1. Charles W. Mills - „Obietnica” (11-17)

• Życie jednostki ani historia społeczeństwa nie mogą być rozumiane oddzielnie. Ludzie rzadko są świadomi wewnętrznego związku między wzorami własnego życa, a biegiem historii świata.

Wyobraźnia socjologiczna - Pozwala na zrozumienie szerszej sceny historycznej w kategoriach jej znaczenia dla rozwoju wewnętrznego jednostki. Dzięki niej jednostka może zrozumieć swe przeżycia i ocenić swój los.

• Troska - Wewnątrz jednostki, w sferze jej bezpośrednich stosunków z innym; Związane z jaźnią jednostki

• 
  Problem - Sprawa, która przekracza lokalne środowisko jednostki i zakres jej wewnętrznych przeżyć.

NIEPOKÓJ

2. Anthony Giddens - „Czym zajmują się socjologowie” (17-28)

Wiedza potoczna Niedokładna i nienaukowa.

Dystans kulturowy - To co dla jednego człowieka lub grupy jest znaną konwencją, wcale nie musi być takie dla innych.

• Wyjaśnienie konwencji społecznych obowiązujących danym środowisku umożliwia dotarcie do motywów i intencji jakimi kierują się ludzie

Socjologia ma wyjaśniać naukowo rzeczy oczywiste.

Naturalizm - Badanie społeczeństwa metodą nauk przyrodniczych jest możliwe.

Antynaturalizm - Socjologia jest nauką humanistyczną.

Verstehen Erklären

Nie mogą funkcjonować oddzielnie

3. George C. Homans - „Zachowanie społeczne - Jego formy elementarne.” (35-46)

Twierdzenie dotyczące powodzenia działania:

1. Im częściej określone działanie jednostki jest nagradzane, tym bardziej prawdopodobne, że będzie ona je podejmować.

Twierdzenie dotyczące bodźca:

2. Jeśli zaistnienie konkretnego bodźca lub zestawu bodźców było związane w przeszłości z sytuacją, w której działanie osoby zostało nagrodzone, to im bardziej aktualnie oddziałujący bodziec jest podobny do tych z przeszłości, tym bardziej prawdopodobne jest, że osoba podejmie ponownie takie lub podobne działanie.

Twierdzenie dotyczące wartości: nagroda i kara:

3. Im bardziej wartościowy jest dla osoby rezultat jej działania, tym bardziej prawdopodobne, że podejmie to działanie

Twierdzenie dotyczące pozbawienia i zaspokojenia:

4. Im częściej w niedawnej przeszłości jednostka uzyskiwała konkretną nagrodę, tym mniej wartościowe stają się dla niej kolejne jednostki tej nagrody.

Twierdzenie dotyczące agresji i aprobaty:

5. Jeśli działanie nie pociągnie za sobą oczekiwanej nagrody lub pociągnie za sobą niespodziewaną karę, osoba będzie zła; będzie bardziej skłonna do podejmowania działania agresywnego, a wyniki tego działania staną się dla niej bardziej wartościowe.

6. Jeśli działanie pociągnie za sobą oczekiwaną nagrodę, zwłaszcza większą niż oczekiwana, lub nie pociągnie spodziewanej kary, osoba będzie zadowolona; będzie bardziej skłonna do podejmowania działania aprobującego, a wyniki tego działania staną się da niej bardziej wartościowe.

4. Robert K. Merton - „Zestawy ról, zestawy statusów społecznych i sekwencje statusów społecznych w czasie (142-154)

• Status społeczny - Pozycja zajmowana w systemie społecznym przez jednostkę.

• Rola społeczna - Odtwarzanie w zachowaniach oczekiwań przypisanych owej pozycji.

Każdemu statusowi przypisany jest zestaw ról

Zestaw ról - Zespół zależności w rolach przypisanych jednostce ze względu na zajmowany przez nią status społeczny.

Role złożone - Zestawy ról związanych nie z jednym ale z wieloma statusami społecznymi zajmowanymi przez jednostki.

Sekwencja statusów/ról

Student medycyny -> Młody lekarz na praktyce -> Lekarz szpitalny -> Lekarz z własną praktyką

Mechanizmy społeczne służące uzgadnianiu ról w zestawach ról w zestawach ról:

1. Zróżnicowanie zaangażowania w rolę wśród osób objętych zestawem ról - Nie wszyscy partnerzy ról w jednakowym stopniu zainteresowani są zachowaniami ludzi zajmujących określony status społeczny.

2. Zróżnicowanie władzy osób objętych zestawem ról - Faktyczna i przewidywalna możność narzucania swojej woli w działaniu społecznym, nawet wbrew oporowi innych osób biorących udział w tym działaniu.

3. Ochrona zachowań związanych z rolą przed obserwowalnością ze strony partnerów zestawu ról - Interakcje partnerów w zestawie ról są w różny sposób ograniczane i mają różne nasilenie w poszczególnych układach zależności wyznaczanych przez status społeczny.

4. Zapewnienie obserwowalności konfliktu żądań stawianych ludziom zajmującym dany status społeczny ­- partnerzy zestawu ról muszą być świadomi, że ich żądania wobec ludzi zajmujących dany status społeczny mogą być nie do pogodzenia. To oni, a nie jednostki zajmujące dany status muszą znaleźć rozwiązanie.

5. Społeczne poparcie ze strony ludzi zajmujących podobne statusy i mających podobne trudności w obliczu niespójnego wewnętrznie zestawu ról - Osoba zajmująca status społeczny nie jest zazwyczaj osamotniona, a doświadczenia w zmaganiu ze sprzecznym zestawem ról są wspólne

6. Ograniczenie zestawu ról. Rozpad układu zależności w rolach - Usunięcie sprzecznej z interesami części partnerów zestawu ról.

1. Każdemu statusowi społecznemu odpowiada zespół zależności ról, czyli zestaw ról.

2. Zależności istnieją nie tylko pomiędzy jednostkami zajmującymi dany status, a partnerami ich ról, ale też pomiędzy partnerami samego zestawu ról.

3. Ludzie objęci zestawem ról mogą posiadać różne oczekiwania co do osoby, która zajmuje status.

4. Konieczność uzgodnienia oczekiwań by struktura statusów społecznych mogła w miarę sprawnie działać.

5. Niezgodność owych oczekiwań uruchamia mechanizmy służące osłabieniu konfliktu ról

6. Trwale pozostające konflikty uniemożliwiają sprawne wykonywanie ról przez jednostki.

5. Piotr Sztompka - „Pojęcie struktury społecznej: Próba uogólnienia.” (170-181)

Struktura społeczna - Ukryta sieć trwałych i regularnych powiązań między składnikami jakiejś dziedziny rzeczywistości, która istotnie wpływa na przebieg obserwowanych zjawisk w tej dziedzinie.

Strukturę społeczną badamy nie przez pryzmat konkretnych ludzi z krwi i kości

Lecz poprzez aspekty, wymiary, przekroje…

Struktura społeczna to kategoria wyjaśniająca, teoretyczna, abstrakcyjna, nie mająca bezpośrednich obserwacyjnych odniesień, a jedynie wyprowadzona z materiału empirycznego po to aby fakty społeczne lepiej uporządkować i zrozumieć

Wymiary struktury społecznej:

• Wymiar normatywny - (E. Durkheim) - Powiązana i charakterystyczna dla danej zbiorowości sieć norm, wartości, i instytucji /CO BYĆ POWINNO/

• Wymiar idealny - (Scheler- Schutz) - Powiązana i rozpowszechniona w danej zbiorowości sieć idei, przekonań, poglądów, wizji /CO JEST ZAWSZE/

• Wymiar interakcyjny - (G. Simmel) - Powiązana i typowa dla danej zbiorowości sieć wzajemnie ukierunkowanych i zorientowanych działań /KIEDY, JAK DZIAŁAJĄ/

• Wymiar zróżnicowanych i powiązanych interesów - (Marks, Weber) - Rozkład dostępu do dóbr społecznie uznanych za pożądane: bogactwa, włądzy, prestiżu, wiedzy /HIERARCHIA NIERÓWNOŚCI/

Pozostają one we wzajemnym, ścisłym powiązaniu, spojone są metastrukturą, wpływają na siebie wzajemnie.

Społeczna natura człowieka:

• 
  Rola społeczna

• Mentalność pozycyjna Wielowymiarowe wyjaśnianie strukturalne

• Opcje interakcyjne

• Status społeczny

Struktura społeczna jest dana, zastana, nieproblematyczna!

Wytwarzanie się struktur:

1. Instytucjonalizacja struktury normatywnej

2. Artykulacja struktury idealnej

3. Ekspansja struktury interakcyjnej

4. Krystalizacja struktury interesów

6. Robert K. Merton - „Wstępna lista właściwości w grupie.” (244-255)

1. Ostrość lub mglistość społecznych definicji członkowstwa w grupie.

• Grupa może posiadać jasno określone, łatwe do uchwycenia kryteria uczestnictwa lub też kryteria mgliste, trudne do wyodrębnienia przez członków grupy czy ludzi spoza niej w otaczającej społeczności.

• Jeśli nie jest dość ostra, to kontrola nad członkami jest utrudniona.

2. Stopień zaangażowania jednostek w grupę, do której należą.

• Zakres oraz intensywność zaangażowania ludzi w ich grupę uczestnictwa.

3. Faktyczny okres trwania uczestnictwa grupie.

4. Oczekiwany okres trwania uczestnictwa w grupie.

• Czas trwania może być ograniczony lub nieograniczony

5. Faktyczny okres istnienia grupy.

6. Oczekiwany okres istnienia grupy.

• Powołana czasowo w celu zaspokojenia konkretnej potrzeby

• Oczekiwania nieograniczonego trwania w nieograniczonej czasowo przyszłości

• Wpływa na: Względną pozycję, system kontroli, zaangażowanie członków, znaczenie społeczne, wewnętrzną strukturę…

7. Absolutna wielkość grupy lub jej części składowych.

• 
  Liczba osób wchodzących w skład grupy (Przyjęcie założeń: Jakie są kryteria członkowstwa, opinie, oczekiwania) Liczba pozycji w grupowej organizacji.

8. Względna wielkość grupy albo jej części składowych.

• Liczba osób w grupie w stosunku do liczby osób w innych grupach w tej samej sferze instytucjonalnej.

• Różnice w strukturze społecznej w zależności od struktury grup otaczających grupę badaną

9. Otwarty lub zamknięty charakter grupy.

• Kryteria członkowstwa czyniące grupę względnie dostępną lub względnie niedostępną.

10. „Kompletność.” Stosunek członków faktycznych do potencjalnych członków grupy.

• (… Spełniających kryteria grupy)

• Wpływa na siłę i potencjalną pozycję.

11. Stopień społecznego zróżnicowania.

• Liczba statusów społecznych i ról, które można wyróżnić w organizacji grupy.

12. Kształt i wysokość drabiny stratyfikacji.

• Liczba społecznie wyróżnionych i uszeregowanych warstw, względna wielkość poszczególnych warstw oraz względny dystans społeczny pomiędzy nimi

13. Rodzaje i nasilenie więzi społecznej.

1. Więź społeczna wzbudzona organizacyjnie.

• Współzależne działania członków grupy.

• Więź społeczna wzbudzona kulturowo.

• Wspólne normy i wartości.

• Więź społeczna wzbudzona strukturalnie.

• Konflikty z innymi grupami.

14. Skłonność do podziałów wewnętrznych lub jedność grupy.

15. Zakres interakcji społecznych w obrębie grupy.

• Oczekiwany i faktyczny zakres interakcji społecznych pomiędzy jednostkami zajmującymi w grupie określone statusy społeczne.

16. Charakter stosunków społecznych w obrębie grupy.

• Afektywne zaangażowanie - Afektywna neutralność

• Aspektowość - Całościowość

• Uniwersalizm - Partykularyzm

• Przypisanie - Osiąganie

• Orientacja na kolektyw - Orientacja na osobę



Opisanie swoistych stosunków społecznych panujących w grupie

17. Stopień oczekiwanego konformizmu wobec norm grupy. Tolerancja wobec zachowań dewiacyjnych oraz tolerancja wobec zinstytucjonalizowanych odchyleń od ściśle określonych norm grupowych.

• Uznawany przez uczestników zakres swobody w zachowaniach członków grupy.

18. System kontroli normatywnej.

• Procesy kontroli normatywnej regulującej zachowania członków grupy: Prawo; Obyczaje; Zwyczaje.

19. Stopień widoczności i obserwowalności w grupie.

• Zakres w jakim normy i wykonywanie ról w grupie dostępne jest obserwacji innych ludzi.

20. Ekologiczna struktura grupy.

• Przestrzenne rozmieszczenie członków grupy.

21. Samodzielność lub uzależnienie grupy.

• … Od innych grup lub instytucji

22. Stopień stabilności grupy.

• Zdolność grupy do przeciwstawiania się opozycji z zewnątrz, utrzymywania struktury oraz przechodzenia bez zakłóceń do kolejnych stadiów rozwoju

23. Stopień stabilności strukturalnego środowiska grupy.

• Zdolność środowiska społecznego określonej grupy do utrzymania swego charakteru.

24. Sposoby utrzymywania stabilności grupy i jej środowiska strukturalnego

• Względna sztywność (Opór na wewnętrzne i zewnętrzne naciski)

• Względna elastyczność (Dostosowanie do wewnętrznych i zewnętrznych nacisków)

25. Względna pozycja społeczna grupy.

• Jak z jednostkami; uszeregowane ze względu na prestiż i Dostęp do kulturowo cenionych dóbr.

26. Względna siła grupy.

• Zdolność grupy do narzucania swoich zbiorowych decyzji swym członkom oraz swemu środowisku społecznemu.




3

---