańca Amenozume

Norito – modlitwa mająca charakter bezpośredniego zwrotu do bóstwa w celu ochrony przed złem

1. Jaki rytuał ustanowił Izanagi uciekając ostatecznie z Krainy Cieni? (3/3 pkt)

ablucję – misogi czyi ablucja boskiego ciała; ciało Inzagiego było tabu ze względu na nieczystość, skalanie, konieczne więc było oczyszczenie

1. Jakie były relacje rodzinne między Okuninushi’m a Susanoo? (1/3 pkt)

Okuninushi był synem Susanoo;

1. Na czym polegał konflikt Susanoo z Amaterasu? Wyjaśnij. (10/10 pkt)

Geneza konfliktu tkwi w momencie, gdy Susanoo chciał udać się do matki (Izanami). Izagani polecił mu poinformować o tym zamiarze Amaterasu. Udał się więc do niej. Amaterasu obawiała się, że wizyta Susanoo wiąże się ze złymi zamiarami z jego strony . Przygotowała się więc na wizytę brata jak do walki. Susanoo zapewniał o dobrych intencjach wizyty, jednak przezorna Amaterasu zapytała w jaki sposób przekona ją do swoich słów. Susamo zaproponował pojedynek na charakter tworzonych bóstw (jego rezultat miał być wiążący – miał rozstrzygnąć czy Susano faktycznie przybył do Amaterasu z czystymi zamiarami. I tutaj pojawia się spora interpretacja zwycięstwa – Amaterasu uczyniła trzy bóstwa kobiece z miecza Susanoo, a Susanoo stworzył pięć bóstw męskich z przedmiotów (klejnoty-krzywulce) należących do Amaterasu. Amaterasu stwierdziła, że pięć męskich bostw to jej potomstwo, ponieważ powstały z jej mienia, a to przesądziło o zwycięstwie Odmiennego zdania był Susanoo - uznał, ze celowo stworzył bóstwa żeńskie o łagodnej naturze, by potwierdziło to jego czyste zamiary i tym samym zwyciężył. W ferworze zadowolenia ze zwycięstwa wpał w szał niszccenia królestwa Amaterasu. Ta przerażona schowala się w jaskini niebańskiej, a na świecie zapanowała ciemność. Jednakże jeden z duchów - Niebiańska Bystra Dziewczyna zaczęła pośród ciemności zachowywać się bardzo głośno wręcz dziwnie, , na co pozostałe duchy zareagowały śmiechem. Amaterasu zdziwioa wyjrzała przez szczelinę jaskini, w konsekwencji została wyciągnięta z jaskini, a na świecie ponownie zapanowało światło. A Susanoo jako sprawca zamieszania został skazany na wygnanie. Przedtem jednak został pozbawioy brody i paznokci – symbolizuje to zapobieganie dalszym przestępstwom.

1. Wyjaśnij termin kannushi. (1/2 pkt)

kannushi to kapłan shinto, a także pośrednik świata doczesnego z bogami

1. O jakich wydarzeniach historycznych (społecznych) informują nas mity o relacjach między Amaterasu a Susanoo. (0/5 pkt)

2. Wyjaśnij termin uji oraz ujigami (6/6 pkt)

uji- grupa rodowa, dokładniej była to grupa rodzin połączoną więzami krwi (faktyczne lub fikcyjne). Grupa ta posidała górny pień rodowy, podlegała władzy głowy rodu (władza patriarchalna); grupa rządząca

ujigami – bóstwo opiekuńcze czczone w obrębie grupy (uji)

1. Jakiej porady shiro usagi udzielili bracia, które zdecydowały o ręce dziewczyny z Inaby? (2/6 pkt)

Poradzili, żeby wykąpal się w morskiej wodzie a następnie położył na szczycie wzgórza. Tam wiatr miał osuszyć jego ciało.

1. Wymień 3 przestępstwa Susanoo przeciw Amaterasu. (1/3 pkt)

Akt zniszczenia pól uprawnych (przestępstwo przeciwko cywilizacji), obdarty koń rzucony w izbie (przestępstwo przeciwko rytuałom i czystości), gwałt i w konsekwencji mord na służkach (przestępstwo przeciwko społeczności i obyczajności)

zrywanie grobli,zasypywanie rowów i zanieczyszczanie kałem (te trzy przewinienia należą do katalogu zmaz niebieskich)

1. Wymień przewinienia Susanoo w stosunku do obyczajności. (1/5 pkt)

sprzeciwienie się ojcu w zakresie sprawowania władzy (następnie konflikt Susanoo z Amaterasu) – 1pkt, wprowadzanie chaosu na świecie (niedoglądanie obszarów będących pod jego zwierzchnicteem) – 0 pkt

przestępstwo przeciw rolnictwu – czyli cywilizacji

gwałt (i morderstwo) – przeciwko obyczajności i porządkowi społecznemu

obdarty koń rzucony w izbie – przestępstwo przeciwko rytuałom i czystości (tak higieny jak i rytualnej)

1. Jakie informacje o japońskim dworze i kulturze dostarczają nam mity o Susanoo i Amaterasu? (2/5 pkt)

Amaterasu przkazała Niigiemu przedmioty, które stały się symbolami władzy cesarskiej (Ośmioboczne Zwierciadło, Krzywe Klejnoty, Miecz – Trawosiecz)

Dowiadujemy się ponadto o obyczajności na dworze (przez przestępstwa w stosunku do niej ze strony Susanoo), metodom rozstrzygania konfliktów,

Ponadto prymat kobiety w sprawowaniu władzy

1. Wyjaśnij przestrogę przed powracającą strzałą. (5/5 pkt)

Jeżeli strzała została wystrzelona w celu unicestwienia zła to gdy powróci do właściciela nie uczyni mu krzywdy (w przeciwnym wypadku zostaie ukarany – umrze) – sprowadza się to do stwierdzenia, że ie należy czynić niczego, za co może spotkać kara (bogów)

1. Jakie błędy popełnił Ninigi w kontekście obejmowania władzy na ziemi? (3/5 pkt)

chęć poślubienia tylko jednej z dwóch ofiarowanych mu przez Rodzica Wielkich Gór córek, czego skutkiem do dzisiejszego dnia jest śmiertelność władców Japonii

ponadto obraził swoją wybrankę zarzucając jej cudzołożenie – wątpił w swoje własne możliwości (?) do spłodzenia syna w krótkim czasie więc zarzucił jej rozwiązłość. Skończyło się to strasznym zakładem i porodem nad ogniem.

1. Jak potomkowie Susanoo zareagowali na niebiańskiego namiestnika? (1/3 pkt)

Bez problemu przekazali władzę potomkowi Amaterasu – na gruncie mitologicznym – owszem, na gruncie rzeczywistym historycznym – pewne są sprzeciwy i opory namiestników z ramienia uji czczącego Susanoo czego przejawem są księgi opisujące wojnę pomiędzy nimi a niebiańskim namiestnikiem.

1. Jakie sprzeczne obrazy Susanoo prezentują mity o konflikcie z siostrą oraz mit o Yamata-no-Orochi’m? (5/6 pkt)

W konflikcie z siostrą Susanoo przedstawiany jest jako przewrotny, skory do wprowadzania chaosu, zamieszania i niegodziwych czynów bóg, natomiast w micie o Yamata-no-Oroch'im Susanoo okazał się pomocnym bogiem, któremu nie jest obojętny los innych.

Zajęcia 3

1. Wymień miejsca narodzin Shouten-doji’ego. (1,5/2 pkt)

Echigo – legendarna prowincja Yamato

okolice gór Ibuki lub Ooe

1. Opisz wygląd oni. (3/3 pkt)

Oni istoty mające masywną budowę ciała, muskularną, odznaczające się potężną siłą fizyczną. Miały wystające kły, nierzadko pazury i rogi (ich liczba wskazywała na wiek oni oraz nadludzką moc); ciało oni porastało owłosienie. Te wszystkie cechy pozwalały stwierdzić, ze oni bardziej przypominały dzikie bestie niż postaci ludzkie. Cechą były także długie włosy (przekraczające długść włosów ludzkich), niesforne lub też pielęgnowane. Istotną cechą był kolor skóry – czerwony, niebieski, żółty, złoty

1. Jak wyglądają najczęstsze spotkania z oni? (2/2 pkt)

zazwyczaj pojedynki – wyzwaia rzucane odważnym jednostkom; oni zdolne były porywać dusze umierających ludzi

1. Wyjaśnij termin hinin. (2/3 pkt)

ludzie należący do najniższej klasy społecznej, stanowili margines społeczeństwa; ale także określenie „nie ludzie” - w kontekście dzieci, które nie przeszły jeszcze rytuału inicjacyjnego genpuku – hinin to nie klasa społeczna. De facto to właśnie brak klasy czy kasty. Jest to stan podobny i odpowiadający niedolą niedotykalnych w Indiach, z tą różnicą że tutaj dosłownie jednostki takie były albo niedostrzegalne dla reszty społeczności, a nadto odmawiano im ludzkich praw

1. Wyjaśnij termin tsuchigumo (3/3 pkt).

Słowo to może oznaczać „zagrzebującego się w ziemi” lub „pająka”. Oznacza to także „wielkiego pająka” w odniesieniu do ludności nie niepodporządkowanej cesarzom. Tsuchigumo było także oznaczeniem gatunku youkai – określenie urodziwych kobiet które po tym, jak uwiodą mężczyznę, zamieniają się w pająka-ludojada.

1. Czym był oni odori? (1/3 pkt)

święto on- trwało 7 dni, brało w nim udział 3000 mnichów

1. Kiedy dzieje się akcja mitu? (2/2 pkt)

w okresie Heian, jedna z wersji mitu mówi o kresie rządów Ichijo Tenno (990-995). Okres w którym rozstrzyga się historia Shuten-doji'ego datowany jest także na lata 980-1000.

1. Wyjaśnij pojęcie tengu. (3/3 pkt)

to szczególna kategoria istot, w buddyzmie zwiastuny wojny, w tradycji chańskiej postacie przypominające ludzi, posiadające jednak skrzydła i dzioby. W tradycji japońskiej przedstawiane jako istoty łączące ludzkie i ptasie cechy, a także wilcze

1. Wymień cechy nienaturalnych narodzin Shouten-doji’ego. (5/5 pkt)

zbyt długo przebywał w łonie matki (16 miesięcy), urodził się z dużą ilością włosów i zębami, od razu po porodzie potrafił chodzić i mówić niczym 5-6 latek. Miał siłę fizyczną na poziomie szesnastolatka i ogromną wiedzę;

1. Omów konstrukcję świata (cesarskiego) w okresie Heian. (4/4 pkt)

świat podzielony był w zasadzie na dwie części – jedna połowa określała wszystko to, co znajdowało się pod wpływem władzy cesarskiej podlegało jej wpływom, druga połowa dotyczyła wszystkiego, co nie podlegało zwierzchnictwu cesarskiemu. Istotne staje się pojęcie kenmon taisei, które dotyczyło organizacji społeczeństwa japońskiego ze znaczącym wpływem ważnych rodów, a także klanów samurajskich. Widoczna stawała się także ograniczona władza cesarza (nierzadko był dzieckiem pod kontrolą grup interesu)świat władzy dworu to „boska kraina”, a wszystko inne co poza nią jest dzikie.

1. Wyjaśnij termin onmyōji. (2/4 pkt)

Wysoki doradcca Cesarski w sprawach, które dotyczyły odpowiedniego rozwiązywania problemów natury spirytystycznej; obecnie tytuł ten przyjmują niektórzy kapłani shintoistyczni (spadkobiercy po szkołach ezoterycznych i okultystycznych)

1. Kim był Ibuki no Yasaburo? (2/2 pkt)

był synem Ibuki Daimyojin'a; człowiek z marginesu społecznego, alkoholik, złodziej trzody; ojciec Shauten-doji'ego (w jednej z wersji mitu)

1. Kim był Ibuki Daimyōjin? Wyjaśnij historię postaci. (4/4 pkt)

Uważany jest za formę, jaką przybrał Yamata no Orochi po walce z Susanoo. Ta forma po „śmierci” w wyniku walki z Susanoo była zupełnie inna od poprzedniej(smoka o ośmiu głowach i ogonach) czyli stał się bóstwem pomocnym lokalnej ludności. Zakochał się w córce lorda Sugawy, chodził do niej w nocy. Dziewczyna zaszła w ciąże, co rozgniewało ojca, który podejrzewał udział sił demonicznych w całym zamieszaniu, więc zdecydował się na dokonanie egzorcyzm ów. To z kolei rozgniewao Ibuki'ego i wywołał chorobe u „teścia”, jednak w konsekwencji przywrócił go do zdrowia.

Zajęcia 4

1. Jak wyglądała recepcja buddyzmy w okresie Heian? (4/5 pkt)

Recepcja buddyzmu nabudowana była rzeczywiście na konflikcie między rdzennym shinto a napływowym buddyzmem, który był obecny szczególnie w kwestiach społecznych. Buddyzm był także adaptowany na potrzeby nowych bóstw (bothisattawów, buddów), występowały konflity na tle religijnym pomiędzy tymi wyznaniami. Innym aspektem stała się także zmiana systemu matriarchalnego w patriarchalny (na zasadzie transformacji) – przede wszystkim wpływ męzczyzny w rolach sakralnych w buddyzmie

1. Czym jest oni taiji? (3/3 pkt)

był to rytuał stworzony przez Fujiwarów, powtarzany co roku; był przejawem symbolicznego odrodzenia władzy cesarskiej; „polowanie na demony”

1. Wyjaśnij sytuację góry Hiei w epoce Heian. (4/5 pkt)

Góra Hiei była miejscem nagromadzenia świątyń wszystkich japońskich wyznań. Generalnie można sytuację góry podsumowując jako walkę świętej góry rdzennej japońskiej religii z buddyzmem

1. Wymień sekty buddyjskie i ich mistrzów występujących w micie o Shouten-doji? (4/4 pkt)

Tendai; mistrz: Saicho

Shingon; mistrz: Kukai

1. Wyjaśnij termin Oni (3-5 pkt) 3

oi – wszyscy ci, którzy nie podporządkowali się władzy lub stawiali władzy opór (demonizacja przeciwników władzy); oni może być zdefiniowane jako grupa większych i znaczących plemion, które nigdy nie podporządkowali się cesarstwu; Oni mogą być także definiowani jako gatunek yuokai – złe duchy, diabły, demony

1. Co zadecydowało o konflikcie oni z cesarstwem? (3/3 pkt)

sytuacja, gdy jeden z wpływowych rodow wierny rodzinie cesarskiej sprzeciwił się zamachowi stanu (dokonanemu przez Fujiwarów i Minamoto). Ród ten został wyjęty spod cesarskiej protekcji. Oni – zostali wymordowani

1. Wymień 2 pozostałe z 3 demonów epoki Heian. (0/2 pkt)

Tamamo no Mae oraz Ootengu

1. Wyjaśnij relacje między Shuten-doji’m a Susanoo. (4/5 pkt)

Susaoo był niedoszłym zabójcą ojca Shuten-doji'ego – Ibuki Daimyojin'a (gdy był jeszcze smokiem); Jednak zdolności Shuten-doji'ego w zakresie manipulacji wodą czy wiatrem mogą wskazywać na powiązanie nie tylko z „ojcem”, ale także przejęcie cech przeciwnika.

1. Z jakim chińskim mitem związany jest/Do którego podobny jest mit o Shuten-doji? (3/3 pkt)

dotyczy mitu o wyprawach do Pałacu Króla Smoków

1. Jaki cel miało zdjęcie twarzy Doji’ego? (3/3 pkt)

znaczenie dosłowne i symboliczne; dosłownie – gdy pozbawi się twarzy wroga, jest on niemożliwy do zidentyfikowania, a co za tym idzie – nie można otoczyć go czcią, w znaczeniu symbolicznym: zbrukanie dobrego imienia ofiary, a także przestroga dla sprzymierzeńców ofiary.

1. Jaki był powód wyłupienia oczu? (3/3 pkt)

zgodnie z mitem miało uniemożliwić dalszą walkę potężnej głowie króla demonów; oczy symbolizowały także kamienie mocy, po które się wyprawiano.

1. Wyjaśnij termin Kenmon taisei (2/3 pkt)

jest to organizacja społeczeństwa japońskiego skonstruowana na zasadzie zależności od wpływowych rodów (kierownictwo tych wpływowych rodów)