Podstawy socjologii

ogólnej

Wykład II

•Kultura

•Socjalizacja

•Kontrola społeczna

Podstawy socjologii ogólnej

• Interakcja w społeczeństwie wymaga

znajomości reguł nią kierujących, w

przeciwnym razie może się nie udać

• Reguły te zawarte są w kulturze
• Socjologiczne rozumienie kultury jest nieco

inne od potocznego. Odróżnia je przede

wszystkim brak wartościowania

• W naukach społecznych kulturą jest

wszystko to, co wytworzyli ludzie. Nawet

jeśli można to z jakichś powodów oceniać

negatywnie

Podstawy socjologii ogólnej

• Szacuje się, że w ciągu ostatniego stulecia

powstało przynajmniej kilkaset definicji
pojęcia „kultura”

• Mimo różnic łączy je kilka cech

podstawowych. Wszystkie zakładają, że:

– Kultura jest wytworem człowieka
– Ma charakter pozabiologiczny
– Jest wytworem zbiorowym
– Jest systemem
– Rozwija się i przekształca w czasie

Podstawy socjologii ogólnej

• Treścią kultury są wzory postępowania,

odczuwania i myślenia, wartości i wynikające

z nich normy, a także sankcje skłaniające do

ich przestrzegania

• Szczególnym elementem kultury są wartości

– obiekty materialne lub idealne w

stosunku do którego jednostki przyjmują

postawę szacunku, przypisują mu ważną

rolę w swoim życiu i dążą do jego

osiągnięcia

• Charakter wartości sprawia, że są one bardzo

różnorodne i często kolidują ze sobą (konflikt

wartości)

Podstawy socjologii ogólnej

• Kultura jest nabytą, a nie wrodzoną

umiejętnością człowieka

• Kulturę nabywa się w trakcie socjalizacji:

złożonego, wielostronnego procesu uczenia
się, dzięki któremu człowiek, istota
biologiczna, staje się członkiem
określonego społeczeństwa

• Poza wpajaniem norm i wartości

socjalizacja jest procesem tworzenia
osobowości oraz wyrabiania umiejętności
odgrywania ról społecznych

Podstawy socjologii ogólnej

• Socjalizacja trwa przez całe życie

człowieka (dlatego nie można jej

utożsamiać z edukacją)

• Wyróżnia się dwa podstawowe

rodzaje socjalizacji:

– Pierwotną i
– Wtórną

• Specyficznym rodzajem socjalizacji

wtórnej jest resocjalizacja

Podstawy socjologii ogólnej

• Kontrola społeczna jest czynnikiem

utrudniającym łamanie reguł społecznych

• Definiuje się ją jako wszelkie

mechanizmy uruchamiające, a
niekiedy wymuszające
współdziałanie utrzymujące porządek
społeczny

• Jest ona powszechnie stosowana w

społeczeństwie

Podstawy socjologii ogólnej

• Można wskazać kilka poziomów

działania kontroli społecznej:

• Jednostkowy (konformizm, sumienie,

obawa przed karą)

• Mała grupa społeczna (częściej

nieformalne środki kontroli, rzadziej

formalne)

• Wielka grupa społeczna (częściej

formalne środki kontroli, rzadziej

nieformalne)

Podstawy socjologii ogólnej

• Kontrolę społeczną można podzielić na

cztery główne rodzaje:

Formalną

Nieformalną

Pozytywną Nagrody,

dyplomy,

wyróżnienia

Pochwały,

wyrazy

wdzięczności,
szacunek

Negatywn

ą

Mandaty,

nagany,

wyroki,

więzienie

Brak szacunku,

obmowa, plotka,

przemoc

fizyczna

Podstawy socjologii ogólnej

• Kontrola społeczna nie byłaby potrzebna

gdyby nie istniała dewiacja – zachowania,

które są niezgodne ze standardami

normatywnymi składającymi się na

wspólnotową, podzielaną wizję ładu

• Dewiacja jest zjawiskiem bardzo

względnym. Z trzech powodów: 1. Nie każdą

dewiację można oceniać jednoznacznie

negatywnie; 2. Nie ma zgody co do tego, kto

określa normy; 3. Tolerancja dla dewiacji jest

bardzo zróżnicowana społecznie

Zagadnienia do

przemyślenia

1. Główne cechy kultury

2. Czym jest socjalizacja?

3. Na czym polega

kontrola społeczna?