ILIADA – HOMER
(na postawie opracowań, własnych notatek, wykładów prof. Chemperka)
Informacje o autorze
Uznany został za najwybitniejszego poetę epickiego antycznej Grecji – choć już starożytni mieli wątpliwości czy istniał naprawdę.
Przyjmuje się, że żył między IX-VIII w. p.n.e.
Aż 7 miast greckich spierało się o to skąd pochodził, dlatego powstało aż 7 jego życiorysów. Prawdopodobnie pochodził jednak z Azji Mniejszej.
Posługiwał się dialektem jońskim i eolskim, łączył te dwa dialekty – to one przeważają w Iliadzie i Odysei
Był rapsodem – gr.rapthein oznacza zszywać, oide –pieśń -> był więc zszywaczem pieśni
Według tradycji był ślepym starcem ( jego imię może być również tłumaczone jako „zakładnik”, „zbieracz”). Legenda głosi, że był wędrownym śpiewakiem, aojdą.
Dobrze znał kulturę dworską – wiedział bowiem dużo o mentalności ludzi, intrygach, zamiłowaniu do tytułowania się
Koncepcje dotyczące tego czy Homer był autorem Iliady i Odysei
Filologowie z Aleksandrii zadawali sobie pytanie czy Homer był autorem dwóch dzieł. Mówią, że Homer nie napisał i Iliady i Odysei gdyż:
Mamy inne ujęcie Odysa
Są różne przedstawienia bogów
Występują inne przedstawienia życia pozagrobowego.
W Iliadzie mamy 200 porównań, w Odysei zaś tylko 50.
Odyseja obejmuje również szerszy obszar geograficzny
Zwolennicy w odpowiedzi na te argumenty mówią natomiast, że :
Homer piszący Iliadę był młody, pisząc Odyseję był już starcem – nastąpiła w nim więc zmiana światopoglądu, co z resztą wydawać by się mogło bardzo normalną rzeczą w życiu człowieka.
Co do porównań inny jest epos bohaterski, inny podróżniczy
W 1795r.- rozpoczęła się dyskusja na temat Homera.
Wolf twierdzi, że teksty Iliady i Odysei są połączeniem wcześniejszych tekstów ustnych. Było zatem wielu autorów Iliady i Odysei – Homer tylko je scalał.
Unitaryści – przedstawiali argumenty na rzecz, że autor był jeden – Homer
XX w. Walter Ong – Homer korzystał z gotowych powiedzeń i sformułowań istniejących w kulturze oralnej. Używał formuł, fabrykatów.
Każda wyrazista cecha eposu Homera da się wyprowadzić z kultury oralnej.
Poetyka eposu wyrasta z reguł kompozycji ustnej:
Przed Homerem istnieją podania o upadku Troi, m.in. w podaniach eolskich i jońskich. Homer scalał fragmenty w tych dwóch dialektach
Istnieją stałe epitety : sowiooka Atena, gromowładny Zeus, różanopalca Eos, szybkonogi Achilles
Nieumiejętność budowania dramaturgii. Homer uprzedza o tym co będzie – jest to cecha wypowiedzi mówionej.
Homer rzuca czytelnika „ In media ras ” – w środek rzeczy
Iliada – ostatni 10 rok wojny, a dokładnie 50 dni
Odyseja – ostatnie 40 dni tułaczki Odysa
Retrospekcja – wracamy do tego, co było, to zasada kompozycyjna Odysei. Odyseusz poprzez opowieści u Feaków, retrospekcje, powraca do wszystkich przygód z 10 lat swojej tułaczki
Prospekcja – rzutowanie w przyszłość
Homer miał ogromny repertuar epizodów w swojej głowie. Bez pisma trudno było mu zachować to wszystko w porządku chronologicznym(ab owo- od jaja). Stąd stosowanie takich zabiegów.
Budowanie utworów z epizodów – w kulturze oralnej jest to jedyna droga do poprowadzenia dłuższej opowieści. Pamięć trzyma się „ od epizodu do epizodu”.
Np. blizna Odysa –Euryklea, niania Odysa, kiedy go myje zauważa charakterystyczną bliznę, po której dopiero poznaje Odysa. Wtedy też Homer w jej usta wkłada całą historię dotyczącą powstania tej blizny.
Opisy bitew- nie są one panoramiczne, z lotu ptaka. Autor mówi o pojedynkach – epizodach. Walczą dwaj bohaterowie, a dwie armie patrzą. Homer nie potrafi przedstawić jednocześnie opisu walki bohaterów i całej armii.
Symetria motywów – raz powiedziany motyw domaga się by była para, łatwiej wtedy zapamiętać.
Informacje ogóle o Iliadzie
Jest to epos bohaterski
Zbudowana z 24 ksiąg
W utworze został przedstawiony epizod z 10, ostatniego roku wojny trojańskiej – 50 dni tego roku – tzn roku 1184 p.n.e.
Narrator przyjmuje epicki dystans wobec wydarzeń, cechuje go obiektywizm, dokładność a nawet drobiazgowość (opis tarczy Achillesa)
Wojna trojańska to najpopularniejsza historia mitologiczna. Epos Homera przedstawia losy dramatycznego oblężenia miasta.
Tytuł utworu
Tytuł eposu – Iliada- pochodzi od drugiej nazwy Troi, czyli Ilion. Określenie to można by przetłumaczyć jako „opowieści o Ilionie”.
Nazwa ta odsyła do imienia założyciela grodu – Iliosa. To dziad Priama, obecnego władcy.
Umieszczenie w tytule eposu nazwy miasta – miejsca akcji, podkreśla rangę wydarzeń dziejących się pod jego murami.
Temat utworu
Tematem utworu wymienionym w inwokacji jest „ gniew Achillesa” , jego przyczyny oraz fatalne dla Greków i Trojan jego skutki.
Konflikt między Achillesem a Agamemnonem spowodował załamanie się ducha walki Achajów, gdyż Achilles największy bohater, odmówił wyjścia w pole.
Bohater prosił też swoją matkę Tetydę, aby sprawiła, że bogowie staną po stronie Trojan. W ten sposób chce się zemścić za odebranie mu branki wojennej przez wodza Achajów.
Gniew ogarnia także herosa po śmierci przyjaciela Patroklosa
Wtedy wraca na pole bitwy. Mszcząc się zabija w pojedynku Hektora, syna Priama i okrutnie profanuje jego zwłoki ( Hektor zabił Patroklosa). Czyn ten odbiera Trojanom resztki nadziei.
Gniew więc wpłynął na losy obu walczących armii.
Cechy eposu bohaterskiego
Przenikanie się dwóch płaszczyzn fabularnych : świata boskiego i świata ludzkiego
Narady bogów na Olimpie, narady wojowników na ziemi
Wprowadzenie efektu cudowności – bogowie ingerują w świat ludzki
Gatunek epicki
Fabuła
Akcja
Narrator – zachowuje on dystans epicki ( choć Homer operuje czasami ironią), jest wszechwiedzący
Tematem są dzieje bohaterów legendarnych bądź historycznych
Ich losy ukazane na tle ważnych wydarzeń
Momenty przełomowe
W Iliadzie jest to zabicie Hektora
W Odysei dotarcie Odysa do Feaków
Idealizacja
Bohaterami są zawsze herosi, postacie pochodzące od bogów, bądź arystokraci
Mają doprowadzone cechy ludzkie do perfekcji
Idealizacja przede wszystkim ludzi „ są niemal boscy” – wykreowani na istoty przerastające zwykłą ludzką miarę : doskonale walczą, są niezwykle sprawni fizycznie, urodziwi
Bogowie są natomiast w Iliadzie „ uczłowieczeni”, bardziej ludzcy, kłotliwi, zawistni, podstępni, perfidni, amoralni.
Cechy stylistyczne
Podniosły styl
Inwokacja –rozpoczyna się nią utwór –ujawnia się w niej narrator, występuje zwrot do muz
Dominacja mówienia nad działaniem
Sceny batalistyczne o podniosłym stylu
Styl realistyczny ujawniający się w drobiazgowości opisywanych przedmiotów (tarcza Achillesa)
Ukazywanie realiów życia zwykłego
Retardacja – zwalnianie akcji by podsycić ciekawość odbiorcy – rolę retardacyjną pełniły właśnie opisy różnych przedmiotów
Stałe epitety
Porównanie homeryckie – występuje między „ jak……….a tak” – służą pokazaniu psychiki bohaterów, oraz są odskocznią psychiczną od spraw wojny, gdyż zwykle materią porównań są obiekty z życia codziennego, otaczającego świata itp.
`Epos pisany heksametrem
Tekst dużych rozmiarów
Bohaterowie
Grecy ( Achaje, Achiwy)
Achilles (Pelid, Pelej) – największy bohater grecki, heros
Agamemnon( Atryda-syn Atreusa) – król Myken, brat Menelaosa, naczelny wódz wojsk greckich podczas wojny
Menelaos – król Sparty, mąż porwanej Heleny
Odyseusz ( Odysses, Itak, Ulisses )- król Itaki, najprzebieglejszy
Nestor – dostojny starzec, doświadczony doradca królewski
Patroklos – przyjaciel Achillesa, poległ z rąk Hektora
Ajas – zwany wielkim, drugi po Achillesie
Diomedes (Tydejda)– odważny wojownik, on 1 wierzy w zwycięstwo, zakrada się z Odysem do Troi po palladion
Helena – żona Menelaosa, porawna przez Parysa
Trojanie ( Dardanowie, Dardanie – od założyciela dynastii trojańskiej – Dardana)
Priam – Władca Troi, dostojny i mądry starzec, wzór ojcowskiej miłości
Hektor – najstarszy syn Priama, waleczny, mężny- jego śmierć symbolem przyszłej klęski Troi
Parys – syn Priama, porzucony w dzieciństwie i odnaleziony, porwał Helenę i uczynił ją swoją żoną
Andromacha – żona Hektora
Hekabe – żona Priama
Kasandra – córka Priama, uważana za obłąkaną wieszczkę, w rzeczywistości jej przepowiednie były prawdziwe
Bogowie
Zeus (Kronida)- popiera Trojan, lecz to on waży los Hektora i posyła go do Hadesu
Sprzyjający Grekom:
Hera
Atena ( Pallada, Pallas)
Posejdon ( Posejdaon)
Hermes (Hermejas)
Tetyda (Tetys ) matka Achillesa
Hefajstos
Sprzyjający Trojanom
Ares
Apollo - Feb
Afrodyta (Kipryda, Kiprys)
Latona ( matka Apolla i Artemidy)
Artemida ( Latona, Artemis)
Charakterystyka bohaterów
Achilles
Achilles to syn Tetydy i Peleusa. Jest niezwykle silny i odważny. Heros, półbóg. Pełen zapalczywości i gniewu, ale bywa też szlachetny i wielkoduszny. Jednak w początkowej części utworu, górę biorą nad nim gniew i urażona ambicja.
Nie dba o los rodaków, przyjaciół, prosi matkę o interwencję u Zeusa, by sprzyjał Trojanom. Zachowuje się jak egoistyczny młokos. Dopiero śmierć Patroklosa wstrząsnęła nim do głębi. Rozpacz przytłumiła gniew na Agamemnona i obudziła poczucie winy, że swą zapamiętałością doprowadził do śmierci przyjaciela.
Jednak szlachetniejsze uczucia nie zdominowały jeszcze jego duszy- ogarnia go przede wszystkim pragnienie zemsty. W sposób bezlitosny morduje Trojan nad brzegami Skamandra, ze wściekłym okrucieństwem profanuje zwłoki Hektora. Spokój i opanowanie odzyskał dopiero podczas pogrzebu przyjaciela.
Wielkość ukazał w scenie pojednania z Priamem. Objawiły się w jego sercu współczucie i poczucie więzi z drugim człowiekiem, cierpiącym i nieszczęśliwym. Zapomina, że to przeciwnik, nieprzyjaciel. Achilles wydaje ciało Priamowi gdyż król mówi do niego : że wszyscy zginiemy, a elementem życia człowieka jest cierpienie. W tym momencie Achilles zrozumiał, że cierpienie jest nieodłącznym elementem ludzkiego życia. Dopiero wtedy staje się przygotowany na to, że zginie pod Troją. Przebywa transformację moralną
Achilles jest postacią tragiczną. Nie może uciec przed swoim przeznaczeniem, doścignie go ono, jakkolwiek by nie postąpił. Unosząc się egoistycznym gniewem, doprowadził do śmierci przyjaciela, a zabijając Hektora, przyśpieszył swoją zgubę. Ma świadomość własnego tragicznego losu i kruchości istnienia każdego śmiertelnika ( Księga XXIV). Wie, że zginie pod Troją. Powiedziała mu to matka i umierający Hektor.
Hektor
Jest w pewnym sensie przeciwieństwem Achillesa. Równie odważny, nie myśli jednak o sławie i ambicji, ale przede wszystkim jest obrońcą ojczyzny. Ma bardzo silne poczucie odpowiedzialności i honoru, dlatego gani Parysa za ucieczkę z pola walki.
Także Hektor ma chwile słabości i błądzi, na przykład gdy nie posłuchał rad wróżbity i naraził wielu Trojan na śmierć. Wiedział też co to strach, uciekał przed Achillesem ale przełamał się i stanął do walki.
Także jest postacią tragiczną, gdyż wie, że jego śmierć przyspieszy upadek Troi i śmierć jego bliskich.
Z pokorą poddaje się wyrokom przeznaczenia. Szlachetniejszy od Achillesa, mniej pobudliwy, nie pała nienawiścią i żądzą zemsty, bo rozumie, że w walce jeden z nich musi zginąć, prosi tlyko o wydanie jego ciała rodzinie i obiecuje uczynić to samo.
Agamemnon
Jest naczelnym wodzem wojsk greckich. Próżny, zarozumiały, zapalczywy, żądny łupów, nierozważny, jako wódz popełnia wiele błędów.
Porwanie córki Chryzesa naraziło Greków na zemstę Apollina. Bezsensowny spór z Achillesem o Bryzeidę spowodował wycofanie się herosa z walki, fatalne w skutkach dla wielu Achajów. Wywołał też niepotrzebne wrzenie wśród żołnierzy, zadając im pytanie, czy chcą wracać do domu, czy walczyć dalej. Mogło to doprowadzić do buntu, który zażegnała dopiero interwencja Odyseusza.
W chwili klęski Agamemnon wpada w panikę, ale jest także bardzo dzielny, walczy odważnie, dając przykład żołnierzom. Umie też zdobyć się na hojność i wspaniałomyślność, na przykład gdy zrozumiał swój błąd, wysłał posłów do Achillesa, obiecując mu nie tylko Bryzeidę, ale wiele bogactw i córkę za żonę.
Jest chwiejny kieruje się emocjami, ale umie również być nieugięty, zachowując godność właściwą królom.
Diomedes
Jest młodym, odważnym i zdyscyplinowanym żołnierzem. Nie traci optymizmu, wierzy w zwycięstwo. On najbardziej opiera się projektowi Agamemnona, by wycofać się spod Troi, on także jest przeciwny proszeniu Achillesa o pomoc. W Księdze V atakuje nie tylko ludzi, ale i bogów. Jest prawie tak dzielny jak Achilles, ale w przeciwieństwie do półboga jest lojalny, zdyscyplinowany i bardziej zrównoważony.
Odyseusz
Król Itaki, mądry, rozważny, sprytny. Zawsze umie wybrnąć z trudnej sytuacji. Ratuje Agamemnona przed buntem w wojsku, ośmieszając demagoga Tersytesa. Dzięki fortelom pokonał Dolona, trojańskiego szpiega, zdobywając cenne informacje.
Gdy w Księdze XI Achajowie uciekają w popłochu przed Hektorem, dzielnie walczy wraz z Diomedesem, a potem sam, aż zostaje ranny. Łączy więc rozwagę z dzielnością. Jest wyraźnie ulubionym bohaterem Homera, który w Odysei uczynił go główną postacią.
Ajas
Przede wszystkim nieustępliwy, zawsze najdłużej walczy i stawia zacięty upór. Jest też doradcą króla, posłem do Achillesa. Mówi krótko, używa konkretnych argumentów. W boju potrafi stawić czoła samemu Hektorowi.
Priam
Król Troi. Jest najtragiczniejszą postacią epopei, z rezygnacją patrzy na zagładę królestwa i śmierć kolejnych synów w boju. Poddaje się woli przeznaczenia do tego stopnia, że nawet do Heleny odnosi się życzliwie, nie winiąc jej za tragedię Troi.
Upada dopiero pod brzemieniem śmierci Hektora, który był jego największą nadzieją. Postanawia iść samotnie do obozu wroga i błagać o wydanie zwłok syna. Budzi litość w zabójcy Hektora. Priam nie ma w sercu nienawiści, tylko ból. Pragnie spełnić swój obowiązek wobec bogów i syna. Wie, że nie ma nadziei zagłada musi się dopełnić.
Helena
Jest także ciekawą indywidualnością. Jako kobieta nie ma wiele do powiedzenia, więc biernie przygląda się wojnie wywołanej z jej powodu. Pełna smutku i melancholii, żyje wśród obcych jej ludzi, z poczuciem winy. Ma dwóch mężów. Jednego po jednej stronie murów Menelaosa, drugiego po drugiej Parysa. Tęskni za domem i rodziną. Dzięki postaci Heleny możemy zauważyć charakterystyczne widzenie piękna przez Greków. Mianowicie piękno fizyczne =pięknu wewnętrznemu, duchowemu. Dlatego też pięknej Heleny, nikt nie wini za spowodowanie wojny.
Moralność Homera w Iliadzie
Świat bogów jest amoralny. Bogowie oszukują, kłamią, kłócą się
Świat ludzi – podstawową cechą emocjonalną jest gniew.
Achilles obrażony na Agamemnona ( z powodu zabrania mu branki Bryzeidy), czuje się znieważony i odstępuje od walki. W trakcie potyczki ginie ukochany przyjaciel Achillesa –Patroklos. Jego śmierć mobilizuje Achillesa do walki. Zabija Hektora. Przytracza jego zwłoki, ciągnie ciało wokół Troi, zabrania schowania do namiotu ( z myślą, że zostanie ono jeszcze zjedzone przez jakieś zwierzęta)
Przykład Achillesa ilustruje, że obyczaje pod Troją są surowe i nieludzkie. Dominuje zatem prawo silniejszego (w przeciwieństwie do Odysei gdzie mamy dominację prawa skruszonego serca
Porównanie Iliady i Odysei
| Iliada | Odyseja | |
|---|---|---|
| Powstanie | ok. 800 p.n.e. | ok. 750 p.n.e. |
| Tonacja | Tragiczna -> wg. Arystotelesa bo wiadomo, że Achilles zginie | Znacznie obniżona, wybija się ton osobisty. Wiemy, że Odys wróci do Itaki |
| Achilles | Walczy. Najważniejsze jest dla niego zginąć młodo, zachowując przy tym nieśmiertelną sławę. To dla sławy walczy | W Hadesie Achilles mówi, że wolałby być nędznym parobkiem i długo żyć niż umrzeć sławnym. Życie jest ważne samo w sobie |
| Dominanta estetyczna | Tragizm | Fabularność |
| Bogowie | Wielka rola wszystkich bogów. Relatywizm moralny Prawo silniejszego |
Działa tylko Atena, raz Junona Są narady na Olimpie Bogowie zmieniają zamiary w myśl prawa skruszonego serca. Etap przemiany Odysa jest doceniony |
| Czas trwania akcji | 50 dni | 40 dni |
| Bohaterowie | Mężczyźni, gdyż jest to epos rycerski | Uwaga zwrócona na dużą rolę kobiet Boginki które zatrzymują Odysa, wierna Penelopa |
| Obyczajowość | Surowa, gdyż jest to wojna | Dużo łagodniejsza |
W obu przypadkach mamy pastwienie się nad ciałami wrogów lecz - w Iliadzie mamy zemstę prywatną - w Odysei Odys każe Melantiosa ale jest to nauka dla późniejszych pokoleń. Charakter rytualny, pedagogiczny |
||
| Stosunki społeczne | Rządzi król choć nie ma pełnej władzy - w Odysei pojawia się też wiec ludowy | |
| Porównania | 200 | 50 Czasem porównania homeryckie nadają w odysei niski ton „ Odys wierci się jak kiełbaska na rożnie” |
| Typ eposu | Rycerski | Przygodowy ( fantastyczny) Wątki baśniowe Czarodziejskie metamorfozy |
Streszczenie
Księga I .Zaraza. Gniew
Autor zwraca się do bóstwa z prośbą o natchnienie w opisywaniu gniewu Achillesa i jego skutków. Spór pomiędzy Agamemnonem i Achillesem zakończył się decyzją Achillesa o nieuczestniczeniu w dalszej walce.
Agamemnon upodobał sobie córkę kapłana Apollina, Chryzesa. Za ten czyn Apollo zesłał na greckich wojowników zarazę, która trwała 9 dni i dziesiątkowała armię, póki wódz nie zwrócił Chryzeidy ojcu. Achilles wytknął mu to i wtedy Agamemnon nakazał swoim heroldom odebranie Achillesowi jego branki Bryzeidy. Obrażony bohater poprosił swą matkę, boginię morską Tetydę, o wstawiennictwo u Zeusa aby ukarać króla. Grecy mieli przegrywać, dopóki między skłóconymi bohaterami nie zapanuje zgoda
Księga II. Sen. Próba.Katalog
Zeus zsyła Agamemnonowi sen, nakazujący mu uderzyć na Troję. Zostaje zwołana narada w celu wybadania nastrojów panujących w wojsku. Agamemnon wygłasza mowę, w której rzekomo opowiada się za przerwaniem oblężenia. Zauważa powszechną aprobatę, świadczącą o zniechęceniu żołnierzy wojną. Na zebraniu występuje żołnierski demagog Tersytes, nawołujący do powrotu. Poskramia go jednak mądry Odyseusz. Ponownie przemawiają Agamemnon i Nestor, przypominając wróżby rychłego upadku Troi. Następują przygotowania do boju.
Księga III. Przysięgi. Widok z muru. Pojedynek Aleksandra (Parysa) z Menelaosem
Agamemnon przygotowuje wojsko i wyrusza do walki bez Achillesa. Do boju ruszają również Trojanie pod wodzą Hektors. Bitwa zostaje jednak przerwana w celu stoczenia rozstrzygającego pojedynku między Menelaosem a Parysem –wszak to za ich sprawą rozpoczęła się ta wojna. Wynik starcia ma zadecydować o zwycięstwie jednej lub drugiej strony. Przed jego rozpoczęciem w obecności Priama odbywa się uroczystość zawarcia układu z udziałem Agamemnona. Na mocy porozumienia zwycięzca ma zabrać Helenę i łupy. W pojedynku zwycięża Menelaos, lecz w ostatniej chwili Parys zostaje uratowany przez Afrodytę, która otula go gęstą mgłą i niewidzialnego unosi z pola walki do Troi. Po zniknięciu Parysa Agamemnon jest pewien, że Menelaos jest zwycięzcą, i żąda dopełnienia warunków układu.
Księga IV. Złamanie przysiąg. Przegląd wojsk Agamemnona
Narrator przedstawia brak zgody wśród bogów. Hera i Atena nie chcą dopuścić do zakończenia wojny. Hera wymusza na Zeusie obietnicę, że Troję spotka zagłada, a Atena na polecenie Zeusa, namawia Pandara, łucznika trojańskiego, by strzelił z łuku do Menelaosa i w ten sposób zerwał zawarty wcześniej układ. Menelaos zostaje ranny i konflikt wybucha na nowo. Agamemnon dokonuje przeglądu wojska przed bitwą; życzliwie rozmawia z każdym z wodzów. Poznajemy także dokładniej pozstać Diomedesa jako niezwykle zdyscyplinowanego wojownika
Księga V. Przewagi Diomedesa
Szyszak i tarcza Diomedesa rozsiewają niezwykły blask. Wojownik pokonuje synów Daresa, z których jeden zginął, a drugi uciekł. Mino, że został ranny, kładzie trupem wielu Trojan, między innymi Pandara ( syn Laookona). Następnie rani Eneasza, a kiedy tego broni jego matka bogini Afrodyta, rani również ją. Atakuje również Apolla, lecz ten go upomina i powstrzymuje. Artemida i Leto opatrują rannego Eneasza, a Apollo zachęca Aresa, by pomógł Trojanom. Obrońcy grodu zdobywają przewagę pod wodzą Aresa. Grecy ostatecznie przegrywają starcie. Przedstawiony zostaje katalog poległych Achajów.
Księga VI. Pożegnanie Hektora z Andromachą
Po opuszczeniu pola walki przez bogów Achajowie uzyskują przewagę. Następuje wymiana zbroi pomiędzy Glaukosem i Diomedesem. Tymczasem w Troi także wiele się dzieje. Mieszkańcy składają dary Atenie, Hektor, czyni Parysowi wyrzuty za jego zachowanie. Hektor prosi swoją matkę Hekabe, by wybłagała u Ateny powstrzymanie Diomedesa. Następnie żegna się z żoną Andromachą oraz małym synem i wraz z Parysem ruszają na pole bitwy.
Księga VII. Pojedynek Hektora z Ajasem. Pogrzeb poległych
Pojawienie się Aleksandra ( Parysa ) i Hektora na polu bitwy wzmaga zapał Trojan. Hektor wyzywa na pojedynek jednego z Greków, by w ten sposób zakończyć krwawy dzień. Wyzwanie przyjmuje Ajas wielki, lecz pojedynek bohaterów zostaje nierozstrzygnięty.
Grecy odrzucają propozycję Trojan, by zakończyć wojnę po zwrocie skarbów zagrabionych wraz z Heleną, Orzyjmują jednak propozycję rozejmu. Odbywa się pogrzeb poległych walczących po obu stronach. Achajowie budują umocnienia ( mur i rów), aby chronić okręty. Wojska obu stron uczestniczą w ucztach przed wznowieniem walk.
Księga VIII. Przerwana bitwa
Zeus zakazuje bogom dalszego udziału w walce. Bitwa toczy się do południa i zostaje nierozstrzygnięta. Ojciec bogów waży na wadze przeznaczenia losy Achajów, zapowiada się zwycięstwo Trojan. Jednak nadal trwa zaciekła walka. Ostateczne zwycięstwo odnoszą obrońcy Troi, którzy z nastaniem nocy rozłożyli obóz pod murem chroniącym greckie okręty.
Księga IX. Poselstwo do Achillesa
Podczas narady w obozie greckim wodzowie szukają wyjścia z rozpaczliwej sytuacji. Nestor proponuje, by przebłagać Achillesa. Posyłają do niego Odyseusza, Fojniksa, Ajasa, jednak wszystkie argumenty zostają odrzucone. Opór Achillesa jednak słabnie: wprawdzie nie weźmie udziału w walce, póki Hektor nie zagrozi jego okrętom, ale nie straszy już wyjazdem.
Księga X. Pieśń o Dolonie
Diomedes i Odyseusz zostają wysłani na zwiady do obozu trojańskiego. Również trojanie odbywają naradę i wysyłają na zwiady Dolona. Jednak ich szpieg zostaje schwytany i zabity przez Greków po wydobyciu z niego informacji o nadejściu króla Traków, Rezusa, z pomocą dla Trojan. Odyseusz i Diomedes atakują zaskoczonych Traków, pokonują ich i uprowadzają wspaniałe rumaki Rezusa.
Księga XI. Przewagi Agamemnona
Początek trzeciej bitwy jest korzystny dla Greków. Narrator opiewa waleczne czyny Agamemnona. Do boju wkracza Hektor, budząc popłoch wśród Achajów. Powstrzymuje go Zeus. Grecy- Diomedes, Odyseusz, Ajas- stawiają dzielnie opór, nie mogą jednak powstrzymać Trojan. Achilles obserwuje przebieg bitwy, stojąc na rufie okrętu. Patroklos zostaje wysłany do Nestora po wieści, starzec prosi go, jako najlepszego przyjaciela Achillesa, by skłonił druha do wzięcia udziału w walce.
Księga XII. Walka o mur
Próba sforsowania muru na rydwanach nie udaje się. Dopiero rozbicie bramy głazem rzuconym przez Hektora umożliwia wkroczenie Trojan do obozu Achajów
Księga XIII. Bitwa przy okrętach
Achajowie, wspierani przez Posejdona przechodzą do natarcia. Ostrożny Pulidam usiłuje doradzać Hektorowi, jednak jego sugestie odrzucane są przez rwącego się do boju bohater .Narrator opisuje także waleczne czyny króla Krety, Idomeneusa.
Księga XIV. Oszukanie Zeusa
Wodzowie achajscy wobec grożącej im klęski zwołują naradę wojenną. Następuje interwencja Posejdona, który w przebraniu starca podnosi ich na duchu. Aby pomóc Achajom i odwrócić uwagę Zeusa od przebiegu bitwy, Hera uwodzi męża, a potem zsyła na niego sen. W tym czasie poproszony przez nią Posejdon mógłby pomóc Achajom wypchnąć Trojan poza rów i mur.
Księga XV. Powtórne odparcie od okrętów
Zeus, obudziwszy się, pojął, że go oszukano i wpadł w gniew. Rozkazał, by Posejdon przestał pomagać Grekom, a Apollo wsparł Trojan. Dzięki temu obrońcy grodu uzyskują przewagę i znowu znajdują się przy okrętach greckich. Patroklos biegnie z wieściami do Achillesa. Tymczasem Trojanie usiłują podpalić flotę wroga. Najsilniejszy opór stawia Ajas Wielki, skacząc z okrętu na okręt i odpierając ataki trojańskie. Hektor próbuje podpalić okręt Protesilaosa. Wysiłki Ajasa pragnącego temu zapobiec okazują się daremne.
Księga XVI. Pieśń o Patroklosie
Patroklos błaga, by Achilles pomógł rodakom lub przynajmniej jemu pozwolił walczyć. Bohater godzi się pożyczyć mu swoją zbroję, aby jej widokiem zmylić Trojan i przerazić ich. Bohater, zjawiwszy się na polu walki w zbroi Achillesa, podnosi Greków na duchu i wprowadza w błąd zaskoczonych nieprzyjaciół. Odnosi zwycięstwo nad Trojanami, odpędza ich od okrętów i gasi pożar. Upojony triumfem, wbrew zakazom Achillesa, ściga uciekających wrogów aż pod mury miasta i wdziera się na nie, jednak Apollo ogłusza go i strąca na dół. Wówczas Patroklos ginie pod ciosem Hektora.
Księga XVII. Przewagi Menelaosa
Toczy się zacięta walka o ciało poległego Patroklosa. Menelaos broni zwłok, lecz zostaje pokonany przez Hektora, który zabiera zbroję Achillesa. Na szczęście Ajas zapobiega dostaniu się ciała Patrokolosa w ręce wrogów. Hektor wycofuje się z walki, by założyć nową zbroję. Nad ciałem Patroklosa, mimo interwencji bogów, nadal trwa walka. W końcu Zeus zsyła grom, umożliwiający Menelaosowi i Merionesowi wyniesienie zwłok z pola bitwy i udanie się do obozu Greków. Dramatyczne wydarzenie kończy wysłanie Antylocha do Achillesa z wieścią o śmierci przyjaciela.
Księga XVIII. Sporządzenie zbroi Achillesa
Achilles wpada w rozpacz, której nie mogą ukoić nawet przybyłe z jego matką Nereidy. W boheterze narasta pragnienie zemsty, mimo iż zgodnie z przepowiednią niedługo po pokonaniu Hektora sam ma zginąć. Tetyda obiecuje, że przyniesie synowi nową zbroję wykutą przez Hefajstosa- wspaniałą , jakiej świat jeszcze nie widział. Achilles wydaje okrzyk który dociera aż do Troi. Budzi we wrogach grozę i powoduje wygasanie bitwy. Tymczasem Tetyda udaje się do Hefajstosa i prosi go o wykucie zbroi. Dzieło boga wzbudza zachwyt, szczególnie dokładnie opisuje narrator tarczę, na której wyrzeźbiono wspaniałe sceny pokojowego życia (przedstawiają one niebo, ziemię, okrę , żniwa, winobranie.)
Księga XIX. Wyrzeczenie się gniewu
Tetyda usiłuje skłonić syna do pojednania z Agamemnonem. Achilles zwołuje radę Achajów, na której godzi się z królem, przyjmując od niego dary oraz brankę Bryzeidę, będącą przyczyną ich sporu. Następnie bohater przyodziewa nową zbroję, którą przyniosła mu matka, wsiada na rydwan wojenny i powraca na pole walki. Po drodze rozmawia z końmi. Z których jeden, Ksantos, obdarzony ludzkim głosem, przypomina mu przepowiednię o rychłej śmierci.
Księga XX. Walka bogów
Zeus odwołuje swój rozkaz zabraniający bogom udziału w walce. Następują liczne starcia- najpierw pojedynek Achillesa z Eneaszem, którego przed śmiercią uratował Posejdon. Apollo próbuje powstrzymać Hektora przed walką z Achillesem. Achilles gromi Trojan- zabija między innymi brata Hektora – Polydorosa. Ostatecznie dochodzi także do starcia z Hektorem, jednak zostaje ono przerwane przez Apollina.
Księga XXI. Walka nad rzeką
Achilles rusza w pościg za Trojanami, rzucającymi się ze strachu przed nim w nurty rzeki Skamander. Ginie kolejny syn Priama, Likaon. Bóg opływającej Troję rzeki skafander postanawia utopić Achillesa. Interwencja bogów przynosi ratunek bohatera, bowiem do walki staje Hefajstos w postaci słupa ognia i pokonuje boga rzeki. Trojanie tymczasem uciekają przed Achillesem za mury miasta.
Księga XXII. Śmierć Hektora
Za chwilę ma rozegrać się rozstrzygający pojedynek między Hektorem a Achillesem. Syn Priama oczekuje na przeciwnika przy Skajskiej Bramie. Pojawienie się herosa wzbudza strach Hektora, który rzuca się do ucieczki. Przeciwnicy, ścigając się, trzykrotnie okrążają mury miasta. Tymczasem Zeus waży losy bohaterów. Los Hektora spada do Hadesu. Przed przeznaczeniem nie ma ucieczki, jednak bohaterowie stają do pojedynku, którego wynik dawno został przesądzony. Po krótkim starciu ugodzony w szyję Hektor ponosi śmierć.
Achilles przebija nogi zmarłego, przytracza ciało do rydwanu i wlecze je w pyle wokół miasta. Pohańbienie zwłok Hektora następuje na oczach jego matki, żony i ojca.
Księga XXIII. Igrzyska na cześć Patrokla
Po powrocie do obozu Achilles pastwi się dalej nad zwłokami Hektora, w końcu wciska je w pył koło namiotu i opłakuje poległego Patroklosa. Odbywa się stypa na jego cześć. Zgodnie ze zwyczajem Grecy rozpoczynają zbieranie drewna na stos. Odbywa się uroczystość pogrzebowa z ofiarami ze zwierząt i dwunastu młodzieńców trojańskich. Następnego dnia Achajowie zbierają kości zabitego i składają w złocistej urnie, aby połączyć je później z prochami Achillesa, a na koniec usypują bohaterowi niewielką mogiłę. Pamięć Patroklosa czczą także igrzyskami: uczestnicy rywalizują w ośmiu konkurencjach m.in. wyścigach rydwanów i biegach.
Księga XXIV. Wykupienie zwłok Hektora
Po zakończeniu igrzysk i bezsennej nocy Achilles, uwiązawszy ciało Hektora przy swoim rydwanie, wlecze je wokół mogiły Patroklosa, powtarza to przez wiele dni. Apollo głośno czyni wyrzuty bogom, że pozwalają na takie pohańbienie zwłok bohatera. Dwunastego dnia po śmierci Hektora Priam jedzie do obozu Greków, wioząc ze sobą bogaty okup. Wchodzi do namiotu Achillesa, całuje jego ręce i prosi, by zlitował się nas nim przez pamięć o swoim własnym ojcu i wydał ciało Hektora. Gniew Achillesa z wolna ustępuje, więc oddaje starcowi ciało jego syna, które każe obmyć kobietom i odziać w nowe szaty. Godzi się także na zawarcie rozejmu przeznaczonego na pogrzeb Hektora.
Trojanie wznoszą wielki stos, na który przez dziewięć dni zwożą drewno z lasu i palą w nim zwłoki syna Priama. Zebrane szczątki składają do złotej urny i grzebią w głębokim grobie.
W ramach ciekawostek, uzupełnienia – postacie, bohaterowie, sformułowania mitologiczne
Hory – uosobienie pór roku , boginie ( pieśń V, występują w roli boskich służebnic)
Hełm Hadesowi – niewidzialny lub czyniący niewidzialnym, jako bóg, który w podziemiu ukrywa zmarłych przed żyjącymi
Hermiona – córka Heleny
Homerowy śmiech –śmiech gromki, poza konwencjami moralnymi, estetycznymi – śmiech z kalek, mankamentów człowieka
Czasem i poczciwy Homer się zdrzemnie. – u Homera znajdowano niekonsekwencje fabularne – sformułowanie to oznacza, że narrator gubi się w gąszczu wątków.