Wewnątrz skrzyni biegów opisywanego w numerze 8 „MT" ciągnika Ursus C-385najdował się element o tajemniczej nazwie wzmacniacz momentu obrotowego.

Do czego on służy? Ciągnik w czasie swojej pracy natrafia nieraz na

sytuację, w której musi natychmiast zwiększyć uciąg na kołach, i to bez

zmiany biegu, choć ma aż ośmiobiegową skrzynię przekładniową. Przerzucenie

bowiem biegu wymaga na krótką chwilę rozłączenia sprzęgła, a co za tym

idzie, wahnięcia w momencie napędzającym koła. Wahnięcie to pogarsza i tak

już trudną sytuację, w jakiej ciągnik znajduje się w chwili pokonywania

przeszkody, dlatego też w cięższych typach ciągników stosuje się wzmacniacz

momentu obrotowego, mechaniczne urządzenie zwiększające moment obrotowy na

kołach, w sposób ciągły, bez używania sprzęgła.

Moment obrotowy ze sprzęgła przenoszony jest na wał napędowy (1) zakończony

tarczą (4), na której osadzone jest koło koronowe (5) z zazębieniem (kolor

zielony) wewnętrznym. Z tym kołem zazębione są koła zębatą satelitów (kolor

czerwony) (7). Satelity łożyskowane są w tarczy kosza satelitów połączo-nej

z wałkiem odbiorczym (kolor pomarańczowy).

Jeżeli wałek odbiorczy wraz z koszem byłby nieruchomy, to wówczas w czasie

obrotu koła koronowego satelity kręciłyby się 2 prędkością kilkakrotnie

większą aniżeli obroty koła koronowego. Taki przypadekjednak nie zachodzi,

ponieważ te same satelity zazębione są z zębatym kołem centralnym (22).

Centralne koło zębate połączone jest z bębnem (9) i tarczą sprzęg-ła (10) —

całość na schemacie oznaczono kolorem niebieskim. Ten skomplikowany zespół

łożyskowany jest na nieruchomej tulei połączonej z korpusem skrzyni biegów

(korpus skrzyni oznaczono kolorem żółtym). Koło zębate z bębnem może być

unieruchomione względem skrzyni biegów, ale też może obracać się

sprzęgnięte z tarczą walka odbiorczego.

W przypadku sprzęgnięcia koła zębatego (centralnego) przez sprzęgło (10) z

koszem satelitów prędkość obrotowa na wejściu wzmacniacza momentu i na jego

wyjściu, czyli na obydwu wałkach napędowym i odbiorczym, jest taka sama,

ponieważ satelity nie mogą się toczyć równocześnie po dwóch kołach zębatych

o różnych średnicach (koło 5 i 22). Połączenie obu kół zębatych

nieruchomymi satelitami jest stanem normalnym pracy skrzyni biegów ciągnika

i wtedy wzmacniacz momentu obrotowego nie spełnia swojej roli. Stan taki

utrzymywany jest przez wprowadzenie oleju pod ciśnieniem (kolor fioletowy)

z pompy przez instalację ciśnieniową (13) do przestrzeni zawartej pomiędzy

tylną ścianą bębna (9) a tłokiem sprzęgła (12) (ścianę bębna oznaczono na

schemacie kolorem żółtym z niebieskimi kropkami). Tłok sprzęgła naciska na

tarczę dociskową (11) i z kolei na tarczę sprzęgła (10) powodując, na

skutek tarcia, unieruchomienie względem siebie kosza satelitów i koła

centralnego. Tarcza sprzęgła osadzona jest na wielowypuście połączonym z

koszem satelitów.

W przypadku jednak, kiedy kierowca ciągnika chce na chwilę zwiększyć uciąg

na kołach, to wówczas, za pomocą dźwigni umieszczonej przy kierownicy

wyłącza dopływ oleju pod ciśnieniem do instalacji wzmacniacza momentu.

Wówczas ciśnienie pomiędzy tarczą dociskową a tarczą sprzęgła spada do

zera, równocześnie zaś system sprężyn rozłącza sprzęgło. Tutaj należy

zwrócić uwagę na jeszcze jeden układ sterowania wzmacniacza momentu, a

mianowicie na hamulec taśmowy (18) opasujący zewnętrzną powierzchnię bębna

sprzęgła. W opisywanej poprzednio sytuacji taśma hamulca nie dotykała do

powierzchni bębna, ponieważ ciśnienie strumienia oleju tłoczonego przez

pompę działało na powierzchnię tłoka hamulca (19) i powodowało ściśnięcie

sprężyny spiralnej. W chwili jednak wyłączenia instalacji olejowej

ciśnienie oleju maleje do zera i wówczas nacisk sprężyny spiralnej hamulca

spowoduje ruch tłoka w lewo, a następnie, przez mechanizm krzywkowy (20),

zacisk taśmy hamulca na powierzchni bębna.

Unieruchomienie powierzchni bębna powoduje unieruchomienie koła

centralnego, po którym muszą teraz toczyć się satelity. Ruch satelitów po

nieruchomym kole zębatym (22) powoduje, że zaczynają one wirować wraz ze

swoją obudową, a więc i wałkiem odbiorczym, z mniejszą prędkością aniżeli

koło koronowe, po którym się toczą. Ponieważ koło koronowe łączy się z

wałkiem napę dowym, powstaje więc nowa przekładnia typu satelitarnego

zmniejszająca o 30% obrotv wałka odbiorczego, a co za tym idzie,

zwiększająca na tyn wałku jego moment obroto wy. Włączenie i wylączenii tej

przekładni odbywa si( przez oddziaływanie trących się w kąpieli olejowej

połączeń ciernych (sprzęgła i hamulca), a więc włączenie i wyłączenie

wzmacniacza sprzęgła może odbywać się w sposób ciągły, bez wahnięć

prędkości obrotowej silnika i kół ciągnika.