TERPENY 2015-16
Młoda kobieta skarży się na bolesność i obrzmienie piersi, bóle głowy oraz zmienność nastroju, w okresie przedmiesiączkowym. Z czym mogą wiązać się wyżej wymienione objawy? Czy możesz polecić jakiś lek ziołowy aby złagodzić te dolegliwości? Uzasadnij.
Wymienione objawy mogą wiązać się z PMSem (Zespołem Napięcia Przedmiesiączkowego). W celu złagodzenia tych dolegliwości można polecić stosowanie owocu niepokalanka (Agni casti fructus) zawierającego rotundifuran oraz inne diterpeny i wykazującego działanie dopaminergiczne, agonistyczne do receptorów D2. Wiążą się również do receptorów estrogenowych alfa (ER-alfa) i beta (ER-beta). W konsekwencji powoduje to zmniejszenie wydzielania prolaktyny i zmniejszenie objawów.
Działania uboczne: nie stwierdzono.
Przeciwwskazania: kobiety w ciąży, laktacja.
Interakcje: leki hormonalne. (synergizm!)
Można również polecić stosowanie kłącza pluskawicy (Cimicifugae rhizoma), które poprzez związanie się z receptorami estrogenowymi powoduje selektywnie zmniejszenie wydzielania hormonu LH, bez spadku wydzielania FSH dzięki obecności w surowcu glikozydów triterpenowych (akteina, triterpen). Jest stosowane głównie w klimakterium, ale można zaproponować również w tym przypadku. Dzięki działaniu następuje zmniejszenie dokuczliwości symptomów.
Działania uboczne: nie stwierdzono.
Przeciwwskazania: kobiety w ciąży, laktacja, pacjenci z nowotworami estrogenozależnymi.
Interakcje: leki hormonalne.
Oba surowce należy stosować kilka miesięcy, żeby zaczęły działać.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
50-letnia kobieta skarży się na uderzenia gorąca, kłopoty z koncentracją, wzmożone potnie się i drażliwość, obniżenie nastroju. Czy kobieta powinna zwrócić się do lekarza? Czego zwiastunem mogą być wyżej wymienione objawy? Co zaproponujesz pacjentce aby zmniejszyć jej dolegliwości?
Kobieta zdecydowanie powinna zgłosić się do lekarza, objawy mogą być zwiastunem okresu przekwitania.
Można jej polecić stosowanie kłącza pluskawicy (Cimicifugae rhizoma), które poprzez związanie się z receptorami estrogenowymi powoduje selektywnie zmniejszenie wydzielania hormonu LH, bez spadku wydzielania FSH dzięki obecności w surowcu glikozydów triterpenowych (akteina, triterpen). Jest stosowane głównie w klimakterium, ale można zaproponować również w tym przypadku. Dzięki działaniu następuje zmniejszenie dokuczliwości symptomów.
Działania uboczne: nie stwierdzono.
Przeciwwskazania: kobiety w ciąży, laktacja.
Interakcje: leki hormonalne.
Surowiec należy stosować kilka miesięcy, żeby zaczął działać.
W celu zmniejszenia dokuczliwych objawów można polecić stosowanie owocu niepokalanka (Agni casti fructus) zawierającego rotundifuran oraz inne diterpeny i wykazującego działanie dopaminergiczne, agonistyczne do receptorów D2. Wiążą się również do receptorów estrogenowych alfa (ER-alfa) i beta (ER-beta). W konsekwencji powoduje to zmniejszenie wydzielania prolaktyny i zmniejszenie objawów.
Działania uboczne: nie stwierdzono.
Przeciwwskazania: kobiety w ciąży, laktacja.
Interakcje: leki hormonalne. (synergizm!)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Pacjentce z bakteryjną infekcją dróg moczowych zalecono, oprócz stosowania antybiotyku, zażywanie preparatów ziołowych o działaniu moczopędnym. Jakie surowce powinny wchodzić w skład leku ziołowego, który zaproponujesz chorej. Wyjaśnij krótko działanie i celowość takiego wspomagania terapii zasadniczej.
Preparaty o działaniu moczopędnym zwiększają ilość oraz częstość oddawania moczu przez pacjentkę poprzez zwiększenie diurezy. Umożliwia to wypłukiwanie bakterii z dróg moczowych, co pomaga w terapii.
W skład leku mogą wejść: korzeń cykorii podróżnika (Cichorii radix), mniszek (ziele, czyli Taraxaci herba), a także ziele drapacza (Cnici benedicti herba).
Surowce zwiększają nerkową eliminację wody, zawierają sole potasu oraz flawonoidy (o działaniu rozkurczającym na mięśnie gładkie dróg moczowych), drapacz zawiera również poliacetyleny o działaniu bakteriobójczym, co jest dodatkową zaletą.
Przeciwwskazania: W przypadku korzenia cykorii kamica żółciowa, we wszystkich choroby wrzodowe, a także choroby serca (bo powodują hipokalemię).
Działania uboczne: Zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
50-letni mężczyzna odczuwa ciągłe zmęczenie związane, zaburzeniami snu. Co zaleciłbyś takiemu pacjentowi i dlaczego? Wyjaśnij krótko celowość postępowania. Jakich informacji potrzebujesz by podjąć właściwe działanie (np. zasugerować wizytę u lekarza).
Pacjentowi można zalecić stosowanie korzenia kozłka (Valerianae radix) ze względu na zawartość związków czynnych (terpenów, związków wchodzących w skład olejku eterycznego oraz flawonoidów) o działaniu uspokajającym i ułatwiającym zaśnięcie. Dzięki stosowaniu kozłka możliwy będzie spokojniejszy sen, a także ułatwione zasypianie, zmniejszenie ilości pobudek w nocy, a w dodatku raczej nie wpływa on na zdolność do koncentracji w dzień.
Kozłek działa poprzez wpływ na przemiany GABA i zwiększenie ilości GABA w OUN, co przekłada się na działanie sedatywne. Ma również działanie rozkurczowe na przewód pokarmowy (flawonoidy), co dobrze działa na zaburzenia gastryczne pochodzenia nerwowego.
Przeciwwskazania: kierowcy, dzieci poniżej 3 roku życia.
Najlepsze efekty osiąga się po stosowaniu tydzień-dwa tygodnie.
Należy zapytać o możliwe powody tego stanu (np. stres w pracy i inne takie tam), nasilenie, a także długość występowania i tak czy siak wysłać do lekarza (imo).
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Jakie surowce zalecisz i jakich rad udzielisz pacjentowi, który w okresie przedświątecznym przyszedł do apteki w celu zakupienia preparatów ziołowych ułatwiających trawienie? Jakim działaniem powinny charakteryzować się zaproponowane surowce/preparaty roślinne aby były skuteczne ? Wyjaśnij pacjentowi jak ma stosować zakupione leki.
Można zalecić wszystkie surowce goryczkowe (piołun, goryczkę, mniszek, cykorię podróżnik, bobrek, i tak dalej do śmierci), ponieważ mają działanie pobudzające trawienie dzięki działaniu żółciopędnemu oraz zwiększeniu wydzielania śliny i soku żołądkowego (gorzki smak drażni zakończenia nerwowe języka, odruchowo organizm produkuje ślinę i sok żołądkowy). Powoduje to również zwiększenie łaknienia.
Działania niepożądane: zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
Przeciwwskazania: uczulenie na rośliny z rodziny Asteraceae, kamica żółciowa, choroby wrzodowe. W przypadku piołunu (zawiera neurotoksyczny tujon, działający na receptory GABA w OUN) nie dla kobiet w ciąży i karmiących.
Mama chłopca w wieku szkolnym prosi o preparat na wszy. Jaki surowiec do stosowania zewnętrznego zaproponujesz? Dlaczego?
Można zaproponować ziele piołunu (Absynthii herba), a konkretniej fenolowe wyciągi do stosowania zewnętrznego (smarowanie skóry) ze względu na zawartość tujonu o działaniu przeciwpasożytniczym.
Tujon wykazuje działanie neurotoksyczne w podaniu wewnętrznym, podanie powyżej 10mg/l jest zakazany w Europie (podejrzewam, że dla dorosłych, dawka dla dziecka byłaby odpowiednio niższa).
Można również zaproponować wyciągi alkoholowe lub octowe z wrotyczu, też do stosowania zewnętrznego.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Rodzice nastoletniej dziewczyny proszą o preparat poprawiający apetyt. Córka z niechęcią spożywa posiłki, twierdząc że nie jest głodna. Co zaproponujesz zmartwionym rodzicom? Preparaty na bazie jakich surowców mogą podawać dziewczynie? Podaj ewentualne działania niepożądane i przeciwwskazania. Czy opisany przypadek powinien wzbudzić dodatkowo Twoją czujność? Dlaczego?
Można zalecić wszystkie surowce goryczkowe (piołun, goryczkę, mniszek, cykorię podróżnik, bobrek, i tak dalej do śmierci), ponieważ mają działanie pobudzające trawienie dzięki działaniu żółciopędnemu oraz zwiększeniu wydzielania śliny i soku żołądkowego (gorzki smak drażni zakończenia nerwowe języka, odruchowo organizm produkuje ślinę i sok żołądkowy). Powoduje to również zwiększenie łaknienia.
Działania niepożądane: zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
Przeciwwskazania: uczulenie na rośliny z rodziny Asteraceae, kamica żółciowa, choroby wrzodowe. W przypadku piołunu (zawiera neurotoksyczny tujon, działający na receptory GABA w OUN) nie dla kobiet w ciąży i karmiących.
Opisany przypadek powinien wzbudzić czujność każdego człowieka z odrobiną oleju w głowie i kilkoma komórkami serca, więc oczywista odpowiedź brzmi tak, bo dziewczyna może popadać w anoreksję.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
27-letni mężczyzna przychodzi do apteki i skarży się na łzawienie, swędzenie i pieczenie oczu. Czy te objawy powinny go zaniepokoić? Wyjaśnij w jaki sposób można mu pomóc zalecając leki na bazie ziół. Czy warto mu zwrócić uwagę na coś jeszcze? (styl życia)
Możliwe, że wymienione objawy są spowodowane zapaleniem spojówek bądź powiek, należy polecić preparaty z zielem świetlika (Euphrasii herba) o działaniu ściągającym, przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym, przeciwalergicznym (hamuje uwalnianie histaminy) oraz uszczelniającym naczynia krwionośne.
Preparaty te będą w postaci kropli do oczu, wobec czego należy zapytać o to, czy pacjent nosi soczewki kontaktowe (jeśli tak, nie może ich włożyć bodajże do pół godziny po zakropieniu, żeby nic im się nie stało).
Świetlik zawiera irydoidy (aukubina, katalpol, katalpozyd) oraz garbniki.
Jeśli pacjent pracuje dużo przy komputerze, męczą mu się oczy, można zaproponować krople nawilżające.
Incydentalnie krople ze świetlikiem to jedyne krople w aptece (poza tymi z solą fizjologiczną), które można dostać bez recepty. Przypadek czy skomplikowane intrygi katedry farmakognozji? :D
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
65-letni mężczyzna skarży się na bóle stawów. Złe doświadczenia z lekami syntetycznymi sprawiły, że postanowił spróbować ziołowego środka. Co mu zalecisz ? Na co musisz zwrócić jego uwagę i o co zapytasz zanim zaproponujesz mu odpowiedni surowiec?
Można polecić korzeń hakorośli (Harcophyti radix) o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, zawierający harpagozyd i harpagid, bardziej wyciągi wodne niż alkoholowe. O działaniu przeciwzapalnym stanowi zmniejszenie powstawania związków prozapalnych odpowiedzialnych za odczuwanie bólu (czyli np. leukozwiązków). Umożliwi to zmniejszenie stosowania NLPZ przy osiągnięciu efektu terapeutycznego.
Działania uboczne: wymioty, nudności
Przeciwwskazania: choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, kamica żółciowa.
Można również zalecić surowce o działaniu moczopędnym, aby zwiększyć wydalanie szkodliwych metabolitów, które mogą gromadzić się w stawach, powodując ból. Tutaj należy wymienić ziele drapacza, ziele mniszka (ze względu na zawartość flawonoidów).
OLEJKI ETERYCZNE - zagadnienia 2015-16
Jakie surowce olejkowe (bądź czyste olejki eteryczne) zaproponujesz pacjentowi skarżącemu się na stan zapalny (ostry lub przewlekły) górnych dróg oddechowych i oskrzeli przebiegający z utrudnionym odkrztuszaniem? Wyjaśnij mechanizm działania, podaj działania uboczne, przeciwwskazania oraz formę stosowania (postać leku, stos. wew./zew.)
Można zastosować olejki eteryczne, które wydalają się przez płuca, podrażniając oskrzela, w formie odruchu wydziela się wtedy śluz i powoduje to lepsze odkrztuszanie. Inny mechanizm działania: olejki drażnią błony śluzowe żołądka i powodują zwiększenie wydzielania śluzu.
Ziele tymianku, syrop tymiankowy (przeciwwskazania: dzieci poniżej 2 roku życia). Tymol z tymianku jest odpowiedzialny za działanie antyseptyczne, tymianek ma też właściwości wykrztuśne.
Owoc anyżu w postaci naparów (przeciwwskazania: nadwrażliwość na anetol).
Owoc kopru włoskiego (przeciwwskazania: nadwrażliwość na anetol, pierwsze miesiące ciąży)
Korzeń biedrzeńca.
Liść eukaliptusa (zwiększa produkcję mikrosomalnych enzymów wątrobowych, może powodować interakcje + przeciwwskazania: dzieci, stany zapalne jelit, żołądka, dwunastnicy)
Pączki sosny: napary i syropy wewnętrznie, inhalacje i maści zewnętrznie. Olejek sosnowy (działania uboczne: zapalenie dróg oddechowych, skurcz oskrzeli + przeciwwskazania: stany astmatyczne)
Rozmaryn, nacieranie klatki piersiowej (można u dzieci).
Olejki eteryczne można też stosować w formie plasterków.
Z surowców przeciwzapalnych: koszyczek rumianku (przeciwwskazanie: uczulenie na surowce z rodziny Asterceae).
Jakie surowce olejkowe (bądź czyste olejki eteryczne) zaproponujesz pacjentowi skarżącemu się na stan zapalny błony śluzowej jamy ustnej i/lub gardła, katar (do płukania jamy ustnej i gardła oraz do inhalacji) .Wyjaśnij działanie surowców podaj działania uboczne, przeciwwskazania.
Tutaj będzie inaczej, bo nie mamy kaszlu.
Napary z liścia szałwii (działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybiczne) do płukania jamy ustnej. Przeciwwskazania: ciąża. Działania uboczne: nudności, wymioty, otępienie.
Ziele majeranku, miejscowo do nosa i w postaci płukanek do jamy ustnej. Nie należy go stosować długotrwale ze względu na zawartość arbutyny i hydrochinonu (kancerogenny + zaburzenia w pigmentacji skóry). Można również stosować maść majerankową, ale nie u małych dzieci.
Olejki i wyciągi: rumianek (alfa-bisabolol, matrycyna, en-in-dicykloeter), tymianek, olejek cynamonowy, goździkowy, miętowy (bo mentol).
Związki: tymol, eugenol, mentol, cytrol, geraniol (mają dominujące działanie przeciwbakteryjne i antyseptyczne).
Zaproponuj kurację ziołową osobie nadpobudliwej lub żyjącej w stanie dużego napięcia nerwowego, mającej trudności z zasypianiem oraz zaburzenia snu.
Surowce: korzeń kozłka, liść melisy, korzeń arcydzięgla, kwiat lawendy, szyszki chmielu.
Melisa doustnie w formie naparów, lawenda doustnie w formie naparów (działania uboczne: podrażnienie nerek i pęcherzyków płucnych), acydzięgiel (angelicyna) w formie samego surowca, wyciągu płynnego, nalewki, olejku (działania uboczne: zawiera furanokumaryny, więc zwiększa wrażliwość na promienie UV, może powodować stany zapalne), chmiel w postaci naparów.
Surowce zmniejszają pobudliwość OUN.
Ewentualnie olejek miętowy (delikatnie uspokaja).
Półsyntetyczne pochodne: walerianian mentolu (mentowal :D) o działaniu przyspieszającym zasypianie i przeciwwymiotnym.
Jakie olejki eteryczne (ew. wyciągi z surowców olejkowych) zaproponujesz starszemu pacjentowi cierpiącemu na dolegliwości reumatyczne (gośćcowe), nerwobóle i zapalenia korzonków nerwowych?· Wyjaśnij mechanizm działania, podaj formę stosowania.
Korzeń arcydzięgla (olejek działa drażniąco + przeciwbólowo na skórę), pączek sosny, eukaliptus, rozmaryn, tatarak – ich olejki eteryczne drażnią skórę (stosowane zewnętrznie), rozszerzają naczynia krwionośne, zwiększają kapilarny przepływ krwi, powoduję przekrwienie tkanek i skóry, rozgrzewają. Zwiększają eliminację z miejsca stanu zapalnego składników zapalnych (np. cytokin).
Są stosowane w podłożach maściowych.
Mentol działa chłodząco, poraża zakończenia nerwowe, działa delikatnie przeciwbólowo.
Pomocnico w reumatyzmie: surowce zwiększające diurezę.
Dziecko (6-letnie) źle znosi podróż autobusem. Zaproponuj preparaty na bazie ziołowej działające przeciwwymiotnie i jednocześnie niedziałające otępiająco na OUN. Czy można je także zastosować w okresie ciąży?
Kłącze imbiru ze względu na zawartość gingeroli i szogaoli. Przeciwwskazania: ciąża (więc nie, w ciąży nie), wymioty, kamica żółciowa.
Walerianian mentolu (validol, tabletki do ssania, swoją drogą polecam, bardzo skuteczne, tylko trzymać w lodówce) + same liście mięty (na mdłości).
Wskaż surowce zawierające olejki eteryczne, które można zastosować w schorzeniach układu
moczowo-płciowego, jako moczopędne oraz dezynfekujące.
Wyjaśnij mechanizm działania, dz. uboczne, ew. p. wskazania,
Czy można zalecić te surowce w ostrych stanach zapalnych w obrębie dróg moczowych?
Olejki eteryczne działają poprzez drażnienie kanalików nerkowych, zwiększenie filtrację w kłębkach nerkowych, zmniejszają resorpcję zwrotną, obniżają napięcie mięśni gładkich w drogach moczowych. W rezultacie polepsza się przepływ krwi przez nerki i diureza (+ mają dodatkowe działanie antyseptyczne).
Surowce: lubczyk (działanie uboczne: fotokumaryny uwrażliwiają na promienie UV + przeciwwskazania: ostre stany zapalne miąższu nerek/upośledzenie czynności nerek, obrzęki spowodowane niewydolnością serca lub nerek), jałowiec (działania uboczne: podrażnienie błony śluzowej przewodu pokarmowego, uszkodzenie nerek + przeciwwskazania: ciąża, stany zapalne nerek), wyżlina (nie drażni miąższu nerek!), która ma działanie spazmolitycznie (zwiększa diurezę w ten sposób, działanie pomocnicze).
Można również pomocniczo stosować rumianek (działanie przeciwzapalne).
Stosować surowce w postaci naparów i wyciągów, nie olejków, bo są zbyt stężone.
Pacjentka cierpi na częste stany spastyczne przewodu pokarmowego objawiające się wzdęciami lub kolkami.
Wyjaśnij, jakim działaniem powinny charakteryzować się zaproponowane surowce/preparaty roślinne, podaj działania uboczne, przeciwwskazania.
Surowce powinny charakteryzować się działaniem rozkurczającym na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego (co daje nam efekt wiatropędny).
Surowce: owoc anyżu, kopru, kwiat lawendy, liść mięty, korzeń arcydzięgla, koszyczek rumianku, ziele krwawnika, ziele majeranku.
Przeciwwskazania: kamica żółciowa (tylko po konsultacji z lekarzem).
Kminek, kolendra, melisa (przyspieszają opróżnianie żołądka z gazów).
Jakie surowce (olejki) zaproponujesz osobie cierpiącej na zaburzenia trawienne: niestrawność, uczucie pełności, nudności, brak łaknienia?. Wyjaśnij mechanizm działania oraz działania uboczne i przeciwwskazania.
Surowce o gorzkim smaku, powodujące wzrost wydzielania soku żołądkowego, czyli: korzeń arcydzięgla, kłącze tataraku, liść melisy, owoc kminku, owoc kolendry, liść mięty, liść rozmarynu, owoc kopru włoskiego.
Działania uboczne: zaburzenia żołądkowo-jelitowe
Przeciwwskazania: dzieci do 2 roku życia, kamica żółciowa (dla mięty)
+ ewentualnie surowce o działaniu spazmolitycznym, ułatwiające trawienie, działające wiatropędnie
+ surowce o działaniu żółciopędnym
Zaproponuj kurację ziołową pacjentowi uskarżającemu się na bóle wątroby spowodowane zjedzeniem ciężkostrawnych potraw. Wyjaśnij mechanizm działania oraz działania uboczne i przeciwwskazania.
Surowce olejkowe działają żółciotwórczo, drażniąc komórki wątroby i zwiększając wydzielanie żółci, a także żółciopędnie ze względu na działanie spazmolityczne na drogi żółciowe, powodując zwiększony przepływ żółci.
Borneol, kamfen, alfa- i beta-pinen.
Surowce: kłącze kurkumy (przeciwwskazania: niedrożność dróg żółciowych), owoc jałowca (przeciwwskazania: ciąża, zapalenie nerek), ziele krwawnika.
Stosowanie: przed jedzeniem, żeby wytworzyć soki żołądkowe (zapobiegawczo)
Pacjent cierpiący na chorobę wrzodową żołądka prosi w aptece o herbatę ziołową działającą łagodząco na stany zapalne w żołądku. Wyjaśnij mechanizm działania oraz działania uboczne i przeciwwskazania.
Herbatka z rumianka (działanie przeciwzapalne, spazmolityczne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne, zmniejszenie uwalniania histaminy) oraz z krwawnika (zmniejszenie uwalniania histaminy, bo azuleny i dzięki temu działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne).
Przeciwwskazania: choroba wrzodowa (a przynajmniej stosować bardzo ostrożnie), uczulenie na rodzinę Asterceae.
Które z surowców olejkowych zaproponujesz pacjentom zgłaszającym się do apteki ze zmianami na skórze, np. wypryski, trudno gojące się otarcia skóry, niezbyt rozległe oparzenia – np. słoneczne?
Surowce: rumianek (śluzy), lawenda, wyżlina, eukaliptus (przeciwwskazania: dzieci), krwawnik, szałwia, tymianek (tymol, mentol)
Działanie: przeciwzapalne, antyseptyczne, łagodzące, diuretyczne, przeciwwirusowy (kwas rozmarynowy, melisa).
W postaci naparów, wyciągów, kosmetyków (żele, maści).
ALKALOIDY (zagadnienia - 2015-16)
Pacjentowi z ostrym zapaleniem oskrzeli i suchym kaszlem z małą ilością gęstej wydzieliny lekarz zalecił: Ipecacuanhae tinctura. Uzasadnij dlaczego zaproponowano ten lek, jaki jest mechanizm działania. Na co zwrócisz uwagę pacjentowi. Wymień inne surowce o działaniu wykrztuśnym.
Lek ten jest zapisywany osobom z zapaleniami oskrzeli, suchym kaszlem i małą ilością odkrztuszanej wydzieliny, ponieważ poprzez drażnienie błony śluzowej żołądka powoduje odruchowe zwiększenie odruchu wykrztuśnego, czyli ułatwia odkrztuszanie (emetyna, cefalina). Działanie wiąże się również ze zwiększeniem wydzielania śluzu i zmniejszeniem jego lepkości (łatwiejsze odkrztuszanie).
Działania niepożądane (czyli na co zwrócić uwagę): może mieć działanie wymiotne u osób szczególnie wrażliwych, może powodować alergie (niekiedy z objawami astmy), skurcze jelit, biegunki, w tym krwawe, śpiączkę.
Przeciwwskazania:
Inne surowce: Thymi herba, Marubi herba + można łączyć z surowcami śluzowatymi (ale one nas już nie obowiązują na sprawdzianie).
Jakie alkaloidy mogą stanowić składniki preparatów, które lekarz może zlecić pacjentowi z zaburzeniami rytmu serca. Proszę wymienić grupę alkaloidów, surowce w których występują i jakie jest ich działanie.
Grupa alkaloidów: pochodne chinoliny (chinidyna).
Surowce: kora chinowa.
Surowce powodują stabilizację błon komórkowych, wydłużenie czasu trwania potencjału czynnościowego poprzez blokadę otwartych kanałów sodowych, przez co wypływ sodu z komórki trwa dłużej, zmniejsza to automatyzm serca przy jednoczesnym zahamowaniu przewodnictwa, serce kurczy się wolniej i słabiej, ma to działanie przeciwarytmiczne.
Delikatne działanie przeciwarytmiczne ma ziele dymnicy (ale to z pochodnych izochinoliny).
Pacjent cierpi na zaburzenia trawienia, bolesne skurcze jelit, dróg żółciowych, Jakie surowce/związki/zespoły związków mogą stanowić składniki preparatów, zalecanych w celu łagodzenia tych dolegliwości (grupa alkaloidów, surowce w których występują, działanie) Jakie są przeciwwskazania do ich stosowania.
Grupa alkaloidów: pochodne izochinoliny.
Surowce: ziele glistnika (chelidonina), ziele dymnicy, liść bodo (boldyna).
Działanie: żółciopędne (poprzez rozkurcz mięśni gładkich, co ułatwia przepływ) i żółciotwórcze (poprzez drażnienie komórek wątroby?).
Działania uboczne: przy stosowaniu glistnika może dojść do odwracalnego wzrostu stężenia enzymów wątrobowych (transaminazy, bilirubiny) i ostrego zatrucia wątroby, więc należy monitorować funkcje wątroby w trakcie stosowania.
Przeciwwskazania: niedrożność dróg żółciowych, ciężkie schorzenia wątroby
Dymnica ma działanie amfocholaretyczne (w zależności od potrzeb organizmu zmniejsza lub zwiększa przepływ żółci), bardziej kontroluje przepływ żółci niż drażni wątrobę + ma działanie antybakteryjne (więc do stanów zapalnych w drogach żółciowych).
Pokrzyk działa silnie spazmolitycznie (skopolamina, atropina).
Pacjent choruje na cukrzycę, prosi o zioła/preparat roślinny wspomagający leczenie. Jaki wywiad przeprowadzisz jakie preparaty zaproponujesz, na co zwrócisz uwagę pacjentowi.
Można zaproponować ziele rutawicy o działaniu hipoglikemizującym (galegina + chrom), słabo przeciwcukrzycowym. Nie należy go stosować z innymi hipoglikemizującymi lekami/preparatami (o to należy spytać), w wywiadzie zwrócić uwagę na to, jak rozwinięta jest cukrzyca i jakie leki pacjent stosuje.
Pacjent prosi o preparat wspomagający odchudzanie. Jakie surowce z grupy alkaloidów mogą stanowić ich składnik. Uzasadnij działanie surowców/związków.
Surowce, w skład których wchodzi kofeina, ponieważ stymuluje ona metabolizm, działa lipolitycznie i glikogenolitycznie, pobudza, zmniejsza uczucie głodu.
Surowce: guarana, mate (tutaj mamy kofeinę w połączeniu z kwasami kawoilochinowymi), zielona herbata.
Pacjent z bólem stawów, któremu zalecono niesterydowe leki przeciwzapalne, prosi o zaproponowanie, jako terapii wspomagającej, preparatu roślinnego. Jakie surowce/związki/zespoły związków mogą stanowić składniki preparatów, zalecanych w celu łagodzenia tych dolegliwości (grupa alkaloidów, surowce w których występują, działanie). O co zapytasz w wywiadzie, na co zwrócisz uwagę.
Grupa alkaloidów: pochodne fenyloalkiloaminy.
Surowce: owoc pieprzowca.
Działanie: owoc pieprzowca ze względu na obecność kapsaicyny, która drażni zakończenia nerwowców czuciowych skóry oraz otaczające tkanki, rozszerzając naczynia kapilarne, i powoduje miejscowe przekrwienie, lepszy przepływ krwi, szybsze usuwanie związków toksycznych. W efekcie następuje złagodzenie stanów zapalnych i zmniejszenie odczuwania bólu oraz zmniejszenie występowania obrzęków.
Przeciwwskazania: nie stosować przy uszkodzonej skórze i uczuleniach.
Działania uboczne: mogą wystąpić odczyny uczuleniowe.
Lub pędy psianki słodkogórz.
Grupa alkaloidów: alkaloidy steroidowe (typu spirosolanu - solasodyna)
Surowce: pędy psianki słodkogórz
Działanie: ??
Jakie surowce bądź wyciągi lub wyodrębnione związki/zespoły związków zaproponujesz w przypadku zmęczenia fizycznego bądź psychicznego. Uzasadnij, podaj przeciwwskazania i działania uboczne.
Surowce zawierające kofeinę (liść mate, nasienie kawy, guarana, zarodek kola) o działaniu pobudzającym dzięki nieselektywnym blokowaniu receptorów adenozynowych A1 i A2 w OUN. Kofeina pobudza ośrodki autonomiczne podwzgórza, rdzenia przedłużonego i korę mózgu, a także ośrodek oddechowy i naczynioruchowy. Ponadto następuje nieznaczne rozszerzenie naczyń krwionośnych (poprzez działanie na mięśnie gładkie naczyń) za wyjątkiem naczyń mózgowych, które zwęża. W efekcie następuje poprawa koncentracji i procesów myślowych, zniesienie uczucia senności i zmęczenia.
Przeciwwskazania: wrzody żołądka i dwunastnicy
Działania uboczne: bezsenność, nadmierne pobudzenie psychomotoryczne
Interakcje: psychoanaleptyki, napoje zawierające kofeinę (wzmożenie działania)
Uzasadnij zastosowanie alkaloidów tropanowych w okulistyce (lekarz). Podaj przykłady związków, surowców. Jakie inne działania i zastosowania mają alkaloidy tropanowe, podaj działania uboczne, przeciwwskazania.
W okulistyce znaczenie mają liść pokrzyku (apoatropina, skopolamina, hioscyjamina, belladonina) oraz liść bielunia (skopolamina, hioscyjamina, apoatropina). (Jeśli chodzi o sam związek – atropina).
Alkaloidy tropanowe działają, porażając układ parasympatyczny, w związku z czym następuje między innymi rozszerzenie źrenicy oka, które jest wykorzystywane w okulistyce przy badaniu dna oka (atropina podawana w kroplach).
Skopolamina jest stosowana przy uczuleniu na atropinę (a także w chorobach lokomocyjnych tak btw).
Działania uboczne: suchość w jamie ustnej, zaburzenia akomodacji, częstoskurcz, zaburzenia oddawania moczu, ewentualnie halucynacje i drgawki przy dużych dawkach (czyli: typowe dla blokerów receptorów muskarynowych)
Przeciwwskazania: gruczolak prostaty z zastojem moczu, jaska, ostry obrzęk płuc, arytmia częstoskurczowa, mechaniczne zwężenie przewodu pokarmowego, okrężnica olbrzymia