Program profilaktyczny dla dzieci zagrożonych patologią

Program, który stworzyliśmy doskonale wpisuje się w każdy program profilaktyczny i wychowawczy szkoły. Głównym założeniem naszego programu jest promocja zdrowego stylu życia oraz ochrona dziecka przed podejmowaniem działań ryzykownych, mogących wpływać demoralizująco na otoczenie społeczne i wyniszczająco na jego osobowość oraz ogólnie rozumiane zdrowie fizyczne i psychiczne.

Osoby odpowiedzialne za projekt : psycholog, pedagog szkolny.

Osoby współpracujące : nauczyciel, wychowawca, rodzice.

Instytucje współpracujące : szkoła, poradnia psychologiczno – pedagogiczna, ośrodek zdrowia, policja.

Sposoby finansowania projektu : urząd miasta lub województwa, szkoła.

Wstęp

Współczesna rzeczywistość oferuje naszym dzieciom iluzoryczną wizję szczęścia i złudnej wolności opierającej się na zabawie, pełnym luzie oraz swobodzie obyczajów. Mass media podsycają te wizję kreując obraz świata, w którym liczy się tylko uroda, pieniądze, dobra materialne oraz siła fizyczna. Wobec narastającego zagrożenia, które czyha zewsząd na nasze dzieci – staje bezradnie szkoła i rodzice. Niepokój o własne dziecko i jego wszechstronny rozwój spędza sen z powiek wielu rodzicom. Lęk i bezradność, którą odczuwamy w tej sytuacji wynika najczęściej z niewiedzy, braku czasu dla dziecka, a czasem z braku umiejętności przekazania naszym dzieciom zasad i norm, którymi powinny kierować się w życiu.

Wszyscy pragniemy, by dzieci dorastały szczęśliwe i radosne. By nie doświadczały kryzysów, nie były narażane na różne życiowe problemy. Pragniemy ustrzec je przed różnymi niebezpieczeństwami, które zewsząd na nie czyhają. Każde dziecko ma prawo do życia i jak najpełniejszego wszechstronnego rozwoju fizycznego oraz psychicznego. Wychodząc naprzeciw temu zapotrzebowaniu uważamy, że istnieje konieczność wspomagania rodziców i szkoły w funkcji wychowawczej i edukacyjnej. Proponujemy zatem zajęcia profilaktyczno-edukacyjne, które, mamy nadzieję, pokażą dzieciom, że można żyć inaczej, że można „fajnie” spędzić czas z przyjaciółmi bez alkoholu i narkotyków.

Założenia Programu

Program, który stworzyliśmy doskonale wpisuje się w każdy program profilaktyczny i wychowawczy szkoły. Głównym założeniem naszego programu jest promocja zdrowego stylu życia oraz ochrona dziecka przed podejmowaniem działań ryzykownych, mogących wpływać demoralizująco na otoczenie społeczne i wyniszczająco na jego osobowość oraz ogólnie rozumiane zdrowie fizyczne i psychiczne. Przyjmujemy założenie, że najlepszą drogą do uniknięcia zachowań ryzykownych jest rozwój umiejętności interpersonalnych oraz całej osobowości dziecka. Naszym celem jest eliminacja sytuacji i okoliczności sprzyjających rodzeniu się czynników zagrażających zdrowiu uczniów. Realizacja naszego programu pozwoli kształtować u dzieci ze środowisk zagrożonych patologią postawy prozdrowotne i prospołeczne. Nauczy podejmować świadome decyzje, oparte na wiedzy i zrozumieniu problemu, pomoże wzmocnić wiarę w siebie i poczucie własnej wartości. Ponadto ukierunkuje dziecko w jego dążeniach, pomoże zbudować właściwą hierarchię wartości, nauczy poszanowania dla potrzeb drugiego człowieka z jednoczesnym poszanowaniem własnych praw. Program ma pomóc dziecku odnaleźć się i nauczyć go radzić sobie w trudnej dla niego rzeczywistości.

Cel Ogólny Programu

Cele ogólne naszego programu to:

1. Promocja zdrowego stylu życia u uczniów z klas IV- VI ze szkół podstawowych oraz przeciwdziałanie występowaniu u nich zachowań ryzykownych. Pragniemy wyposażyć uczniów w wiadomości i umiejętności, które pomogą im radzić sobie w trudnych sytuacjach.
2. Zapewnienie dzieciom z ubogich rodzin możliwości darmowego, aktywnego zimowego wypoczynku oraz zorganizowanie im czasu wolnego podczas ferii zimowych

Adresaci Programu

Adresatami programu są uczniowie z klas IV-VI ze szkół podstawowych z rejonu województwa świętokrzyskiego z rodzin biednych, niewydolnych wychowawczo oraz zagrożonych patologią.

Cele Szczegółowe Programu

* Integracja grupy - budowanie atmosfery i klimatu zaufania, bezpieczeństwa i akceptacji
* Kształtowanie umiejętności otwartego, swobodnego i szczerego wyrażania swoich myśli, odczuć i poglądów
* Przełamywanie barier w mówieniu o sobie, prezentacja siebie przed grupą
* Kształtowanie postaw prospołecznych i empatycznych – treningi wczuwania się w sytuacje oraz stany emocjonalne innych osób
* Wzmacnianie samooceny i budowanie poczucia własnej wartości
* Promowanie zdrowego stylu życia – ukazanie możliwości uzyskania osobistych satysfakcji bez uciekania się do wspomagania chemicznego – substancjami uzależniającymi
* Kształtowanie poczucia odpowiedzialności za własne zdrowie i zdrowie innych
* Dostarczenie podstawowych informacji o istniejących zagrożeniach dla młodzieży, ukazanie ich przyczyn oraz sposobów ich eliminowania
* Dostarczenie podstawowych wiadomości o środkach zmieniających świadomość i ich negatywnym działaniu na organizm człowieka
* Dostarczenie podstawowych wiadomości o niebezpieczeństwach związanych z uzależnieniem od nikotyny, alkoholu, narkotyków oraz komputera
* Kształtowanie umiejętności podejmowania właściwych decyzji – ocena kosztów i zysków, przesłanki wyboru, wybory alternatywne
* Kształtowanie umiejętności porozumiewania się z innymi – podstawowe wiadomości o komunikacji werbalnej i niewerbalnej
* Treningi asertywności – wdrażanie do obrony własnego zdania z jednoczesnym respektowaniem praw innych osób
* Kształtowania umiejętności odmawiania w sytuacjach trudnych
* Kształtowanie umiejętności radzenia sobie ze stresem i frustracją – treningi relaksacyjne i autogenne
* Wdrażanie do refleksji i obiektywnej oceny skutków własnego zachowania
* Krytykowanie i radzenie sobie z krytyką – kształtowanie umiejętności nieraniącego krytykowania i umiejętności przyjmowania krytyki
* Kształtowanie umiejętności konstruktywnego rozwiązywania sytuacji konfliktowych – aspekty konfliktu oraz sposoby unikania sytuacji konfliktowych
* Rozwijanie twórczego rozwiązywania problemów i kreatywności w myśleniu

Zasady Realizacji Programu

Czas trwania programu Program będzie realizowany podczas ferii zimowych – w przeciągu 9 dni. Spotkania będą realizowane codziennie. Czas trwania spotkań będzie wynosił 3 godziny lekcyjne dziennie.

Realizacja programu zakłada spełnienie następujących zasad:

1. Zapewniamy poczucie bezpieczeństwa, bezwarunkowej akceptacji oraz ochronę prywatności każdemu uczestnikowi
2. Każdy uczestnik traktowany jest podmiotowo
3. Szanujemy godność i indywidualność każdego dziecka
4. Umożliwiamy swobodę wypowiedzi każdemu bez krytyki i osadzania
5. Uwzględniamy preferowany system wartości oraz poziom wrażliwości każdego uczestnika
6. Dostosowujemy przekazywane treści do wieku, poziomu wiedzy, zainteresowań oraz zaangażowania uczestników
7. Motywujemy do osobistego rozwoju i kreatywności
8. Inspirujemy do twórczego rozwiązywania przedstawionych problemów
9. Jesteśmy otwarci na potrzeby dzieci, nawet te, które wykraczają poza program
10. Jako prowadzący posiadamy wszelkie niezbędne kompetencje i predyspozycje dydaktyczno-wychowawcze do pracy z dzieckiem
11. Szanujemy i respektujemy wszystkie prawa dziecka

Treści Kształcenia

Treści kształcenia i wychowania, które zamierzamy realizować podczas naszych zajęć mają umożliwić dzieciom realizację ich podstawowych potrzeb oraz nauczyć ich konkretnych umiejętności społecznych przydatnych w codziennym życiu.

Tematyka Zajęć, Realizowane Treści, Sposoby Realizacji
- Integracja grupy wzajemne poznanie się i przełamanie lodów
- Zawarcie kontraktu z uczestnikami – ustalenie zasad pracy w grupie oraz określenie praw i obowiązków uczestników i prowadzących
- Przełamywanie barier w mówieniu o sobie
- Budowanie klimatu zaufania i poczucia bezpieczeństwa
- Prezentacja siebie przed grupą
- Co to znaczy żyć zdrowo i szczęśliwie, definicja zdrowego stylu życia
- Definicja szczęścia
- Czynniki wpływające na zachowanie zdrowia fizycznego i psychicznego
- Czynniki szkodzące zdrowiu
- Zasady prowadzenia zdrowego trybu życia
- Warunki osiągania szczęścia
- Jak wygląda i zachowuje się człowiek szczęśliwy
- Korzyści z prowadzenia zdrowego, wolnego od nałogów stylu życia
- Budowanie poprawnych relacji z innymi ogólne informacje o komunikacji interpersonalnej
- Cechy dobrej i efektywnej komunikacji
- Zasady aktywnego słuchania
- Krytykowanie i radzenie sobie krytyką,
- Trening asertywności
- Rozwijanie empatii budowanie poczucia własnej wartości i zwiększanie samooceny
- Określenie swoich słabych i mocnych stron
- Eksponowanie zalet, minimalizowanie wad
- Rozpoznawanie i nazywanie własnych i cudzych emocji
- Poszanowanie norm społecznych, wartości ogólnych oraz autorytetów
- Rozwiązywanie konfliktów interpersonalnych oraz radzenie sobie w sytuacjach trudnych podstawowe wiadomości o stresie i radzeniu sobie z nim
- Sposoby unikania sytuacji konfliktowych
- Konstruktywne rozwiązywanie konfliktów
- Kształtowanie pozytywnego myślenia
- Odnajdywanie oparcia w samym sobie
- Szukanie wsparcia u kolegów, rodziców, osób dorosłych oraz instytucji
- Uczenie się zdrowych sposobów wyrażania złości
- Edukacja na temat zjawisk przemocy i agresji – przyczyny, mechanizmy, skutki oraz sposoby przeciwdziałania
- Profilaktyka uzależnień, podstawowe wiadomości o środkach zmieniających świadomość oraz ich negatywnym działaniu na organizm człowieka
- Poszukiwanie przyczyn sięgania po używki
- Obalanie mitów związanych z narkotykami i alkoholem
- Uwrażliwianie na społeczne aspekty uzależnień
- Trening umiejętności odmawiania
- Problemy dzieci w rodzinie alkoholowej
- Spędzanie czasu wolnego, alternatywne sposoby spędzania czasu wolnego
- Wypoczynek czynny i bierny

Metody, Formy I Środki Niezbędne Do Realizacji Programu

Realizacja założonych w programie celów wymaga świadomej aktywności i pełnego uczestnictwa uczniów oraz wzbudzenia ich zainteresowania proponowana tematyką. By to osiągnąć oprzemy się na metodach aktywizujących, – które są najbardziej kreatywnymi i skutecznymi sposobami przekazywania wiedzy.

Metodami, które wykorzystamy będą:

* Dyskusja w kręgu – kontakt wzrokowy i dotykowy podczas siedzenia w kręgu ułatwi uczniom wzajemną komunikację, stworzy możliwość lepszego poznania się i zrozumienia, ułatwi zbudowanie przyjaznej atmosfery, da poczucie bezpieczeństwa i równego statutu wszystkim uczestnikom
* Mini wykład – krótka pogadanka - wprowadzi uczestników w nową tematykę, ułatwi usystematyzowanie wiedzy oraz jej podsumowanie
* Psychodramy – odgrywanie scenek - pozwolą uczniom bardziej świadomie doświadczyć i zrozumieć całokształt sytuacji oraz uczucia i myśli innych ludzi. Dzięki nim będą mogli również w bezpiecznych okolicznościach wypróbować nowo nabyte sposoby zachowania,
* Burza mózgów – dzielenie się twórczymi, spontanicznymi pomysłami dotyczącymi rozwiązania konkretnego problemu podczas grupowej dyskusji. Ta forma pozwala na uzyskanie wielu kreatywnych pomysłów w stosunkowo krótkim czasie. Uczy uczniów szacunku do cudzych pomysłów, wyzwala ich potencjał twórczy, integruje grupę, no i angażuje wszystkich uczestników
* Uzupełnianie zdań – pozwala uzyskać wiele ciekawych informacji o uczniach, daje im możliwość lepszego poznania siebie nawzajem, pozwala im dostrzec podobieństwa i różnice miedzy sobą
* Ćwiczenia praktyczne – dają uczniom szansę na wypróbowanie nowo zdobytych umiejętności w praktyce.

Podstawową formą pracy z uczniami będą:

* Zajęcia grupowe – będzie główną formą pracy, ponieważ pobudza aktywność uczestników, pozwalaj na stworzenie klimatu zaufania i bezpieczeństwa oraz kształtuje umiejętność pracy zespołowej
* Praca indywidualna – daje możliwość wyrażenia własnej opinii na określony temat, zapewnia komfort dobrowolności uczestnictwa podczas zajęć

Środki dydaktyczne, które będą nam niezbędne:

* Broszury dotyczące substancji uzależniających
* Sprzęt audiowizualny (radiomagnetofon, video, telewizor)
* Materiały piśmiennicze (flamastry, ołówki, długopisy, kredki, arkusze szarego papieru, 3 ryzy białego papieru A4, kolorowe balony, klej, nożyczki, pinezki, korkowa tablica itp.)

Przewidywane Osiągnięcia

Efektem realizacji zamierzonych przez nas działań powinno być uzyskanie przez uczniów umiejętności i kompetencji w zakresie myślenia, uczenia się, komunikowania się, współpracy oraz działania.

Po zakończeniu programu uczeń powinien umieć:

* rozwiązywać problemy poznawcze
* obiektywnie oceniać sytuację, odróżniać dobro od zła
* przejmować odpowiedzialność za własne działanie
* określać swoje mocne i słabe strony
* rozpoznawać emocje swoje i innych ludzi oraz umieć je wyrażać w aprobowany społecznie sposób
* wykorzystywać zdobyte doświadczenia i łączyć różne elementy wiedzy
* dostrzegać związki przeszłości z teraźniejszością oraz związki przyczynowo-skutkowe
* elastycznie reagować w obliczu zmiany
* umieć asertywnie odmówić, bez narażenia się na agresję ze strony innych
* skutecznie komunikować się
* być otwartym na siebie i innych
* prezentować własny punkt widzenia, argumentować i bronić własnego zdania
* być gotowym do wysłuchania i brania pod uwagę poglądów innych ludzi
* posiadać odpowiedni poziom wiedzy teoretycznej dotyczącej zdrowia i zdrowego stylu życia
* posiadać wiedzę o substancjach uzależniających oraz ich negatywnym wpływie na organizm człowieka
* identyfikować istniejące zagrożenia oraz sposoby ich unikania i eliminowania
* podejmować odpowiedzialne decyzje
* prezentować postawy prospołeczne

Ewaluacja Programu

Ewaluacja programu będzie dotyczyć oceny przebiegu zajęć oraz osiągniętych efektów. Zamierzamy zbadać czy założone przez nas cele programu zostały osiągnięte oraz czy metody i formy pracy zostały właściwie dobrane. Analizie poddamy wiadomości i zachowania uczniów, zdobyte przez nich umiejętności oraz stopień zainteresowania zajęciami.

By ocenić zamierzoną zmianę miedzy poziomem wyjściowym prezentowanym przez uczniów przed rozpoczęciem zajęć, a osiągniętymi umiejętnościami zdobytymi przez nich po zakończeniu zajęć wykorzystamy następujące narzędzia badawcze: karty obserwacyjne uczniów, ankiety dotyczące aktywności uczniów na zajęciach oraz atrakcyjności zajęć, kwestionariusze dotyczące oceny sposobu prowadzenia zajęć i osoby prowadzącej, kwestionariusze sprawdzające poziom wiedzy na temat substancji uzależniających przed i po realizacji programu