M. Karkowska „Socjologia wychowania- wybrane elementy”
1.Młodzież jako kategoria społeczna
Cechy młodzieży:
cechują się wieloznacznością i nieostrością
okres młodzieńczy sytuowany jest pomiędzy zakończeniem dzieciństwa i wejściem w fazę adolescencji, a uzyskaniem dojrzałości społecznej
brakiem dojrzałości ekonomicznej
nie osiągają jeszcze pełnej samodzielności
młodzież odpowiada sama za siebie, dorośli odpowiedzialni są za innych, a za dzieci odpowiadają inni
nie do końca rozwinięty rozwój emocjonalny i moralny
stały konflikt w relacjach z dorosłymi
postrzeganie świata w dwóch kategoriach biały i czarny
brak doświadczenia i wiedzy na dany temat
Młodzieżą mogą być dorośli którzy nie podjęli pracy zawodowej lub nie założyli rodziny oraz ci którzy nie zakończyli nauki edukacyjnej.
Młodzież dąży do dorosłości poprzez:
-znalezienie trwałego związku, uniezależnienie się od rodziny, znalezienie identyfikacji autorytetu, pomoc na rzecz innych i zbudowanie własnej wartości
ILLIZM- proces przechodzenia od dbania tylko za swoje potrzeby własne do dbania o potrzeby innych ludzi.
MŁODZIEŻ- „to grupa ludzi znajdująca się między dzieciństwem, a dorosłością i również w takim rozwoju fizycznym oraz psychicznym, który podatny jest na zmiany”.
2. Socjologiczne teorie młodzieży:
Teoria pola Lewina – opisuje zależności między psychiką osoby, a środowiskiem zewnętrznym, z którym tworzy całość. Młodzież czuje pewnego rodzaju tymczasowość sytuacji. Młodzież posiada swoje marzenia (wymiar nierealny), natomiast wymiar realny to oczekiwania innych ludzi, obraz młodzieży w oczach innych. Młodzież odczuwa problem z budowaniem własnej tożsamości, nie czuję się dobrze w pewnej przestrzeni i nie spełnia oczekiwań ludzi dorosłych.
Teoria przemiany kultury Mead- Zaburzenie tożsamości młodych ludzi , które spowodowane są w kontakcie z kulturą. Określa młodzież jako jednostkę, która z racji wieku oraz otoczenia kultury dostosowuje swoje wartości i zachowanie. Młodzież to pewien sposób pojmowania swojej tożsamości.
3 kategorie kultur:
- postfiguratywna- (starożytność, średniowiecze, społeczeństwo prymitywne, społeczeństwo feudalne, chłopskie, wiejskie, tradycyjne). Rodzina patriarchalna- ojciec sprawuje władzę. Rodzina wielopokoleniowa, największą wartością dla rodziny jest ziemia, religia i tradycja, podział obowiązków na rolę kobiet i mężczyzn. Rodziny wielodzietne, biologiczne; dzieci nie mają żadnych praw, nauka nie stanowi żadnej wartości.
- konfiguratywny- (XIX/XX wiek) społeczeństwo przemysłowe, nowoczesne, industrialne. W rodzinie ważni są dorośli, dzieci mają pewne prawa, mniejsza rola tradycji, ważne jest uczenie się zawodu, model rodziny dwu pokoleń, kobieta aktywnie pracuje, rodzina nieprodukcyjna, nie jest to rodzina biologiczna, rodzina egalitarna= (partnerska)
- prefiguratywny- (II połowa XX/XXI wiek) społeczeństwo informacyjne, po ponowoczesne, poprzemysłowe, rodzina mała, różne twory rodzinne: homo, bez dzietne itp., dom przestaje mieć istotną rolę, więzy rodzinne są rozluźnione, dzieciocentryzm, mniej ważne są osoby starsze, nauka odgrywa ważną rolę, rodzina neolokacyjna= mieszkająca samodzielnie, osobno.
c) Koncepcja tożsamości Eriksona- Okres młodości przechodził każdy z nas, towarzyszył w życiu i podczas tego kształtują się podstawowe zadania w świecie społecznym, uczymy się pokonywać trudności i problemy. Ważną przyczyną zaburzonej tożsamości jest:
- proces dojrzewania, adolescencja i różne role społeczne które pełni ( od tych najprostszych do złożonych ról społecznych).
3 rodzaje konfliktów:
Wczesna dorosłość (intymność/izolacja)
Dojrzałość (płodność/ stagnacja)
Starość ( integralność/ rozpacz)
d) Teoria pokoleń Mannheim- Pokolenie jest elementem tworzącym kulturę i decyduje o kształtowaniu społeczeństwa. Kształtuje to pokolenie społeczeństwo i kultura. Młodzież różnego typu o różnych charakterach znajduje się w danym okresie historycznym. Napięcia między pokoleniami może rozstrzygnąć osoba znajdująca się pomiędzy tym pokoleniem.
e) fenomenologia- młodzież jest określana stanem przejściowym między dwoma przeciwstawnymi biegunami dzieciństwa i dorosłości. Charakteryzuje się potrzebą uzyskanie pewności zachowań. Decydująca grupa o strukturze i zachowaniach młodego pokolenia są robotnicy i pracownicy umysłowi, a nie młodzież ucząca się.
Funkcjonalizm- Z braku przygotowania przez socjalizację pierwotną do pełnienie ról i wyborów wartości tworzą grupy rówieśnicze. Grupy rówieśnicze zaspakajają potrzebę przynależności emocjonalnego bezpieczeństwa utrzymując równowagę w społeczeństwie, likwidują napięcia społeczne, integrują.
Teoria działań- Młodzież jest grupą pośrednią między dorosłością i dzieciństwem. Młodzieży nie stanowi wspólny wiek, ale świadomość. Upodabniają się w wartościach, wzorach działań, kulturze, języku.
3. Pojęcia:
Narcyzm- opiera się na wyidealizowanym obrazie bliskich osób i identyfikowaniu się z nią. Stan samouwielbienia , zachwyt nad samym sobą, miłość do siebie lub drugiej osoby, która go podziwia.
Estetyzajca- tendencja do unikania w środkach masowego przekazu rzeczywistego obrazu zjawisk życiowych, unikanie tematów kłopotliwych jak np. choroba.
Juwenalizacja- polega na eksponowaniu młodości i odmłodzenia, dążenie do bycia i czucia się młodym za wszelką cenę prowadzącą do depresji osoby dorosłej.
Inwersja aksjologiczna- odwrócenie wartości, świadome działanie lub lansowanie się wartościami prowadząca do niewłaściwych zaburzeń.
4. podział na grupy:
„MY”- to bliska grupa, kontakty mają charakter osobisty, bliskość jest fizyczna oraz duchowa, są to chętni współpracownicy którzy dobrze się porozumiewają między sobą.
„ONI”- kontakty maja charakter funkcjonalny, reprezentują inne wartości, niezbyt dobre poznanie wszystkich członków, może prowadzić do tworzenia stereotypów, grupa formalna o charakterze przedmiotowym.
5. Postawa akceptacji- przyjęcie osoby takim jakim jest, z jego cechami i możliwościami, rzeczywiste lubienie i nie ukrywanie tego .
NEGACJA- przynależność do danej grupy wzbudza bunt, rozgoryczenie, zaprzeczenie, odrzucenie.
AMBIWALENCJA- intencjonalność dwuwartościowa, postawa charakteryzująca się występowaniem pozytywnego jak i negatywnego nastawienia do osoby. Głoszenie sprzecznych stwierdzeń ze samym sobą.
6. Konflikt pokoleń- jest to pogląd odmiennych poglądów. Każdy wyraża swoje zdanie i ludzie nie potrafią dojść do porozumienia. Powstają bezsensowne konflikty, które w przyszłości mogą mieć nieprzyjemne skutki.