Pojęcie edukacji. Ogół procesów oświatowo-wychowawczych, obejmujących kształcenie i wychowanie oraz szeroko rozumianą oświatę.

Co to jest system oświaty? przedszkola, w tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkola specjalne oraz inne formy wychowania przedszkolnego, szkoły podstawowe, w tym: specjalne, integracyjne, z oddziałami integracyjnymi i sportowymi, sportowe i mistrzostwa sportowego, gimnazja, w tym: specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z oddziałami integracyjnymi, dwujęzycznymi, sportowymi i przysposabiającymi do pracy, sportowe i mistrzostwa sportowego, ponadgimnazjalne, w tym: specjalne, integracyjne, dwujęzyczne, z oddziałami integracyjnymi, dwujęzycznymi i sportowymi, sportowe, mistrzostwa sportowego, rolnicze i leśne, artystyczne, placówki oświatowo-wychowawcze, w tym szkolne schroniska młodzieżowe, umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień oraz korzystanie z różnych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego, placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego, umożliwiające uzyskanie i uzupełnienie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych, placówki artystyczne - ogniska artystyczne umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień artystycznych, poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne udzielające dzieciom, młodzieży, rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a także pomocy uczniom w wyborze kierunku kształcenia i zawodu, młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania, zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli, biblioteki pedagogiczne.

Wychowanie i dyspozycje kierunkowe. Aby posiadać kompetencje do jakiejś działalności potrzebne są człowiekowi dyspozycje kierunkowe (aksjologiczne), które rozstrzygają o uznaniu, czy warto się tym czymś zajmować. Celem wychowania jest rozwijanie dyspozycji kierunkowych orientujących ucznia w tym, czym należy się w swoim postępowaniu kierować, do jakich wartości warto dążyć.

Pojęcie socjalizacji. Ogół wpływów środowiskowych na jednostkę w wyniku których nabywa ona zdolności do życia w społeczeństwie i pełnienia w min powszechnie obowiązujących ról (Muszyński).

Socjalizacja i wychowanie. Socjalizacja jest ściśle związana z wychowaniem choć pojęcia te nie są tożsame. I tak wychowanie to całokształt wpływów i oddziaływań środowiska społecznego oraz przyrodniczego na człowieka, kształtujących jego rozwój i osobowość oraz przygotowujących go do życia w społeczeństwie. Zazwyczaj zmierza do tego, aby utwierdzić i rozwinąć cechy wspólne z całym społeczeństwem lub jakąś zbiorowością, klasą. Przez wychowanie w szerokim pojęciu, rozumie się różne niezaplanowane wpływy; w ujęciu węższym wyłącznie celowe zinstytucjonalizowane działanie (przemyślany, sterowany, proces).

Tak więc wychowanie jest działaniem celowym, zamierzonym i świadomie organizowanym. W procesie wychowania mamy do czynienia z wyraźnymi intencjonalnymi interwencjami wychowawczymi, zamierzonymi i świadomymi, przebiegającymi według z góry określonych celów i zadań. W pewnym sensie odpowiada mu termin personalizacja. Natomiast proces socjalizacji ma charakter anonimowy i niezamierzony, a osoba socjalizowana nie uświadamia sobie wielorakich oddziaływań, do pewnego stopnia poddaje się pasywnie wpływom społecznym. Odpowiada mu termin uspołecznienie. Socjalizacja jest dopasowaniem się (akomodacją) osoby do społeczeństwa, personalizacja zaś dostosowaniem sił społeczeństwa do osoby. A więc socjalizacja (człowiek jako produkt różnego rodzaju uwarunkowań społecznych) i personalizacja (człowiek jako osoba) są dwoma wzajemnie uzupełniającymi się procesami. Socjalizacja jest pojęciem o szerokim zasięgu, a wychowanie jest wycinkiem tego pojęcia. Socjalizacja może wywoływać zarówno pozytywne skutki i zmiany u jednostki, ale tez może w pewnych sytuacjach hamować jej rozwój, aby zachować stan równowagi społecznej.

Poziomy socjalizacji.   

Na najwyższym, najbardziej ogólnym poziomie zdobycie kompetencji i umiejętności, które są niezbędne do społecznej egzystencji, należy do nich umiejętność porozumiewania się, podstawowych wymagań współżycia, zabraniające naruszania czyjegoś dobra i żądające poszanowania dla naszego dobra a także tolerancji wobec czyjejś odmienności.

Na niższym poziomie wyjście do konkretnej kultury, czyli przyswojenie podzielanych w jej normach idei, przekonań, reguł, norm, wartości i symboli

Na najniższym poziomie – opanowanie konkretnych ról społecznych związanych z określonymi funkcjami do których jednostka aspiruje. Zdobycie umiejętności niezbędnych do akceptacji w konkretnych grupach, do których jednostka pragnie należeć.

Kompetencje wielokulturowe, co to jest? Jak są nabywane?

Internalizacja i eksternalizacja.

Internalizacja - kulturowe kształtowanie osobowości – wyselekcjonowanie elementy kultury oddziałują bezpośrednio na osobowość ludzi, zostają przyswojone przez jednostki; przekształcają się w prywatne / indywidualne przekonania, poglądy kształtują się postawy.

Eksternalizacja – „wydzielanie” tego co się nauczyło.

Ostateczny efekt socjalizacji.

Behawioryzm i interakcjonizm o osobowości.

Główni przedstawiciele tej teorii to: Tolman, Thornadike, Skiner.

Próbuje wyjaśnić zachowania człowieka w teorii bodziec- reakcja. Wg tej koncepcji zachowanie człowieka zależy od osiągnięć w uczeniu się, kontaktów interpersonalnych , pracy twórczej, zależy od środowiska społecznego w którym żyje człowiek, fizycznego oraz od predyspozycji genetycznych . Skiner mówił, że zachowanie człowieka zależne jest od napływających bodźców . W tej koncepcji została pominięta analiza stanów wewnętrznych, postaw człowieka, jego cech osobowości , Wg behawiorystów przedmiotem badań powinni być objęte reakcje, powiązania , które można nie tylko zaobserwować ale i zmierzyć.

Reakcja bodziec – reakcja nie uwzględnia żadnych zachowań typu emocjonalnego A dzięki warunkowaniu zachowań, za pomocą uczenia się, nagród i kar udało się naukowcom skonstruować wiele algorytmów modyfikacji zachowań.

Osobowość wyłania się z interakcji między poszczególnymi cechami i predyspozycjami a tym, jak środowisko wpływa na sposoby przejawiania się tych cech i skłonności w zachowaniu. Osobowość nie jest tu rozumiana jako osobny konstrukt psychiczny, lecz jako termin ogólny, obejmujący złożone wzorce interakcji. (symboliczny – gesty, funkcjonalny -)

Na czym polega tresura społeczna?

Rodzaje socjalizacji. Charakterystyka.

Socjalizacja pierwotna – przypada na niemowlęctwo i wczesne dzieciństwo. Socjalizacja pierwotna jest pierwszą fazą, w której człowiek w swoim dzieciństwie staje się członkiem społeczeństwa w ramach wzajemnego oddziaływania dziecka i jego rodziców. W tym czasie dzieci poznają język i podstawowe wzory zachowań, które staną się podstawą ich dalszej edukacji. Główną instytucją socjalizacji jest rodzina. Socjalizacja pierwotna odbywa się pod wpływem „znaczących innych”.

Socjalizacja wtórna – obejmuje starsze dzieci i rozciąga się na dorosłe życie jednostki. Odnosi się do późniejszego procesu, w którym jednostka uprzednio socjalizowana wchodzi w nowe etapy "obiektywnego świata" konkretnego społeczeństwa (np. przygotowanie do określonego zawodu). Odpowiedzialność za socjalizację przejmują inne instytucje: szkołą, grupy rówieśnicze, media, miejsce pracy. Zachodzące tam interakcje uczą jednostkę wartości, norm i przekonań składających się na wzór kultury, w jakiej żyje. Socjalizacja wtórna odbywa się pod wpływem „uogólnionego innego”.

resocjalizacja

Socjalizacja konsumencka. dot dzieci, wychowanie w reklamie, marketingu

Znaczenie interakcji w procesie socjalizacji. Każdy z nas staje się człowiekiem poprzez interakcje z innymi ludźmi, uczy się funkcjonowania w społeczeństwie i przyswaja normy oraz reguły

Kształcenie i dyspozycje instrumentalne. Kształcenie dąży do ukształtowania dyspozycji instrumentalnych czyli wiedzy, umiejętności, wiadomości

Funkcje socjalizacji. Odnalezienie się w rzeczywistości, funkcjonowanie w społeczeństwie, możliwość trwania społeczeństwa

Tożsamość osobowa i społeczna. Posiadać tożsamość społeczną znaczy umieć rozpoznać swoją lokalizację w grupach społecznych, nadać temu znaczenie i na tej podstawie wzbogacać koncepcję własnej osoby. Dziedzictwo przodków, kultywowanie wartości. Tożsamość osobowa - tworzą cechy wyglądu fizycznego, płeć, cechy osobowościowe, właściwości zachowania, które spostrzegane są jako ważne, stabilne i wyróżniające w pewnym stopniu innych.

Socjalizacja (desocjalizacja) wyobcowywanie się jednostki z jakiejś grupy społecznej wskutek nieprzestrzegania obowiązujących w niej wzorów i norm

Pojęcie entrocentryzmu. Termin został wypracowany przez Williama Gordona Sumnera w 1906 roku. Odnosi się do postaw i poglądów, zgodnie z którymi wartości własnej grupy przyjmuje się jako punkt odniesienia dla ocen i opisu przedstawicieli innych grup. Postawy etnocentryczne obejmują szereg poglądów i postulatów, takich jak: przekonanie o wyższości własnej grupy i jej kultury oraz traktowanie grup o kulturze odmiennej jako niższych, niemoralnych i godnych pogardy; traktowanie własnych standardów jako uniwersalnych i jedynie słusznych oraz skłonność do potępiania innych; postulowanie współpracy w obrębie własnej grupy i braku kooperacji z obcymi; żądanie posłuszeństwa wobec własnych autorytetów i nieposłuszeństwa wobec autorytetów cudzych; gotowość do walki i poświęcenia życia za własną grupę i odmawianie walki w imię obcych wartości, upatrywanie cnoty i bohaterstwa w zabijaniu członków obcych grup podczas wojny; nieufność i strach przed obcymi, obarczanie ich winą za kłopoty, posługiwanie się nimi jako „złym” przykładem – strategia „kozła ofiarnego”.

Edukacja etnocentryczna, wielo i międzykulturowa.

Etnocentryczna - jest rozwijanie własnej tożsamości kulturowej, wzmacnianie i kształtowanie umiejętności odpowiedzialnego tworzenia i modelowania kultury własnej grupy w komunikacji z inną, co prowadzi do akceptacji pluralizmu kulturowego i kształtowania zdolności widzenia siebie w zróżnicowanym, pluralistycznym świecie.” Etnocentryzm w swej istocie powiązany jest z tradycją, bowiem każda grupa broni własnych przekonań, systemu wartości, własnego „dobra grupowego”, stwarzając sobie warunki do odczuwania poczucia własnego bezpieczeństwa.

Wielokulturowa - proces oświatowo-wychowawczy, którego celem jest kształtowanie rozumienia odmienności kulturowych – od subkultur we własnej społeczności począwszy, aż po kultury odległych przestrzennie społeczeństw – oraz przygotowanie dialogowych interakcji z przedstawicielami innych kultur. Prowadzić to ma, drogą krytycznej refleksji, ku wzmocnieniu własnej tożsamości kulturowej

Edukację międzykulturową można określić jako edukację mniejszości (narodowych, etnicznych, wyznaniowych, imigrantów, uchodźców), która odbywa się w środowisku większości. Powinna uwzględniać potrzeby językowe tych grup oraz różnice kulturowe (np. kalendarz świąt czy ograniczenia we wspólnej nauce dziewcząt i chłopców). Jej zadaniem jest również przybliżanie kultury większości, co jest szczególnie ważne dla imigrantów, którzy przybyli do danego kraju stosunkowo niedawno. Taka definicja to wąskie rozumienie tego terminu.

 

Edukacja międzykulturowa jest też rozumiana jako uczenie o różnorodnych grupach żyjących w danym kraju czy na danym obszarze, a jej zadaniem jest wzajemne poznanie i rozwijanie umiejętności życia obok siebie.

Potrzeby ekspresyjno – integracyjne. Przedmiot socjologii edukacji, skąd wywodzi się socjologia edukacji?

Dotyczą one wyrażania uczuć oraz impulsów twórczych, poczucia łączności z innymi, uczestniczenia we wspólnocie. Z potrzeb tych wyrasta kultura symboliczna, a ich zaspokajaniu służy wiele instytucji związanych z jej sferą oświaty oraz religii.

Sposoby zaspokajania tych potrzeb kształtują się współcześnie w warunkach społeczeństwa przemysłowego, będącego społeczeństwem masowym.

 

Cechy charakterystyczne społeczeństwa przemysłowego jako masowego:

• Upowszechnienie oświaty- czytanie i pisanie nie ma charakteru masowego;

• Pojawienie się kategorii czasu wolnego;

• Indywidualizacja i atomizacja społeczna- kurczy się sfera stosunków osobowych;

• Rozwój środków technicznych- umożliwienie dotarcia informacji do coraz większej liczby ludzi.

Socjologia edukacji- Zajmuje się problemami zmienności i doskonalenia systemów szkolnictwa i oświaty.

 

Upowszechnienie oświaty.

Alfabetyzacja. działalność oświatowa zmierzająca do przyswojenia przez analfabetów umiejętności czytania, pisania i liczenia.

Cechy nauczania kiedyś i współcześnie. Współczesny system wskazuje na jednolitość i wzajemne związki nauczania i uczenia się; ukazuje na ścisły związek teorii  i praktyki, a także poznania umysłowego i pośredniego; dąży do opracowania modelu nauczania i uczenia się elastycznego zapewniającego realizację wszystkich zadań dydaktycznych; opowiada się za nauczaniem całościowym w klasach młodszych i przedmiotowym w klasach starszych; o wynikach nauczania nie przesądzają ani czynniki dziedziczne ani środowiskowe lecz w dużej mierze praca nauczyciela , a także samodzielność i aktywność uczniów; oparty jest na współczesnej psychologii  jej osiągnięciach naukowych opartych na eksperymentach psychologiczno-pedagogicznych, jako nauce o wyższych czynnościach nerwowych; inna jest rola nauczyciela – kierownicza, nauczyciel organizatorem samodzielnej i twórczej pracy uczniów; aktywizuje aktywność poznawczą uczniów, w mniejszym stopniu występuje jako źródło informacji; szczególnie zwraca uwagę na wielostronną działalność uczniów; aktywizujące metody i zasady nauczania; odwołuje się  do różnorodnych form pracy uczniów; szczególnie zwraca uwagę na  rolę środków dydaktycznych.

Cechy systemów edukacyjnych nowoczesnych społeczeństw. wszystkie szkoły tworzą jeden system poddany kontroli państwa, - system jest hierarchiczny i z założenia ma być drożny (bez „ślepych uliczek”), - wzrost roli formalnych świadectw i certyfikatów.

W miarę rozwoju owych systemów następuje eliminacja tradycyjnego analfabetyzmu – pojawia się za to pojęcie analfabetyzmu funkcjonalnego.

Nowe techniki telekomunikacyjne a oświata i nauczanie.

Zjawisko ubóstwa informacyjnego.

Kod rozwinięty i ograniczony w teorii B. Bernsteina Kod rozwinięty charakteryzuje się zindywidualizowanym podejściem do wyrażania własnych sądów i opinii i nie jest przewidywalny, przez co może być niezrozumiały dla jednostek posługujących się kodem ograniczonym. Ograniczony – komunikacja prosta, język potoczny.

Płeć kulturowa i biologiczna. Płeć biologiczna jest związana z przekazywaniem życia. Kulturowa – społecznie skonstruowane postawy określane jako męskość i kobiecość.

Płeć a osiągnięcia szkolne.

Socjalizacja do ról związanych z płcią. Znaczenie zabawy i zabawek w przygotowaniu do ról społecznych związanych z płcią.

Zjawisko wykluczenia społecznego. Termin wykluczenie społeczne określa sytuację, w której dana jednostka będąca członkiem społeczeństwa nie może normalnie uczestniczyć w działaniach obywateli tego społeczeństwa, przy czym ograniczenie to nie wynika z jej wewnętrznych przekonań, ale znajduję się poza kontrolą wykluczonej jednostki. Wykluczenie społeczne jest zjawiskiem wielowymiarowym i w praktyce oznacza niemożność uczestnictwa w życiu gospodarczym, politycznym jak i kulturowym, w wyniku braku dostępu do zasobów, dóbr i instytucji, ograniczenia praw społecznych oraz deprywacji potrzeb.

Jakie czynniki determinują lub różnicują osiągnięcia szkolne ucznia, dziewcząt i chłopców?

Czynniki środowiskowe – miejsce wychowania

Uwarunkowanie biopsychiczne – charakter

Dydaktyczno – wychowawcze – nauka w szkole, treść i organizacja wychowania.

Wartości autoteliczne heteroteliczne, odczuwane i uznawane, uroczyste i codzienne.

Wartości autoteliczne – to wartości mające znaczenie autonomiczne, są to wartości naczelne, centralne, zajmujące najważniejsze miejsce w hierarchii wartości

w. heteroteliczne – instrumentalne – za ich pomocą można osiągnąć autoteliczne.

Wartości uznawane to takie, o których człowiek wie, że powinny być dla niego atrakcyjne i że powinien je cenić. W przypadku wartości uznawanych człowiek, akceptując je i dążąc do ich realizacji, może odczuwać pewien przymus zewnętrzny.

Wartości odczuwane to takie, które został głęboko wchłonięte i stały się częścią wewnętrznego świata człowieka, a dążenie do ich osiągnięcia odczuwane jest przez niego jako własna, nagląca potrzeba. Są to wartości zinternalizowane.

Wartości uroczyste – rzadkość, np. zdobycie szczytu górskiego, śmierć przyjaciela.

Wartości codzienne – takie które są na co dzień, np. drobne zyski.

Co to jest e learning, e edukacja, e szkoła? Jest to technika szkolenia wykorzystująca wszelkie dostępne media elektroniczne, w tym Internet, intranet, extranet, przekazy satelitarne, taśmy audio/wideo, telewizję interaktywną oraz CD-ROMy. E-learning jest najczęściej kojarzony z nauczaniem, w którym stroną przekazującą wiedzę i egzaminującą jest komputer, dlatego przyjęło nazywać się tę formę nauki "distance learning" (uczenie na odległość), w którym brak fizycznego kontaktu z nauczycielem. Sedno wyższości elearningu nad innymi metodami polega na przeniesieniu środka ciężkości w nauczaniu z nauczyciela - na uczącego się pracownika.
Ponadto e-learning umożliwia nam samodzielne wybranie preferowanego formatu dostarczania wiedzy i tempa jej przekazywania. Czy e-learning jest uważany za lepszą technikę uczenia od standardowych wykładów? Ostatni rok pokazuje, że wiele firm, instytucji oraz szkół coraz częściej wprowadza kształcenie oparte na technologiach webowych. Nie jest to przypadek, ale świadomość większych możliwości, jakie daje kształcenie online.

Distance learning, distance teaching. Nauczanie na odległość.

Pomysłodawca (pierwszy) nauczania na odległość.

Zalety i wady e learningu. Zalety: swoboda czasowa, lepsze dopasowanie do potrzeb uczniów, urozmaicona nauka, nieograniczone możliwości powtarzania poznanych zagadnień, wracania do wybranych partii materiału i przeprowadzania powtórek we własnym tempie, pozwala pokonać strach, tremę i nieśmiałość, które mogłyby się pojawić w tradycyjnej klasie. Wady: poczucie osamotnienia ze względu na brak osobistego kontaktu z nauczycielem; podkreśla się, że e-learning ma niewiele wspólnego w edaukacją w głębszym, filozoficznym znaczeniu, skoro nie ma się kontaktu z mentorem. Zwolennicy ripostują, że relacje z mentorem można nawiązać także kanałami internetowymi, nie jest do tego potrzebny kontakt face to face (twarzą w twarz), wrażenie odosobnienia, którego doświadczają uczniowie uczący się na odległość. Ponownie jednak, takie narzędzia jak forum dyskusyjne czy inne formy komunikacji internetowej mogą ograniczyć to poczucie, wyższe koszty kursów e-learningowych od kursów tradycyjnych. Nie jest to jednak uniwersalna zasada – cena kursu jest bardzo silnie uzależniona od stopnia rozwoju platformy e-learningowej, ilości osób korzystających z kursów, itp