Socjalizacja:

SOCJALIZACJA PIERWOTNA

· W grupach pierwotnych

· Kształtuje podstawowe cechy osobowości:

· Umiejętność kontroli potrzeb oraz zaspakajanie ich w sposób społecznie akceptowany

· Uczymy się odgrywania ról społecznych i wchodzenia w interakcje społeczne

· Uczymy się wyrażania emocji i sposobu widzenia świata

· Umiejętność wykonywania określonych czynności i posługiwania się przedmiotami

· Kończy się z chwilą utrwalenia świadomości jednostki, pojęcia uogólnionego innego.

SOCJALIZACJA WTÓRNA

· Wprowadzenie jednostki do subświatów instytucjonalnych; uczymy się w nich trzech elementów:

· Słownictwa związanego z określonymi rolami

· Ukrytych znaczeń (symboliki związanej z pełnieniem ról)

· Schematów motywacyjnych i interpretacyjnych (mają zastosowanie przy spełnianiu ról) Socjalizacja pierwotna jest jedna, a wtórnych może być wiele.

Dwie główne fazy socjalizacji:

Socjalizacja pierwotna - przypada na niemowlęctwo i wczesne dzieciństwo. Socjalizacja pierwotna jest pierwszą fazą, w której człowiek w swoim dzieciństwie staje się członkiem społeczeństwa w ramach wzajemnego oddziaływania dziecka i jego rodziców. W tym czasie dzieci poznają język i podstawowe wzory zachowań, które staną się podstawą ich dalszej edukacji. Główną instytucją socjalizacji jest rodzina. Socjalizacja pierwotna odbywa się pod wpływem „znaczących innych”.

Socjalizacja wtórna - obejmuje starsze dzieci i rozciąga się na dorosłe życie jednostki. Odnosi się do późniejszego procesu, w którym jednostka uprzednio socjalizowana wchodzi w nowe etapy "obiektywnego świata" konkretnego społeczeństwa (np. przygotowanie do określonego zawodu). Odpowiedzialność za socjalizację przejmują inne instytucje: szkołą, grupy rówieśnicze, media, miejsce pracy. Zachodzące tam interakcje uczą jednostkę wartości, norm i przekonań składających się na wzór kultury, w jakiej żyje. Socjalizacja wtórna odbywa się pod wpływem „uogólnionego innego”.

Jaką rolę w procesie rozwoju człowieka przyjmują "uogólnieni inni"?

- uogólnieni inni=grupa społ. rówieśnicza, - pojawia się na etapie gry, faza gry; - gra polega na odwzorowywaniu różnych grup społ.; - dziecko zaczyna poszerzać horyzont; - poprzez obserwacje świat dziecka może przyjmować różne role, poszerzając swoje horyzonty spostrzegania; - repertuar ról się zwiększa; - grupa, z którą dziecko jest związane emocjonalnie lub psychicznie, która dostarcza dziecku pojęć i kategorii ujmowania świata oraz samego siebie i innych.

Jaką rolę w proc. rozwoju człowieka przyjmują "znaczący inni"?

- znaczący inni=matka, ojciec=rodzice; - uczestniczą w pierwszym procesie uczenia norm kulturowych; - przekazują świat dziecku przez duże Ś; - osoby wysoko cenione przez dziecko, które dają pierwotne wzory zachowań do odtwarzania; - przekazują świat ze strony obiektywnej, który obiektywnie przefiltrowany posiada także elem. subiektywne; - świat jedyny, obiektywny, pierwszy jest to świat rodziców; - dziecko nie ma wpływu na to jak ten świat będzie przekazywany; - pojawiają się na etapie zabawy, kiedy dziecko odwzorowuje zachowanie

b) Proces uspołecznienia (socjalizacja jednostki ) rozpatrywany jest dwojako:

jako wchodzenie w kulturę (proces akulturacji czyli proces wrastania w kulturę, uczenia się ról społecznych, przejmowania symboli kulturowych i dziedzictwa kulturowego, a przez to stawania się członkiem społeczeństwa).

kształtowanie się osobowości społecznej (nabywanie kompetencji społecznych - tzw. dojrzałość społeczna) czyli proces stawania się pełnowartościowym członkiem społeczeństwa w wyniku uczenia się i przestrzegania obowiązujących norm i zasad współżycia z innymi ludźmi.

Wymienione elementy procesu uspołecznienia dokonują się na dwóch płaszczyznach:

zamierzonych i celowych wpływów wychowawczych społeczeństwa szczególnie rodziny i różnych instytucji wychowawczych,

niezamierzonych i spontanicznych wpływach wychowawczych (po przez nie kierowany i nie uświadamiany wpływ środowiska społecznego)

Proces socjalizacji składa się z trzech mechanizmów psychospołecznych:

mechanizm naśladownictwa pojawia się najwcześniej i polega na naśladowaniu świata dorosłych, też naśladowanie ról.

mechanizm internalizacji, czyli uzewnętrznienie, przyjmowanie pewnych wzorów zachowania i systemów wartości, sposobów zachowania w taki sposób, że stają się one elementami naszej osobowości i posługujemy się nimi bez udziału świadomości (bez refleksyjnie).

mechanizm identyfikacji, w sposób świadomy dokonujemy wyboru.

Trzy mechanizmy socjalizacji:

wzmacnianie,

naśladowanie,

przekaz symboliczny.

• Wzmacnianie - zachowania właściwe są nagradzane, niepożądane - karane.

• Naśladowanie to obserwacja zachowania innych i postępowania w sposób podobny.

• Przekaz symboliczny - wiedzę o tym co dobre, a co złe uzyskujemy słownie od innych i dzięki rozmaitym tekstom pisanym

S. pierwotna - pierwszy, zasadniczy i najważniejszy etap obejmuje dzieciństwo i wczesną młodość człowieka; w tym okresie jednostka przyswaja główne i podstawowe informacje oraz umiejętności potrzebne do sprawnego funkcjonowania jej w społeczeństwie.

S. pierwotnej towarzyszą róŜnorakie wymogi i związki uczuciowo-emocjonalne(zazwyczaj silne).

S. pierwotna kształtuje najgłębsze warstwy osobowości jednostki;

S. wtórna - drugi, ostatni i zasadniczo nie kończący się nigdy etap s. jednostki, obejmuje wiek młodzieńczy i dorosłość; s. wtórna ściśle wiąŜę się z poznawaniem złoŜoności świata społecznego oraz róŜnorodnych modeli i wariantów Ŝycia; niezbędny etap w procesie zmieniania roli(ról) społecznej przez człowieka, jej skuteczność uwarunkowana jest możliwością odwoływania się do pewnych poznawczonormatywnych schematów, uwewnętrznionych w okresie s. pierwotnej.

2.Osobowosć i tożsamość

a) Osobowość jest strukturą całościową cech psychicznych, warunkujących postępowanie człowieka. Inaczej mówiąc, jest zbiorem cech danej osoby, warunkujących jej postępowanie wobec ludzi lub z ludźmi, wobec siebie oraz przedmiotów i zjawisk otaczającego świata.
W postępowaniu człowieka dostrzegamy stałe cechy czyli „coś” co się powtarza. Właśnie te stałe cechy odróżniają jednego człowieka od drugiego. Suma takich cech psychicznych jednostki, które różnią ją od innych ludzi stanowi osobowość danego człowieka.

b)Elementy:

· biogenne - niezależne od człowieka np. wzrost

· psychogenne - częściowo wrodzone, częściowo nabyte, charakteryzują się dużą plastycznością np. temperament, wyobraźnia, uczucia, wola, pamięć

· socjogenne -_zewnętrzne regulatory osobowości

c) jaźń subiektywna - subiektywne wyobrażenie o naszej wewnętrznej istocie

· element organizujący wszystkie pozostałe elementy naszej osobowości

. pochodzenie społeczne, rozwija się pod wpływem oddziaływania rodziców, krewnych itd.

. Jest zespołem wyobrażeń o sobie, o tym jaka jest treść tych wyobrażeń decydują przeważnie rodzice którzy wytwarzają w dziecku poczucie własnej doskonałości (ubóstwiając je) lub poczucie niższości wobec innych

. Jest zespołem urojeń, fantazji kompensujących niepowodzenia i upokorzenia w wykonywaniu różnych ról

· Wyznacza zachowania w tych sytuacjach, kiedy jednostka znajduje się w konflikcie kilku ról i staje wobec rozbieżnych wymagań dwóch lub więcej grup, do których należy.

. Wytworzona pod wpływem oddziaływań innych ludzi i środowiska, staje się niezależna od tego wpływu w procesie umacniania się i w procesie utrwalania się przez postępowanie człowieka zgodnie z samym sobą"

- Jaźń odzwierciedlona - zespół wyobrażeń, jaki każdy z nas wytwarza o sobie na podstawie ocen otoczenia, na podstawie tego co sobie sami wyobrażamy, że inni sądzą o nas.

· Jest to ten obraz naszej osoby, jaki spostrzegamy w lustrze zachowań innych ludzi wobec nas i naszych wniosków o tym, jak oni nas oceniają

Składa się z kilku elementów:

· Wyobrażenia o tym, jak spostrzegają nas inni ludzie

· Wyobrażenia o tym jak oceniają nasz wygląd i nasze postępowanie

· Reakcja na te wyobrażenia w postaci dumy, zadowolenia, wstydu, upokorzenia

· Jest elementem kontroli środowiska społecznego nad postępowaniem jednostki

· Nie pokrywa się z jaźnią subiektywną

· Potrafi się przeciwstawić niekorzystnym ocenom otoczenia

· Daje jednostce poczucie własnej, prawdziwej wartości, której inni z różnych przyczyn mogą nie dostrzegać

· Wpływa na nasze postępowanie wobec innych osób, gdy staramy się je dostosować do tego. jak sobie wyobrażamy, że dany osobnik nas ocenia

d)pojęcie tożsamości, tożsamość indywidualna, tożsamość zbiorowa

Tożsamość to „(...) cechy wyróżniające jednostki lub grupy, określające, kim lub czym jest ta jednostka lub grupa i co ma dla nich znaczenie. Najważniejszymi źródłami tożsamości są płeć, orientacja seksualna, narodowość lub etniczność i przynależność klasowa. Ważnym czynnikiem tożsamości jednostki jest jej imię i nazwisko; nazewnictwo ma też duże znaczenie dla tożsamości grupowej”).

Jak widać z powyższej definicji wyróżnić można tożsamość indywidualną (osobistą) przysługującą każdej konkretnej osobie, a także tożsamość grupową (zbiorową) przysługującą grupie, a więc poczucie wspólnoty z innymi podobnymi pod jakimś względem osobami, której towarzyszy świadomość odrębności od innych. dla socjologa jest interesująca nie tyle tożsamość osobista (czyli to, że jednostka widzi siebie jako osobę niepowtarzalną), ile tożsamość społeczna jednostki. Ta ostatnia jest pochodną przynależności człowieka do różnych grup i kategorii społecznych. Ma ona wymiar subiektywny (poczucie tożsamości) i obiektywny Tożsamość osobista i tożsamość społeczna jednostki jest silnie powiązana z odgrywanymi przez nią rolami społecznymi. Można powiedzieć, że role tym bardziej wpływają na tożsamość jednostki im mocniej się z nimi identyfikuje. (zaklasyfikowanie jednostki przez innych).

e)komponenty toż.

-dynamiczny- trwałość pozostawania tym samym

-strukturalny

Tożsamość spoleczna budowana przez identyfikacje

-koncepcja siebie

Jaźń sytuacyjna to seria obrazów siebie

Jaźń biograficzna-oparta na koncepcji siebie

f)proces kształtowania tożsamości

Tradycyjnie, moment adolescencji uważa się za czas buntu i konfliktów. Jest to jednocześnie etap istotnych zmian fizycznych, psychicznych, a także emocjonalnych. Według Eriksona okres adolescencji, to czas poszukiwania przez jednostkę swojej własnej tożsamości. Właściwy temu etapowi jest kryzys „poczucie tożsamości kontra rozproszenie ról”. Wielu psychologów jego właściwe rozwiązanie, postrzega jako kluczowe dla całego rozwoju człowieka.

Najważniejszym celem dorastającej jednostki, jest osiągnięcie stabilnej tożsamości „ja”, oraz świadomości siebie. Chcąc osiągnąć owe poczucie tożsamości, młody człowiek próbuje zazwyczaj różnych rol. Dzięki temu kształtuje on stopniowo swoje trwałe postawy oraz własny kodeks aksjologiczno-normatywny. Jeśli jednak jednostka nie rozwiąże prawidłowo powyższego kryzysu, dochodzi do tak zwanego rozproszenia ról, czyli dezorientacji co do tego, kim tak naprawdę się jest. W najbardziej krańcowych przypadkach rozproszenia ról, adolescenci mogą przyjmować tak zwaną tożsamość negatywną, która znajduje wyraz w buncie oraz zachowaniach, które nie mogą być zaakceptowane przez najbliższe otoczenie.

g)tożsamość zintegrowana, dezintegracja tożsamości

zintegrowana tożsamość zakłada zdolność do adekwatnego kontaktu z samym sobą, z własnymi procesami somatyczno-psychicznymi oraz kompetencje w prawidłowym komunikowaniu innym ludziom własnej tożsamości i odrębności oraz właściwych sobie sposobów przeżywania i reagowania w ramach kontaktów międzyludzkich

dezintegracja tożsamości-?

h)czynniki wpływające na przemiany tożsamości we współczesnym świecie

3.Rola społeczna

a)Role społeczne - Rola społeczna - to jeden z elementów osobowości społecznej, jest to względnie stały i spójny wewnętrznie system zachowań przebiegających wg wzoru obowiązującego w danej grupie. System przepisów i oczekiwań dotyczący pożądanego zachowania jednostki w konkretnych sytuacjach, związanych z jej pozycją społeczną.
Jednostka może pełnić wiele ról społecznych, nie ma uniwersalnego modelu roli społecznej, są one impersonalne, gdyż mogą je wykonywać różne osoby, od których wymaga się tych samych zachowań np. rola syna, męża, ojca, pracownika, brata

b)czynniki wpływające na realizacje r.s

elementy bio- i psychogenne jednostki - mogą ułatwiać lub utrudniać wykonywanie pewnych ról;

wzór osobowy - określa zespół cech idealnych, jakie jednostka, wykonująca daną rolę, powinna okazywać oraz zespół idealnych sposobów zachowania (�scenariusz� danej roli), który może być różnie określony w różnych grupach;

sposób zdefiniowania roli (przez jednostkę i grupę) - przyporządkowuje do roli różne wzory osobowe;

struktura i organizacja grupy (sankcje) - stopień sformalizowania określa stopień narzucenia roli;

stopień identyfikacji jednostki z grupą - polega na stopniu utożsamiania własnych interesów i wartość z interesami i wartościami grupy.

c)sposoby przystosowania jednostki do roli społecznej dziecięce zabawy są przygotowaniem do pełnienia ról w dorosłym świecie. Doświadczenia zgromadzone na jednym etapie życia są przydatne w następnym. Jednak we współczesnych, szybko zmieniających się społeczeństwach bywa tak, że doświadczenia zdobyte w jednym okresie życia mają małe (bądź żadne) zastosowanie w przyszłym życiu. Na przykład dziewczyna przygotowywana do roli żony, pani domu, matki (opiekuńcza, miękka, ustępliwa) musi jako osoba samotna walczyć o swoją pozycję zawodową w nastawionym na rywalizację świecie mężczyzn. Z kolei rybak z woj. suwalskiego może przekazywać swoim dzieciom umiejętności i doświadczenie przydatne w rybołówstwie, ale będą one zbędne, kiedy dzieci będą musiały poszukać innej pracy,np. z powodu zatrucia środowiska naturalnego. W szkole przygotowanie do pełnienia ról społecznych opiera się w o wiele większym stopniu na prezentacji formalnych praw rządzących życiem społecznym, niż na przedstawianiu i ujawnianiu rzeczywistych zasad rządzących społeczeństwem dorosłych. Młodzież uczy się abstrakcyjnego, idealnego świata i nic dziwnego, że staje się cyniczna, gdy stwierdza, że szczytne zasady nie pasują do rzeczywistości. Jest bardzo trudno przygotowywać młodych ludzi do ról społecznych w zmieniającym się społeczeństwie. Jeśli przyszłe role społeczne nie mogą być dokładnie przewidziane i określone, szkoła tylko wtedy spełni swe funkcje, gdy przygotuje młodzież do pełnienia wielu ról społecznych, a bierne odtwarzanie wiadomości zostanie zastąpione samodzielnością w rozwiązywaniu problemów.

d)konflikt rol społecznych

to sytuacja, w której niemożliwym dla jednostki staje się pogodzenie ze sobą konieczności odgrywania kilku ról społecznych jednocześnie. Różnice w wymaganiach oraz zobowiązaniach doprowadzają do równoczesnego występowania przynajmniej dwóch rodzajów sprzecznych oczekiwań dotyczących jednej osoby. Konflikt ról społecznych można rozpatrywać w ujęciu występowania tylko pewnych niedogodności, zmuszających jednostkę do kreatywnego myślenia, jak pogodzić swój sposób zachowania w odniesieniu do dwóch lub więcej ról będących w konflikcie. Może jednakże polegać na całkowicie niemożliwymi do pogodzenia, sprzecznymi wymaganiami wobec jednostki.

e)perspektywa dramaturgiczna

E. GOFFAMAN

Perspektywa dramaturgiczna - obecność innych wpływa na nasze zachowanie i przekształca je w spektakl, mający zrobić dobre wrażenie na innych. Gdy mamy świadomość że jesteśmy obserwowani, zachowujemy się inaczej niż gdy jesteśmy sami.

4. Cykl Życia

a)koncepcja e. Ericssona

Nazwa fazy	wiek	Kryzysy życiowe	Pomyślne rozwiązania	Niepomyślne rozwiązania	Myśl przewodnia
Oralna	Pierwszy rok	Zaufanie vs brak -Dziecko potrzebuje spójnej i trwałej troski, aby mogło wykształcić w sobie poczucie bezpieczeństwa	Zaufanie do Życia, nadzieja na przyszłość	Podejrzliwość, Brak zaufania do świata i brak poczucia bezpieczeństwa, obawa o przyszłość	"Jestem nadzieją, którą mam i daję
Analna	2-3 rok życia	Autonomia vs wstyd i zwątpienie-dziecko poszukuje dróg uniezależnienia się od rodziców. Metody wychowawcze stosowane przez rodziców nie powinny być zbyt sztywne i surowe	Poczucie autonomii i własnej wartości	Uczucia wstydu i zwątpienia we własne zdolności kierowania sobą	"Jestem tym co wyraża moja wolna wola"
Genitalna	4-5 rok życia	Inicjatywa vs poczucie winy Dziecko poznaje swoje otoczenie i planuje nowe działania w nim. Ciekawość seksualna dziecka powinna być traktowana przez rodziców ze zrozumieniem	Zdolność do inicjowania działań i czerpania przyjemności z ich realizowania	Obawa przed karą i poczucie winy za przezywanie określonych uczuć	"Jestem tym, kogo sobie potrafię wyobrazić jako siebie"
Latencji	6-11 rok	Przedsiębiorczość vs poczucie niższości Dziecko opanowuje wiedzę i umiejętności właściwe jego kulturze	Poczucie kompetencji i sukcesu. Wiara we własną zdolność realizacji celów i osiągania różnych rzeczy	Nieakceptujące reakcje ze strony innych mogą przyczynić się do powstawania uczuć niedostosowania i niższości.	"Jestem tym co mogę wprowadzić w ruch"
Adolescencji	12-18 lat	Tożsamość vs rozproszenie ról Młody człowiek poszukuje spójnej tożsamości osobowej i zawodowej	Ujmowanie siebie w kategoriach spójnej i zintegrowanej osobowości z ukształtowanym poczuciem tożsamości	Zagubienie w kwestii własnej tożsamości	"Nie jestem tym kim byłem"
Wczesna dorosłość	20-30 lat	Intymność vs samotność Człowiek poszukuje bliskich i trwałych związków z innymi, szczególnie partnerem odmiennej płci stosunku do innych	Umiejętność przerywania miłości i oddania w samotność.	Pozbawione treści związki z innymi	"Jesteśmy tym co kochamy"
Średnia dorosłość	40-64 lat	Produktywność vs stagnacja Jednostka poszukuje adekwatnych dla siebie form produktywności i twórczości, jak również własnego wkładu do społeczeństwa jako całości	Zdolność do opieki i troski o innych w szerokim tych słów znaczeniu	brak rozwoju; nuda i nadmierna troska o siebie samego	"Jestem tym, w co potrafię tchnąć życie”
Późna dorosłość	+65 lat	Żal z powodu śmierci	Poczucie satysfakcji z własnego życia i dokonań; akceptacja błędów życiowych i straconych szans	lęk przed śmiercią

· Największy nacisk kładł Erickson na teońę uczenia się . Napisał książkę "Dzieciństwo i społeczeństwo"

· Centralną rolę odgrywa identyfikacja tzn. proces społeczny, który polega na odwoływaniu się do odpowiednich wzorów osobowych

· Identyfikacja trwa całe życie

· Rezultatem identyfikacji jest tożsamość jednostki, czyli ten aspekt ego, który jest uświadomiony · Przebywanie w skrajnych warunkach może powodować dewiację

c)adolescencja

Adolescencja, okres dorastania, między dzieciństwem a dorosłością, przypadający między 11-12 a 17-21 rokiem życia, charakteryzujący się nasilonymi zmianami fizycznymi i psychologicznymi, które mają charakter dynamicznego procesu, uwarunkowanego w dużym stopniu sytuacją socjokulturową i ekonomiczną. Czas trwania "trudnego okresu" zależy również od płci i indywidualnych cech jednostki, a także od warunków środowiskowych. W okresie tym pojawia się lub uaktywnia popęd płciowy oraz szereg nowych zainteresowań (społecznych, zawodowych). Przede wszystkim jest to jednak okres odkrywania własnych potencjałów i kierunków rozwoju, kształtowania własnego ego, systemu wartości i światopoglądu wraz z nieodpartą potrzebą osiągnięcia subiektywnie rozumianej wolności i autonomii, niekiedy błędnie (aż do przypadków patologicznych) realizowanej przez odrzucanie i negowanie autorytetów i związanych z nimi instytucji. Pojawia się w tym okresie wiele zaburzeń emocjonalnych, m.in.: wybuchowość, wahania nastroju, niekiedy myśli samobójcze, częste zachowanie agresywne, nasilone zwłaszcza w sytuacjach grupowych (subkultura). Okres ten charakteryzuje ponadto łatwość ulegania wpływom, także negatywnym, oraz nasilone tendencje do uzależnień.

tożsamość płciowa - zależy od identyfikacji dziecka z rodzicem tej samej płci; dzieci

pozostają w bliskich kontaktach rówieśnikami tej samej płci - uczą się jakie normy rówieśnicze rządzą zachowaniami rówieśniczymi. Obraz ciała z okresu wczesnej adolescencji utrzymuje się przez całe życie. Podstawowe doświadczenia kształtujące dojrzałą tożsamość płciową wyrastają z bezpośrednich heteroseksualnych kontaktów rówieśniczych.

· zinternalizowana moralność - poszukiwanie własnej tożsamości zakłada poszukiwanie własnego kodu moralnego, który chroni przed utratą integracji osobowości

· wybór drogi zawodowej - wybór jest efektem osobistego eksperynentowania,

introspekcji, samooceny i intuicji; jednostka musi sobie postawić bardzo trudne pytania dotyczące własnych zdolności, temperamentu, własnych zdolności i uznawanych wartości i celów na przyszłość

Młody człowiek w tej fazie nie jest tym kim był i nie jest tym kim będzie.

Dramatyzm dorastanie to okres wykorzenienia. Nie jest się już starym i nie jest się jeszcze nowym

d)mechanizmy przystosowawcze w fazach zycia

Zachowania przystosowawcze można podzielić na opierające się na:
-mechanizmach działań powtarzających się-wykonywane bez zmian ODRUCHY BEZWARUNKOWE Stanowią I poziom przystosowania-są to zachowania wrodzone
i ze zmianami ODRUCHY WARUNKOWE które stanowią II poziom przystosowania-są to zachowania nabyte(wyuczone)-reakcje stereotypowe,powtarzane wielokrotnie
- mechanizmach działań jednorazowych-cechuje je ciągła zmienność ich modelem jest reakcja odroczona,stanowią III NAJWYŻSZY poziom przystosowania-są to zachowania nabyte(wyuczone) różnią się tym że są jednorazową odpowiedzią na unikatową sytuację bodźcową

ODRUCHY BEZWARUNKOWE
przystosowanie czł nie może sie do nich sprowadzać aczkolwiek odgrywają ważną rolę pewien rodzaj przystosowania stanowiący najniższy (filogenetycznie i ontogenetycznie) poziom w rozwoju gatunkowym i osobniczy pojawiają się najwcześniej są to mechanizmy wrodzone zapewniają możliwość przystosowania się we wczesnym okresie życia gdy jednostka nie jest w stanie czegoś się nauczyć i w późniejszym okresie tez są ważne niektóre nie występują od urodzenia-pojawiają się w miarę dojrzewania organizmu Dzięki tym mechanizmom następuje zaspokajanie podstawowych potrzeb: przyswajanie substancji niezbędnych do życia(wdech,pobieranie pokarmu) wydalanie substancji niepotrzebnych,szkodliwych(wydech,oddawanie moczu, defekacja) ochrona przed działaniem czynników szkodliwych wrodzona stereotypowa reakcja na bodziec:np. ssanie,obronny odruch mrugania,odruch orientacyjno badawczy, na podłożu odruchów bezwarunkowych tworzą się pierwsze odruch warunkowe stanowią podłoże do tego co wyuczone
Mechanizmy te przejawiają się w postaci odruchów bezwarunkowych,jednakowych dla osobników jednego gatunku. Ludzie nie różnią się między sobą pod tym względem. Odruchy te odnoszą się do elementów stałych w środowisku,zaspokajają podstawowe powszednie potrzeby.

ODRUCHY WARUNKOWE
wiele zmian ma charakter krótkotrwały,co w niektórych przypadkach stanowi o tym że ta zmienność jest właśnie stała
odruch warunkowy pojawia się później ale niektóre jego postacie obserwowane są już w pierwszych dniach życia
przystosowanie to jest wyuczone-opiera się na doświadczeniu,powstaje w jego wyniku i różni poszczególne jednostkinastępuje zaspokajanie potrzeb w sposób indywidualnie zróżnicowany,dostosowany do warunków w jakich żyje każda jednostka z uwzględnieniem jej cech jest to przystosowanie doskonalsze,gwarantuje lepsze wykorzystanie tego co może służyć zaspokojeniu potrzeb w zmiennych ale utrzymujących się długo warunkach podobnie jak bezwarunkowy stanowi stereotypową reakcję na bodziec z tym że nie jest wrodzony ale wyuczony w drodze indywidualnego doświadczenia jednostki dzięki tym reakcjom potrzeby mogą być w wyższym stopniu zaspokojone jednostka lepiej przystosowuje się do środowiska zestawienie mechanizmów odruchowo-warunkowych z mechanizmami odruchowo-bezwarunkowymi-znacznie wzbogaca możliwości rozwijającego się osobnika,staje się on zdolny do zaspokojenia podstawowych potrzeb w warunkach zmieniającego się środowiska, do przystosowania się gdy zachodzące zmiany utrzymują się długo. Dzięki tym mechanizmom wytwarzają się u jednostki nowe dostosowane do zmian względnie trwałe formy zachowań w postaci stereotypowych reakcji na bodźce odruchy warunkowe są pierwszymi przejawami uczenia się-na tym polega dodatkowo ich znaczenie w rozwoju osobnika

5.Socjologiczna interpretacja kultury

a)ujęcie kultury wg Czarnowskiego

S. Czarnowski: "O kulturze mówimy wtedy, gdy odkrycie czy wynalazek zostaje zachowany, gdy jest przekazywany z pokolenia na pokolenie, gdy staje się dorobkiem trwałym zbiorowości ludzkiej, nie przyzwyczajeniem poszczególnej jednostki czy jej mniemaniem osobistym.
Kultura jest zbiorem zjawisk wyuczonych. Kultura jest przekazywana na drodze wychowywania i uczenia się. Wszystkie czynności kulturowe są wyuczone, a więc wyłączona zostaje z kultura klasa zachowań instynktowych. Kultura ma wymiar czasowy, charakteryzuje się rozciągłością w czasie ma swoją historię; rozwija się, przeżywa rozkwit lub upadek zależnie od warunków ekonomicznych i społecznych. Kultura jest dorobkiem wielu pokoleń, żadne pokolenie nie tworzy kultury od nowa. Zjawiska kulturowe są przekazywane z pokolenia na pokolenie. Mechanizmy zmian kulturowych to: ewolucja, adaptacja do określonego środowiska, dyfuzja

b)ujęcie k. wg Malinowskiego

Przedstawienia Malinowskiego koncepcji kultury nie sposób rozpocząć bez przytoczenia jego definicji tegoż zagadnienia. Pisał on w swoim dziele pt. Kultura z 1913 r. o tym, że „obejmuje ona zarówno odziedziczone ludzkie wytwory materialne, jak też dobra, procesy techniczne, idee, nawyki i wartości, a także organizację społeczną” [4]. Malinowski podkreślał szczególnie cechę integralności, jaka zachodzi pomiędzy danymi wytworami kultury przynależącymi do jednego systemu. Dlatego też wysuwał postulat holizmu. Pisał bowiem: „Dobrze będzie spojrzeć na kulturę z lotu ptaka, zobaczyć ją w różnych postaciach. Jest ona integralną całością składającą się z narzędzi i dóbr konsumpcyjnych, konstytucjonalnych, twórczych zasad różnych grup społecznych, ludzkich idei i umiejętności, wierzeń i obyczajów”[5]. Holistyczne postrzeganie kultury - co podkreślał Malinowski - ma służyć pełniejszemu odbiorowi jej. Jest ona, zdaniem tego badacza, spójną całością, którą należy traktować raczej jako pewien system elementów wzajemnie powiązanych niż jako zbiór różnych wytworów, oderwanych od siebie, które można śmiało od siebie separować i badać jako takie. Malinowski sprzeciwiał się takiemu atomistycznemu postulatowi, ponieważ kładł nacisk na kontekst społeczny - a więc otoczenie, środowisko, w jakim dane wytwory kultury powstają.

Według funkcjonalizmu Bronisława Malinowskiego kultura stanowi niepodzielną całość, a poszczególne jej elementy, ściśle ze sobą powiązane, należy analizować jedynie w ogólnym kontekście tej całości.

c)cechy kulturowo powszechne np. jezyk narodowość kolor skóry itd

Cechy Kultury - kultura związana jest z człowiekiem. Człowiek jest jej twórcą i przez nią kształtowany. Za jej pomocą wyraża swoje potrzeby emocje i wrażenia. Kultura jest zjawiskiem ponadjednostkowym (społecznym) jest związana z człowiekiem jako istotą prowadzącą społeczny tryb życia. Kształtuje indywidualnie życie ludzi a poszczególne jednostki mogą wnosić do jej skarbnicy poważny wkład lecz istnieje tylko dzięki życiu zbiorowości. Jest sposobem organizacji życia zbiorowego. Kultura jest regularna. Kultura jest zbiorem zjawisk wyuczonych oznacza to że kultura nie jest przekazywana na drodze biologicznej za pośrednictwem genów ale w procesie uczenia się.

Cechy kultury:

- obejmuje całość życia człowieka

- nie ma charakteru wartościującego ( kulturowy vs kulturalny)

- jest tworem zbiorowym nie indywidualnym

- rozwija się i przekształca w czasie

Kultura związana jest z człowiekiem. Jest zjawiskiem społecznym i powtarzalnym (naukowiec, który nie ujawni swego wynalazku szerszemu gronu, nie włączy go tym samym do elementów kultury, lecz po jakimś czasie zrobić to może inny uczony, który niezależnie od niego doszedł do tych samych wniosków). Kultura jest zbiorem zjawisk wyuczonych (czyli przekazywanych nie za pośrednictwem genów, lecz na drodze wychowania i uczenia się).Kultura ma charakter czasowy i przestrzenny. Kultura jest systemem, a więc każda pojedyncza kultura ma własną wewnętrzną logikę. Kultura jest też mechanizmem adaptacyjnym człowieka, jest pośrednikiem między człowiekiem, a środowiskiem, które ten zamieszkuje.

d) dziedzictwo kulturowe, dorobek kulturowy

dziedzictwo-odczucia zachowania wszystko co niematerialne(religie, wierzenia, legendy)

dorobek-cos materialnego(pomniki,ksiązki, biblia itd.)

---