Koszty, produkcji przychody i zysk.

Rachunek kosztów

Przesłanki do podejmowania decyzji gospodarczych stwarza rachunek ekonomiczny, który umożliwia również kontrolę, rozliczenie i ocenę efektywności działań przedsiębiorstwa. Podstawę do rachunku ekonomicznego stanowi rachunek kosztów oparty na odpowiednich ich klasyfikacjach.

RACHUNEK KOSZTÓW – zbiór zasad i metod uzyskania niezbędnych informacji o koszach , ich kalkulacji, ewidencji, zaliczania do odpowiednich grup oraz rozliczania.

Rachunek ten jest prowadzony ex ante ( przed faktem) i polega na dokonywaniu prognoz i sporządzaniu planów oraz kalkulacji i kosztów , Rachunek kosztów , który prowadzi przedsiębiorstwo na bieżąco , polega na porównaniu kosztów rzeczywistych z planowanymi lub kalkulowanymi. Ex post (po fakcie ) przedsiębiorstwo dokonuje rozliczenia rzeczywistych kosztów działalności

KLASYFIKACJA KOSZTÓW – podział na różne grupy według określonych kryterium.

KOSZT

W procesie gospodarowania zawsze dokonujemy wyborów z pośród wielu dostępnych możliwości , a z każdym wyborem związany jest koszt , który w ekonomii nazwany jest kosztem alternatywnym . Koszt nie istnieje tylko tam ,gdzie nie ma możliwości wyboru, a taka sytuacja praktycznie nie występuje . Przyczyną występowania kosztów alternatywnych jest organiczności zasobów.

Koncepcja kosztów alternatywnych pozwala zrozumieć różniące między kosztami w ujęciu księgowym , czyli poniesionymi wydatkami pieniężnymi , a ekonomicznie pojmowanymi rzeczywistymi kosztami. W języku potocznym koszt – cena, jaką musimy zapłacić za dane dobro , usługę lub czynniki produkcji

KOSZT JAWNY – wydatek pieniężny niezbędny do pozyskania tego dobra lub czynnika produkcji.

KOSZT UKRYTY – obok kosztów jawnych występują różne koszty alternatywne , które są trudne do przeliczenia na jednostki pieniężne, a czasami w ogóle nie zdajemy sobie sprawy z ich istnienia. Te koszty nazywamy kosztami ukrytymi , dlatego że są to niewykorzystane możliwości wykonywania lub pozyskania czegoś innego bąd zastosowania posiadanych czynników wytwórczych do innego celu

KOSZTY PRYWATNE ( INDYWIDUALNE) – przedsiębiorstwo ponosi w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej . Są to koszty produkcji związane ze zużyciem czynników wytwórczych w procesie produkcji i sprzedaży

KOSZTY SPOŁECZNE – straty dla osób nie związanych z tą działalnością w postaci np. zanieczyszczenia i wzrostu zachorowalności społeczeństwa . Są to tzw. Koszty zewnętrzne.

KOSZT EKONOMICZNY I KOSZT KSIĘGOWY

Poprawna analiza ekonomiczna każdego działania w gospodarce powinny uwzględniać całokształt wszystkich kosztów. Czynniki wytwórcze wykorzystywane do produkcji dóbr i usług są dla producenta kosztami.

KOSZT – wyrażona w jednostkach pieniądza wartość nakłady czynnika wytwórczego. Te koszty są ewidencjowanie w rachunkowości przedsiębiorstwa i nazywamy je kosztami księgowymi ( rachunkowymi) Koszty księgowe są kosztami jawnymi i nazywa się je często explicite.

KOSZT EKONOMICZNY – obejmuje obok kosztów księgowych również wszystkie składniki kosztu alternatywnego, stanowiące utratę najlepszej z możliwości korzyści w odniesieniu do ziemi , pracy i kapitału właściciela danego przedsiębiorstwa . Koszt ekonomiczny uwzględnia następujące składniki kosztu alternatywnego:

1. Koszt czasu pracy właściciela przedsiębiorstwa

2. Koszt alternatywny kapitału

3. Koszt ryzyka

Wymienione składniki kosztu alternatywnego są ukryte , chociaż można je wyrazić w ujęciu pieniężnym , nazywa się je często kosztami implicite.

Koszt ekonomiczny to w rezultacie płatność , która pozwala utrzymać czynniki wytwórcze w danym zastosowaniu . Jest ona sumą kosztów implicite i explicite.

Koszt produkcji.

W analizie działalności przedsiębiorstwa oraz w ekonomicznej analizie kosztów istotne znaczenia ma podziała kosztów według kryterium ich zależności od rozmiarów produkcji oraz ich zakresu.

Taka analiza kosztów produkcji umożliwia:

- określenie relacji między wielkościami poszczególnych kosztów ,

- określenie relacji między wielkościami poszczególnych kosztów

- wyznaczenie punktów optimum ( równowagi) przedsiębiorstwa

- przewidywanie zachowania się przedsiębiorstwa na rynku

- znajomość tych zależności stwarza przesłanki do racjonalnego podejmowania decyzji produkcyjnych

Według kryterium zależności kosztów od wielkości produkcji wyróżnia się koszty stałe i koszty zmienne

Biorąc pod uwagę kryterium zakresu kosztów mażemy je wymienić:

Koszty całkowite , koszty przeciętne oraz koszty marginalne( krańcowe)

Koszt produkcji możemy analizować w krótkim i długim okresie W krótkim okresie analiza ta odbywa się przy założeniu niezmiennego kapitału trwałego: maszyna , urządzeń budynków , czyli nie uwzględniamy w tej analizę możliwości inwestycji tzn. zwiększenia kapitały trwałego

W długim okresie czynniki produkcji mogą ulec zmianie .

W długim okresie wszystkie koszty są zmienne!!!

WYKRES 1

Koszty zmienne stałe i całkowite

W krótkim okresie występują koszty , które nie ależną od wielkości produkcji . Zaliczamy do nich : czynsze za budynki i hale prosukcjyjne , koszty zużycia środków fałych ( amortyzacja ), płace kredtów, koszt konserwacji i ochrony itp.

Zwiększenie lub zmieniejszenie wielkości produkcji nie ma wpływu na wielksoćie tych kosztów i dlatego nazywamy je KOSZTAMI WZGLĘDNIE STAŁYMO Oraz oznaczamy je TFC Przedsiębiorstwo ponosi te koszty bez względu na to czy produkuje dużo , mało , czy też w ogolnie prze jakiś czas nic nie produkuje .

Koszty stałe (TFC) przedstawia linia posioma równolefła do osi odciętych.

KOSZTY ZMIENNE- które oznaczomy TVC , zależą bezpośrednio ood wielkosci produkcji i zmieniają wraz z nią . W ich skład wchodza miedzy innymi : koszty surowców , materiałów i półdabrykantów , ksozty zużucia energi i paliw , płace pracowników produkcyjnych. Nleży zaznaczyć, ze koszty te rosną począkowo mniej , następnie więcej niż proporcjonalnie w sotosunku do wzrostu wielkości produkcji , Kszrał krzywej kosztów zmiennych wynika z nieproporcjonalnej wydajności czynników wytwórczych , co ilustruje prawo malejących przychodów ( utargów).

KOSZTY CAŁKOWITE (TC ) obejmują wszystkie wydatki , jakie ponosi przesiębiorstwo przy wytwarzaniu prdukcji lub usług . Są one sumą kosztów stałych i kosztów całkowitych ma identycznych ( TC=TFC+TVC).Na wykresie krzywa kosztów całkowitych ma identyczny kształt jak krzywa zmiennych , tylko jest przesunięta do góry o wielkość kosztów stałych.

WYKRES 2

Koszty przeciętne i krancowe

Zaprezentowane wyzej kozty służą do ustalnie ogólnej oceny działalności przedsiębiąrstwa oraz do obliczenia zysku. DO podjęcia konkretnych decyzji produkcyjnych niezbędna jest dla przedsiębiorcy znajomość osztów w ujęciu jednostkowym czyli wiedza o tym ile kosztuje wyprodukowannie pojedynczego wyrobu.

Każdą z wymienionch wczesniej kategorii kosztów w krótkim okresie możemy odnieść do pojedynczego wyrobu i wtedy uzyskania : koszt przeciętny stały, koszt przecięty zmienny oraz koszt przeciętny całkowity.

KOSZT PRZECIĘTNY STAŁY (AFC) – koszt stały (TFC) podzielnoy przez wielkość produkcji (Q) , czyli liczbę wyprodukowanych jednostek wyboru.

Ponieważ TFC = constans, to wraz ze wzrostem produkcji rośnie tylko nianownik ułamka , tak wiec wykres kosztów przeciętnych stałych jes tfunkcją malejącą zbieżną do osi odciętych , ale nigdy jej nie osiąfnie . Koszt pzeciętny stału maleje, bowiem koszt stały rozkłada się nie coaz większa ilć jednostek produkcji.

KOSZT PRZECIĘTNY ZMIENNY ( AVC)- koszt zmienny (TVC) podzielony przez wielkość produkcji (Q).

Na wykresie krzywa kosztów przeciętnych zmiennych najpierw maleje ( ze względu na początkowo stosunkowo niewielkie przysosty kosztu zmienego ), nastpnie zaczyna rosnąć. Punkt ninimum krzywej odpowiada wielkosc produkcji, dla której orzywa kosztu zmiennego jest styczna do postej poprowadzonej z początku układu współrzednych , co można idowodnić z pomoca funkcji tygonometrycznych.

KOSZT PRZECIĘTNY CAŁKOWITY (AC) - koszt całkowity ( TC) podzielony przez wilelkości produkcji(Q) . Możemy go również obliczyć sumują koszty przeciętne stałe i ksozty przeciętne zmienne (AC=AFC=AVC)

KOSZTY PRZECIĘTNE I KRAŃCOWE

Koszt przeciętny całkowitty jest początkowo wysoki ze względy na znaczny udział w nim kosztów przeciętnych stałych, następnie dość fwałtownie spada (aż do punktu minimum, który osiąga przy nieco wyższym posiomie proedukcji niż punkt minimum krzywej kosztu przeciętnego zmiennego ) , po czym zaczyna rosnąć.

Graficznie zależność międy krzywymi kosztó wcałkowitych i kosztów przeciętnych całkowitych jest analogiczna jak w przypadku krzywych kosztów zmiennych .

Ostatnią, dość specyficzną kategorią kosztó wprodukcji jest koszt marginalny zwany również krancowym (MC)

KOSZT MARGINALNY – koszt jednostkowy , w którym każdą jednostkę wyboru rozpatrujemu oddzielnie tak jakby była ona ostatnią

KOSZT MARGINALNY- PRZYROST KOSZTU CAŁKOWITEGO SPWODOWANY PRZEZ PRZYROST PRODUKCJI O JEDNOSTĘ WYBORU

Koszt marginalny informuje nas o tym o ile zmniejsza ( zwiększą ) się koszty całkowite , gdy produkcja zmniejszy się ( zwiększy) się o jednostkę.

Ponieważ zmiana koszu całkowitego jest spowodowaa wyłącznie zmiana ksoztu zmiennego , to koszt marginalny można określić jako zmianę kosztu zmiennego wywpłaną wzrostem produkcji o jednostkę . Krzywa zmiennego wywołaną wzrostem produkcji o jednostkę. Krzywa kosztu marginalnego początkowo maleje , a następnie wzrasta,

$$MC = \ \frac{\text{ATC}}{\text{AQ}} = \frac{VC}{Q}$$

UTARGI

Przedsiębiorstwo sprzedając wyprodukowane dobra lub usługi osiąga określone utargi ( przychody). Należy zauważyć , ze to co dla firmy jest przychodem dla konsumenta jest wydatkiem.

Wyróżniamy

1. Utarg całkowity ( U_c), czyli przychód ze sprzedaży , który jest równy iloczynowi sprzdanych produktów (Q) i ich ceny (p) U_c = Q * p

2. Utarg przeciętny (U_p),czyli suma pieniędzy uzyskania za jednostkę sprzedanego dobra m który jest ilorazem utargu całkowitego( U_c) i ilości sprzedanych dóbr (q) $U_{p} = \ \frac{U_{c}}{Q} = p$

3. Utarg marginalny ( krańcow ), czyli przyrost itargu całkowitego spowodaowny wzrostem (spadkiem ) DOKOŃCZY !!!!!

TABELA

Krzywa utargów

Przychód (utarg) całkowiy wzrasta i po osiąfnięciu maksimum zaczyna spadac. Przychód (utarg) marginalny zmniejsza się i nieustannie. W punkcie , w którym utarg całkowity osiąfa maksimum , utarg marginalny jest równy zero.

Miedzy przychodem(utargiem) pzeciętny , który jest równy cenie , pa przeychodem marginalnym isrnieje taka zależność , ze obydwie te wielkości zmieniają się p, przy czym przychówd marginalny spada szczyciej niez przychód przeciętny. Wynika to z faktu że cena ( równa przychodowi przeciętnemu) jest zawsze większ aod przchodu mrginalnego.

Majątek to zasób pieniędzy , według podręcznika Samuelsona to wartoŚĆ netto pieniężnych i rzeczowych gospodarstw domowych w danym momencie.

DOCHÓD – STRUMIEŃ PIENIĄDZA- suma pieniędzy zarobiona w pewnym okresie , najszęściej roku

ZYSK – SPECYFICZNA FORMA DOCHODU

1. Nie może być negocjowany lub ustalany wcześniej, lecz jest wartoscią wynikowa ( w przeciwieństwie do innych form dochodu takich jak renta, płaca czy stopa procentowa)

2. Może być nie tylko dadat ( jak wyżej wymienione formy dochodu ) lecz także ujemny . (gdy przedsiębiorstwo przynosi straty ).

Oprócz dochodu o pozycji ekonomcznej danej jednostki lub rodziny świadczy jej majątek.

ZYSK – różnica między przychodami przedsiębiorstwa , a poniesionymi przez niego kosztami.

Zysk ma bezpośredni wpływ na realizację zasafniczych funkcji przedsiębiąrstwa:

1. Wpływa na możliwości inwestycyjne przedsiębiorstwa

2. Jego wielkosć i podził determinują samofinansowanie rzedsięwzięć produkcujnych

3. Wywiera wpływa na wielkosci zatrudniania

4. Spenia rolę motywacyjną

W teorii ekonomii wyróżnia się następujące kategorie zysku:

1. Zysk ksiegowy

2. Zyks ekonomiczny

3. Zysk normalny

4. Zysk nadzwyczajny

Biorąc pod uwagę funkcje , jakie pełni zysk w procesie zarządzania przedsiębiorstwem , możemy wyróźnić :

1. Zysk brutt

2. Zyks netto

3. Zysk netto do podziału

ZYSK KSIĘGOWY oblicza się odejmują od przychdu całkowitego przedsiębiorstwa koszty księgowe.

Aby obliczyć ZYSK EKONOMICZNY , należy odjąć od całkowitego utargu wszystkie koszy ekonomcne łącznie z kosztem alternatywnym katpitału kosztem czasu pracy właściciela przesieborstwa , kosztem ryzyka oraz koszty związane np. z utratą zdrowia w wyniku pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia itd. Tak sprecyzowany zysk ekonomiczny trudno jest wyliczyć. Obliczony według tej formuły zysk ekonomiczny może yć , w zależności od jego wielkości , zyskie nrmalnym lub też zyskiem nadzwyczajnum

ZYSK NORMALNY – zysk , przy którym utargi przedsiębiorstwa pokrywają w całości koszty ekonomiczne , tzn. koszty księgowe są pokryte m a przychód właściciela kapitału jst równy przychodowi , jaki mógłby on osiągnąć z ulokowania kapitału w banku, Jeżeli waściciel pracuje również w swoim przedsiębiorstwie, to należu uwzględnić też wielkosc dochodu jak mógłby osiągnąć pracując w tym czasie gdzie indziej .

ZYSK NADZWYCZAJNY – każdy zysk przekraczajacy zysk narmalny .Wielkość zysku nadzwyczjnego informuje o tym czy isrnieją wystarczające motywy do lkowania kapitału w danym przdsiewzięciu dospodarczm ,czy tez należy kapitał te wycofać z tego przedsiębiorstwa i zadowolić się pewnym procentem od lakaty w banku , nie ponosząc żadnego wysiłku ani ryzyka.

ZYSK BRUTTO, NETTO I DO PODZIAŁU

Jeżeli weżmiemy pod uwagę funkcję , jakie pełni zysk w procesie zaeządzania przedsiębiorstwem , to możemy wyróźnić : zysk brutto, netto i zysk netto do podziału.

Jeżeli od przychodów przedsiębiorstwa ze sprzedaży dóbr i usług odejmiemy całkowite koszty produkcji , to otrzymamy ZYSK BRUTTO.

Zysk ten nie jest jeszcze dochodzem przedsiębiorstwa , którum może ono swpbodnie dysponować, Przedsiebiąrstwo musi w pierwszej kolejności zapłacić podatki , które ustala państwo . Dopiero po ich opłaceniu w przedsiębiorstwie pozostaje zysk , który nazywamy ZYSKIEM NETTO.

Zwykle zysk netto nie otrzymują w całości właścieciele przedsiębiorstwa , np. w postacidywidenty dla akcjionariuszy, jeśli mamy do czenienia ze spółką.

Zysk netto jest dzielnona dwie części do podziału i nierozdzielną.

Część nierozdzielona jest przeznaczona na określone przepisami prawa rezerwy obowiązkowe oraz na otworzenia rezer dobrowolnych .