SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE A PROCES KONSOLIDACJI DEMOKRACJI A. Antoszewski

• Wspólnym mianownikiem większości definicji społeczeństwa obywatelskiego jest stwierdzenie, że stanowi ono tę część przestrzeni społecznej, która jest autonomiczna wobec państwa i wypełniona przez dobrowolne współdziałanie zrzeszonych jednostek

• Łatwiej jest znaleźć negatywną niż pozytywną def. SO

• J Szacki: czy istotnie wszystko, cokolwiek w społeczeństwie nowoczesnym nie jest zależne od państwa może być tym samym zaliczone do społeczeństwa obywatelskiego

  • Centralna kwestia w dyskusji nad znaczeniem tej idei dla procesu konsolidacji demokracji

• Zamiast traktować SO jako opozycję do państwa lepiej widzieć w nim strukturę pośredniczącą między tym co prywatne a tym co państwowe

• Społeczeństwo obywatelskie wypełnia przestrzeń między systemem politycznym, w którym jednostki biorą udział w procesie sprawowania władzy a obszarem szeroko rozumianej prywatności na który składają się zachowania zmierzające do zaspokojenia indywidualnych potrzeb

• Wyznaczniki społeczeństwa obywatelskiego / normatywna koncepcja SO/

  • Odrębna od państwa i rynku sfera dobrowolnej aktywności społecznej

  • Dobrowolny udział jednostek

  • Podejmowanie nie wymuszonych przez państwo działań

  • Wspólnota działająca na rzecz dobra wspólnego

  • Dobrowolna aktywność w granicach demokratycznie ustanowionego prawa

  • Wyrazem społeczeństwa obywatelskiego SA tylko te działania które zmierzają do ochrony podstawowych wartości i usprawnienia mechanizmów instytucjonalnych demokracji . SO jest zarazem społeczeństwem politycznym

• Idea SO pojawiła się w Europie Wschodniej jako wyraz opozycji względem systemu komunistycznego

• Fazy So / M Weigel, Buterfield/

1. Faza defensywna

   • Jednostki I grupy podejmują działania na rzecz obrony swojej autonomii

2. Faza wyłonienia się

   • Sformułowanie ograniczonych celów publicznych zyskujące usankcjonowanie ze strony reformującego się systemu

3. Faza mobilizacyjna

   • Formułowanie alternatywy systemowej

4. Faza instytucjonalizacji

   • Uchwalenie przy udziale opozycji aktów normatywnych gwarantujących autonomię działania społecznego prowadzącą ostatecznie do wolnych wyborów

   • Koncepcja P Ogrodzińskiego

   • Ułomne

     • Działania antysystemowe ale jednocześnie podtrzymujące system i odeń uzależnione

   • Etyczne

     • Samo ograniczająca się rewolucja

   • Transformacyjne

     • Po obaleniu systemu

     • Konflikt wizji dalszego rozwoju społecznego ekonomicznego i politycznego

   • Zjawiska swoiste dla Europy Ś-W

     • Nadpartycypacja – zawłaszczenie przestrzeni publicznej przez partie

     • Nadparlamentaryzacja – parlament jedynym forum obywatelskiej debaty

     • Traktowanie państwa jako adresata roszczeń

     • Czy społeczeństwo obywatelskie jest przesłanką konsolidacji demokracji

     • Konsolidację demokracji ułatwia istnienie tradycji ( zbioru reguł i oczekiwań kulturowych praktyk,) oraz zorganizowanego społecznego współdziałania

     • W europie Ś-W porozumienie elit a nie SO jest traktowane jako warunek najpełniej warunkujący konsoldacje demokracji

     • Ukształtowanie społeczeństwa obywatelskiego nie jest warunkiem niezbędnym do konsolidacji demokracji. Kwestią decydującą jest instytucjonalizacja procedur demokratycznej gry oraz nawyków obywatelskiego dziania

     • Tylko demokratyczne państwo jest w stanie stworzyć demokratyczne społeczeństwo obywatelskie

     • Społeczeństwa obywatelskiego nie można przeciwstawiać państwu lecz postrzegać jako głęboko uwikłane w państwo