Wykonała PAULINA CHRUPEK 317

KONIE

1.Identyfikacja i opis

Identyfikacja źrebięcia przy matce

Opis konia

-słowny- określający pisemnie maść, odmiany i cechy szczególne konia

- diagram –graficzne kazanie znaków przedstawianych słownie

Obie części muszą być dokładne

Obowiązkowa identyfikacja konia:

- znakując konie można poznać dokładniej strukturę pogłowia wprowadzić system informatyczny na podstawie bazy danych która ułatwi prowadzenie racjonalnej polityki hodowlanej i rozrodczej

- umożliwi eliminacje z chowu ogierów nieuznanych tzw. dzikich. Co przyczynia się do podniesienia wartości genetycznej pogłowia

-wyposażenie konia w dowód tożsamości czyli paszport konia

-zapobiega zamianom i „podstawieniu” przez inne zwierze w handlu, sporcie, eksporcie

- umożliwia identyfikacje zwierząt podanych ubojowi w przypadku stwierdzenia zmian chorobowych zagrażającej hodowli krajowej

-wyeliminuje nielegalny obrót końmi w kraju u zagranicą

Płeć:

1 konieczne jest zaznaczenie czy koń jest ogierem, klaczą czy wałachem

2 Jeżeli koń został wykastrowany po wydaniu paszportu w paszporcie lekarz weterynarii powinien odnotować datę zbiegu

Rok urodzenia:

1 Jeśli Noe ma udokumentowanej daty urodzenia konia to musi ona być określona przez lekarza weterynarii na podstawie badania zębów

2 W opisie podaje się rok urodzenia a nie wiek

Wzrost:

Odległość mierzona w cm od ziemi do wierzchołka kłębu. W przypadku pony obowiązuje specjalna procedura

Maść

Uwarunkowana genetycznie – odziedziczalna i trwała – barwa ciała konia. Wyróżniamy maści pojedyncze (jednolite) i złożone (mieszane).

Maści pojedyncze:

a) siwa – sierść pokrywająca konia jest mieszaniną ciemnych i białych włosów na ciemnej, pigmentowej skórze. Wraz z wiekiem sierść jaśnieje. Hreczkowato siwe mogą mieć 3 barwy włosów w sierści, lub dwie podstawowe i tak powinny być opisane. Czysto biała barwa jest wyjątkowa;

b) gniada – brązowe zabarwienie sierści (barwa podobna do dojrzałego kasztana), przy czym grzywa i ogon, a zazwyczaj także kończyny od stawów nadgarstkowych i skokowych w dół, są czarne. Skóra pigmentowana

Wyróżniamy następujące maści gniade:

-jasnogniada;

-gniada;

-ciemnogniada;

-skarogniada;

c) kasztanowata – brązowo żółte zabarwienie sierści, przy czym ogon i grzywa są tej samej lub jaśniejszej barwy, ciemna skóra.

Wyróżniamy następujące maści kasztanowate:

jasnokasztanowata;

ciemnokasztanowata;

brudnokasztanowata;

złotokasztanowata;

d) kara – czarny pigment pokrywa całkowicie sierść, kończyny, grzywę i ogon, poza oznaczonymi białymi odmianami; skóra pigmentowana.

e) izabelowata (palomino) – zabarwienie zbliżone do koloru słabo wypieczonej bułki, grzywa i ogon znacznie jaśniejsze, prawie białe. Wyróżniamy izab. właściwą (skóra nie pigmentowna) i zwykłą (skóra pigmentowana)

f) bułana – na ciemnej skórze żółtawobrązowa sierść, podobna do koloru mlecznej kawy, ogon, grzywa i kończyny powyżej stawów pęcinowych czarne, często ciemna pręga wzdłuż grzbietu.

g) myszata – zabarwienie sierści popielate (kolor mysi), często występuje ciemna pręga przez grzbiet. Włos długi grzywy i ogona ciemniejszy, ciemniejsze kończyny

Maści złożone

h) dereszowata – na tle maści zasadniczej po całym ciele są gęsto rozsiane białe włosy. Wszystkie maści dereszowate charakteryzuje to, że głowa ma zawsze maść zasadniczą, tj. gniadą, kasztanowata lub karą bez białych włosów.

Wyróżnia się następujące maści dereszowate:

gniado-dereszowatą;

kasztanowato-dereszowatą;

karo-dereszowatą;

i) srokata – nieregularne białe plamy obok płatów innej, ciemniejszej maści. Plamy białe występują na skórze pigmentowanej

Wyróżnia się następujące maści srokate:

gniadosrokatą,

kasztanowatosrokatą,

karosrokatą,

bułanosrokatą

j) tarantowata – na tle siwej maści nieregularne maściste plamy różnej wielkości (skóra różowa).

Wyróżnia się następujące maści tarantowate:

gniadotarantowata;

karotarantowata;

kasztanowatotarantowata;

wyjątkowe i rzadko spotykane maści koni:

czapraczno-tarantowatogniada

sebrna-jabłokwita

fullbuckerool

cremello

palomino

srebrnokary

srebrnogniady

szampańska

plamisty biały

złoty

Odmiany

Uwarunkowane genetycznie, trwałe, występujące na skórze pozbawionej pigmentu, białe plamy różnej wielkości.

1. Osobliwości wszystkich odmian powinny być opisane w paszporcie konia:

- odmiany mogą być regularne lub nieregularne;

-mogą zawierać domieszkę włosów barwnych w całości, fragmentach lub na obrzeżach;

- mogą być obrysowane pasem czarnej skóry ukazującej się na obrzeżach odmiany obszar ten wydaje się przez to błękitnawy);

- gdy brak pigmentu na skórze, odmiana taka nazywa się odmianą cielistą;

2. Zawsze zaczyna się od opisu odmian na głowie, następnie kontynuuje się opis odmian na kończynach (w kolejności: L.P., P.P., P.T.L.T.) i potem opisuje resztę ciała.

GŁOWA

Opis głowy rozpoczyna się od części czołowej, następnie kość nosowa, pysk, wargi i podbródek.

Opis odmian na głowie powinien być jasny, sporządzony w powiązaniu z opisem wicherków oraz zawierać odniesienie do linii środkowej i górnej linii oczu.

PRZYKLADY ODMIAN NA GŁOWIE

a) Gwiazdka. Jakakolwiek biała odmiana na czole. Rozmiar, kształt, intensywność, położenie oraz barwne odmiany (jeśli są) na białych odmianach muszą być oznaczone. Odmiany, składające się tylko z kilku białych włosków na czole, powinny być tak opisane, a nie traktowane jako gwiazdka.

b) Kwiatek (i chrapka). Kwiatek to niewielki pęczek siwych włosów na czole.

c) Strzałka. Wąska biała odmiana biegnąca w dół pyska nie szersza niż płaszczyzna powierzchni kości nosowej. W wielu przypadkach strzałka jest kontynuacją gwiazdki i tak powinna być opisywana – gwiazdka ze strzałką. W przypadku, gdy strzałka jest wyraźnie oddzielona od gwiazdki, może być opisana jako oddzielna strzałka. Gdy nie ma gwiazdki, początek strzałki powinien być dokładnie określony. Zakończenie strzałki i wszelkie zmiany jej szerokości, kierunku i zabarwienia na białej sierści strzałki powinny być opisane, np: szeroka strzałka, wąska strzałka, skręcona w lewo.

d) Łysina. Biała odmiana pokrywająca prawie całe czoło pomiędzy oczami, przechodząca w dół przez nos aż do pyska. Wszelkie zmiany kierunku, kształtu, zabarwienia powinny być opisane

e) Latarnia (white face). Biała odmiana pokrywająca całe czoło przechodząca w dół aż do pyska i rozszerzająca się na boki.

f) Chrapka. Oddzielna biała odmiana niezależna od wcześniej opisanych, usytuowana pomiędzy lub w rejonie nozdrzy. Jej rozmiar, położenie i intensywność należy określić. Brak pigmentu określane jest jako cielista plama (flash mark), a nie jako chrapka.

g) Odmiany na wargach. Powinny być dokładnie opisane, czy zajmują całą, czy też część każdej wargi. Nie mylić z cielistą plamą.

KOŃCZYNY

-Opis odmian na kończynach powinien zachować logiczny ciąg.

-Brak odmian należy również odnotować. Wszystkie białe odmiany na kończynach muszą być dokładnie zdefiniowane, a górna granica dokładnie określona, przy czym punkt odniesienia stanowią odpowiednie fragmenty budowy konia. Użycie tak nieprecyzyjnych terminów jak “skarpetka” czy “nadpęcie” jest niedopuszczalne.

Obecność barwnych plam na białych odmianach powinna być zaznaczona. Czarne plamy na białej koronce określa się jako koronka nakrapiana.

Wszelkie zmiany pigmentu na kopytach należy odnotować, zwłaszcza, gdy koń nie ma innych cech charakterystycznych

Odmiany na kończynach

PRZYKŁADY ODMIAN NA KOŃCZYNACH:

-bez odmian

-koronka – biała plamka na koronce

- piętka

-½ pęciny

-pęcina

-½ stawu pęcinowego (nieregularna)

-powyżej ½ nadpęcia;

-½ stawu nadgarstkowego (nieregularna);

-powyżej stawu nadgarstkowego i skokowego;

TUŁÓW (KŁODA)

Wszelkie białe odmiany powinny być określone w odniesieniu do ich rozmieszczenia. Również takie stałe znaki jak blizny i ślady po odparzeniu należy oznaczyć.

WICHERKI

1. Wicherki są zmianami w ułożeniu sierści i mogą przybierać różne formy – proste, sterczące, kręcone, faliste. Ich położenie musi być jednoznacznie określone. Ich położenie na głowie określa się w odniesieniu do białych odmian, linii środkowej, górnej linii oczu, lub do pozostałych wicherków, gdy pojawią się dwa lub więcej w bliskim sąsiedztwie.

2. Wicherki na głowie i szyi muszą być zaznaczone w opisie i pokazane na diagramie (krzyżyki).

3.Jeśli koń nie ma żadnych lub bardzo mało białych odmian wicherki znajdujące się na głowie, okolicy gardła, szyi (również ukryte pod grzywą), tchawicy, rynienki jarzmowej, podramienia, piersi, brzucha, kolana, zadu, kończyn miednicznych powinny być dokładnie zaznaczone.

4. Jeżeli koń posiada kilka wyraźnych białych odmian konieczne jest oznaczenie tylko wyraźnie widocznych wicherków na ciele, poza tym na głowie i pod grzywą.

OSOBLIWOŚCI NA SIERŚCI

− siwizny: gdy białe włoski są rzadko rozmieszczone na sierści na rozmaitych częściach ciała;

− białe plamki: gdy niewielkie kępki białych włosków są nieregularnie porozrzucane na różnych częściach;

− czarne plamki: ten termin należy stosować opisując małe obszary porośnięte czarną sierścią na tle innej maści zasadniczej;

− plamistość: gdy małe, mniej lub bardziej okrągłe skupiska włosów o barwie różniącej się od maści konia są rozrzucone w różnych partiach ciała konia. Rozmieszczenie i barwa plamek powinny być oznaczone.

− pręga: utworzona z czarnych włosów pręga, biegnąca od kłębu do nasady ogona

− prążki zebroidalne czarne lub ciemne prążki najczęściej spotykane na kończynach

RÓWNIEŻ NALEŻY ODNOTOWAĆ W OPISIE:

− „piętno Mahometa” (pchnięcie lancą, palec boży) wgłębienie mięśni występujące zazwyczaj w okolicy szyi, łopatki lub piersi;

OSOBLIWOŚCI GŁOWY

-rybie oko: Termin ten powinien być używany wyłącznie wtedy, gdy brak pigmentu w tęczówce. Dotyczy to zarówno częściowego, jak i całkowitego braku pigmentu. Daje to zazwyczaj różowo-biały lub błękitno-biały odcień oka.

− nieregularności w uzębieniu: np. zgryz karpiowaty bądź szczupaczy

− złamanie nosa

− ucięte ucho i blizny po zranieniach

− inne osobliwości głowy

− piętna, tatuaże, blizny;

- występowanie włosów o różnej barwie w grzywie i ogonie

Ważne jest, aby informacje szkodliwe dla konia

nie były umieszczane ani w opisie, ani w diagramie, chyba, że są niezbędne dla identyfikacji konia.

PIĘTNOWANIE KONI

Piętna oznaczające przynależność do stadniny państwowej wykonuje się poniżej kłębu na prawym boku źrebaka, tzw. „prawym siodle”. Aby zidentyfikować konia, należy podać stadninie lub PZHK jego indywidualny numer (tzw. numer źrebięcy) znajdujący się na lewej stronie grzbietu – „lewym siodle”. Na lewej stronie szyi wykonuje się numer ewidencyjny. Na prawym udzie źrebaka wymraża się także oznaczenie jego rasy oraz wpis do księgi stadnej (tzw. piętno rasowe, inaczej piętno ksiąg stadnych). Konie z hodowli prywatnej maja wypalane tylko piętno rasowe, na lewym udzie (o ile koń jest wpisany do ksiąg zarodowych). Obecnie nie stosuje się już wypalania numerów a ich wymrażanie, co nie jest tak bolesne.

Zęby dzielą się na siekacze, kły i trzonowe.

Dorosłe ogiery i wałachy mają 40 zębów: 12 siekaczy, 4 kły i 24 zęby trzonowe.

Klacze mają normalnie 36 zębów, niekiedy jednak wyrzynają im się szczątkowe kły.

Zęby mleczne – są mniejsze, białe, nieraz z odcieniem niebieskawym,

na przedniej powierzchni korony znajduje się kilka delikatnych rowków,

przebiegających wzdłuż zęba, a szyjka jest wyraźnie ograniczona.

Zęby stałe – są żółtawe, ale z wiekiem jaśnieją, nie ma wyraźnej granicy między

koroną, a szyjką. Na przedniej powierzchni przebiega zazwyczaj głębszy rowek.

Przekrój siekacza (Kor – korona zęba; Korz – korzeń zęba; PP – powierzchnia przedsionkowa; PJ – pow. językowa; PZ – pow. zgryzu; R – rejestr; P – perełka; G – gwiazda)

ROZPOZNAWANIE WIEKU

Wiek konia rozpoznajemy po jego zębach siecznych, najpierw po wyrastaniu zębów mlecznych i ścieraniu się na nich rejestrów, następnie po zmianie zębów mlecznych na stałe i wreszcie po ścieraniu się rejestrów na zębach stałych. Wiek konia określamy po kształcie powierzchni trącej zębów, które również w miarę upływu czasu przyjmują coraz to inne formy.

NIEPRAWIDŁOWOŚCI ZGRYZU

Zgryz karpiowaty

Zgryz szczupaczy

Zęby konia łykawego

DIAGRAM (OPIS GRAFICZNY)

Diagram należy wypełniać przy użyciu czarnego i czerwonego długopisu (odpornych na odbarwienia ,wodę i wytarcie gumką)

1. Czarny długopis - wszystko, co nie jest białe na koniu, a zasługuje na wyróżnienie, należy odnotować czarnym długopisem na diagramie

a) Wicherki

Wicherki są oznaczane krzyżykiem “x”, jeżeli wicherek jest wydłużony, pokazane jest to jako ciągła linia odchodząca od “x”. Bardzo ważne jest dokładne zlokalizowanie wicherków.

b) Czarne plamy

Czarne plamy na sierści oraz wewnątrz białych odmian lub obszarów pozbawionych pigmentu powinny być obrysowane czarną linią i pozostawione niezacieniowane.

c) Blizny

Oznaczamy strzałkami wskazującymi ich położenie.

d) Piętna

Piętna powinny być narysowane na czarno, jeżeli kształt jest nieczytelny, należy traktować je jako blizny i oznaczać strzałką.

e) Piętno Mahometa (pchnięcie lancą)

Piętno Mahometa oznaczane jest małym trójkącikiem.

f) Prążki zebroidalne

Prążki na kończynach, pręga grzbietowa, oznaczone są przez pogrubione czarne linie, narysowane zgodnie z ich przebiegiem.

g) Kasztany

Zarys kasztanów powinien być obrysowany dla wszystkich koni nie posiadających żadnych odmian lub tylko trzy i mniej wicherków. Kształt kasztanów powinien być odrysowany w odniesieniu do pionu.

2. Czerwony długopis – wszystko, co pojawia się w kolorze białym na koniu.

a) Białe odmiany

Odmiany powinny być dokładnie naszkicowane z zaznaczeniem wszelkich nieregularności.

b) Odmiany “obrysowane” ( oznaczamy je podwójną linią)– biała odmiana na obrzeżu której uwidacznia się pas czarnej skóry pokryty białą sierścią.

c) Kępki białych włosów

Kępki białych włosów lub posiwiałe obszary są oznaczane przez pojedyncze, krótkie kreski.

d) Niepigmentowane powierzchnie

Powierzchnie pozbawione pigmentu, jak tzw. “cieliste plamy”, rybie oczy, paski na kopytach są w całości pokolorowane na czerwono.

e) Białe łaty

Białe łaty na srokaczach powinny być zakreskowane lub liniowo zacieniowane w odróżnieniu od innych plam.

f) Różne

− Obecność białych włosów w grzywie i ogonie należy oznaczyć czerwonymi kreskami.

− Widoczne białe znaki nabyte wskutek wypadków, odmrożeń, operacji itp. Należy oznaczać na diagramie jak inne białe odmiany.

WYMIARY:

Główne pomiary konia (książka Zwoliński)

1. Długość głowy- mierzona cyrklem od krawędzi potylicy do nasady górnych siekaczy

2. Największa szerokość głowy – mierzona cyrklem między zewnętrznymi punktami oczodołów, oba pomiary mówią o wielkości głowy

3. Szerokość piersi (cyrklem)- mierzy się odległość guzów kości barkowych, w pewnym stopniu określa szerokość podstawy kończyn przednich

4. Szerokość w biodrach (cyrklem) –jest to największa odległość guzów biodrowych od siebie

5. Wysokość w kłębie – mierzona laską pionowo w najwyższym punkcie kłębu (określa wzrost konia), mierzony koń powinien być bez podków

6. Wysokość w grzbiecie- mierzona laską w najniższym punkcie grzbietu

7. Wysokość w krzyżu- mierzona laską w najwyższym punkcie od ziemi

8. Skośna długość tułowia –mierzona laską jest to odległość od guza kości barkowej do guza kości kulszowej

9. Poziom długości tułowia- mierzona laską między pionami spuszczonymi z tych samych punktów anatomicznych. Jeżeli długość tułowia konia jest większa od wysokości w kłębie to konie mają prostokątny kształt (typ konia zaprzęgowego) – gdy oba te wymiary są sobie równe koń jest formatu kwadratowego (rasy wierzchowe)

10. Długość przodu- mierzona laską od punktu wyznaczonego przez guz kości barkowej do grzbietu przez tylną górną krawędź łopatki

11. Długość grzbietu – mierzona laską od linii łączącej tylne krańce łopatek do linii łączącej guzy biodrowe

12. Długość zadu- mierzona laską od linii łączącej guzy biodrowe do guzów kulszowych

13. Głębokość klatki piersiowej- mierzona laską jest to odległość od wierzchołka kłębu do środka mostka

14. Szerokość klatki piersiowej- mierzona laską za łopatkami

15. Obwód klatki piersiowej- mierzony taśmą( w tzw. popręgu) za tylnimi krawędziami łopatek- wymiary klatki piersiowej określają jej rozwój dając również pewne pojęcie o typie użytkowym konia

16. Obwód nadpęcia przedniego- mierzona taśmą w najcieńszym miejscu nadpęcia określa kościstość konia

17. Odległość mostka od ziemi- mierzona taśmą od środka mostka do powierzchni ziemi

18. Ciężar ciała –określa zarazem przydatność użytkową

Przy pomiarach – kończyna konia ustawiamy pionowo, swobodna postawa, głowa lekko uniesiona

OKREŚLANIE CIĘŻARU CIAŁA NA PODSTAWIE POMIARÓW

Dla tego celu opracowano szereg wzorów i oznaczeń, które z większą lub mniejszą dokładnością pozwalają obliczyć przybliżony ciężar.

Sasimowski i Budzyński proponują obliczanie ciężaru ciała kania za pomocą wzoru

C= O*P*W

O-obwód klatki piersiowej mierzony taśmą w popręgu po stycznej tylnego krańca łopatki wyrażony w merach z dokładnością do 0,01

P- podłużny obwód tułowia konia mierzony taśmą przez zewnętrzne powierzchnie stawów barkowych i guzy kulszowe wyrażone w metrach z dokładnością do 0,01

W- współczynnik właściwy dla określanego typu konia w trakcie opracowywania obliczony według wzoru ( brany z wyliczonych wartości dla odpowiednich ras – tabela)

W=C/ O*C

WSKAŹNIKI (INDEKSY) BUDOWY KONIA

1. Indeks długości tułowia – długość tułowia (skośna lub pozioma)*100/ wysokość w kłębie

Indeks zmienia się z wiekiem u źrebięcia wynosi 80% po dojściu do pełnego wzrostu ok. 103%. U konia typu wierzchowego czy kombinowanego indeks długości tułowia wynosi od 100% do 103% zaś u koni typu zaprzęgowego waha się od 104 do 108%

1. Indeks wysokości w krzyżu (przebudowania) = wysokość w krzyżu *100/wysokość w kłębie

Przeciętnie u koni normalnie zbudowanych indeks przebudowania jest mniejszy od wysokości w kłębie. Jeżeli przekracza 100% to oznacza że koń jest przebudowany. U koni szlachetnych z silnie wykształconym kłębem indeks wynosi 99% a dla zimnokrwistych i należących do ras górskich przebudowanie zadu jest typowe indeks wynosi 101-102%

1. Indeks głębokości = głębokość klatki piersiowej * 100/ wysokość w kłębie

U wszystkich ras powinien być jak największy U przedstawicieli ras lekkich waha się od 46 do 48%, u koni ciężkich od 48 do 50% i więcej

1. Indeks obwodu klatki piersiowej= obwód klatki piersiowej * 100 /wysokość w kłębie

Wynosi on u koni typu wierzchowego 108-115% u stępaków 125-130 %, u pospieszno roboczych ok. 120% Ten indeks dobrze charakteryzuje pojemność klatki piersiowej

1. Indeks kościstości= obwód nadpęcia przedniego *100/ wysokość w kłębie.

Uchodzi za jeden z najważniejszych wskaźników. Zależy od żywienia i warunków wychowu w wieku źrebięcym. U koni lekkich wymagane minimum dla klaczy wynosi 12% dla ogierów 12,5%; u stępaków –klaczy 14%, ogierów 15%, zaś i koni o użytkowaniu kombinowanym dla klaczy 12,5% dla ogierów 13,5 %

Według Detkensa wskaźniki dla niektórych ras i typów są następujące:

-Szajry 15,29

-ogiery fiordingi 14,69

- ogiery śląskie 14,73

- belgi 14,30

- perszerony 13,94

- konie łowickie 13,50

1. Indeks masywności = ciężar ciała /wysokość w kłębie

Dla mocnych masywnych koni jest większy niż 3

1. Indeks Barona (siły)= (obwód klatki piersiowej)²/ wysokość w kłębie

Wskazuje na przydatność pociągową konia jeżeli jest większy od 220

1. Indeks eurysomii = obwód klatki piersiowej*100/ skośna długość tułowia

Nie zmienia się wcale lub niewiele z wiekiem zwierzęcia i dokładnie charakteryzuje typ konia Lekkie konie mają wskaźnik niski (105-114), ciężkie natomiast – zwykle powyżej 115

Chachuła podaje następujące indeksy eurysomii obliczone dla koni pogrubionych i zimnokrwistych:

- ogiery łowickie 126,7

-klacze łowickie 120,8

-ogiery sztumskie 124,5

- klacze sztumskie 122,4

- ogiery ardeńskie 127,6

9) wskaźnik ciężaru partii przodu do partii zadu- przy ocenie typu użytkowego konia ma duże znacznie, Stosunek ten ma się u koni lekkich jak 6 (przód) do 5 (zad), u bardziej przysadzistych ale jeszcze lekkich 4:3, u ciężkich zaś 3:2. Według Sasimowskiego i Wójcika stosunek ten u małych koni krajowych przedstawia się następująco: ogiery- kopczyki 2,77:2, koniki polskie 2,76:2, hucuły 2,87:2; klacze- kopczyki 2,65:2, koniki polskie 2,67:2, hucuły 2,52:2

BUDOWA POKRÓJ WYGLĄD ZEW.

# Ocena pokroju budowy konia

Współzależność między budową a cechami charakterystycznymi dotyczącymi przynależności do danej rasy, np. koń wierzchowy, pociągowy. Pokrój i związek z użytkowością. Kombinacja cech zwierzęcia kwalifikujących go do określonych celów. Dane populacje łączy sposób użytkowania a nie pochodzenie i zdolność przekazywania cech na potomstwo.

Popularnie przyjęty podział uwzględnia konie w typie: wierzchowym, pociągowym, wszechstronnie użytkowym, jucznym.

OGÓLNIE UŻYTKOWY- typ pośredni pomiędzy koniem wierzchowym a pociągowym

KOŃ WIERZCHOWY

- lekka szlachetna budowa

- długa linia szyi, łopatki, zadu, kończyn

- określone proporcje ciała

-sprawność układu nerwowego

- 160-170 cm

- 500-600 kg

POCIĄGOWY

- silnie umięśniony

- masywne ok. 1 tony – masa

- przyziemna sylwetka

- głębokie osadzenie tułowia na kończynach

- zrównoważony charakter, spokojny

- użytkowanie robocze praca w gospodarstwie

- 3 podtypy: lekko zaprzęgowe, pośpieszno robocze, ciężko pociągowe (stępak od chodu)

Lekko zaprzęgowe- półkrwi, przyziemna sylwetka

WSZECHSTRONIE UŻYTKOWE

- większa szlachetność

- mała głowa

Kierunek użytkowania – sposób wykorzystania zwierzęcia, usługi otrzymywane od konia, wiąże się z typem użytkowym np. wierzchowy: sportowy, pokazowy, hodowlany; Pociągowy: zaprzęgowy, roboczy, sportowy, mięsny, hodowlany

KONSTYTUCJA- (kondycja) stan fizjologiczny i budowa anatomiczna organizmu zwierzęcia, określająca jego relacje na oddziaływanie środowiska, wytworzona pod wpływem czynników odziedziczalnych i bytowych

TYPY konstytucji:

• Ordynarna- brak harmonii, proporcji budowy

• Konstytucja sucha (oddechowa) – rasy gorącokrwiste-szlachetne. Konie o takiej konstytucji odznaczają się szybką przemianą materii, dużą pojemnością płuc, oraz sprawnością układu krążenia i narządów wydalania, tkanka łączna podskórna i śródmięśniowa są słabo rozwinięte. Jednocześnie mają one bardzo zwartą, mocną i drobnokomórkową tkankę kostną i mięśniową, owłosienie jest delikatne i cienka skóra, pod którą widać zarys ścięgien i mięśni oraz wszystkie zagłębienia i wypukłości na kościach kończyn i głowy.

• Konstytucja limfatyczna – jest charakterystyczna dla koni zimnokrwistych i jest przeciwieństwem konstytucji suchej. Cechuje ją powolna przemiana materii, silny rozwój tkanki łącznej oraz wielkokomórkowa struktura tkanki kostnej, mięśniowej i ścięgnistej. Masywna budowa ciała, gruba skóra, obfite owłosienie, zwłaszcza dolnych partii kończyn, grzywy i ogona.

• Konstytucja mocna – może występować u koni wszystkich ras i typów. Jej charakterystyczne cechy to ogólnie mocna budowa ciała, w tym silnie rozwinięty kościec i umięśnienie, duża pojemność klatki piersiowej oraz dość gruba i jędrna skóra.

• Konstytucja słaba – konie przerasowane lub wychowywane w nieodpowiednich warunkach środowiskowych. Przejawia się ona cienkokostnością, słabym umięśnieniem, cienką skórą, słabym rogiem kopytowym i słabym owłosieniem skóry. Konie takie są mało wartościowe w pracy i jeszcze mniej przydatne w hodowli.

POKRÓJ SZCZEGÓŁOWY

- Koń szlachetny (gorąco krwisty) Sylwetka konia opisana w „kwadracie” (wysokość w kłębie i długość skośna tułowia zbliżone). Proporcje budowy korzystniejsze dla wykazania większej dynamiki, sprawności ruchowej konia.

-Koń zimnokrwisty (pociągowe) -Ciało konia opisane w „prostokącie” (wysokość w kłębie mniejsza niż długość skośna tułowia). Bardziej przyziemna sylwetka. Proporcje budowy korzystniejsze dla wykazania większej siły uciągu, pewniejsze podparcie konia.

OCENA POSZCZEGÓLNYCH PARTI CIAŁA

1. GŁOWA I SZYJA

Kształt i wielkość głowy i szyi wiążą się ściśle z rasą i typem użytkowym, płcią itp. Głowy duże i ciężkie, a także silnie umięśnione szyje posiadają konie robocze, natomiast konie wierzchowe powinny mieć głowy mniejsze i lżejsze oraz długie, cienkie elastyczne szyje.

W budowie głowy na szczególną uwagę w prawidłowości budowy zasługują: uszy, oczy, jama pyskowa, oraz nozdrza i ganasze (szczęki dolne).

Szyje można również

dzielić na:

- krótkie;

- długie;

- średnio długie;

- grube;

- cienkie;

- wysoko osadzone;

- nisko osadzone;

WYRÓŻNIAMY NASTĘPUJĄCE PROFILE GŁOWY

a) głowa o profilu szczupaczym z wklęśniętą środkową częścią kości

nosowej;

b) głowa o profilu prostym;

c) głowa o profilu garbonosym- wypukłość nosowa ;

d) owcza głowa- wypukłość powyżej kości czołowej

e) łosia- dolna część pyska mocno rozbudowana

WYRÓŻNIAMY NASTĘPUJĄCE RODZAJE SZYI:

a) szyja łabędzia wadliwa ze względu na fakt, iż tchawica biegnie po łuku, co utrudnia opływ powietrza do płuc. Jest ładna, a ze względu na prostopadłe ustawienie głowy ułatwia pracę wierzchową;

b) szyja prosta najbardziej pożądana, gdyż tchawica biegnie po linii prostej, co ułatwia dopływ powietrza do płuc;

c) szyja jelenia (kadykowata) najbardziej wadliwy rodzaj szyi, górna krawędź nieco wklęśniętą, dolna zaś wypukła. Ustawienie głowy przy szyi jeleniej jest przeważnie poziome, co utrudnia pracę z koniem, ponadto dolna wypukłość szyi tzw. kadyk utrudnia przepływ powietrza;

d) szyja pozornie łabędzia- w rzeczywistości prosta i gruba oraz otłuszczona (spotykana u koni zimnokrwistych);

Ganasze (tylne krawędzi żuchwy)

- duże i okrągłe

- średnie

- małe ,wąskie

Dobrze umięśnione, rozstawione 8-9cm; wąskie, zaciśnięte są nieprawidłowe

1. TUŁÓW

- poza wielkością również kształt(górna linia tułowia)- od kłębu przez grzbiet, lędźwie, zad

- kłąb –wyrostki kolczyste kręgów piersiowych do 2do 10-12 kręgu

A) KŁODA

W zależności od budowy kłody oraz ustawienia kończyn możemy wyróżnić konie:

1. Cybate – z wyniesionym do góry przodem, ze słabo rozbudowanym wszerz tułowiem, oraz z wąskim ustawieniem kończyn;

2. Przebudowane – wyższe w krzyżu niż w kłębie;

3. Płaskie – z ogólnie spłaszczonym tułowiem;

4. Beczkowate – o silnie rozbudowanej i okrągłej w przekroju kłodzie;

5. Bez środka – w miarę prawidłowo rozwinięta partia przodu i zadu, a jednocześnie skrócone ostatnie żebra i podkasany mały brzuch;

6. Prawidłowo zbudowane – mają zachowane prawidłowe proporcje wszystkich partii;

Wady budowy konia:

a) przebudowany;

b) cybaty;

B) GRZBIET KONIA

Od kształtu grzbietu zależy m in. płynność ruchów konia.

a) wklęsły (łękowaty) – jest zaklęśnięty w partii grzbietowo-lędźwiowej, co jest szczególnie niepożądane u koni wierzchowych, mniej znaczące u zaprzęgowych, świadczy o słabym kręgosłupie i niedostatecznej spoistości kręgów lędźwiowych;

b) wypukły (karpiowaty) – mocny, ale jednocześnie sztywny i twardy, co powoduje sztywność tułowia, duża wada u konia wierzchowego (odparzenia pod siodłem), ale nie u koni zaprzęgowych i roboczych;

c) prosty – prawidłowy i najbardziej pożądany we wszelkim użytkowaniu koni rodzaj kształtu grzbietu;

C) KLATKA PIERSIOWA

Od jej budowy i sprawności zależy w dużym stopniu zdolność konia do pracy, powinna być odpowiednio szeroka, głęboka i długa, tak aby następowała w niej należyta wentylacja płuc.

a) Koń głęboki to taki, u którego mostek jest opuszczony poniżej guzów łokciowych;

b) Koń płytki to taki, u którego klatka piersiowa jest słabo lub wadliwie rozwinięta na głębokości;

D) BRZUCH

W brzuchu mieszczą się narządy trawienne, dlatego powinien być odpowiednio pojemny.

a) normalny – o prawidłowych proporcjach budowy;

b) duży (obwisły) – świadczy przeważnie o braku zdrowia i źle funkcjonującym przewodzie pokarmowym, może być cechą nabytą u starszych klaczy – wieloródek, lub u koni żywionych latami dużą ilością pasz objętościowych;

c) mały (podkasany) – wygląda ładnie i zgrabnie, ale jest wielką wadą, koń taki nie ma odpowiednio rozwiniętego przewodu pokarmowego i pobiera mało paszy, którą źle trawi. Należy odróżnić brzuch taki będący cechą wrodzoną, od brzucha małego u koni w intensywnym treningu np. podczas prób dzielności na torach wyścigowych;

E) ZAD

Motorem pchającym konia do przodu jest zad, który aby dobrze spełniał przeznaczoną

mu rolę musi być właściwych proporcji, jego długość wynosi około jednej trzeciej długości tułowia.

Kształt zadu widziany z boku:

a) normalny – nachylony do poziomu pod kątem15-25 stopni. Takie ustawienie jest szczególnie korzystne u koni wszechstronnie użytkowych;

b) poziomy (prosty, horyzontalny) – nachylenie miednicy mniejsze niż 15 stopni. Takie ustawienie sprzyja szybkiemu ruchowi, mniej natomiast daje możliwości nagłego ruszania z miejsca, ciągnięcia ciężaru, skoku-gdy koń musi mocno podebrać pod siebie tylne kończyny;

c) spadzisty (ścięty) – pochylony wyraźnie ku dołowi, a miednica nachylona jest pod kątem 20-40 stopni. Takie ustawienie nie sprzyja szybkości, za to sprawdza się przy ruszaniu z miejsca i ciągnięciu przez konia dużych ciężarów oraz w potędze skoku;

KSZTAŁT ZADU WIDZIANY Z TYŁU

a) normalny – prawidłowych proporcji, szeroki, dobrze umięśniony o zaokrąglonych liniach;

b) dachowaty – charakteryzuje się tym, że guzy biodrowe znajdują się znacznie niżej od górnej krawędzi kości krzyżowej (kształt daszka), zad taki jeśli jest odpowiednio szeroki i dobrze umięśniony nie jest wadą budowy tylko „piękności”;

c) rozłupany – występuje wtedy, kiedy silnie rozwinięte mięśnie położone są powyżej górnej krawędzi kości krzyżowej, tworząc nad nią rowek, cecha pożądana u koni rzeźnych

PROPORCJE BUDOWY CIAŁA KONIA:

1. Równe długości głowy, łopatki, głębokości klatki piersiowej od ziemi do krzyża od krzyża do kolana od kolana do stawu skokowego i od stawu skokowego do ziemi

2. Trójkąt równoboczny pomiędzy guzem biodrowym kulszowym i kolanowym

3. Odległość od kłębu do tułowia równa odległości do łokcia do stawu pęcinowego

4. Równa wysokość w kłębie co w krzyżu

1. KOŃCZYNY

A) KOŃCZYNY PRZEDNIE

Ocena kończyn:

- proporcja kończyn jako całości w stosunku do budowy ciała

- wysokość, krótko nożność- wady

- ocena proporcji w obrębie samej kończyny

- wzajemne ułożenie odcinków kończyny względem siebie

- skątowanie- nieprawidłowości wpływające na złą postawę wpływająca na brak dynamiczności, posuwistości ruchów

Kończyny przednie:

1. Łopatka – długa szeroka- wadą jest krótka, wąska, słabo umięśniona, brak równomierności umięśnienia w efekcie kulawizna kończyn przednich; ułożenie- u wierzchowych poziomo, ukośnie co daje większy wykrok w stawie barkowym, długość kroku, szybkość; u zimnokrwistych- łopatka ustawiona bardziej stromo- utrata posuwistości kroku, zwiększa się siła uciągu, korzystniejszy kąt z łopatką i kością ramieniową

2. Ramię- długość zwykle połowa długości łopatki; u wierzchowych kość jest nieco dłuższa, zapewnia to większą posuwistość kroku, przy ramieniu nadmiernie skróconym ruch krótki, mało wydajny, wyższy, nachylenie w granicach 60^o; u roboczych koni ramie może być bardziej pochyłe zapewniając prostopadłość tych dwóch elementów względem siebie.

3. Przedramię- osnowa kostna to kość promieniowa i kość łokciowa; równoległe względem siebie, pionowo usytuowane , szerokie, dobrze umięśnione; stosunkowo długie u koni wierzchowych co zapewnia dłuższy krok, większą szybkość; krótkie powoduje skrócenie kroku ale jednocześnie wyniosły chód; połączenie przedramienia z ramieniem w stawie łokciowym powinno wynosić ok. 150^o.

4. Nadpęcie – 2/3 długości przedramienia; szerokie, grube, odpowiednia moc i siła, dobre podparcie dla kończyny tułowia; wada to zbyt długie (nadmierne zwężenie ) powoduje to osłabienie wytrzymałości i jakości kończyn, osłabienie konstytucji wydelikacenie, mniejsza wytrzymałość; złe ułożenie wiąże się z skątowanie w stawie nadgarstkowym i stawie pęcinowym; szeroki, suchy, wyrazisty, dobrze ukształtowany, skątowanie 220^o; wada to: staw mało wyrazisty, limfatyczny, słabo zaznaczony, cienki, wąski, nieczysty (zgrubienia płaszczyzny/ krawędzi stawu)

5. Pęcina – długość to połowa nadpęcia; nachylenie pęcin w kończynie przedniej to ok. 45^o-50^o, jest mniejsze niż w przypadku kończyny tylnej

Ocena kopyt to:

-ocena wielkości kształtu, proporcji poszczególnych części, oraz jakości rogu kopytowego

-wady to: pęcina miękka (niedźwiedzia łapa) wiąże się to z długością kończyn, osłabieniem wiązadeł

- pęcina stroma, sztorcowa bardziej pionowo ustawiona, zwykle jest to pęcina krótka twardym bardziej trzęsącym mało elastycznym ruchem konia

Postawy kończyn przednich widziane z przodu:

a) prawidłowa – odpowiednie proporcje budowy, pionowa postawa kończyn, a odległość między kopytami równa co najmniej wielkości trzeciego kopyta;

b) zbieżna – kończyny od łokcia w dół skierowane są ku sobie, występuje wąski chód przyczyniający się do strychowania (czyli uderzania kopytem jednej kończyny w staw pęcinowy, koronowy lub kopyto drugiej kończyny);

c) rozbieżna – kończyny od łokcia w dół rozchodzą się na zewnątrz, powoduje to sztywność kończyn w ruchu;

d) wąska – odstęp między kopytami jest mniejszy niż jedną szerokość kopyta;

e) iksowata (ksobna) – (nadgarstki nienaturalnie do wew.) na skutek załamania osi kończyny nie zapewnia dobrego oparcia na ziemi, wywołuje w ruchu zataczanie łuku do wewnątrz (może prowadzić do strychowania), jest przyczyną skracania wykroku;

f) beczkowata (odsiebna) – rozchodzenie się kończyn w stawach nadgarstkowych, może występować wada chodów zwana bilardowaniem;

g) francuska (tancerska, rozstawna) – (pęciny nienaturalnie do zew.) na skutek załamania osi kończyny nie zapewnia dobrego oparcia na ziemi, wywołuje w ruchu zataczanie łuku do wewnątrz (może prowadzić do strychowania), jest przyczyną skracania wykroku;

h) szpotawa (zestawna) – przy prostych liniach nóg kopyta ustawione do siebie. Staw nadgarstkowy powinien być szeroki i dość gruby, ponieważ jest on wówczas dobrym parciem ciężaru ciała;

B) KOŃCZYNY TYLNE

Ocena kończyn:

- guz biodrowy + staw biodrowy- określa ich wzajemne ułożenie

- nachylenie ksci biodrowej bardziej skośne – utrata ich uciągu, zyskanie szybkości, wzrasta długość kroku, 20^o nachylenie

- konie pociągowe- kość miednicy stromo ustawiona- skrócenie kroku, mniejsza szybkość, zyskuje na uciągu, 30-40^o nachylenie

Kończyna tylnia:

1. Staw biodrowy- 100^o naglenie, partia uda dobrze umięśniona, dotyczy to równomierności i obfitości mięśni, u koni pociągowych kość udowa nieco bardziej stromo ułożona co ułatwia podparcie kończyny

2. Podudzie- graniczy ze stawem kolanowym, od dołu ze stawem skokowym, skątowanie stawu kolanowego 130-140^o, dobre umięśnienie bez względu na charakter użytkowania; u koni wierzchowych powinno być długie, przy krótkim podudziu krok mało wydajny podrywający do góry; u koni pociągowych może być krótsze sprzyjające uzyskaniu większej siły pociągowej; nachylenie 65-75^o –wierzchowe, pociągowe nieco większe

3. Staw skokowy- największy staw w kończynach, zbudowany z 6-7 kości, ułożonych w 3 rzędy; powinien być to staw duży, szeroki, mocno zbudowany, suchy; stawy obu kończyn symetrycznie zbudowane bez nad budowy; skątowanie ok. 175^o

4. Nadpęcie- oceniane podobnie jak nadpęcie przednie; nieco dłuższe od przednich; równoległe, szerokie, grube, prostopadłe ustawienie, czyste w każdej płaszczyźnie, staw pęcinowy – ocena podobna jak ocena przednich

5. Pęciny- podobnie jak przednie, stromo ustawione 45-60^o, nieco krótsze

Postawy kończyn tylnych, widziane z tyłu:

a) prawidłowa;

b) zbieżna;

c) rozbieżna;

d) odsiebna (beczkowata);

e) ksobna (krowia);

KOŃCZYNY WIDZINE Z BOKU

1. Przednia

1. Prawidłowa- pion spłaszczony ze środka łopatki przechodzi przez staw barkowy i kolejne części kończyny przedniej tuż za kopytami

2. Podniebna- załamanie kończyny w stawie łokciowym, kończyna od tego stawu skierowana do tyłu pod konia

3. Przedsiebna –załamanie osi kończyny w stawie łokciowym kończyna skierowana do przodu

4. Koźla- załamanie osi kończyny w stawie nadgarstkowym, kozieniec nabyty lub wrodzony- staw nadgarstkowy przesunięty do przodu

5. Barania (cielęca) – załamanie osi kończyny w stawie nadgarstkowy nadpęcia

1. Tylna

1. Prawidłowa- pion spuszczony z gzów kulszowych przechodzi po tylnej krawędzi stawu skokowego, nadpęciem i stawu pęcinowego, pada za kopytem w odległości 1/3 jego odległości

2. Zasiebna?- załamanie kończyny w stawie kolanowym kończyna skierowana do tyłu

3. Podniebna- załamanie osi kończyny stawie kolanowym, kończyna skierowana pod konia

4. Szablasta- załamanie osi kończyny w stawie skokowym, kończyna skierowana do przodu, pod konia

5. Prosta, rozwarta- załamanie osi kończyny w stawie skokowym, kończyna skierowana do tyłu za konia

WADY NA KOŃCZYNACH:

Δo charakterze kostnym:

# kończyny przednie

- stan zapalny okostnej, objawiający się wyrostkami kostnymi w początkowym okresie wyraźnie bolesność, kulawizna, po przejściu stanu ostrego w stan przewlekły, kulawizna. Przyczyną są urazy mechaniczne o różnym charakterze np. naderwania, obciążenia; wypadki chemiczne tzw. kwestie żywieniowe (niedobory); predyspozycje dziedziczne.

- nakostniaki (martwaki)- rozrosty kostne dotyczące głównie nadpęcia kończyn przednich na wewnętrznych stronach nadpęcia

- bukszyna- szerokie rozległe zgrubienie na przedniej krawędzi nadpęcia zwykle u młodych koni, poddawanym dużemu wysiłkowi a niedostatecznie rozwiniętych. Na stawach jest to szczególnie niebezpieczne (ruchomość poszczególnych elementów stawu)

- na stawach koronowych?? – żabki, przy nieco rozleglejszych rozrostach- obrączka

# kończyna tylna

- w przypadku rozrostów kostnych:

-- szpat kostny- szeroki rozrost kostny występujący na wewnętrznej tylnej dolnej stronie stawu skokowego. Porównanie prze obserwacje wzrokową lub ręką . Jedna z najpoważniejszych wad.

--sarniak- wzrost kostny występujący na przedniej zewnętrznej stronie stawu skokowego

--zajęczak- tylna krawędź stawu skokowego pod kością piętową

Δo charakterze tkanki łącznej:

- torebki stawowe, ścięgna mięśni, wiązadeł, nazywane jako opoje lub nalewy

- miękkie puchliny, w wyniku stanów zapalnego, miękka opuchlina na stawie

- najczęściej u koni o konstytucji limfatycznej (zimnokrwiste) wiąże się z poziomem otłuszczenia

- opoje na stawach skokowych – opój (opój przegubowy)-szeroka rozległa puchlina na znacznej części stawu skokowego

- na stawach opoje przestrzałowe?- przetoki przez całą szerokość stawu

- brockolown- dotyczy nadpęcia kończyny przedniej, naderwanie ścięgien zginaczy nadpęcia, występuje na tylnej krawędzi nadpęcia jako szereg zgrubień

- pipak- rodzajna gniotu na kości piętowej- pipak na kości łokciowej –moobielem?

4. KOPYTA

Przy równomiernym rozłożeniu ciężaru na każdym kopycie spoczywa 1/4 masy całego konia, a w ruchu obciążenia te stają się znacznie większe. Stąd każda niekorzystna zmiana w kopycie odbija się na mechanice ruchu konia i jego pracy, a w późniejszym czasie może powodować urazy w dalszych odcinkach kończyn.

Kształt kopyt widziany z przodu:

a) prawidłowe;

b) wąskie;

c) szerokie;

d) skośne;

e) krzywe

Kształt kopyt widziany z boku:

a) prawidłowe;

b) ostrokończyste;

c) tępokończyste;

d) strome (kozie);

e) koślawe;

f) po ochwacie;

Kopyto prawidłowe:

Widziane z boku – ściana przednia jest nachylona do podłoża pod kątem 45-50^o w kończynie przedniej. Kończyna tylnia50-55^o. stosunek ściany przekątnej do przedniej: w kopycie przednim 3:1, w tylnym 2:1. Kopyto prawidłowe widziane z przodu – jednakowe z sąsiednim. Nachylenie ścian bocznych 70^o.

- konie wierzchowe- kopyto mniejsze, węższe

- konie zimnokrwiste- większe, szerokie, płaskie

Temat: pochodzenie analiza rodowodu.

RODOWÓD TABELARYCZNY

M	O
MM	OM
MMM	OMM

Ocena na podstawie potomstwa:

- możliwość oceny wartości hodowlanej na podstawie przodków.

Rodowód- uporządkowany spis członków. Po stronie prawej ojciec po lewej matka

RODOWÓD CIĄGY

- zajmuje mniej miejsca

Po O od M (O-M)

Np. kl. Lizeska x o po Kłus xo (Zbaraż- Ulina) od Fretka xo (Lech- Operetka)

Kl. Lizeska xo, po Kłus xo (Zbaraż po Nicpoń od Hordenna- Ulina po Unikt od Cyranka po Urmeny Nagy)

(Locarno- Prowdzuczka) od Fretka xo po Lech (Neron- Zetka)- Operetka

Po O (OO po OOO od MOO- MO po OMO od MMO) od M (OM po OOM od MOM- MM po OMM od MMM)

-z reguły do 3 pokolenia wstecz

Polski Związek Hodowców Koni w Warszawie

Księga koni:

a) małopolskich, Km

b) wielkopolskich, KwlKp

c) śląskich, Kśl

d) huculskich,

e) polskich koni szlachetnych półkrwi, Ksp

f) polskich koni zimnokrwistych, Kz (Kzp)

g) koników polskich, KKp

h) kuców i koni małych.Knc

nr licencyjny 132 Ga Wr Katar (nazwa konia)

nr licencyjny 132 (nr licencji)

Ga (księga główna)

Wr (księga wstępna) oznaczanie okręgowego biura Polskiego Związku Hodowców Koni

xo- półkrwi arabska

oo- czysta krew arabska

xx- pełna krew angielska

xxoo- czysta krew angloarabska

o- półkrew arabska

x- półkrew angielska

LINIA KRWI

Zestawienie wyłącznie męskich lub wyłącznie żeńskich osobników z kolejnych pokoleń, wywodzących się od wspólnego założyciela ( osobnicy męscy – ród, założyciel ogier, klacze to rodzina)

Podstawy prawne Systemu Identyfikacji i Rejestracji Koni

USTAWA z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (Dz. U. Nr 91, poz. 872)

System ten jest wykorzystywany w szczególności do miejsc pobytu i przemieszczeń dotyczy posiadaczy koni

Tworzy się System Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt, zwany dalej "Systemem", który składa się z:

1) rejestru:

a) zwierząt gospodarskich oznakowanych i siedzib stad tych zwierząt, zwany dalej "rejestrem zwierząt gospodarskich oznakowanych",

b) koniowatych;

2) znaków identyfikacyjnych zwierząt gospodarskich;

3) paszportów bydła oraz paszportów koni i paszportów koniowatych innych niż koń gatunków;

4) ksiąg rejestracji lub ewidencji oraz dokumentacji dotyczącej zwierząt.

Na początek podczas krycia klaczy wystawiane jest świadectwo pokryci, A po porodzie na odwrocie tego dokumentu wypełniane jest poświadczenie urodzenia zwierzęcia. Następnie od wieku 6 mies jeszcze przed odsadzeniem od matki następuje opis identyfikacyjny źrebięcia Na podstawie tych dokumentów wypełniany jest paszport czyli koński dowód osobisty Paszporty zaczęto wydawać od 010703r Wcześniej role tego dokumentu stanowiło świadectwo urodzenia.

PASZPORT KONIA

ZAWIERA 24 STRONY

STRONA 1 PASZPORTU ZAWIERA:

• logo Polskiego Związku Hodowców Koni (PZHK);

• nazwę konia; ( nazwa nadana zwierzęci powinna się zaczynać na pierwszą litere matki a w przypadku potomstwa klaczy NN – ojca, długość nazwy max 24 znaki)

• jego własny i niepowtarzalny numer identyfikacyjny;

STRONA 2 PASZPORTU ZAWIERA:

• instrukcję nadawania i użytkowania paszportów;

STRONA 3 PASZPORTU ZAWIERA:

- nr identyfikacyjny;

• nazwę;

• płeć;

• rasę (lub typ rasowy);

• pochodzenie po rodzicach konia;

• datę urodzenia;

• miejsce urodzenia;

• dane hodowcy;

• nr badania markerów genetycznych;

• podmiot wystawiający paszport;

• datę wystawienia paszportu;

• pieczęć i podpis osoby wystawiającej paszport;

STRONA 4 PASZPORTU ZAWIERA DANE OJCA:

• nr identyfikacyjny; rasę; nazwę; rok urodzenia; maść; wpis do ksiąg; rodowód;

STRONA 5 PASZPORTU ZAWIERA DANE MATKI:

• nr identyfikacyjny; rasę; nazwę; rok urodzenia; maść; wpis do ksiąg; rodowód;

STRONA 6 PASZPORTU ZAWIERA

OPIS SŁOWNY KONIA:

• nazwa; data urodzenia; płeć; maść; miejsce i datę opisu; pieczęć i podpis osoby dokonującej opisu;

• opis głowy; opis szyi; opis nóg; opis kłody; piętna

STRONA 7 PASZPORTU ZAWIERA

OPIS GRAFICZNY KONIA:

• strona prawa; strona lewa; linia oczu; nos; szyja–widok z dołu; nogi przednie-widok z tyłu; nogi tylne-widok z tyłu; nr identyfikacyjny konia;

STRONA 8 - 9 PASZPORTU ZAWIERA DANE POSIADACZA KONIA:

• oraz ewentualne jego zmiany;

STRONA 10 - 11 PASZPORTU ZAWIERA KONTROLĘ TOŻSAMOŚI OPISANEGO KONIA

STRONA 12 – 13 - 14 PASZPORTU ZAWIERA WYKAZ SZCZEPIEŃ (DOTYCZY TYLKO GRYPY KONI):

STRONA 15 – 16 PASZPORTU ZAWIERA WYKAZ SZCZEPIEŃ (DOTYCZY CHORÓB INNYCH NIZ GRYPA KONI):

STRONA 17 – 18 PASZPORTU ZAWIERA WYKAZ BADAŃ LABORATORYJNYCH:

STRONA 19 – 20 – 21 – 22 PASZPORTU ZAWIERA WYKAZ LECZENIA WETERYNARYJNEGO:

STRONA 23 PASZPORTU ZAWIERA ZALECENIA PZHK:

STRONA 24 PASZPORTU ZAWIERA WYKAZ KONTROLI MEDYCZNEJ:

DODATKOWO NA KOŃCU DOŁĄCZONY JEST DOKUMENT ZMIANY POSIADACZA KONIA

(w dwóch egzemplarzach, wypełnia się go obowiązkowo w sytuacji, gdy koń zmienia właściciela)

Do czego zmierza i jakie korzyści przynosi obowiązkowa identyfikacja koni:

• znakując konie, można poznać dokładnie strukturę pogłowia, wprowadzić system informatyczny na podstawie bazy danych, która ułatwi prowadzenie racjonalnej polityki hodowlanej i rozrodowej;

• umożliwi eliminację z rozrodu ogierów nieuznanych – tzw. „dzikich” co przyczynia się do podniesienia wartości genetycznej pogłowia;

• wyposaża w „dowód tożsamości” czyli paszport konie, dzięki czemu zwierze to będzie mogło być identyfikowane w każdym punkcie, niezależnie gdzie się znajduje na rynku, zarówno w kraju jak też poza granicami;

• zapobiega zmianom i „podstawianiu” przez inne zwierzęta w handlu, sporcie, eksporcie itp.;

• umożliwia identyfikacje zwierząt poddanych ubojowi w przypadku stwierdzenia zmian chorobowych zagrażających hodowli krajowej;

• wyeliminuje nielegalny obrót końmi w kraju i zagranicą;

• jest warunkiem nieodzownym umożliwiającym prowadzenie racjonalnej hodowli i chowu koni w cywilizowanym kraju;

KSIĘGI STADNE

• Księgi stadne prowadzone w Polsce można podzielić na dwie grupy: księgi zamknięte i otwarte. Do księgi zamkniętej można wpisywać tylko konie, których rodzice są także do niej wpisani, natomiast do księgi otwartej konie, których rodzice mogą być innej rasy, określonej w programie hodowlanym.

• Księgi zamknięte są prowadzone w Polsce dla ras: czysta krew arabska (oo), pełna krew angielska (xx), konie huculskie (hc) i koniki polskie (kn). Księgi otwarte prowadzone są dla ras: małopolska (m) i angloarabska (xxoo), wielkopolska (wlkp), śląska (śl), zimnokrwista (z), trakeńska (trk) oraz polski koń szlachetny półkrwi (sp). Ponadto dla kuców i koni małych prowadzony jest Rejestr.

• Księgi otwarte dodatkowo dzielą się na główne i wstępne. Do ksiąg wstępnych wpisuje się klacze pochodzące co najmniej po ojcu wpisanym do księgi. Natomiast do ksiąg głównych wpisuje się klacze i ogiery, których obydwoje rodzice wpisani są do ksiąg. Oceną koni oraz prowadzeniem ksiąg stadnych zajmują się związki hodowców koni. Większość ras nadzoruje Polski Związek Hodowców Koni. Wyjątek stanowi rasa trakeńska, której księgę prowadzi Związek Trakeński, oraz rasy czyste: pełna krew angielska i czysta krew arabska, którymi zajmuje się Polski Klub Wyścigów Konnych.

Wpisaniem do ksiąg zajmuje się specjalista upoważniony do prowadzenia ksiąg po uprzednim sprawdzeniu tożsamości konia, prawidłowości jego rozwoju i zdrowia wykonaniu podstawowych pomiarów, oceny pokroju certyfikatu jego prób dzielności u klaczy ciężarnych dodatkowo sprawdzeniu świadectwa pokrycia

Prowadzący księgę wydaje właścicielowi paszport po wpisaniu go do księgi. Księgi prowadzone są w formie kartoteki muszą być przechowywane przez 25lat.

Księgi otwarte to główne (G) i wstępne (W)

Do części Wstępnej wpisywane są klacze które:

-są poddawane ocenie wartości użytkowej

- wykazują cechy charakterystyczne dla swojej rasy

- pochodzą co najmniej po ojcu wpisanym do księgi

Do części głównej wpisuje się ogiery i klaczy które:

-są poddawane ocenie wartości użytkowej

- wykazywanie cech charakterystycznych dla swojej rasy

- ogiery pochodzą po rodzicach wpisanych do ksiąg głównych

- klacz pochodzi po ojcu wpisanym do księgi głównej a od matki wpisanej co najmniej do księgi wstępnej

ZASADY WPISU KONI PÓŁKRWI (wlkp, m, sp, trk, śl), ZIMNOKRWISTYCH (z)
oraz KONI RAS PRYMITYWNYCH (hc, kn).

• Aby koń mógł być wpisany do księgi stadnej, musi spełnić warunki dotyczące:
  -wieku i rozwoju;
  -pochodzenia;
  -identyfikacji;
  -zdrowia;
  -pokroju;
  - wartości użytkowej;

WIEK I ROZWÓJ

- ogiery - skończone 36 miesięcy,
- klacze - powinny urodzić jedno źrebię lub być pokryte.

POCHODZENIE

Programy hodowlane określają pochodzenie koni dla poszczególnych ras. Przykładowo do księgi koni rasy wielkopolskiej wpisuje się konie o następującym pochodzeniu:
- rodzice wlkp lub wpisani do zagranicznych ksiąg koni rasy trk;
- matka wlkp lub wpisana do zagranicznych ksiąg koni rasy trk,

ojciec xx, oo lub xxoo;

- matka xx, oo lub xxoo; ojciec wlkp lub trk;
- jedno lub oboje rodzice sp, jeśli potomstwo w drugim i trzecim

pokoleniu ma wyłącznie przodków rasy wlkp, trk, xx, oo ;

- matka wlkp lub trk; ojciec m, sp lub innych ras półkrwi w typie współczesnego konia wierzchowego, wpisanych do ksiąg stadnych znajdujących się na liście członków Światowej Federacji Hodowli Koni Sportowych (WBFSH), które komisja księgi stadnej uznała za przydatne do doskonalenia rasy, pod warunkiem, że potomstwo to ma w trzecim pokoleniu co najmniej 1 przodka wpisanego do księgi koni rasy wielkopolskiej.

IDENTYFIKACJA

Przed wpisaniem do księgi stadnej sprawdzana jest tożsamość konia. Dokonuje się tego, porównując konia z jego opisem identyfikacyjnym zawartym w paszporcie. Ponadto wszystkie ogiery muszą mieć potwierdzone pochodzenie na podstawie badań grup krwi.

Od 1.01.2007 badania te zostały zastąpione badaniami DNA. Kilkuletni okres przejściowy będzie wymagał wykonywania obydwu tych badań. Takiej identyfikacji poddawane są też obowiązkowo wszystkie koniki polskie i hucuły. Dotyczy to również klaczy poddanych sztucznemu unasiennianiu oraz źrebiąt urodzonych z takiego krycia, a od 1.01.2007 - wszystkich klaczy wpisywanych do ksiąg głównych.

ZDROWIE

• Konie wpisywane do ksiąg powinny wykazać się prawidłowym zdrowiem. Komisja oceniająca sprawdza, czy koń nie wykazuje objawów chorobowych, a w przypadku wątpliwości może zażądać świadectwa lekarza weterynarii.

• Nie kwalifikuje się do hodowli koni, u których stwierdzono:
  - obustronną ślepotę,
  - karpiowaty lub szczupaczy zgryz,
  - jedno- lub obustronne wnętrostwo,
  - szpat kostny,
  - dychawicę świszczącą u ogierów.

• Ponadto ogiery przed przystąpieniem do rozrodu powinny być poddane następującym badaniom:
  - badanie kliniczne narządów rodnych,
  - badanie jakości nasienia,
  - badania serologiczne w kierunku nosacizny, niedokrwistości zakaźnej koni, zarazy stadniczej, wirusowego zapalenia tętnic i zakaźnego zapalenia macicy.

• Od 2007 roku obowiązkowe jest również badanie na osteochondrozę.

POKRÓJ

• Koń hodowlany powinien odznaczać się poprawną budową, dobrym ruchem oraz typem charakterystycznym dla swojej rasy. Wszystkie te cechy określa tzw. ocena bonitacyjna w skali 100-punktowej.

• Punktacja za poszczególne elementy kształtuje się następująco:
  - typ - do 15 pkt.
  - głowa i szyja - do 5 pkt.
  - kłoda - do 15 pkt.
  - kończyny przednie - do 10 pkt.
  - kończyny tylne - do 10 pkt.
  - ruch (stęp i kłus) - do 20 pkt. (10+10)
  - wygląd ogólny - do 15 pkt.

• W praktyce nigdy nie przyznaje się maksymalnej liczby punktów.

• Najlepsze konie otrzymują 80 lub nieco ponad 80 pkt. Aby mogły zostać wpisane do księgi stadnej, powinny uzyskać przynajmniej minimalną liczbę punktów, która np. dla rasy wielkopolskiej wynosi 78 pkt. w przypadku ogiera i 70 pkt. w przypadku klaczy, dla rasy małopolskiej i szlachetnej półkrwi odpowiednio 78 i 75 pkt., a dla rasy trakeńskiej 78 i 76 pkt.

WARTOŚĆ UŻYTKOWA

Jednym z elementów świadczących o wartości hodowlanej konia jest jego wartość użytkowa. Do jej oceny wykorzystuje się tzw. próby dzielności. Ogiery są obowiązkowo poddawane takim próbom, natomiast w przypadku klaczy nie jest to obligatoryjne. Istnieje kilka wariantów prób dzielności.

PRÓBY DZIELNOŚCI Ocena użytkowości własnej

Doskonaleni koni poprzez progresywne ulepszanie metod żywienia i jakości dostarczanych pasz, zabiegi zootechniczne pielęgnacyjne profilaktyka weterynaryjna polepszanie warunków zoohigienicznych unowocześnianie i intensyfikacja metod treningu, zaprawy i udrożnienia do użytkowania

ETAPY PRACY HODOWLANEJ:

1. Kontrola i ocena wartości użytkowej koni mająca na celu bardziej wszechstronną ocenę jego predyspozycji do użytkowania w różnych jego wariantach i możliwościach

2. Ocena hodowlanej wartości konia

3. Selekcja –wybór najlepszych pod kątem przydatnych cech i właściwości osobników do rozpłodu

4. Kojarzenie

Czynniki wpływające na wartość użytkową.

Cechy wpływające na predyspozycje koni można ocenić metodami bezpośrednimi lub pośrednimi.

Bezpośrednio oceniamy:

- szybkość w różnych rodzajach chodów

- skłonność

- siłę uciągu

- zdolność noszenia juków na grzbiecie

- chęć do wykonywania pracy

- pojętność

- podatność na wpływ człowieka

Metody pośrednie:

-wewnętrzna budowa ciała (powiązana z nią konstytucja, typ metabolizmu, siła pociągowa, funkcjonowanie systemu nerwowego, charakter i temperament, właściwości systemu wydzielania wewnętrznego, właściwości hematologiczne krwi)

Dostarczają one przybliżonych informacji o potencjalnych właściwościach praco twórczych koni.

PRÓBA SZYBKOŚCI W KŁUSIE -1 KM W WOZIE BEZ OBCIĄŻENIA -3-6 MIN

Mierniki cech użytkowych

Cechy weryfikujące użytkową przydatność koni powinny być kontrolowane w sposób możliwie najbardziej obiektywny a ich wartości muszą być na tyle wymierne aby możliwe było ich opracowanie metodami statystycznymi tylko po spełnieniu tych warunków możliwe jest wykorzystanie wykazów kontroli i oceny wskaźników kontroli i oceny cech użytkowych koni do dalszych etapów pracy hodowlanej

Mierniki cech użytkowych:

1 ocena pokroju

1. Pomiary zoometryczne

2. Ocena bonitacyjna

2 Ocena predyspozycji psychicznych charakteru temperamentu, pojętności

3 Ocena …..- zespół wewnętrznych właściwości związanych z funkcjonowaniem organizmu konia O ….. konia mogą bowiem świadczyć wskaźniki fizjologiczne (temp ciała 37,5-38,5^oC oddech 8-12, tętno: 6 mies 60-70, 1 rok 50 -68, 4lata 36-59/ min, skład krwi: czerwone krwinki krwi 7,5 mln/ 1ml, białe krwinki 10 tyś/ 1 ml)

4 Kontrola ocena użytkowych predyspozycji koni.

Bardzo ważnym elementem przy doskonaleniu zdolności praco twórczym są metody oceny wartości użytkowej i odpowiednie testy wydolnościowe, które umożliwiają oszacowanie wartości hodowlanej wykorzystywanych reproduktorów na podstawie wyników prób dzielności własnych i ich potomka. Ze względu na ekonomiczne użytkowanie koni, kryteria oceny powinny opierać się głównie na użytkowych wynikach prób dzielności będących najbardziej wiarygodną oceną predyspozycji koni do poszczególnych kierunków użytkowania.

1. Próby wyścigowe:

Próby wyścigowe są odrębną formą prób dzielności. Dzielność wyścigowa koni wszystkich ras i typów uczestniczących w różnego typu wyścigach wynika z całego szeregu predyspozycji które w sumie składają się na tzw dzielność wyścigową (szybkość, wytrzymałość, wola walki)

1. Kontrola i ocena użytkowości w sporcie konnym

2. Kontrola i ocena koni półkrwi w zakładach treningowych Ocena prób wierzchowych ( 2 biegi terenowe, gonitwa i przegląd ogierów) i zaprzęgowych (szybkość w kłusie i stępie próba przewozowa i ciągliwości). Od 73 w obrębie prób zaprzęgowych w kłusie i stępie oraz próbę przewozową

ZAKRES I SPOSÓB PROWADZENIA OCENY WARTOŚCI UŻYTKOWEJ:

-ogiery (obligatoryjnie)

- klacze (fakultatywnie)

Wstępne kwalifikacje do hodowli obejmują ocenę :

1 rodowodu pod kątem wartości użytkowych i hodowlanych przodków

2 wzrost rozwój i zdrowotność

3 typu i prawidłowości budowy i ruchu

4 charakteru i temperamentu u poszczególnych klaczy dodatkowo urodzenie 1 źrebięcia lub stwierdzenie pokrycia

WARIANTY PRÓB DZIELNOŚCI

• Ogiery (wlkp, m, sp, trk)
  - próba dzielności po stacjonarnym 100-dniowym treningu wierzchowym;

- próba dzielności po stacjonarnym 100-dniowym treningu zaprzęgowo- wierzchowym;
- wyniki uzyskane w Mistrzostwach Polski Młodych Koni (MPMK);

- wyniki uzyskane sporcie jeździeckim;
- wyniki w wyścigach konnych;

• Klacze (wlkp, m, sp, trk)
  - stacjonarna próba wierzchowa poprzedzona 60-dniowym treningiem;
  - polowa próba wierzchowa;
  - polowa próba zaprzęgowa;

- wyniki uzyskane w Mistrzostwach Polski Młodych Koni (MPMK) ;

- wyniki uzyskane w sporcie jeździeckim;
- wyniki w wyścigach konnych;

WARUNKI KWLIFIKACJI:

1. Ogiery w wieku 3 -3,5 roku

2. 78 ptk ocena bonitacyjna ogierów

3. Posiadanie paszportu

4. Świadectwo zdrowia, świadectwo szczepienia przeciwko grypie

5. Najpóźniej do dnia próby ogiery muszą mieć ?

OGÓLNE ZASADY PRZEPROWADZANIA PRÓB DZIELNOŚCI

OGIERY (wlkp, m, sp, trk)
Próby dzielności dla ogierów półkrwi poprzedza 100-dniowy trening w Zakładzie Treningowym. Kwalifikowane są do niego konie, które otrzymały co najmniej 20 pkt., czyli 50% oceny maksymalnej za skoki i ruch luzem oraz stęp w ręku. Obecnie w Polsce funkcjonują dwa Zakłady Treningowe dla ogierów powyższych ras: w Białym Borze i Bogusławicach. Ponadto w 2007 roku pierwszy raz zorganizowano Zakład Treningowy w Galinach wyłącznie dla koni trakeńskich.

PROBA DZIELNOŚCI OGIERÓW PO TRENINGU WIERZCHOWYM

Po zakończeniu treningu wierzchowego przeprowadzana jest próba dzielności, która składa się z następujących elementów: - ocena w ręku - ocenia się pokrój konia oraz jego ruch w stępie i w kłusie - skoki luzem - ocena pod jeźdźcem w trzech chodach - skoki pod jeźdźcem - próba wytrzymałości - galop pod jeźdźcem przez 5 minut - jezdność i przydatność do skoków - ocenia „obcy” jeździec testowy - jezdność i przydatność do ujeżdżenia - ocenia „obcy” jeździec testowy. W sumie komisja oraz kierownik Zakładu Treningowego oceniają 14 cech użytkowych w skali od 1 do 5.

Dla ogierów rasy małopolskiej próba dzielności została rozszerzona o próbę wytrzymałości na dystansie 3 km oraz badanie tętna i oddechów. Uzyskane oceny wykorzystuje się do obliczenia ogólnego indeksu wartości użytkowej ogiera oraz dwóch indeksów pomocniczych - ujeżdżeniowego i skokowego. W zależności od wartości indeksu ogiery otrzymują następujące oceny: - 140 pkt. i więcej - wybitna - 120-139 pkt. - bardzo dobra - 100-119 pkt. - dobra - 80-99 pkt. - dostateczna - poniżej 80 pkt. - niedostateczna Aby ogier mógł być wpisany do księgi stadnej, musi ukończyć próbę dzielności z wynikiem co najmniej 90 pkt., natomiast dla ogierów hodowli zagranicznej próg ten został podniesiony do 120 pkt.

INDEKSY HODOWLANE

Do ich skonstruowania potrzebne są uwagi ekonomiczne i hodowlane poszczególnych cech

Indeksy wartości użytkowej – po treningu 100 dniowym Ostateczny wynik w formie indeksu ogólnego dodatkowo ujeżdżeniowy i skokowy

Wartość indeksu >100 oznacza że koń był lepszy , < 100 koń gorszy niż przeciętne zwierze w jego grupie.

IWU= 100 +b₁ (c₁-x₁)+ b₂( c₂-x₂)+ …+b₁₄ (c₁₄-x₁₄)

B- waga indeksowa cechy

c- wartość w ptk cechy

x- średnia arytmetyczna

Championaty- mistrzostwa polski młodych koni

- ujeżdżanie

- skoki przez przeszkody

-WKKW

-rajdy dystansowe

PROBA DZIELNOŚCI OGIERÓW PO TRENINGU ZAPRZEGOWO- WIERZCHOWYM

Ogiery w typie zaprzęgowym mogą być poddane próbie zaprzęgowo-wierzchowej. Próba wierzchowa odbywa się po 35 dniach treningu. Koń jest oceniany pod jeźdźcem w trzech chodach. Próba zaprzęgowa jest przeprowadzana po kolejnych 65 dniach treningu i składa się z następujących elementów: - ocena w ręku - ocena na czworoboku - przejazd zaprzęgiem wg ustalonego programu - próba wytrzymałości - kłus na dystansie 5 km (20 min) i stęp na dystansie 0,5 km (5 min) - próba uciągu - przeciągnięcie przez głęboki piasek wozu o ciężarze większym o 25% od masy ciała konia - badanie tętna i oddechu - 30 minut po zakończeniu próby uciągu - porównanie ze średnimi wartościami spoczynkowymi. Indeks wartości użytkowej ogiera jest obliczany na podstawie 20 cech ocenianych podczas próby.

Ogiery, które nie zdały próby 100-dniowej, nie mogą jej powtórzyć, ale mogą potwierdzić swoją wartość użytkową, zdając jedną z alternatywnych prób dzielności, czyli wykazać się odpowiednimi wynikami w Mistrzostwach Polski Młodych Koni, w sporcie czy też w wyścigach. Przed wpisaniem do księgi ogiery te są bonitowane przez Komisję Kwalifikacyjną lub Oceniającą ogiery w ZT.

Na podstawie etapu oceny wartości użytkowej ogiery są kwalifikowane do odpowiednich kategorii:

- Kategoria C - ogiery, które ukończyły jedną z prób dzielności;

- Kategoria B - ogiery, które potwierdziły swoją wartość użytkową w MPMK lub w sporcie;

- Kategoria A - ogiery, które uzyskały 200 pkt. hodowlanych za potomstwo wpisane do ksiąg lub 100 pkt. oraz wysokie osiągnięcia w sporcie;

- Kategoria E - ogiery, których potomstwo osiągnęło wysokie wyniki w sporcie;

Punkty hodowlane to punkty przyznawane ogierowi za opisane źrebię lub za wpisanie potomstwa do księgi stadnej.

KLACZE (wlkp, m, sp, trk)

Próby dzielności klaczy odbywają się w Zakładach Treningowych, a także w wybranych ośrodkach hodowlanych. Klacze mogą być poddane próbom stacjonarnym, i wówczas trenowane są w ośrodku, w którym przeprowadzana jest próba, lub próbom polowym, gdy trenowane są poza tymi obiektami.

STACJONARNA PROBA WIERZCHOWA KLACZY

Podczas próby oceniane są następujące elementy:

Przydatność do treningu, charakter i temperament - oceniane przez kierownika zakładu treningowego - skoki luzem w korytarzu i praca w trzech chodach pod jeźdźcem - oceniane przez komisję - jezdność - oceniana przez jeźdźca testowego. Klacz może uzyskać maksymalnie 80 pkt.

WIERZCHOWA I ZAPRZEGOWA POLOWA PRÓBA KLACZY

Polowa próba wierzchowa klaczy
obejmuje takie same elementy jak próba stacjonarna, z wyjątkiem ocen, które wystawia kierownik zakładu. Z tego względu klacz oceniana jest w skali 50-punktowej.

Polowa próba zaprzęgowa klaczy
Podczas tej próby klacz zaprzęgnięta do wozu jest oceniana na odcinku 200 m w stępie, a następnie po nawróceniu w kłusie. Oceniane jest także zatrzymanie i ruszenie w odpowiednim miejscu. Maksymalnie klacz uzyskuje 90 pkt. Podobnie jak ogiery, klacze również mogą brać udział w alternatywnych próbach dzielności.

KONIE ŚLĄSKIE

Próbę dzielności ogierów śląskich poprzedza 60-dniowy trening w Zakładzie Treningowym w Książu. Próba składa się z następujących elementów: - próba na czworoboku - przejazd zaprzęgiem według ustalonego programu - próba szybkości w kłusie na dystansie 1 km - próba wytrzymałości na dystansie 3 km w stępie i kłusie przy obciążeniu równym 100% masy ciała ogiera - próba szybkości w stępie na dystansie 500 m - norma czasu 5 minut. Ocenianych jest 11 cech. Warunkiem zdania próby jest uzyskanie co najmniej 60 pkt. na 100. Ogiery śląskie mogą również brać udział w alternatywnych próbach dzielności. Dla klaczy śląskich przewidziane są polowe oraz stacjonarne próby zaprzęgowe, przeprowadzane na takich samych zasadach jak dla innych klaczy półkrwi, omówionych powyżej. Klacz musi uzyskać co najmniej 60 pkt. na 90.

KONIE ZIMNOKRWISTE

Konie zimnokrwiste są poddawane wyłącznie polowym próbom zaprzęgowym. W wieku 2,5-3 lat ogiery przechodzą próbę wstępną, która polega na ocenie chęci konia do uciągu i jego zachowania się podczas trzykrotnego ruszania (z jedną podkładką oporową, dwiema podkładkami i bez podkładek) na piaszczystym podłożu. Konie oceniane są w skali 5-punktowej. Zdyskwalifikowany (0 pkt.) zostaje ogier, który zachowuje się nerwowo, szarpie, skręca na boki, skacze i nie chce ciągnąć wozu.

W wieku 4-6 lat ogiery poddawane są próbie właściwej. Składa się ona z trzech elementów: - próba szybkości w kłusie na dystansie 1 km - próba szybkości w stępie na dystansie 1 km z obciążeniem równym 200% masy ciała konia - próba siły i chęci ciągnięcia na piaszczystym podłożu - oceniany jest sposób ciągnięcia przy zwiększanym stopniowo oporze wozu. Ogier oceniany jest w skali 21-punktowej. Warunkiem zaliczenia próby jest otrzymanie co najmniej 3 pkt. Próba dzielności klaczy odbywa się na takich samych zasadach jak w przypadku klaczy półkrwi, z tym że oceniane są w skali 100-punktowej. Klacz musi uzyskać minimum 50 pkt.

KONIKI POLSKIE I HUCUŁY

W hodowli koników polskich i hucułów również prowadzone są wyłącznie próby polowe, podzielone na wstępne i właściwe. Warunkiem wpisu ogierów do księgi stadnej jest zaliczenie wstępnej próby dzielności, a następnie zdanie próby właściwej (wierzchowej lub zaprzęgowej) w ciągu 3-4 lat w przypadku koników polskich lub do 5 roku życia w przypadku hucułów. Klacze otrzymują wpis po zaliczeniu tylko próby wstępnej.

ZASADY WPISU KONI RAS CZYSTYCH:

Próby dzielności dla koni czystej krwi arabskiej i pełnej krwi angielskiej odbywają się na torach wyścigowych. Wyścigi konne są to gonitwy będące publicznymi próbami dzielności, organizowane w celu wyselekcjonowania odpowiedniego materiału zarodowego dla ulepszenia ras koni w nomenklaturze zootechnicznej określany postępem hodowlanym Gonitwy przeprowadzane są według przepisów ustawy i regulaminu, zgodnie z planem gończym uchwalonym przez Prezesa Polskiego Klubu Wyścigów Konnych w hodowli koni czystej krwi arabskiej dzielność wyścigowa jest tylko jedynym z parametrów które bierze się pod uwagę przy kwalifikacji osobników do danego

Celem wyścigów jest sprawdzenie u konia siły i odporności

Dawniej przydatność konia oceniał lekarz weterynarii wraz z przedstawicielem działu sekcji państwowego przedsiębiorstwa jakim był tor służewiecki. Sprawdzano przed wszystkim prawidłowość postawy i zakładane pewne minimum wzrostu ok. 145 cm (konie arabskie

System grupowy w gonitwach ale występuje także system poza grupowy w gonitwach

RODZAJE GONITW:

1. Ze względu na tor:

1. Płaskie- oceniamy szybkość koni, dotyczą głównie koni pełnej krwi arabskiej i czystej krwi angielskiej na dystansie od 1000 do 2800 m

2. Płotowe (Speed chare) w zakładach treningowych co 300-400 m przeszkody (żywopłot) od 2400 – 400 m dotyczą koni również pół krwi arabskie nie startują

3. Przeszkodowe- urozmaicony teren pod względem podłoża przeszkody o trwałym charakterze, dystans 6 km

1. Ze względu na płeć:

1. Jedna płeć

2. Różna płeć dla klaczy i ogierów, gonitwa dla kni- Wałachów Klacze 2 kg ulgi w przypadku startu z ogierami

1. Ze względu na ich wiek:

1. Wyłącznie jeden wiek- 2 letnie, 3 letnie,4,5 letnie

2. Różny wiek- 2 letnie i starsze, 3 letnie i starsze i itd.;

1. Warunki wagi niesionej przez konia

1. Z wagą normalną- wiek konia, płeć, kategorie, dystans

2. Z ulgą lub nadwagą niesionymi przez konia wynikających z innych przyczyn niż ujęte w ogólnych

1. Na nagrody

1. Nagrody otwarte- dotyczące wszystkich koni odpowiadającym warunkom ogólnym, ograniczenie ze względu na płeć, pochodzenie konia

2. Gonitwy o nagrody z ograniczeniami

1. Pochodzenie

1. Wyłącznie krajowe- polska hodowla koni

2. Wszystkie kraje- konie z różnych krajów na treningach w Polsce

3. Międzynarodowe- bez żadnych ograniczeń ze względu na pochodzenie