Klasyfikacja budżetowa

Klasyfikacja budżetowa - jednolita klasyfikacja pogrupowania dochodów jak i wydatków budżetowych, która umożliwia dogłębną analizę (porównanie) założeń społeczno-gospodarczych państwa ze źródłami dochodów i wydatków budżetowych.

zgodnie z przepisami ustawy o finansach publicznych, stanowi system oznaczeń, które służą do opisywania dochodów, wydatków oraz przychodów i rozchodów, występujących w poszczególnych jednostkach sektora finansów publicznych.

Zastosowanie

W planowaniu podmiotów sektora finansów publicznych, dzięki klasyfikacji budżetowej, ustala się wielości dochodów czy limity wydatków na poszczególne dziedziny działalności – tj. na działy i właściwe dla każdego z nich rozdziały. Poprzez paragrafy, ustalane są prognozowane źródła dochodów lub limity dla możliwych do dokonywania wydatków. Każda kwota pieniężna opisana podziałkami klasyfikacyjnymi w uchwale budżetowej, w układzie wykonawczym budżetu oraz w rocznym planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych, ,jest obowiązującą normą planową wyrażoną w szczególny sposób. Normy te, z racji ich przeniesienia do rocznego planu finansowego jednostki budżetowej, przesądzają o zakresie kompetencji finansowej podmiotu wykonującego budżet. Dzięki klasyfikacji budżetowej w ewidencji finansowej, każdy pozyskany dochód lub wykonany wydatek (lub zaciągnięte zobowiązanie) zostają opisane właściwymi dla nich oznaczeniami: dział - rozdział - paragraf (dochodów lub wydatków). Sumowanie dochodów opisanych jednorodnymi podziałkami daje możliwość śledzenia stopnia wykonania planu finansowego. Dzięki klasyfikacji budżetowej kwoty dochodów i wydatków opisane jednorodnymi podziałkami klasyfikacyjnymi od najwyższych do najniższych (tj. od działu do paragrafu) zostają zsumowane, co daje pełen obraz wykonania budżetu w danym okresie rozliczeniowo-sprawozdawczym.

Do zasad związanych z treścią i istotą budżetu należą:

- zasada równowagi budżetowej

- zasada zupełności budżetu

Zasada równowagi budżetowej określa współzależność pomiędzy dochodami a wydatkami. Jej materialna treść polega na wzajemnym dopasowaniu strony wydatkowej i dochodowej budżetu. Kwota planowanych wydatków winna znaleźć pełne pokrycie w przewidywanych dochodach. Wydatki nie powinny przewyższać dochodów, oznaczałoby to brak równowagi. Gdy dochody przewyższają wydatki, równowaga budżetowa zostaje zachowana, występuje, zatem wówczas, gdy dochody budżetowe są, co najmniej równe wydatkom.

Zasada zupełności budżetu decyduje o jego ekonomicznym charakterze. Zgodnie z tą zasadą budżet powinien obejmować od strony finansowej całą działalność państwa, wszystkie jego dochody i wydatki. Dochody i wydatki wszystkich podmiotów publicznoprawnych oraz wszystkie dochody i wydatki związane z realizacją zadań państwowych winny być ujęte w budżecie. Realizacja tej zasady polega na ujmowaniu dochodów i wydatków poszczególnych podmiotów, i zadań państwa w dwojaki sposób: brutto i netto.

Charakterystyka

Klasyfikacja budżetowa dzięki systemowi podziałek i ich powiązaniom, staje się dogodnym instrumentem służącym opisywaniu środków finansowych, stosowanym tak na potrzeby planowania, jak i ewidencji finansowej i sprawozdawczości budżetowej. Ułatwia również badania statystyczne nad dochodami i wydatkami sektora finansów publicznych.

Zasady budżetowe nie są ostatecznie ukształtowanym, niezmiennym w swej treści i zakresie zespołem reguł. Wszystkie je można podzielić na dwie grupy. Pierwsza obejmuje zasady dotyczące treści i istoty budżetu, druga zaś wiążące się z konstrukcją budżetu i jego cechami zewnętrznymi.

Do zasad dotyczących konstrukcji budżetu i jego cech zewnętrznych zalicza się:

- zasadę jedności budżetu,

- zasadę szczegółowości budżetu,

- zasadę jasności budżetu,

- zasadę jawności budżetu.

Zasada jedności w klasycznym ujęciu oznacza postulat objęcia całości dochodów i wydatków państwa jednym budżetem i do tego w jednym dokumencie. Jeżeli obok państwa istnieją inne związki publicznoprawne, to wszystkie te podmioty mają swoje budżety. Każdy z nich powinien mieć tylko jeden budżet. Zasada jedności dotyczy, więc podmiotowego charakteru budżetu. Możliwe są jednak rozwiązania odmienne. Może istnieć obok siebie kilka budżetów, których każdy obejmuje określoną dziedzinę działalności danego związku publicznoprawnego. Jeżeli wszystkie te budżety, stanowiące odrębne plany finansowe, są z sobą tak powiązane, że tworzą jedna całość pod wzglądem merytorycznym, to wówczas, mimo formalnej wielości budżetów, zachowana jest ich jedność materialna. Rozróżniamy, więc formalna i materialna jedność budżetu.

ANEGDOTA

We Francji istnienie budżetów anektowanych i rachunków skarbu nie jest uważane za naruszenie jedności budżetowej. Podlegają one autoryzacji i kontroli parlamentu. Funkcjonują całkowicie pozabudżetowe fundusze , których operacje finansowe maja charakter interwencyjny i często zwrotny. Plany tych funduszy są dołączane do przedstawionego parlamentowi projektu rocznej ustawy finansowej( oprócz właściwej ustawy budżetowej występuje tzw. Ustawa nowelizująca zmieniająca w toku wykonywania budżetu roczną ustawę finansową oraz ustawa budżetowa zatwierdzająca).

Zasada szczegółowości budżetu odnosi się do jego układu, konstrukcji. Zasada ta postuluje sporządzanie budżetu nie w jednej łącznej kwocie, lecz w sposób rozbudowany, z podziałem na zadania i źródła dochodów państwa oraz rodzaje i formy dochodów i wydatków. Im bardziej szczegółowy jest budżet, tym mniejsza swoboda władzy wykonawczej w zakresie prowadzenia gospodarki budżetowej. Nadmierna jednak szczegółowość budżetu utrudnia uzyskanie ogólnego obrazu gospodarki finansowej państwa, zaciemnia ten obraz. Stąd też z zasadą szczegółowości budżetu wiąże się zasada jego jasności. Zgodnie z nią dochody i wydatki budżetowe winny być zestawione w sposób uporządkowany, zgrupowane według określonych kryteriów. Obydwie te zasady realizuje się poprzez stosowanie odpowiedniej klasyfikacji dochodów i wydatków budżetowych.

Jasności budżetu sprzyjają plany kont. Zgodnie z art. 14 ust. 1 u.f.p. Minister Finansów określa, w drodze rozporządzenia, jednolity plan kont dla sektora finansów publicznych. Określa on również szczególne zasady rachunkowości oraz plany kont dla budżetu państwa, budżetu jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych oraz jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami RP.

Zasada jawności budżetu wiąże się z udostępnieniem jego treści obywatelom. Budżet państwa i budżet centralny, a niekiedy również i budżety lokalne, są publikowane. Obrady organów uchwalających budżet są jawne – od sejmowej debaty budżetowej po debaty budżetowych jednostek samorządu terytorialnego. Jawna jest również debata sejmowa nad sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa i debaty nad sprawozdaniami budżetowymi jednostek samorządu terytorialnego. Ponadto, zgodnie z art. 11, ust. 2 pkt 3 u.f.p., Minister Finansów podaje do powszechnej wiadomości:

- kwoty dotacji udzielanych z budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego,

- zbiorcze dane dotyczące finansów publicznych.

Kryteria klasyfikacji

podmiotowe (podział dochodów i wydatków budżetowych na części, gdzie każda część odpowiada aktualnemu podziałowi resortowemu administracji rządowej, a każda z jednostek resortowych jest dysponentem i odpowiada za wykonanie określonej części budżetu);
przedmiotowo-funkcjonalne (podział dochodów wg źródła ich pochodzenia, oraz podział wydatków wg przeznaczenia tych środków; wg tego kryterium dochody i wydatki budżetowe dzielą się na działy i rozdziały; w klasyfikacji tej obowiązuje system dziesiętny numerowania podziału przy zastosowaniu czterocyfrowej numeracji, gdzie dwie pierwsze cyfry oznaczają dział, a dwie następne rozdział, np. działami klasyfikacji budżetowej są);
rodzajowe (uzupełnienie klasyfikacji przedmiotowo-funkcjonalnej o paragrafy i pozycje; zastosowanie tego kryterium pozwala określić dokładnie, jakie kwoty wydatkowano na poszczególne, konkretne zadania)

Według kryterium podmiotowego budżet dzieli się na części¹, które wskazują dysponentów środków budżetowych w których działalność opiera się na wydatkowaniu środków pochodzących z budżetu. Swoje części mają naczelne organy władzy państwowej , organy administracji państwowej , wymiaru sprawiedliwości itd. Oddzielne części mają takie dziedziny gospodarowania środkami budżetowymi jak: obsługa zadłużenia zagranicznego, obsługa długu krajowego, subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego, rezerwy celowe, przychody i rozchody związane z finansowaniem deficytu i rozdysponowaniem nadwyżki budżetowej.

Budżety województw są podzielone w oddzielnej części , w której każda wewnętrzna cześć odpowiada jednemu z 16 uporządkowanych według alfabetu województw. Części budżetowe oznaczone są symbolami cyfrowymi uporządkowanymi w układzie dziesiętnym np. 01-kancelaria Prezydenta, 20-Gospodarka

Funkcjonalne ujęcie wydatków budżetowych przedstawiają działy budżetowe, które mają charakter przedmiotowy i odpowiadają podstawowym rodzajom działalności gospodarczej – obejmują jedną lub kilka branż np. handel, opieka zdrowotna , leśnictwo. W dziale budżetowym powinny być ujęte dochody budżetowe pochodzące z tego działu ( o ile występują) i wydatki budżetowe przeznaczone na sfinansowanie tego działu. Każdy dział klasyfikacji dzieli się na klika lub kilkanaście rozdziałów².

Dział jak również rozdział (np. dział 801 oświata i wychowanie, rozdział 80104 przedszkola) –określa rodzaj działalności właściwej dla pozyskiwanego dochodu lub dokonywanego wydatku. Obecnie stosowna klasyfikacja budżetowa w zakresie „działów” jest trzycyfrowa. Dwie pierwsze cyfry działu odpowiadają danej działalności i pochodzą od podziałek typu „klasa” z Polskiej Klasyfikacji Działalności. (stanowi to znaczną pomoc w porównywaniu dochodów i wydatków sektora finansów publicznych z finansami sektora prywatnego). Trzecia cyfra oznaczenia działu ma charakter porządkowy i umożliwia odróżnianie od siebie tych działów, które wg Polskiej Klasyfikacji Działalności, są obejmowane jedną i tą samą „klasą” (np. dział 750 – Administracja publiczna; dział 754 – Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa). Podziałki typu „rozdział” (które występują pod odpowiednimi działami) są pięciocyfrowe - trzy pierwsze cyfry pochodzą od działu, dwie ostatnie mają charakter porządkowy (np. rozdział 75022 – Rady gmin; rozdział 75023 – urzędy gmin). Podziałki typu paragrafy dochodów i wydatków są samodzielne i czterocyfrowe. Trzy pierwsze cyfry dotyczą właściwego wyodrębnienia źródła dochodu lub rodzaju wydatku (np. §050...- podatek od czynności cywilnoprawnych, §605....-wydatki inwestycyjne jednostek budżetowych, §606...- wydatki na zakupy inwestycyjne jednostek budżetowych), natomiast czwarta cyfra jeśli nie jest „zerem”, to określa powiązanie dochodu lub wydatku ze środkami pochodzącymi z funduszy zagranicznych.

Rodzajowemu kryterium podziału dochodów i wydatków odpowiadają paragrafy .Rodzaje wydatków np. . (§ 4010-wynagrodzenia osobowe pracowników, §2540-dotacja podmiotowa z budżetu dla niepublicznej jednostki systemu oświaty)wynagrodzenia osobowe, dotacje przedmiotowe i podmiotowe)po stronie dochodów źródła dochodów budżetowych(np. . § 0310-podatek od nieruchomości, § 0830- wpływy z usług)podatek VAT, podatek dochodowy od osób fizycznych). Paragrafy odzwierciedlają i wyznaczają działalność państwa. Klasyfikacja paragrafowa występuje w Polsce w procesie planowania w ogólnej formie, natomiast szczegółowo rozbudowana jest w sprawozdawczości budżetowej.

Klasyfikacja budżetowa wyznacza uprawnienia organów publicznych do gromadzenia dochodów i realizowania wydatków oraz wyznacza zakres odpowiedzialności za realizacje gospodarki budżetowej. Można powiedzieć ,że klasyfikacja budżetowa umożliwia ocenę społecznej , ekonomicznej i politycznej treści budżetu , bez której niemożliwe byłoby planowanie, uchwalanie wykonywanie i kontrola budżetu.

Funkcje budżetu państwa określa się w bardzo różny sposób. Jednak ze względu na rolę jaką odgrywa ten szczególny fundusz publiczny można wyróżnić trzy funkcje:

1. Funkcja ekonomiczna – jest najstarszą i związana jest z istnieniem państwa. Polega na gromadzeniu dochodów i wydatków związanych z utrzymaniem całego aparatu państwowego oraz wydatków na usługi świadczone przez państwo ( bezpłatnie) na rzecz społeczeństwa.

1. funkcja alokacyjna

2. redystrybucyjna

3. stabilizująca

4. bodźcowa

1. Funkcja kontrolna ( informacyjna) polega na kontrolowaniu przebiegu procesów gospodarczych za pomocą analizy przepływ…ów finansowych ( zapewnienie dochodów i wydatków państwa ). Analizuje tendencje zmian wysokości wpływów do budżetu z podatków. Informuje o ograniczeniu sprzedaży i wartości obrotów, są to jednak informacje ogólne, które nie pokazują gdzie leży przyczyna takiego stanu. Nie jest to kontrola finansowa ( której przedmiotem jest gospodarka finansowa ) lecz kontrola polegająca na sygnalizowaniu, że zaistniały procesy gospodarcze.

2. Funkcja polityczna polega na oddziaływaniu na gospodarkę za pomocą dochodów i wydatków budżetowych dla realizacji określonych celów po to aby aktywnie wpływać na kształtowanie polityki społeczno-gospodarczej np. za cenę „ spokoju społecznego” można zwiększyć wydatki socjalne lub wprowadzać reformy różnych grup społecznych - Ulga z tytułu wychowywania dzieci (art. 27f ustawy). Kwota odliczenia wynosi 92, 67 zł miesięcznie na każde dziecko.

 

POLSKA KLASYFIKACJA DZIAŁALNOŚCI (PKD 2007)

Opracowana w ramach "Operacji 2007" Polska Klasyfikacja Działalności (PKD 2007) została wprowadzona Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) ( Dz.U. 251, poz.1885).

PKD 2007 została opracowana na podstawie statystycznej klasyfikacji działalności gospodarczej NACE Rev2, wprowadzonej rozporządzeniem (WE) Nr 1893/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie statystycznej klasyfikacji działalności gospodarczej NACE Rev 2 i zmieniającym rozporządzenie Rady (EWG) Nr 3037/90 oraz niektóre rozporządzenia WE w sprawie określonych dziedzin statystycznych (dziennik Urzędowy UE L 393/1 z dnia 30.12.2006).

W związku z powyższym zachowuje pełną spójność i porównywalność metodologiczną, pojęciową, zakresową i kodową z klasyfikacją NACE Rev.2. Klasyfikacja ta jest umownie przyjętym, hierarchicznie usystematyzowanym podziałem zbioru rodzajów działalności społeczno-gospodarczej jakie realizują jednostki (podmioty gospodarcze).

•  Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) 2007 z dnia 24-12-2007 r.

•  zasady budowy klasyfikacji - załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów

•  schemat klasyfikacji - załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów

•  wyjaśnienia PKD 2007- załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów

•  klucze powiązań PKD - PKD 2007 - załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów

•  klucze powiązań PKD 2007 - PKD - załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów

GUS przygotował trzy warianty dostępu do klasyfikacji PKD 2007:

1. Wyszukiwanie kodów bezpośrednio na stronie internetowej
http://www.stat.gov.pl/Klasyfikacje
lub z pierwszej strony portalu GUS - prawe boczne menu ->klasyfikacje ->PKD 2007

2. Plik do pobrania PKD_2007.zip (1,2 MB), zawierający klasyfikacje, klucze przejścia i wyjaśnienia w formacie MS WORD 

3. Program umożliwiający wyszukiwanie kodów PKD szukaczpkd.zip (3,79 MB) 
Plik oprócz programu zawiera instrukcje, opis, oraz sposób instalacji

BIBLIOGRAFIA

http://www.sciaga.pl/tekst/32966-33-zasady_budzetowe

Malinowska E.,Misiąg W.,'Finanse publiczne w Polsce Przewodnik 2002,wyd. oddk Gdańsk 2002, s. 326-339

Malinowska-Misiąg E.,Misiąg W.,'Finanse publiczne w Polsce, LexisNexis,Warszawa-Rzeszów 2006, s. 391-418

http://pl.wikipedia.org/wiki/Klasyfikacja_budżetowa

---

1. Do 2000r. podział na części miały charakter podmiotowy , odpowiadający klasyfikacji resortowej. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z 23.09.1999r w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów(Dz.U.1997, nr 78, poz.880) obecnie obowiązuje układ podmiotowo-przedmiotowy np. część 07 to Najwyższa Izba Kontroli, 23 Integracja Europejska, 32 Rolnictwo↩

2. W celu ich wyodrębnienia wykorzystuje się zasady Polskiej Klasyfikacji Działalności , opartej na symbolach Klasyfikacji Gospodarki Narodowej opracowanej przez GUS np. dział 020 –Leśnictwo zawiera działy 02001 Gospodarka Leśna , 02002 Nadzór nad gospodarką leśną , 2078 Usuwanie skutków klęsk żywiołowych, 02095 Pozostała działalność.↩