Nowy Kodeks karny1 zawiera w rozdziale XXXVI przepisy określające "przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu". Przepisy te zastępują w zasadzie rozdział XXX dotychczasowego Kodeksu karnego2 oraz uregulowania zawarte w ustawie z 12.10.1994 r. o ochronie obrotu gospodarczego i zmianie niektórych przepisów prawa karnego3. W obu przypadkach przepisy dotychczasowe tracą moc, bowiem zgodnie z art. 2 i art. 3 przepisów wprowadzających Kodeks karny4, moc obowiązującą traci dotychczasowy Kodeks karny. Autor szczegółowo omawia wszystkie kategorie przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu. Ze względu na objętość artykułu został on podzielony na dwie części. Część drugą zaprezentujemy Państwu w styczniowym numerze Monitora.

I. Uwagi wstępne

W rozdziale XXXVI n.KK określonych zostało 11 przestępstw o charakterze gospodarczym (art. 296-309) wraz z ich typami kwalifikowanymi bądź uprzywilejowanymi oraz niektóre zasady odpowiedzialności karnej za te przestępstwa.

Zgodnie z nowymi uregulowaniami n.KK, karalne są:

• nadużycie zaufania (art. 296);

• przestępstwa kapitałowe (art. 297);

• oszustwa ubezpieczeniowe (art. 298);

• pranie pieniędzy ( art. 299);

• przestępstwa na szkodę wierzycieli (art.300-302);

• naruszenie zasad dokumentowania działalności gospodarczej (art. 303);

• lichwa (art. 304);

• udaremnienie lub utrudnienie przetargów publicznych (art. 305);

• usuwanie, podrabianie lub przerabianie oznaczeń na towarach lub urządzeniach (art. 306).

II. Nadużycie zaufania (art. 296 n.KK)

1. Przestępstwo określone w art. 296 n.KK zastępuje przestępstwo nadużycia zaufania określone dotychczas w art. 1 powołanej już ustawy o ochronie obrotu gospodarczego i zmianie niektórych przepisów prawa karnego. Nowe uregulowanie jest przy tym bliskie dotychczasowemu art. 206 d.KK oraz art. 300 i art. 482 KH.

Przepisy art. 296 n.KK określają w zasadzie cztery typy przestępnego nadużycia zaufania. Są to: typ podstawowy określony w § 1; dwa typy kwalifikowane określone w § 2 i 3 - ze względu na działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i ze względu na wyrządzenie szkody majątkowej wielkich rozmiarów - oraz nadużycie zaufania z winy nieumyślnej § 4.

2. Dobrem prawnym poddanym ochronie w przepisie art. 296 n.KK jest prawidłowe gospodarowanie i zajmowanie się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osób fizycznych, prawnych albo jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej. Ochronie poddane zostały przy tym wszystkie interesy majątkowe, a nie tylko związane z działalnością gospodarczą. Od strony przedmiotowej przepis art. 296 n.KK obejmuje bowiem wszelkie transakcje i działania dotyczące majątku, chociażby miały one charakter jednorazowy.

3. Podstawowym warunkiem odpowiedzialności za przestępstwa nadużycia zaufania jest zajmowanie się sprawami majątkowymi lub prowadzeniem działalności gospodarczej w imieniu innych, wymienionych w przepisie art. 296 n.KK osób. Odpowiedzialność może zatem dotyczyć wyłącznie osób, na których ciąży obowiązek wynikający z wyraźnego umocowania, z upoważnienia prawnego, decyzji właściwego organu lub umowy. Przez zajmowanie się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą należy przy tym rozumieć sytuacje, w których sprawca jest zobowiązany lub uprawniony do podejmowania określonych decyzji w tym zakresie, w szczególności może to być rozstrzyganie, współdziałanie lub wpływanie na rozstrzygnięcie w zakresie spraw majątkowych bądź działalności gospodarczej. Przestępstwa nadużycia zaufania mają zatem charakter indywidualny.

4. Nadużycie zaufania jest przestępstwem materialnym, gdyż karalność zachodzi dopiero wówczas, gdy sprawca spowodował swoim zachowaniem znaczną szkodę majątkową, czyli szkodę przekraczającą dwukrotną wysokość najniższego wynagrodzenia (art. 115 § 5 n.KK). Podkreślić jednak należy, że wskazane kryterium odnosi się jedynie do zachowań określonych w § 1 i § 2 art. 296 n.KK, bowiem przy przestępstwie kwalifikowanym z § 3 art. 296 n.KK rozmiar szkody został określony jako "szkoda wielkich rozmiarów", czyli przekraczająca trzykrotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia (art. I55 § 6 i 7 n.KK). Między szkodą majątkową, a zachowaniem sprawcy musi przy tym zachodzić skutek przyczynowy (wyrządzenie), czyli więź wyrażająca się spowodowaniem szkody przez działanie lub dopuszczenie do niej przez zaniechanie wbrew obowiązkowi jej zapobieżenia.

5. Odmiany nadużycia zaufania określone w § 1-3 art. 296 n.KK mają charakter przestępstw umyślnych. W tych wypadkach konieczne jest więc, by sprawca co najmniej godził się na to, że jego zachowanie narusza uprawnienia lub obowiązki oraz, że wyrządza przez to szkodę w cudzym mieniu, czyli w mieniu mocodawcy.

W § 4 art. 296 n.KK przewidziana została natomiast odpowiedzialność za nieumyślne nadużycie zaufania z tym, że odpowiedzialności z winy nieumyślnej odnosi się tylko do zachowań określonych w § 1 i § 3 art. 296 n.KK. Nieumyślność nie dotyczy więc - ze względów logicznych - nadużycia zaufania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Dla odpowiedzialności w tych wypadkach nie jest zatem konieczny zamiar wyrządzenia szkody, bowiem przestępstwo to może zostać popełnione z lekkomyślności lub niedbalstwa. Sprawca może zatem sądzić, że uniknie nadużycia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków albo nie przewiduje, że swoim postępowaniem powoduje przekroczenie uprawnień lub obowiązków.

6. Dla wszystkich typów nadużycia zaufania przewidziana została kara pozbawienia wolności, a jej wymiar zależnie od typu - może wynosić: od 3 miesięcy do 5 lat (§ 1), od 6 do 8 miesięcy (§ 2), od roku do lat 10 (§ 3) lub do 3 lat (§ 4). Dodatkowo też, w razie skazania za przestępstwo nadużycia zaufania powodujące szkodę wielkich rozmiarów (§ 3) może zostać wymierzona kara grzywny w wysokości do 2000 stawek dziennych (art. 309 n.KK).

7. W art. 296 § 5 n.KK przewidziana została jednak klauzula umożliwiająca uchylenie karalności wobec sprawcy, który popełniwszy przestępstwo nadużycia zaufania niezależnie od typu - przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie naprawił w całości wyrządzoną szkodę. Ustawodawca docenił zatem interes pokrzywdzonych, dla których najistotniejsze jest wyrównanie wyrządzonych im szkód. Dla skorzystania z dobrodziejstw tego przepisu ważne jest jednak, by wyrządzona szkoda została naprawiona przed wszczęciem postępowania karnego.

III. Przestępstwa kapitałowe (art. 279 n.KK)

1. Przestępstwo określone w art. 279 n.KK ma charakter oszustwa kapitałowego polegającego na wytwarzaniu obrazu niezgodnego z rzeczywistością. Zachowania karalne polegają w tym wypadku na przedkładaniu fałszywych lub stwierdzających nieprawdę dokumentów tub składaniu nierzetelnych informacji dotyczących okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania kredytu, pożyczki, gwarancji kredytowej, dotacji, subwencji czy zamówienia publicznego. Przedmiotem ochrony tych przepisów jest zatem zabezpieczenie prawidłowości i rzetelności w zakresie przyznawania i wykorzystywania kredytów, pożyczek bankowych, gwarancji kredytowych, dotacji, subwencji oraz zamówień publicznych.

2. Przepisy art. 297 n.KK statuują dwa typy przestępstw:

oszustwo kapitałowe z działania (§ 1);

oszustwo kapitałowe z zaniechania (§ 2).

W pierwszym wypadku karalność dotyczy osób przedkładających fałszywe lub nieprawdziwe dokumenty albo nierzetelne oświadczenia dotyczące okoliczności mają cydr istotne znaczenie dla uzyskania kredytu, pożyczki bankowej, lub innego wymienionego środka publicznego. Działania przestępstw określonych w omawianych przepisach mogą zatem przybierać następujące formy:

przedłożenia fałszywych dokumentów

np. złożenie wniosku kredytowego przez osobę legitymującą się sfałszowanym dokumentem tożsamości, czy przedstawienie sfałszowanych dokumentów stwierdzających zdolność kredytową;

przedłożenie dokumentów stwierdzających nieprawdę

np. złożenie dokumentów z nieprawdziwymi danymi dotyczącymi przedmiotu zabezpieczenia spłaty kredytu;

przedłożenie oświadczeń zawierających nieprawdę (wypowiedzi lub pisma wymagane przepisami do korzystania z danej instytucji).

Sprawcy wymienionych zachowań ponoszą odpowiedzialność, jeżeli zostanie im dowiedzione, że posługiwali się fałszywymi dokumentami, czy oświadczeniami w staraniach o wymienione instytucje nawet wówczas, gdy mieli zamiar rzetelnie się z nich rozliczyć.

W drugim wypadku przestępstwo zostaje popełnione poprzez nie powiadomienie, wbrew obowiązkowi, właściwego organu lub instytucji o powstaniu okoliczności mogących mięć wpływ na wstrzymanie albo ograniczenie udzielonych uprawnień. Zachowania penalizowane w art. 297 § 2 mają więc charakter naruszeń obowiązków wynikających z ustawy - obowiązek zawiadomienia organów ścigania o przestępstwie ściganym z urzędu, o którym instytucje państwowe lub samorządowe dowiedziały się w związku ze swoją działalnością.

3. Podmiotem przestępstw określonych w art. 297 § 1 n.KK może być każdy, natomiast w przypadku przestępstwa z art. 297 § 2 n.KK - ponieważ ma ono charakter indywidualny - odpowiedzialność może dotyczyć wyłącznie osób, na których spoczywa obowiązek powiadomienia właściwego organu o znanych im przeszkodach w udzielaniu kredytu, pożyczki, gwarancji kredytowej itd.

Generalnie zatem sprawcami przestępstw z art. 297 n.KK najczęściej będą:

osoby ubiegające się o kredyt lub inne uprawnienia, pełnomocnicy i inne osoby występujące w imieniu podmiotów gospodarczych, a także osoby nie ubiegające się o te uprawnienia lecz występujące w procedurach ich uzyskania (np. poręczyciele);

pracownicy banków, biur komorniczych, towarzystw ubezpieczeniowych, wydziałów ksiąg wieczystych, urzędnicy skarbowi, pracownicy firm doradczych i konsultingowych, pracownicy inspektoratów ZUS itd.

4. Przestępstwa z art. 279 n.KK mają charakter formalny, bowiem dla ich bytu ustawodawca nie wymaga skutku, ani też szkody materialnej. Przestępstwa te mogą jednak zostać popełnione wyłącznie z winy umyślnej.

Dla wszystkich zachowań karalnych z art. 297 n.KK przewidziano jednakowe zagrożenie karne w postaci kary pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Dodatkowo, gdy celem działania sprawcy przestępstwa z § 1 art. 297 n.KK jest osiągnięcie korzyści majątkowej, obok kary pozbawienia wolności może zostać wymierzona grzywna w wysokości do 2000 stawek dziennych.

5. Sprawcy przestępstw określonych w art. 297 n.KK mogą jednak uniknąć odpowiedzialności karnej. Sprawcy przestępstw kapitałowych oraz sprawcy zaniechania zawiadomienia o przeszkodach w udzieleniu kredytu lub innych uprawnień, stosownie do § 3 art. 297 n.KK nie ponoszą odpowiedzialności pod warunkiem zapobieżniu wykorzystaniu tego wsparcia albo zaspokojenia roszczeń pokrzywdzonych przed wszczęciem postępowania karnego.

IV Oszustwa ubezpieczeniowe (art. 298 n.KK)

1. Kolejny przepis rozdziału przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu penalizuje oszustwa ubezpieczeniowe. Przepis ten został także przyjęty z powoływanej już ustawy o ochronie obrotu gospodarczego (art. 4). Zgodnie z art. 298 n.KK, karalnym jest powodowanie zdarzeń będących podstawą do wypłaty odszkodowania, przy czym w grę może wchodzić każdy rodzaj ubezpieczenia niezależnie od ubezpieczyciela, charakteru formalnoprawnego oraz celu i przedmiotu ubezpieczenia.

Zadaniem tego przepisu jest ochrona instytucji ubezpieczeniowych przed działaniem prowadzącym do wyłudzenia odszkodowań, a tym samym zwiększenie poczucia bezpieczeństwa ubezpieczonych poprzez zapewnienie wypłacalności ubezpieczycieli.

2. Sprawcą przestępstwa z art. 298 n.KK może być każda osoba powodująca zdarzenia mogące być podstawą do wypłaty odszkodowania. Czynu zabronionego może więc dopuścić się zarówno osoba, która będąc stroną umowy ubezpieczenia powoduje zdarzenie dające jej podstawę do wypłaty odszkodowania, jak też osoba nie związana z umową ubezpieczenia, powodująca zdarzenia stanowiące podstawę wypłaty ubezpieczenia dla innego podmiotu.

3. Przestępstwo z art. 298 n.KK ma charakter materialny, a więc dla jego bytu konieczne jest powstanie skutku w postaci zaistnienia określonego zdarzenia. Nie muszą jednak zostać podjęte działania prowadzące bezpośrednio do uzyskania kwoty ubezpieczeniowej, ani też uzyskanie od ubezpieczyciela określonej kwoty odszkodowania. Dokonanie przestępstwa następuje bowiem już wówczas, gdy zdarzenie dające podstawę do odszkodowania zostało spowodowane.

4. Przestępstwa z art. 298 n.KK mogą zostać popełnione wyłącznie umyślnie i to w formie zamiaru bezpośredniego, a sprawca musi przy tym działać w określonym celu, tj. w celu uzyskania odszkodowania. Cel ten jest przy tym tożsamy z działaniem w "celu osiągnięcia korzyści majątkowej" - sprawca powoduje zdarzenie dające podstawę do wypłaty odszkodowania, czyli wyłudzenia od firmy ubezpieczeniowej określonej kwoty pieniędzy.

5. Przestępstwo oszustwa ubezpieczeniowego zostało zagrożone karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jednak w § 2 art. 298 n.KK przewidziana została klauzula uchylająca karalność wobec sprawcy oszustwa ubezpieczeniowego, który przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zapobiegł wypłacie odszkodowania. Wyłączenie odpowiedzialności może jednak mieć miejsce tylko wówczas, gdy sprawca swoim zachowaniem zapobiegł wypłacie odszkodowania, czyli spraw, że nie dojdzie do wypłaty kwoty ubezpieczeniowej. Określony w ten sposób czynny żal należy rozumieć podobnie jak w wypadku art. 297 § 3 n.KK. Dla jego zastosowania nie jest konieczne, by sprawca ujawnił swój czyn. Wystarczy bowiem, że zrezygnuje z pobrania odszkodowania. Na bezkarność nie może jednak liczyć sprawca, który uzyskał odszkodowanie, a następnie zaspokoił roszczenia pokrzywdzonego.

V Pranie pieniędzy (art. 299 n.KK)

1. W art. 299 n.KK penalizacji poddane zostały zachowania określone mianem "pranie pieniędzy". Przepisy art. 299 n.KK są zmodyfikowaną wersją dotychczasowego art. 5 ustawy o ochronie obrotu gospodarczego.

Przestępstwo prania pieniędzy polega najogólniej na wprowadzaniu pieniędzy pochodzących z działalności przestępczej (pieniędzy nielegalnych) do legalnego obrotu, a podstawowym celem tego wprowadzenia jest nadanie tym pieniądzom pozorów legalności i umożliwienie obrotu nimi w sposób nie wzbudzający podejrzeń. Celem prania pieniędzy jest więc legalizacja nielegalnych dochodów i umożliwienie wykorzystania korzyści ekonomicznych z działalności przestępczej.

2. Art. 299 n.KK określa w zasadzie 6 typów przestępstw prania pieniędzy. Są to:

typ podstawowy prania pieniędzy - § 1;

pomocnictwo w praniu pieniędzy - § 2;

naruszenie przepisów w zakresie ochrony systemu finansowego przed praniem pieniędzy - § 3 i § 4;

zorganizowane pranie pieniędzy - § 5;

pranie pieniędzy na wielką skalę - § 6.

3. Podstawowym przedmiotem ochrony przepisów art. 299 n.KK jest ochrona obrotu gospodarczego przed wprowadzaniem do tego obrotu środków (przedmiotów), które mogą pochodzić z przestępstwa. Dodatkowym dobrem chronionym przez te przepisy jest wymiar sprawiedliwości oraz dobra chronione innymi przepisami.

W pierwszym przypadku chodzi o zabezpieczenie możliwości ustalania pochodzenia mienia i ewentualnego orzekania jego przepadku. W drugim przypadku chodzi natomiast o ochronę dóbr zagrożonych przestępstwami podstawowymi, czyli tymi, które przenoszą nielegalne dochody. Podstawową ideą przepisu art. 299 n.KK jest zatem uniemożliwienie przestępcom czerpania korzyści ekonomicznych z działalności przestępczej.

4. Sprawcą przestępstwa prania pieniędzy, w typie podstawowym, może być każda osoba. Natomiast w przypadku przestępstw określonych w art. 299 § 2-4 n.KK ich sprawcami mogą być tylko wskazane osoby, czyli pracownicy banku, instytucji finansowych lub kredytowych, z tym, że w przypadku przestępstw określonych w § 3 i § 4 podmiot przestępstwa ulega dalszym ograniczeniom. Sprawcą tych przestępstw mogą być wyłącznie osoby odpowiedzialne za informowanie zarządu lub organu założycielskiego o niejasnych (podejrzanych) transakcjach albo osoby odpowiedzialne za wyznaczenie osoby uprawnionej do przyjmowania informacji o przeprowadzonych niejasnych operacjach finansowych.

5. Przedmiotem karalnych czynności, w przypadkach określonych w § 1, § 5 i § 6 art. 299 n.KK mogą być środki płatnicze, papiery wartościowe lub inne wartości dewizowe, prawa majątkowe albo mienie ruchome lub nieruchome pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem przestępstwa przez inne osoby. Dla realizacji prania pieniędzy wymienione środki muszą pochodzić z korzyści związanych z popełnieniem jakiegokolwiek przestępstwa, z tym, że ustawodawca wyliczył przykładowo typy przestępstw uznanych za najgroźniejsze. Jest to istotna zmiana w stosunku do przepisu dotychczasowego art. 5 ustawy o ochronie obrotu gospodarczego, który pozostawiał poza zasięgiem przedmiotu czynu prawa majątkowe oraz mienie ruchome i nieruchome.

W przypadku czynów określonych w art. 299 § 2 n.KK przedmiotem przestępstwa mogą być wyłącznie pieniądze i wartości dewizowe. W tych wypadkach przedmiot przestępstwa został zatem ograniczony do banknotów i monet, z tym, że dla odpowiedzialności konieczne jest przyjmowanie tych walorów wbrew przepisom, dokonywanie ich transferu lub konwersji albo przyjmowanie ich w okolicznościach wzbudzających uzasadnione podejrzenia o ich przestępczym pochodzeniu.

6. Zachowaniami karalnymi dla podstawowego typu przestępstwa prania pieniędzy są działania udaremniające stwierdzenie przestępnego pochodzenia, wykrycie lub orzeczenie przepadku przedmiotów wymienionych w tym przepisie. Przykładem takich działań jest przyjęcie, przekazanie lub wywiezienie za granicę, pomoc w udaremnieniu stwierdzenia ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia. Warto przy tym podkreślić, że dla realizacji przestępstwa nie jest wymagane, aby działanie sprawcy rzeczywiście udaremniło jedno ze zdarzeń zwrot "udaremnić" zakłada bowiem, że działanie to musi mieć istotne znaczenie dla postępowania w zakresie ustalenia pochodzenia przedmiotów, ich wykrycia lub orzeczenia przepadku.

Przepisy § 2, § 3 i § 4 art. 299 n.KK mają natomiast na celu prawno-karne zabezpieczenie respektowania innych przepisów zobowiązujących do współdziałania w ujawnianiu przejawów prania pieniędzy.

W przepisach tych ustawodawca przewidział odpowiedzialność karną za:

przyjmowanie w gotówce, wbrew przepisom, pieniędzy luh wartości dewizowych;

dokonywanie transferu lub konwersji pieniędzy albo wartości dewizowych;

przyjmowanie pieniędzy lub wartości dewizowych w okolicznościach wzbudzających uzasadnione podejrzenie o ich przestępnym pochodzeniu;

świadczenie usług mających ukryć przestępne pochodzenie tych wartości lub usług w zabezpieczeniu tych przedmiotów.

7. Stosownie do art. 299 § 2 n.KK, przyjęcie wbrew przepisom pieniędzy lub wartości dewizowych w gotówce jest przestępstwem wówczas, gdy źródłem pochodzenia tych pieniędzy lub wartości dewizowych były korzyści związane z popełnieniem przestępstwa przez inne osoby przy czym dla karalności ważne jest, by przyjmowanie dotyczyło obrotu gotówkowego. Przestępstwem jest też świadczenie usług w zatajeniu przestępnego pochodzenia brudnych pieniędzy albo w zabezpieczeniu ich przed zajęciem. Usługi te odnoszą się do wszelkiej działalności zmierzającej do ukrycia przestępnego pochodzenia pieniędzy lub wartości dewizowych oraz polegającej na udaremnieniu ich zajęcia. Mogą to zatem być zarówno usługi bezprawne (fałszowanie i niszczenie dokumentów, ukrywanie lub przechowywanie, pośredniczenie w transakcjach pozorujących legalność itp.), jak też usługi świadczone legalnie będące pretekstem dla prania pieniędzy (prowadzenie kantorów wymiany walut, usługi gastronomiczne, usługi hotelarskie, prowadzenie biur maklerskich, itp.).

8. Przestępstwa z § 3 i § 4 art. 299 n.KK mają charakter przestępstw urzędniczych. Przewiduje się w nich odpowiedzialność karną za naruszenie obowiązków ciążących, zgodnie z przepisami finansowymi, na pracownikach bankowych, instytucji finansowych lub kredytowych. Odpowiedzialność ta dotyczy osób zobowiązanych do informowania zarządu lub organu nadzoru finansowego o przeprowadzeniu operacji finansowych, wskazujących na pranie pieniędzy (§ 3), albo osób zobowiązanych do wyznaczenia osób uprawnionych do przyjmowania informacji o wątpliwych operacjach finansowych lub do udzielania tych informacji osobom uprawnionych.

9. Zachowania penalizowane w § 5 i § 6 art. 299 n.KK można określić jako "zorganizowane pranie pieniędzy" lub "przemysłowe pranie pieniędzy". Są to zatem wszystkie działania czynu sprawczego określone w § I lub § 2, ale podejmowane w porozumieniu z innymi osobami (§ 5) lub podejmowane dla osiągnięcia znacznej korzyści majątkowej (§ 6).

10. Wszystkie przestępstwa z art. 299 n.KK mają charakter umyślny i zostały zagrożone obligatoryjna karą pozbawienia wolności. Kara ta - zależnie od typu przestępstwa - może wynosić:

od 3 miesięcy do 5 lat przy typie podstawowym przestępstwa prania pieniędzy (§ 1) i przy pomocnictwie w praniu pieniędzy (§ 2);

do 3 lat przy przestępstwach urzędniczych, polegających na naruszeniu obowiązku w zakresie ochrony systemu finansowego przed praniem pieniędzy (§ 3 i § 4);

od 1 roku do 10 lat przy kwalifikowanych typach przestępstwa prania pieniędzy (§ 5 i § 6).

Dodatkowo, zgodnie z art. 309 n.KK, obok kary pozbawienia wolności może zostać orzeczona grzywna w wysokości do 2000 stawek dziennych.

W razie skazania za przestępstwa określone w § 1 lub w § 2 - stosownie do art. 299 § 7 - obligatoryjnie orzekany jest również przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio lub pośrednio z tych przestępstw, chociażby nie stanowiły one własności sprawcy. Przedmiotami takimi są w szczególności środki płatnicze, papiery wartościowe lub inne wartości dewizowe albo mienie ruchome lub nieruchome pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem przestępstwa, jak też wszelkie inne korzyści lub ekwiwalenty majątkowe uzyskane w zamian za te wartości. Obligatoryjność przepadku przedmiotów związanych z praniem pieniędzy stanowi zaostrzenie ogólnych przesłanek orzekania przepadku, jako środka karnego określonego w art. 44 § n.KK, a jednocześnie uzupełnia kryminalizację prania pieniędzy.

11. W art. 299 § 8 przewidziana została szczególna klauzula, przewidująca w niektórych przypadkach wyłączenie ukarania bądź nadzwyczajne złagodzenie kary. W przypadku przestępstw prania pieniędzy określonych w § 1-4 art. 299 n.KK dobrowolne ujawnienie informacji o osobach uczestniczących i okolicznościach popełnienia przestępstwa uwalnia od kary, ale tylko wówczas, gdy zapobiegło to popełnieniu innego przestępstwa. Jeżeli natomiast sprawca czynił starania zmierzające do ujawnienia tych informacji sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary.

Konstrukcja tego przepisu jest, ale tylko pozornie, zbliżona do instytucji czynnego żalu, określonych w art. 296 § 5 n.KK, art. 296 § 5 n.KK, art. 297 § 3 n.KK oraz art. 298 § 2 n.KK. Intencją tamtych przepisów było premiowanie sprawcy, który stara się zapobiec skutkom własnego przestępstwa jeszcze przed wszczęciem postępowania karnego, niekoniecznie przy tym ujawniając to przestępstwo. W przypadku art. 299 § 8 n.KK mamy jednak premiowanie sprawcy, który już popełnił przestępstwo ze wszystkimi jego skutkami i przeciwko któremu może toczyć się postępowanie karne. Powodem tej premii jest pomoc, jaką sprawca okaże w ujawnieniu wspólników, okoliczności przestępstwa oraz zapobieżeniu innym przestępstwom. Rozwiązanie takie przybiera zatem w części dotyczącej wyłączenia kary (człon pierwszy) postać zbliżoną do instytucji "świadka koronnego", a w części dotyczącej nadzwyczajnego złagodzenia kary (człon drugi) szczególną postać czynnego żalu.