BUDOWA:

• Brzusiec (-śce) + przyczepy (początkowy i końcowy [ze względu na położenie w stosunku do osi ciała lub do głowy (tak samo, jak nazewnictwo nasad kości)] lub ze względu na ten przyczep, który jest stały / nieruchomy (w jamie brzusznej ten podział jest sztuczny, bo zależnie od pozycji, pracuje jeden z dwóch przyczepów))

• Koniec może być przyczepiony przez ścięgno (w większości) lub bezpośrednio przez mięsień

• Otoczone pochewkami mięśnia, zb. z 2 warstw:

  • w. włóknista (na zewnątrz)

  • w. maziowa (wewnętrzna) – maź zmniejsza tarcie

• Wszystkie mięśnie szkieletowe są parzyste - z wyjątkiem przepony i mm. międzykolcowych lędźwi

PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA:

• Ze względu na kształt:

  • Długie – ułożone w kilka warstw, w kończynach

  • Krótkie – w miejscach o nieznacznej ruchomości, ale gdzie ruchy wymagają dużej siły: dookoła kręgosłupa, niektórych stawów

  • Szerokie – spłaszczone i cienkie, o dużej powierzchni; tworzą ściany klatki piersiowej, brzucha, miednicy

  • Mieszane – nienależące do powyższych grup: m. prosty brzucha (jednocześnie długi i szeroki) oraz zwieracze (m. okrężny oka, zwieracz odbytu)

• Pełnione funkcje:

  • Zginacze / prostowniki

  • Odwodziciele / przywodziciele

  • Zwieracze

• Działanie w grupie:

  • Antagoniści / synergiści

• Skład mięśnia:

  • Liczbę głów: (początków / końców mięśnia mięśnia): 2 – 4 głowe: 1 przyczep – 2 brzuśce – 2 przyczepy

  • Liczbę brzuśców: 2- 4 brzuścowe: przyczep – brzusiec podzielony ścięgnem (-nami) pośrodkowym (-mi) – przyczep

• ze względu na położenie (podział topograficzny):

  • powierzchniowe / skórne

  • pod skórą, do niej jeden lub oba końce przyczepione; u człowieka szczątkowe:

    • m. głowy,

    • twarzy,

    • szyi

    • powierzchni dłoniowej ręki

  • głębokie / szkieletowe; leżą pod powięzią powierzchowną

  1. przeważająca większość ma oba przyczepy do szkieletu

  2. do narządów zmysłów:

     • m. gałki ocznej

     • m. powiązane z kosteczkami słuchowymi

  3. do narządów wewnętrznych:

     • m. języka.

     • m. gardła.

     • m. krtani.

     • m. odbytu

Metody klasyfikacji mięśni:

1. Rozwojowa – pochodzenie embrionalne, z uwzględnieniem unerwienia (poprzecznie prążkowane pochodzenia mezenchymatycznego z łuków skrzelowych (m. trzewne [m. żucia, gardła, część m. dna jamy ustnej, m. twarzowe, m. podniebienia, gardła, krtani, m. czworoboczny i mostkowo – obojczykowo - sutkowy]) oraz z miotomów (m. somatyczne [tułowia, szyi, kończyn]))

2. Czynnościowa – oddzielną grupę stanowią mięśnie działające na określony staw

3. Topograficzna – w zależności od położenia w stosunku do szkieletu, według okolic ciała

m. grzbietu

1. m. powierzchniowe grzbietu – unerwiane przez przednią gałąź n. rdzeniowych; płaskie i szerokie

   1. m. kolcowo – ramienne

   • m. czworoboczny / kapturowy (3) – drugi pod wzgl. wielkości

   • m. najszerszy grzbietu (1) – największa pow. wśród mięśni

   • m. równoległoboczny większy (5) / mniejszy

   • m. dźwigacz łopatki (4)

   1. m. kolcowo – żebrowe

   • m. zębate tylne górne (unosi żebra) /

   • m. zębate tylne dolne (opuszcza żebra): m. w- / wydechowy

2. m. głębokie grzbietu – pionowa postawa ciała, prostowanie kręgosłupa, unerwiane przez tylną gałąź n. rdzeniowych; łączą poszczególne kręgi pomiędzy sobą; ze względu na przebieg wł. mięśniowych wyróżniamy:

układ poprzeczno – kolcowy -

układ międykolcowy \\\

układ międzypoprzeczny /// pasmo przyśrodkowe

pasmo boczne – mm. międzypoprzeczne i m. krzyżowo – grzbietowy (w jego skład: m. biodrowo – żebrowy i m. najdłuższy) oraz mm. płatowate (przebieg kolcowo - poprzeczny)

m. długie grzbietu - pasmo przyśrodkowe + pasmo boczne

m. krótkie grzbietu

m. podpotyliczne – należą do obu pasem

m. klatki piersiowej

1. m. powierzchniowe (przyczepy do kości):

   • m. piersiowy większy

   • m. piersiowy mniejszy

   • m. podobojczykowy

   • m. zębaty przedni

2. m. głębokie (mięśnie ścian):

   • m. międzyżebrowe zewnętrzne (unoszą żebra)/ wewnętrzne

   • m. podżebrowe \\\ zanikowe, pomocnicze dla międzyżebrowych

   • m. poprzeczny kl. piersiowej ///

     3. Przepona – tylko u ssaków; oddziela klatkę piersiową od jamy brzusznej; wywołuje ruchy oddechowe (powiększa jedną jamę kosztem drugiej – zmiana ciśnienia);

Skurcz – obniżenie mięśnia, wzrost objętości kl. piersiowej – spadek ciśnienia - wdech

u kobiet w ciąży rozciąga się 20x

ważna u śpiewaków – wpływa na natężenie wydawanego dźwięku

3 duże otwory przepony: dla aorty, przełyku i żyły głównej dolnej oraz szereg małych dla naczyń i nerwów.

CIEKAWOSTKA: teoria, że noszenie gorsetów sprzyjało rozwojowi prątków gruźlicy, bo słabsza wentylacja i dobre warunki dla rozw. bakterii

m. brzucha

• antagonistyczne do m. głębokich grzbietu – zginanie ciała do przodu

• budują ścianę jamy brzucha

• przyczepy do żeber, miednicy i kręgosłupa

• kresa biała – rozścięgno (szerokie płaskie ścięgno), miejsce przyczepu dla mięśni, rozdziela prawą i lewą stronę (najsłabsze miejsce - pępek)

• linia półksiężycowata w głąb

• do tej konstrukcji z kresy białej i lini półksiężycowatej przyczepione mięśnie (idąc od zewnątrz w kierunku kręgosłupa):

m. prosty brzucha (podzielony przez smugi ścięgniste na mniejsze odc.) mięśnie przednie

m. skośny zewnętrzny brzucha (8) \\\

m. skośny wewnętrzny brzucha m. boczne

m. poprzeczny – utrzymanie trzewi w jamie brzusznej ///

m. czworoboczny lędźwi m. tylne

m. kończyn:

• zaburzona metameria

• m. działają na konkretne stawy

• bliższy przyczep na kości przed stawem, dalszy na k. za stawem

• zginacze / prostowniki; przywodziciele / odwodziciele – działają antagonistycznie

• łokieć – zgina się do przodu: zginacz z przodu

• kolano – zgina się do tyłu: zginacz z tyłu

m. obręczy barkowej:

m. naramienny (2)

m. nadgrzebieniowy (6)

m. podgrzebieniowy (7)

m. obły większy (odwraca)/ mniejszy (nawraca ramię)

m. podłopatkowy (nawraca / przywodzi ramię)

m. Ramienia:

przód

m. dwugłowy ramienia – zginacz (działa na 2 stawy: barkowy, łokciowy)

m. kruczo – ramienny

m. ramienny

tył

m. trójgłowy (prostownik)

m. łokciowy (słaby prostownik)

w przedramieniu dużo mm. do nadgarstka i paliczków

TROCZEK – zmienia bieg ścięgien, zwiększa siłę mięśnia (działa jak dźwignia)/ też w stawie skokowym

m. miednicy:

m. pośladkowy wielki – utrzymanie pionowej postawy ciał

m. pośladkowy średni / mały – odwodzenie uda; zginanie / prostowanie, odwracanie / nawracanie

m. uda:

przód:

krawiecki (najdłuższy mięsień)

m. czworogłowy uda – guz piszczeli

m stawowy kolana

przyśrodkowo:

m. odwodziciel długi / krótki / wielki

m. grzebieniowy

m. smukły

tył:

m. dwugłowy uda – antagonista do czworogłowego; przyczep dalszy na głowie k. strzałkowej

m. półbłoniasty

m. półścięgnisty

m. podudzia:

Przód:

m. piszczelowy przedni

m. strzałkowy trzeci

m. prostownik długi palucha

m. prostownik długi palców

bok:

m. strzałkowy długi

m. strzałkowy krótki

tył:

m. brzuchaty łydki \\\\

m. płaszczkowaty //// ten sam przyczep – ścięgno Achillesa

m. podeszwowy

m. podkolanowy

STAWY JEDNOOSIOWE

NAZWA	BUDOWA	WIĘZADŁA	RODZAJ	RUCH
Staw głowowy dolny szczytowo obrotowy (articulatio atlantoaxiales)	Dwa symetryczne st.szczytowo obrotowe boczne (prawy , lewy) : dołki stawowe położne na częściach bocznych kr.szczyt. +pow.stawowe górne na trzonie kr.obrotowego Dwa st.szczytowo obrotowe pośrodkowe (przedni i tylni) : P – pow.stawowa zęba kr.obrotowego + dołek zębowy łuku przedniego kr.szczytowego T – pow.tylna zęba kr.obrotowego + pow.stawowa więzadła poprzecznego	Więzadło krzyżowe kręgu szczytowego Więzadło wierzch. zęba Więzadło skrzydłowate Błona pokrywajaca	Prosty Śrubowy	Jednoosiowy : Dookoła osi pionowej wzdłuż zęba kr.obrotowego St.boczne – wzdłuż osi zęba (obsuwanie się pow.kr.szczytowego po kr.obrotowych) St.pośrodkowe – dookoła osi pionowej (ruch obrotowy)
Staw głów żebrowych (articulatio capiyumcostarum)	Pow.stawowa głowy żebra + dołek żebrowy dwóch sąsiednich kręgów + krążek międzykręgowy	Więzadło promieniste i śródstawowe głowy żebra	Sprzężony	Jednoosiowy: Ruch obrotowy wokół osi długiej szyjki żebra
Stawy żebrowo poprzeczne articulatio costotransrersaria	Pow.stawowa guzka zebra + dołek żebrowy wyrostka poprzecznego kr.piersiowego wyst. w zebrach I - X	Więzadło żebrowo poprzeczne i zebrowo poprzeczne górne i dolne	Sprzężony	Jednoosiowy: Ruch obrotowy wokół osi długiej szyjki żebra
Staw promieniowo łokciowy dalszy (articulatio radioulnaris distalis)	Panewka (utworzona z wcięcia łokciowego kości promieniowej) Pow.wypukła (obwód głowy kości łokciowej)	Krążek stawowy	Prosty Obrotowy	Jednoosiowy: Oś pionowa (nawracanie i odwracanie przedramienia)
Staw śródręczno paliczkowy kciuka (articulatio metacarpophalangea pollicis)	Głowa kości I śródręcza + dołek stawowy na podstawie paliczka kciuka		Zawiasowy	Jednoosiowy: Oś poprzeczna (zginanie i prostowanie kciuka)
Stawy miedzypaliczkowe (articulationes interphalangeae manus)	Łączą paliczki każdego palca (w kciuku 1 w pozostałych po 2 stawy międzypaliczkowe bliższe i dalsze)	Więzadła poprzeczne	Prosty Zawiasowy	Jednoosiowy: Oś poprzeczna (zginanie i prostowanie)
Staw skokowo goleniowy Skokowy górny (articulatio talocrularis)	Pow.stawowa wypukła tworzy bloczek kości skokowej z pow.górną pow.górną przyśrodkową + wklęsla pow.utwrorzona z pow.stawowej dolnej kości piszczelowej i pow.stawowa obu kostwk bocznej i przyśrodkowej	Wiezadlo przysrodkowe Więzadło skokowo strzałkowe przednie i tylne Więzadło pietowo strzałkowe	Złożony Bloczkowy	Jednoosiowy: Oś poprzeczna (zgięcie grzbietowe i podeszwowe stopy)
Staw skokowo piętowy Skokowy tylny (articulatio subtalaris)	Pow.stawowa piętowa tylna kości skokowej + pow.stawowa skokowa tylna kości piętowej	Więzadło skokowo piętowe boczne, przyśrodkowe i międzykostne	Złożony	Jednoosiowy: Oś kompromisowa skośna do osi długiej stopy (odwracanie i nawracanie stopy)
STAWY JEDNOOSIOWE CD.
NAZWA	BUDOWA	WIĘZADŁA	RODZAJ	RUCH
Staw skokowo piętowo łódkowy poprzeczny stępu (articulatio talocalcaneoonavicularis)	Pow.stawowa pietowa środkowa i przednia + pow.stawowa skokowa środkowa i przednia + pow.stawowa łódkowa głowy	Więzadlo przyśrodkowe Więzadło skokowo łódkowe Więzadlo piętowo łódkowe ipietowo łódkowe podeszwowe		Jednoosiowy: Oś kompromisowa skośna do osi długiej stopy (odwracanie z przywodzeniem i zgieciem podeszwowym, nawracanie z odwodzeniem i zgięciem grzbietowym stopy)
Piętowo sześcienny (articulatio calcaneocuboidea)	Siodełkowata pow.stawową sześcienną kości piętowej + pow.stawowa blizsza kości sześciennej	Więzadlo piętowo szescienne, piętowo szescienne podeszwowe Więzadlo podwszwowe	Prosty	Jednoosiowy: Oś strzałkowa (zwiększenie nawracania i odwracania w stawach skokowych dolnych)
Staw międz.palicz.	Łączą paliczki każdego palca (w I 1 w pozostałych po 2 staw bliższe i dalsze)	Więzadła poboczne	Prosty Zawiasowy	Jednoosiowy: Oś poprzeczna

STAWY DWUOSIOWE

NAZWA	BUDOWA	WIĘZADŁA	RODZAJ	RUCH
Staw głowowy górny szczytowo potyliczny (articulatio atlantoocipitalis)	Dwa symetryczne stawy : kłykcie potyliczne + dołki stawowe górne kręgu szczytowego	Błona szczytowo potyliczna przednia i tylna	Prosty Kłykciowy	Dwuosiowy: Oś poprzeczna (zginanie i prostowanie głowy) Oś strzałkowa (zgięcia w bok)
Staw łokciowy (articulatio cubiti)	Icz. ramienno łokciowa (pow.stawowa bloczka kości ramiennej +wcięcie bloczkowe kości łokciowej ) Iicz. ramienno promieniowa (pow.stawowa główki kości ramiennej + dwa stawy głowy kości promieniowej) IIIcz. promieniowo łokciowa (wcięcie promieniowe kości łokciowej + obwód stawowy głowy kości promieniowej)	Więzadło poboczne promieniowe i łokciowe Więzadło pierścieniowate Więzadło czworokątne	Złożony (zawiasowo obrotowy)	Dwuosiowy: Oś poprzeczna (zginanie i prostowanie) os podłużna (odwracanie i nawracanie)
Staw promieniowo nadgarstkowy (articulatio radiocarpea)	Panewka (utworzona przez pow.stawową nadgarstka kości promieniowej) + pow.wypukła (wszystkie kości szeregu bliższego nadgarstka z wyjątkiem kości grochowatej)	Więzadło międzykostne nadgarstka	Złożony Epileptyczny	Dwuosiowy: Oś poprzeczna (zginanie dłoniowe i grzbietowe ręki) Oś dłoniowo grzbietowa (odwodzenie ręki w kierunku łokciowym i promieniowym)
Staw nadgarstkowo śródręczny kciuka siodełkowaty (articulatio carpometacarpea pollicis)	Pow.stawowa kości czworobocznej większej + pow.stawowa podstawy I kości śródręcza			Dwuosiowy: Oś dłoniowo grzbietowa (odwodzenie iprzywodzenie kciuka) Oś promieniowo łokciowa (przeciwstawianie i odprowadzanie kciuka)
Stawy śródręczno paliczkowe (aritculationes metacarpophalangeae)	II – V głowy kości śródręcza + dołki stawowe położone na podstawie członów bliższych palców	Więzadło poboczne Więzadło poprzeczne głębokie śródręcza	Prosty Kulisty	Dwuosiowy: Oś poprzeczna (zginanie i prostowanie palców) Oś grzbietowo dłoniowa (przywodzenie i odwodzenie)
Staw kolanowy (articulatio genus)	Pow.stawowe tworzą oba kłykcie kości udowej + pow.stawowe górne kłykci kości piszczelowych + pow.wewnętrzna rzepki przylegająca do klykcia kości udowej	Więzadła wew. (krzyżowe tylne, przednie i poprzeczne kolana )	Złożony Zawiasowo obrotowy	Dwuosiowy: Oś poprzeczna (zgięcie i wyprost) Oś pionowa (nawrac. i odwrac.)
Stawy śródstopno paliczkowe	Głowy kości śródstopia z podstawami paliczków bliższych palców	Więzadło poboczne, podeszwowe i poprzeczne głebokie środstopia	Prosty Kłykciowy	Dwuosiowy: Oś poprzeczna (zgięcie podeszwowe i grzbietowe)

STAWY WIELOOSIOWE

NAZWA	BUDOWA	WIĘZADŁA	RODZAJ	RUCH
Staw mostkowo obojcztkowy (articulatio sternocalvicularis)	Pow.st.konca mostkowego obojczyka + wciecie obojczykowe mostka wraz z przylegającą cześcią chrząstki I zebra	Krążek stawowy Więzadło mostkowo obojczykowe przednie i tylne Więzadło między obojczykowe Więzadło żebrowo obojczykowe	Kulisty	Wieloosiowy: Wysuwanie, cofanie Podnoszenie, Opuszczanie Obrót dookoła osi długiej obojczyka
Staw barkowo obojczykowy (articulatio acromioclavicularis)	Pow.stawowa barkowa obojczyka +pow.stawowa wyrostka barkowego łopatki	Więzadło barkowo obojczykowe Więzadło kruczo obojczykowe (w.czworoboczne w.storzkowate)	Sprzężony	Wieloosiowy: Unoszenie i obniżanie wysuwanie, cofanie oraz nieznaczne ruchy obrotowe
Staw ramienny (articulatio humeri)	Pow.stawowa głowy kości ramiennej + panewka stawowa (wydrążenie stawowe przechodzące w obrąbek stawowy)	Więzadło kruczo ramienne Wiezadło obrąbkowo ramienne	Prosty Kulisty	Wieloosiowy: Os strzałkowa (odwodzenie i przywodzenie) Oś poprzeczna (unoszenie prostowanie i zginanie ramienia) Oś podłużna (nawracanie i odwracanie)
Staw biodrowy (articulatio coxae)	Pow.stawowe tworzą pow.księżycowatą panewki kości miednicznej + pow.stawowa głowy kości udowej	Więzadło udowo biodrowe, kulszowe, łonowe	Prosty Kulisto panewkowy	Wieloosiowy: Oś poprzeczna (zgięcie i wyprost) Oś strzałkowa (odwodzenie i przywodzenie) Oś pionowa (nawracanie i odwracanie)

STAWY PŁASKIE

NAZWA	BUDOWA	WIĘZADŁA	RODZAJ	RUCH
Staw nadgarstkowo śródręczny (articulationes carpometacarpeae)	Pow.stawowe dalsze kości szeregu dalszego nadgarstka + pow.stawowe bliższe podstaw kości sródręcza		Prosty	Płaski
Stawy międzyśródręcz.	3 stawy (tworzą je zwrócone ku sobie pow.stawowe podstaw odII doV kości śródręcza)			Płaski
Staw krzyżowo biodrowy (articulatio sacroiliaca)	Pow.stawowa (utworzona przez pow.uchowatą kości krzyżowej i miednicznej)	Więzadla bezpośrednie (krzyzowo biodrowe:brzuszne grzbietowe międzykostne) Więzadła pośrednie (biodrowo lędzwiowe, krzyżowo guzowe, krzyżowo kolcowe)	Póścisły	Bardzo mała ruchomość
Staw piszczelowo strzałkowy (articulatio tibiofibularis)	Pow.stawową tworzy głowa kości strzałkowej + pow.stawowa strzałkowa piszczeli	Wiezadło przednie i tylne głowy strzałki Błona miedzykostna goleni Więzozrost piszczelowo strzałkowy		Płaski: Bardzo mała ruchomość
Staw klinowo łodkowy (articulatio cuneonavicularis)	Pow.stawowa 3kości klinowatych + pow.stawowa kości klinowatej	Liczne i krótkie wiezadla zespajajace kosci ze sobą	Złożony Półścisły	Płaski: Ograniczona ruchomość z uwagi na płaskie pow.stawowe
Stawy stepowo środstopne (articulationes tarsometatarseae)	3 kości klinowate + kość sześcienna z podstawami I – V kości sródstopia	Liczne wiezadla wzmacniane przez torebkę stawowa		Minimalna mozliwośc ruchów, ruchy ślizgowe
Stawy miedzyśródstopne (articulationes intermetatarseae)	Pow.stawowa podstaw kości II – V			Płaski: Minimalna mozliwośc ruchów, ruchy ślizgowe