Specyfika/Okres | Pax Britanica | 30lecie międzywojenne | Pax America | Lata kryzysu i protekcjoniazmu 1974-1994 | Okres globalizacji i regionalizacji |
---|---|---|---|---|---|
- ogólna sytuacja gosp. (dlaczego te latam jakie wydarzenia, jaka koniunktura, podetapy) |
Okres od dużej dynamiki wzrostu obrotów na świecie (rewolucja przemysłowa) do I wojny światowej. Koniuktura w tym czasie była pozytywna, wysoka dynamika rozwoju państw i nie wyróżnia się podetapów. Koniuktura sprzyjała gromadzeniu kapitału w krajach i monopolowi | Charakteryzowało się dużą zmiennością. 1918 rok koniec wojny do 1924 roku protekcjonizm, potem liberalna polityka i 1929 rok kryzys ponownie polityka protekcjonizmu i II wojna światowa. Koniktura się rozwijała, choć kryzys przerwał (1929 45% produkcji przemysłowej w porównaniu do 1913 roku). Po kryzysie załamanie się handlu | Sytuacja po II wojnie światowej była skomplikowana, II wojna światowa zniszczyła dużą ilość gałęzi produkcyjnych, nastąpił spadek handlu. Konferencja w Breton Woods USA, Wielka Brytania – rozwiązania systemu walutowego i handlowego razem. Tworzył 3 organizacje: Miedzynarodowa organizacje handlu, MFW, Miedzynarodowy Bank Odubowy i Rozwoju. Nastąpił gwałtowny wzrost gospodarczy | Lata te to generalnie wyznacznik od kryzysu naftowego do założenia Światowej Organizacji Handlu. Spadek dynamiki wzrostu, wzrost ceny za rope przez kraje arabskie, deficyt handlowy krajów rozwijających się, mocne wahania kursów walutowych. | Wzrost gospodarczy, ożywienie w USA i Europie Zachodniej, wysoka dynamika w Azji Południowo-Wschodniej |
- handel międzynarodowy (jakie kraje najwięcej eksportują, importują, co jest przedmiotem handlu, cechy charakterystyczne przepływu handlu) |
- wzrost obrotów w handlu 7 mld w 1870, 12 w 1880 itd. - duże skupienie wymiany w małej ilości krajów - duża dynamika wzrostu Niemiec i USA w udziale handlu - stopniowe zmniejszenie udziału W.B. i Francji - koncentracja produkcji i kapitału (zmiany własności kapitału) oraz stosowanie nowych form w organizacji produkcji i zbytu. Obroty handlowe opierały się na surowcach i artykułach rolniczych 2/3 eksportu i importu, jednak najbardziej rozwinięte kraje przede wszystkim artykuły przemysłowe. |
Największy eksport i import miały USA, Wielka Brytania zmniejszyła swój udział w światowym handlu. | Eksport w tym czasie mocno rósł (7x od 1950 do 1973). Nastąpił wzrost obrotów w handlu towarowym. Wzrost internacjonalizacji i znaczenia eksportu dla gospodarek. Wzrostu udziału 10 najwiekszych eksporteró świata. Wzrost udziału RFN i Japonii oraz spadek udziału Wielkiej Brytanii i USA. Niska dynamika eksportu towarów rolnych na rzecz wysokiej przemysłu przetwórczego i wydobywczego. | Spadł udział Wspólnoty Europejskiej oraz USA w eksporcie światowym, natomiast wzrósł udział Japonii. Wzrost udziału krajów nowo uprzemysłowionych takich jak Tajwan, Singapur, Korea Płd. Wymiana odbywała się wewnątrz gałęziowo. Nowe korporacje międzynarodowe zaczeły przejmować rolę nad handlem miedzynarodowym. | Wzrost udziału Azji Południowo-Wschodniej w światowej produkcji przemysłowej. Nadal duża tendencja handlu produktami przemysłowymi, a mniejsza produktami rolnymi, czy przemysłu wydobywczego. |
- międzynarodowe przepływy kapitału (ZIB, jakie kraje inwestują, w co i jakie firmy) |
Pierwszym eksporterem kapitału była Wielka Brytania, a potem Francja i Niemcy. Również Holandia, Belgia i Szwajcaria, które razem miały lokaty wyższe niż USA. Belgia i Holandia inwestowały w swoich krajach, do USA napływał kapitał z Europy, korporacja USA inwestowały w Azji. Przepływ kapitalu powiązany z handlem. Wielka Brytania w swoich koloniach, Francja w Europie (1/4 w Rosji), Niemcy w Europie Wsch i Śr, USA, Kanada.Bezpośrednia inwestycje zagraniczne zapoczątkowane zostały przez przedsiębiorstwa USA. Głównymi dziedzinami inwestowania były tropikalne uprawy i cukier. Inwestycje w Kanadzie obejmowały przemysł wydobywczy, urządzenia elektryczne. Inwestowanie odbywało się poprzez tworzenie filii. Firmy to Lipto, Frieman Hardy i Wills. | Głównym pożyczkodawcą były USA. Od 1923 roku wzrosły 3x. Nastąpił ograniczenie wywozu kapitału za granice po 1929 roku. Eksport i import kapitału spadł (eksport przede wszystkim inwestycji portfelowych). Został zanotowany napływ kapitału do USA. Wysoka koncentracja inwestycji w obu Amerykach . Przede wszystkim w 1924-1929 nastąpił wzrost znaczenia energii elektrycznej oraz wydobycia roipy naftowej, a także metalo kolorowych i stali. Stosunkowo słaby był rozwój trafdycjnych gałęzi. W 1922 roku powrót do systemu waluty złotej (konferencja w Genui). |
Inwestycje bezpośrednie były uzależnione od korporacji USA m.in. General Motors, General Electric, Ford Motor. Głównie inwestycje w Kanade, Ameryke Łacińską i Europe. | Stany zjednoczone stały się obszarem inwestowania. Nastąpił napływ kapitału do USA. Niski kurs dolara przyczynił się również do wzrostu zainteresowania podmiotów zagranicznych inwestowaniem w USA ponieważ korzystne relacje walutowe podniosły atrakcyjność zakupu czynników produkcji. Korporacje amerykańskie straciły przodownictwo w udziale w zagranicznych inwestycjach bezpośrednich. Najwięcej inwestowało się w Ameryce Łacińskiej. | Bardzo duża dynamika inwestycji zagranicznych. Największymi inwestorami w Stanach Zjednoczonych były kraje Europy Zachodniej, Japonia i Kanada. Głównymi dziedziniami inwestycji w stanach były handel, hurtowy, przemysł naftowy, finanse i ubezpieczenia. Nastąpiła wzrost inwestycji w sektorze usług i wzrost Europy i Japonii jako zagranicznych inwestorów. |
- międzynarodowy system walutowy (zasady na jakich odbywają się rozliczenia między krajami, waluty wykorzystywane najczęściej) |
Centrum finansowym była Wielka Brytania, Stany Zjednoczone były pożyczkobiorącą. Nastąpił rozwój systemu bankowego, giełd, banków inwestycyjnych. Stałe kursy walutowe oparte na systemie waluty złotej i pełna wymienialność na złoto. | Większość krajów zrezygnowała z wymienialności swoich walut na złoto i prowadziła polityke inflacyjną. W 1929 roku upłynnienie funta i dolara amerykańskiego. Dwa centra podaży kapitału tj. Nowy Jork i Londyn. Nastąpił w 1929 roku zakaz wywozu złota za granice. Nastąpiła manipulacja kursami walutowymi i dewaluacja walut. | Doszło do stabilności cen. Ale tylko do roku 1971 kiedy to Prezydent Nixon zawiesił wymienialność dolarów na złoto. | Niestabilność walutowa i wzrosty wahań kursów walut | |
- polityka handlowa (czy prowadzona polityka jest polityką protekcjonizmu czy liberalizowania handlu i dlaczego) |
Generalnie była to liberalna polityka która sprzyjała państwom europy zachodniej. Zniesienie monopolu w handlu kampanii wschodnioindyjskiej, zniesienie ceł zbożowych i uchylenie aktu nawigacyjnego + klauzula najwyższego uprzywieljowania | Zaczeło się wprowadzenie barier protekcjonistycznych głównie w formie ceł. | Nastąpiła liberalizacja handlu, a więc odejście od ceł narzucony w latach 30 w wyniku rozmów GATT i wzajemnych stosunkó handlowych w ramach Planu Marshalla i Europejskiej Organizacji Współpracy Gospodarczej . Powstanie EWG i redukcja ceł wewnątrz oraz stworzenie taryfy CET (poza) | Przede wszystkim protekcjonizm poprzez stosowanie instrumentów pozataryfowych np. VER. Rozwijał się i w USA i w Europie Zachodniej. | Eliminacja barier w wyniku rundy urugwajskiej GATT. Utworzenie WTO. Rozwój regionalnej polityki handlowej. Nasilenie protekcjonizmu po 2000 roku. |
- układ sił (jakie kraje pełnią wiodącą rolę w gosp. światowej, jak zmienia się ta tendencja i dominacja) | Duży udział Wielkiej Brytanii, jednak zmniejszenie jej udziału na rzecz USA i Niemiec, pod koniec okresu zrównanie Wzrost obrotów kapitałowych i handel światowy. Główne ośrodki to USA, Francja, Niemcy, Wielka Brytania. | Po I wojnie światowej to Stany Zjednoczone były głównym ośrodkiem polityczno-gospodarczym. Przed wybuchem II wojny światowej głównymi ośrodkami były Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Niemcy z Austrią, Japonia i Francja. Nastąpił wzrost rozdrobnienia. | Występuje pojęcie triady tj. USA, Japonii i Europy Zachodniej, jako państw uczestniczącyuch w globalnym układzie. | WE, USA, Japonia i kraje uprzemysłowione azjatyckie. Spadek znaczenia USA. | Wzrost znaczenia krajów rozwijających się zwłaszcza Chin, Indii, Brazylii. Utrata pozycji przez Japonie. Wzrost znaczenia układów regionalnych |