Baseball

Baseball – sportowa gra zespołowa szczególnie popularna w Ameryce Północnej, Południowej i we wschodniej Azji.

Zasady gry w baseball

Boisko

Boisko do gry w baseball

Boisko do baseballu tzw. baseball diamond jest wycinkiem koła o kącie rozwarcia 90°. Kształt boiska przedstawiany jest na diagramie obok. Boisko podzielone jest na dwa wyraźnie kontrastujące z sobą obszary. Wewnętrzny zwany infield składa się z kwadratu, na którego czterech rogach położone są bazy. Ta cześć boiska zwykle utworzona jest z utwardzonego piasku, zazwyczaj w czerwono-rdzawym kolorze. Długość boku tego kwadratu, a zarazem odległość pomiędzy poszczególnymi bazami, wynosi 30 jardów czyli 27,43 metra. Wierzchołek kwadratu będący zarazem wierzchołkiem kąta prostego, którego ramiona stanowią boczne granice boiska tzw. foul lines stanowi czwartą bazę, tzw. bazę domową home plate. Na wierzchołku leżącym po prawej stronie bazy domowej znajduje się pierwsza baza first base, na przeciwległym druga baza – second base, a po lewej trzecia baza – third base. Same bazy są rodzajem twardych poduszek o długości boku ok. 30 cm (jedna stopa). Za bazą domową, już poza kwadratem, znajduje się stanowisko łapacza - catcher tzw. catcher box, zawodnika drużyny fielding team, czyli zawodnika łapiącego piłki rzucane przez pitchera. W pobliżu środka kwadratu, w odległości 20 jardów (18,39 m) od bazy domowej znajduje się środek wydzielonego koła o średnicy 6 jardów (5,49 m) będące stanowiskiem pitchera, czyli zawodnika drużyny fielding team rzucającego piłki. Okrąg zwykle tworzy niewielki wzgórek, na którego szczycie stoi zawodnik. Infield dopełnia cześć koła ze środkiem w miejscu stanowiska pitchera i o promieniu 30 jardów. Podobnie jak bazowy kwadrat, ta część boiska wysypana jest piaskiem lub drobnym żwirem. Druga część boiska, tzw. pole zewnętrzne outfield, jest trawiastym obszarem będącym wycinkiem koła o średnicy 290 do 400 stóp (88,4 do 121,9 metra). Zewnętrzną i boczne granice pola zewnętrznego wytycza parkan.

Piłka baseballowa

Kij baseballowy

Zasady ogólne

W baseball grają dwie drużyny z których każda na przemian spełnia rolę strony atakującej (team at bat), której zadaniem jest zdobycie punktów, i przeszkadzającej w tym drużyny broniącej się (fielding team). Zawodnik z drużyny atakującej najpierw odbija kijem piłkę rzuconą przez miotacza, po czym rzuca kij i biegnie do najbliższej bazy, aby ją zaliczyć. Jeśli mu się uda to biegnie do kolejnej itd., aż skończy bieg. W tym czasie zawodnik z drużyny przeciwnej (tzw. łapacz) próbuje złapać piłkę odbitą przez biegnącego gracza. Kiedy tego dokona, zawodnik biegnący musi zatrzymać się w najbliższej bazie. Wygrywa drużyna, która po 9 rundach będzie miała więcej punktów. Zawodnik drużyny atakującej zdobywa punkt kiedy zaliczy wszystkie 4 bazy (1 bazę, 2 bazę, 3 bazę i 4 bazę zwaną domem).

Drużyna uderzająca (team at bat)

Ze strony drużyny uderzającej w każdym momencie gry uczestniczy przynajmniej jeden lecz nie więcej niż czterech zawodników. Na początku pojedynczej rozgrywki inningu, w grze uczestniczy tylko jeden zawodnik, a wraz z rozwojem gry i zdobywaniem kolejnych baz liczba ich wzrasta. Zawodnik uderzający kijem - batter, staje z prawej lub lewej strony bazy domowej (w zależności czy jest prawo- czy leworęczny) i stara się kijem bejsbolowym, uderzyć w piłkę rzucaną przez pitchera (miotacza) przeciwnej drużyny, zanim zdoła złapać ją catcher (łapacz). Jeśli uda mu się to, pozostawiając kij stara się dobiec do pierwszej bazy, a jeśli to jest możliwe biegnie do kolejnych, zanim piłka zostanie złapana przez zawodników drużyny przeciwnej i odrzucona do zawodnika strzegącego bazy. Zawodnik zdobywa bazę jeśli zdoła dotknąć jej jakąkolwiek częścią ciała zanim dotknie (tag out) go zawodnik drużyny przeciwnej strzegący tej bazy, któremu zostanie podana wcześniej piłka. Jeżeli zawodnik uderzający nie zdoła zdobyć bazy, zostaje zbity i wycofuje się z gry. Zawodnik zostaje zbity także wtedy, gdy wykona trzy nieudane próby (strike-out) uderzenia piłki. Próba uderzenia piłki uznawana jest za nieudaną, gdy zawodnik wykona pełny zamach kijem nie trafiając w piłkę, a ona sama zostaje złapana przez catchera. Zbicie następuje także wtedy, gdy po jej odbiciu piłka zostaje wyłapana z powietrza - air ball (złapana zanim spadnie na murawę, w przeciwnym razie jest to ground ball). Trzecim przypadkiem zbicia jest sytuacja gdy batter trzykrotnie zignoruje (nie wykona próby jej odbicia) prawidłowo rzuconą piłkę. Jeżeli pitcher czterokrotnie popełni błąd rzucając piłkę w nieodpowiedni sposób, a zanim batter wykona trzy błędy w uderzeniu, ten ostatni zdobywa bazę za darmo, dostaje tzw. walk. Jeżeli pierwsza baza jest zajęta, zawodnik na niej stojący przesuwa się o jedną bazę dalej, uwalniając ją dla nadchodzącego. Jeżeli zajęte są kolejne bazy, wszyscy zawodnicy je zajmujący przesuwają się o jedna bazę. W tej sytuacji zawodnik na trzeciej bazie osiąga w ten sposób bazę domową, zdobywając punkt dla swej drużyny.

Zdobycie punktu następuje wtedy, gdy jeden zawodnik zdobędzie po kolei cztery bazy, włączając w to home plate. Zawodnik ma prawo walczyć o zdobycie następnej bazy wtedy, gdy zawodnik z jego drużyny będący w danym momencie batterem zdoła uderzyć piłkę i sam biegnie w kierunku pierwszej bazy. Zawodnik zdobywający kolejne bazy może być zbity w trakcie zdobywania kolejnych baz, podobnie jak i zdobywający pierwszą bazę, jednak tenże zawsze musi być zbity pierwszy,(można zbić zawodników na bazach od 2 do 3 wcześniej jednakże piłka powinna znależć się na pierwszej bazie przed zawodnikiem drużyny atakującej) a dopiero po nim zawodnicy na kolejnych bazach. Pilnujący pierwszej bazy po zbiciu zawodnika atakującego ją może odrzucić piłkę do pilnującego następną atakowaną bazę. Jeżeli tamten po złapaniu piłki dotknie swej bazy lub atakującego ją zanim ten bazę osiągnie, zbija także i jego. W tej sytuacji ma się do czynienia z podwójną grą tzw. double play. Teoretycznie może mieć miejsce gra potrójna triple play, kiedy w podobny sposób zostają zbici trzej zawodnicy drużyny at bat. Taka sytuacja zdarza się jednak niezwykle rzadko. Jeżeli zawodnik uderzający uderzy piłkę w taki sposób, że nie złapana opuści ona obszar boiska (spadnie za parkanem, kończącym boisko), uzyskuje on tzw. home run. Wtedy to, jako że piłka jest poza grą i nie może być zbity, przebiega (zwykle powolnym truchtem) boisko zaliczając wszystkie po kolei bazy zdobywając punkt dla swojej drużyny. Jeżeli którakolwiek z baz jest zajęta przez innych zawodników, także i ci zaliczają pozostałe bazy dobiegając do bazy domowej, także zdobywając punkty dla swej drużyny. Przy home run drużyna atakująca może zdobyć aż cztery punkty pod warunkiem, że wszystkie trzy bazy są zajęte – bases loaded, taki home run jest zwany grand slam. Home run podobnie jak double play są najbardziej emocjonującymi momentami gry.

Gdy zawodnik uderzający zostanie zbity lub zdobędzie bazę, do gry wkracza kolejny zawodnik tej samej drużyny. Kolejka tzw. line up zawodników jest ustalona przed meczem i żaden zawodnik nie może wrócić do gry jako uderzający, dopóki wszyscy jego koledzy z drużyny nie wykonają swego zadania na tej pozycji.

Drużyna w polu (fielding team)

Rozstawienie graczy na boisku

Fielding Team tworzą pitcher, catcher, czterech infielderów, z których trzech strzeże bazy jako first baseman, second baseman, third baseman i short stopper. Short stopper zwykle zajmuje pozycję w okolicy drugiej bazy wspomagając drugiego bazowego. Drużynę dopełniają trzej outfielders grający na polu zewnętrznym. Wszyscy zawodnicy występują jako uderzający (batters), gdy ich drużyna gra jako uderzająca (Team at bat). Przepisy niektórych lig zwalniają z obowiązku uderzania pitchera, zamiast jego w grze bierze udział designated hitter.

Pierwszy bazowy, który tradycyjnie jest najlepszym batterem zespołu, zajmuje pozycje bardzo blisko pierwszej bazy, stale dotykając ją nogą i będąc gotowym do przyjęcia piłki po odbiciu battera przeciwnej drużyny. Drugi bazowy i trzeci bazowy zwykle operują w okolicach swych baz. Short stopper zwykle stoi w okolicy drugiej bazy znajdującej się za plecami pitchera swej drużyny. Jest to bardzo ważna pozycja, gdyż najczęściej piłka uderzona przez battera przeciwnej drużyny przelatuje tym torem, a wyłapanie jej tak blisko pola gry zapewnia zbicie zawodnika lub nawet dwóch zawodników (double play) przeciwnej drużyny. Trzech outfieldersów rozmieszczonych jest na murawie pola zewnętrznego i zadaniem ich jest wyłapanie długich odbić, jeśli to tylko możliwe z powietrza (po wykonaniu tego zawodnik który uderzył tę piłkę zostaje automatycznie zbity), oraz odrzucanie piłki w kierunku short stoppera, który przekazuje ją do kolejnych bazowych zgodnie z aktualnymi potrzebami gry. Jeżeli przed uderzeniem zawodnika drużyny atakującej są na bazach koledzy z tego samego zespołu i po odbiciu drużyna broniąca zbije z powietrza wtedy zawodnicy na bazach muszą wrócić na swoje pierwotne bazy, w przeciwnym razie zostają zbici na tej bazie gdzie wcześniej przed odbiciem się znajdowali. Jak będzie taka sytuacja: zawodnik drużyny atakującej jest na 1 bazie i uderza jego kolega z drużyny i ten co zajmował pierwszą bazę się nie ruszy a batter znajdzie się na 1 bazie a piłka będzie złapana po odbiciu od ziemi i rzucona na następną bazę wykonuje podwójne zbicie (double-play).

Rzucanie (pitching)

Fazy rzutu piłką

Rzucanie piłki, a w związku z tym i rola pitchera, jest nie do przecenienia. Wysoka klasa pitchera często decyduje o zwycięstwie drużyny i odwrotnie, błędy przez niego popełniane zwykle kończą się zdobyciem punktów przez drużynę przeciwną.

Pitcher jest zawodnikiem wyspecjalizowanym w swym zadaniu i zwykle nie występuje w kolejce batterów (chyba że nakazują tego ligowe przepisy) w czasie gdy drużyna gra jako team at bat.

Pitcher zajmuje pozycję w centralnym punkcie bazowego kwadratu w odległości 60 stóp od catchera, do którego kierowane są jego rzuty. Każdy z pitcherów ma swoją własną technikę rzutu, lecz można wyróżnić w nich pewne zasadnicze wspólne cechy. W pierwszym momencie pitcher trzyma piłkę w dłoni za plecami. Przebierając palcami stara się uchwycić piłkę tak, by najskuteczniej ją uwolnić w końcowej fazie rzutu. Następnie lekko przysiadając na jednej nodze wykonuje półobrót, jednocześnie wykonując wypad ciałem z jednoczesnym potężnym wymachem ręki, w której trzyma piłkę. W końcowej fazie zamachu uwalnia piłkę, która szybuje w kierunku catchera. Wyrzut kończy się przysiadem, w którym hamowana jest energia bezwładności ciała. Pitcher po wykonaniu rzutu szybko podnosi się by być gotowym na ewentualne wyłapanie piłki odbitej przez battera przeciwnej drużyny, gdy ta znajdzie się w jego zasięgu. Taka sytuacja nie jest częsta, lecz zwykle prowadzi do zbicia zawodnika lub w sprzyjających okolicznościach double, a nawet triple play.

To co na pierwszy rzut oka może się wydać łatwym, w istocie jest nie tylko wymagającym fizycznie, lecz i technicznie zadaniem. Piłka rzucona przez pitcherów profesjonalnych, grających w głównych ligach, osiąga prędkość do 150 kilometrów na godzinę. Piłka musi być rzucona precyzyjnie, gdyż aby zostać zaliczona jako prawidłowa (prowadząca do zbicia - strike out zawodnika at bat), musi nadlecieć do łapiącego ją catchera odpowiednim torem. Dodatkowo pitcher nadaje piłce rotację by odpowiednio zmodyfikować tor oraz by w chwili kontaktu z kijem w czasie uderzenia możliwie jak najbardziej utrudnić batterowi dalekie, płaskie odbicie, które zagwarantuje mu dostatecznie dużo czasu na zdobycie bazy lub nawet da mu home run. Wprawni pitcherzy posiadają wiele technik rzutów. Najczęściej stosowana jest fastball, kiedy to piłka wyrzucona jest z możliwie jak największą prędkością i podąża po torze prostoliniowym w kierunku catchera.

Innymi typami rzutów są curveball, slider, changeup, forkball i knuckleball.

Rzucanie piłki jest także wyzwaniem fizycznym. W ciągu przeciętnego meczu następuje od 120 do 170 rzutów. Z tego względu tylko w rzadkich przypadkach ten sam pitcher gra przez całą grę. Zwykle w ciągu meczu zmieniany jest przez rezerwowego, tzw. relief pitcher. Rezerwowi znajdują się w wydzielonym miejscu, które jest zwykle prostokątnym obszarem ogrodzonym wysokim parkanem i leżącym na skraju boiska, zwanym bullpen (dosłownie "zagroda dla byków") . W momencie konieczności wymiany relief pitcher zostaje wywołany (współcześnie za pomocą radiotelefonu lub telefonu komórkowego) i po krótkiej rozgrzewce dokonywanej na skraju boiska wchodzi do gry. Jako że w profesjonalnych ligach drużyny prowadzą bardzo intensywne rozgrywki (nawet do sześciu meczów tygodniowo), po kilku meczach pitcher zwykle musi się udać na kilkudniowy odpoczynek w celu odzyskania sił.

Interesującym aspektem gry pitchera, a dla osób niezorientowanych nawet komicznym, jest sposób komunikowania się pomiędzy pitcherem a catcherem. Komunikacja taka jest konieczna w celu ustalenia rodzaju rzutu. Pitcher wysyła sygnały do swego partnera za pomocą umówionego wcześniej systemu gestów zwykle dotykając w odpowiedni sposób daszka czapki, uszu, nosa lub innych części ciała. Kod musi być często modyfikowany, nawet kilka razy w czasie jednego meczu, by nie został rozszyfrowany przez drużynę przeciwną.

Łapanie piłki (catching)

łapacz (catcher)

Catcher jest zawodnikiem najbliżej współpracującym z pitcherem, tworząc z nim zespół zwany battery. Zajmuje on pozycje bezpośrednie za bazą domową (home plate). Zadaniem catchera jest skuteczne złapanie piłki adresowanej do niego. Niekiedy catcher także musi ją odrzucić do jednego z bazowych, jeżeli wymaga tego aktualna sytuacja (np. zawodnik drużyny przeciwnej próbuje w tym czasie zdobyć następną bazę). Zadanie catchera wymaga sprawności fizycznej. W ciągu każdego meczu musi on kucając spędzić w niewygodnej pozycji wiele czasu. Dodatkowo pewne złapanie piłki nadlatującej z prędkością 130-150 kilometrów na godzinę wymaga dużej wprawy i zręczności. W większości lig catcher jest także częścią kolejki (line up) uderzających, gdy jego drużyna gra jako uderzająca (at bat). Także zawodnicy grający w polu infielders i outfielders muszą być bardzo sprawni w wyłapywaniu piłek w różnych sytuacjach.

Uderzanie piłki

Batter w pełnym zamachu

Uderzenie piłki zwykle następuje po szerokim zamachu kijem. Przy skutecznym uderzeniu piłka (zwykle na ułamek sekundy zanim wyląduje ona w rękawicy catchera) wylatuje w przestrzeń. Jeżeli przekroczy boczne linie (foul lines) zwana jest foul ball i zwykle jest ignorowana, aczkolwiek gdy złapana z powietrza (air ball) przez catchera lub innego zawodnika, jest uznawana jako out. Zwykle jednak te piłki lądują na trybunach. Najbardziej oczekiwanym uderzeniem jest takie, które kończy się wysokim i dalekim (poza krańcowy parkan) lotem. W takiej sytuacji mamy do czynienia z home run. Podobnie uderzona piłka, lecz z mniejszą siłą, ląduje w polu gry, lub co gorsza dla zawodnika uderzającego, zostaje wyłapana z powietrza i powoduje jego wyautowanie. Bardziej pożądanym jest płaskie, szybkie uderzenie (line drive), w wyniku którego piłka, jeśli tylko przedrze się przez zaporę zawodników grających w polu wewnętrznym, kozłując lub lecąc płaskim lotem zagłębia się w pole zewnętrzne (outfield). Taka trudna do złapania piłka zwykle daje uderzającemu wystarczająco dużo czasu na zdobycie jednej lub nawet dwóch baz.

Zdobywanie baz

Baza zdobyta ślizgiem (wyraźnie widać, iż zdobywający jest już w kontakcie z bazą, podczas gdy strzegący jej nie złapał jeszcze piłki)

Celem gry jest zdobywanie baz. Podstawowym sposobem jest prawidłowe odbicie piłki przez zawodnika uderzającego (batter), które zwykle daje mu wystarczająco dużo czasu na dobiegniecie do bazy, a innym zawodnikom z bazy do bazy. Nie jest to jedyny sposób. Po pierwsze, jeśli pitcher popełni cztery błędy, to znaczy piłka rzucona przez niego nadleci do catchera nieodpowiednim torem, a batter nie wykona zamachu, dostaje on tzw. walk, czyli bazę za darmo. Podobnie się dzieje, gdy błędnie rzucona piłka uderzy battera. Taka sytuacja często kończy się groźną kontuzją, lecz jeśli tak nie jest, batter dostaje bazę za darmo.

Innym sposobem zdobycia bazy jest jej "ukradzenie" - stealing base. Ukraść bazę może zawodnik zajmujący pierwszą, drugą lub trzecią bazę i ma przed sobą wolna bazę, to znaczy nie zajętą przez innego zawodnika własnej drużyny. Normalnie zawodnik zajmujący bazę stoi bardzo blisko niej, by uniknąć ewentualnego zbicia. Zawodnik zamierzający ukraść bazę zwykle odsuwa się od niej na kilka kroków w kierunku następnej bazy. Zwykle jest to zauważone przez drużynę przeciwną, lecz często ignorowane. Niektórzy pitcherowie podejmują jednak próbę zbicia takiego zawodnika, niespodziewanie rzucając piłkę zamiast do catchera do bazowego strzegącego danej bazy. Jeśli zawodnik usiłujący ukraść bazę nie powróci na swoją zanim bazowy złapie piłkę, zostaje zbity. Zważywszy na fakt, że kradnącymi bazy są to zawodnicy zwinni, na ogół udaje im się manewr powrotu na bazę. Podanie piłki przez pitcherów do bazowego najczęściej traktowane jest jako próba zniechęcenia kradnącego, niż nadzieja na jego zbicie, gdyż jest to manewr dość ryzykowny.

Zawodnik stojący na którejś z baz może ruszyć w kierunku następnej w dowolnym momencie - także zaraz po uderzeniu przez battera. Kiedy jednak batter uderzy fly ball (piłka wysoko w powietrze), to kradnący powinien się wstrzymać. Jeśli bowiem któryś z zawodników broniących wyłapie piłkę przed jej kontaktem z ziemią, to batter zostaje wyautowany, a wszyscy atakujący w polu muszą wrócić do bazy, którą zajmowali przed uderzeniem. Dopiero po "zameldowaniu" się na swojej bazie mogą spróbować pobiec do następnej.

Inningi i punktacja

Podstawową jednostką meczu baseballowego jest inning. Każdy inning składa się z dwóch okresów półinningów, zwanych top of inning i bottom of inning. W każdym z okresów drużyny grają na przemian jako uderzająca (team at bat) i w polu (fielding team). Pomiędzy każdym inningiem, jak i pomiędzy półinningami, następuje krótka przerwa na przegrupowanie drużyn.

Standardowy mecz baseballowy składa się z dziewięciu inningów i trwa przeciętnie około dwóch godzin. Zgodnie z zasadami mecz nie może zakończyć się remisem. Jeśli drużyny w końcu dziewiątego inningu posiadają tę samą liczbę punktów, dodawane są kolejne inningi. Gra jest kontynuowana do czasu zdobycia rozstrzygającego punktu. Teoretycznie więc mecz baseballowy może trwać w nieskończoność. Praktycznie jednak prędzej czy później któraś z drużyn zdobywa punkt. Najdłuższym, a jednocześnie jedynym remisowym zanotowanym w historii meczem baseballowym był rozegrany w 1920 roku pomiędzy Brooklyn Robins (dzis. Los Angeles Dodgers) a Boston Braves. Mecz przerwano po 26 inningach z powodu zapadających ciemności. Mecz zakończył się wynikiem 1-1. Punktacja w meczu baseballowym jest niezwykle prosta. Liczone są punkty za każdorazowe zdobycie bazy domowej (home plate). Zwykle sumaryczna liczba punktów zdobyta przez obie drużyny oscyluje wokół liczby 10, jednak mecze, w których zdobywany jest tylko jeden punkt lub dwa, nie należą do rzadkości.

Dodatkowy personel i sędziowie

Każda z drużyn ma swojego głównego trenera (coach). Jego zadaniem jest dbanie o ogólną strategię gry, ustalenie pozycji i kolejki uderzających. Ma on do pomocy asystentów, dbających o poszczególne elementy gry i grupy zawodników. Stanowiska trenerów znajdują się na obrzeżu boiska pomiędzy pierwszą a drugą bazą i pomiędzy trzecią a domową bazą. Trenerzy doradzają zawodnikom w czasie gry.

Grę nadzorują sędziowie, tzw. umpires. W każdej grze uczestniczy przynajmniej jeden sędzia zajmujący stanowisko za zawodnikiem łapiącym piłki (catcherem). Jego zadaniem jest decydowanie o prawidłowości rzucanych piłek. W grze lig zawodowych do każdej bazy przypisany jest pojedynczy sędzia (lecz w bardzo ważnych meczach, jak np. finały MLB lub Mistrzostwa Świata i Europy są dodatkowi sędziowie, którzy stoją na bocznych liniach). Decyduje on, czy baza została zdobyta, czy też zawodnik ją zdobywający został zbity. Oddzielną funkcją jest sędzia zliczający punkty (official scorer).

Ubiór i wyposażenie zawodników

Tradycyjnie zawodnicy drużyn baseballowych ubrane są w trykotowe stroje, składające się z bluz z długimi rękawami, długich spodni i podkolanówek często naciągniętych na spodnie. Trykoty poszczególnych drużyn różnią się krojem, barwami i znakami. Sportowe buty wyposażone są w blaszki na podeszwie, by zwiększyć przyczepność do gruntu. Ważnym elementem ubioru zawodników jest czapka z daszkiem (baseballówka – baseball cap). Szeroki i długi daszek ma za zadanie ochraniać oczy przed słońcem. Popularność baseballu przyczyniła się do wzrostu popularności tego typu czapek, które praktycznie wyparły inne nakrycia głowy w codziennym użyciu. Do pozostałych elementów wyposażenia zawodnika należą:

kij baseballowy (baseball bat) – lekko stożkowy z zaokrąglanym końcem i wygodnym, dwuręcznym uchwytem. Wykonywane z drewna lub różnych stopów metali (np. stopy aluminium). Te ostatnie nie są dopuszczone do użytku w ligach zawodowych.

rękawiczki do odbijania (Batter's Glove) - dzięki nim pałka nie ślizga się, amortyzuje prądy, które przechodzą przez pałkę w czasie odbicia oraz zapobiegają odciskom na rękach.

rękawica baseballowa (baseball glove) – duża rękawica, przystosowana do wygodnego i skutecznego chwytania piłki.

piłka (baseball ball) – kauczukowate jądro owinięte jest ciasno wieloma warstwami cienkiego sznurka. Pokryta skórą lub skóropodobnym tworzywem ze szwem.

hełm pałkarza (Batter Helmet) – podobny w kształcie do czapki, lecz wzmocniony miękką wykładziną i osłoną na ucho wystawione w kierunku nadlatującej piłki, skutecznie chroniący głowę zawodnika przed uderzeniem.

osłona (strój) catchera – maska ze stalowych drutów, napierśnik i nagolenniki chroniące catchera przed przypadkowym uderzeniem piłką oraz tzw. "puduszki" umocowane do nagolenników, które chronią kolana catchera (narażone na duży wysiłek). To samo nosi sędzia (tyle że zawsze w kolorze czarnym), gdyż z racji przebywania w bazie domowej jest stale narażony na ciosy piłką.

Historia baseballu

Pochodzenie baseballu jest niejasne. Ciągle trwają spory, która z wcześniejszych gier mogła dać początek temu sportowi. Najczęściej wymienia się krykiet, choć na przykład Norman Davies w swym "Bożym igrzysku" stawia tezę, iż może on pochodzić od palanta, granego przez polskich emigrantów.

Baseball jest podobny do staroangielskiej gry zwanej runders, w którą grano w Ameryce w XVIII w. Zmieniające się stopniowo zasady gry spisano w 1845r.^[1]W tym roku powstał w Nowym Jorku klub the Knickerbockers, w którym grano w Baseballa. Zasady i przepisy gry zostały skodyfikowane przez Alexandra Cartwrighta. Przepisy te w wielu punktach jeszcze odbiegały od współczesnych, lecz podstawowe zasady pozostały te same.

W drugiej połowie lat osiemdziesiątych XIX wieku baseball nabierał popularności, by stać się jedną z najpopularniejszych gier rekreacyjnych klasy średniej w USA. Już w czasie wojny secesyjnej mecze baseballowe były rozgrywane w obozach obu armii. Wzrost popularności gry spowodował powstanie jej profesjonalnej odmiany. Już od początku lat siedemdziesiątych XIX wieku istniało w USA dziesięć profesjonalnych drużyn zgrupowanych w zawodowej lidze. W 1847 została utworzona National League of Professional Base Ball Clubs, będacą pierwszą organizacją regulującą zasady zawierania kontraktów pomiędzy drużynami a zawodowymi graczami. Organizowała ona także ligowe rozgrywki oraz walczyła z hazardem zakładów o wyniki gier, który powodował zjawisko korupcji (sprzedawania meczów) profesjonalnego baseballu. Jednocześnie drużyny zawarły nieformalną umowę zakazującą zatrudniania Afroamerykanów jako zawodników. W istocie jednak ta zasada była łamana przez wiele klubów, a Murzyni amerykańscy wpisywani byli na listy jako Indianie lub mieszkańcy Karaibów. Praktyki tej zaprzestano dopiero w 1947, od kiedy to zaczęto zawierać otwarcie kontrakty z Afroamerykanami.

Ostatecznie wykształciły się dwie, początkowo konkurujące z sobą, ligi baseballowe: National Baseballe League i American Baseball Association. W 1902 obie główne ligi i szereg pomniejszych zawarły porozumienie - National Agreement, które regulowało prawne kwestie kontraktów zawodników, przechodzenia ich z drużyny do drużyny i z ligi do ligi oraz rozpoczęło praktykę rozgrywania corocznych pucharowych rozgrywek pomiędzy zwycięzcami obu głównych lig, tzw. World Series. Te wbrew nazwie nie są mistrzostwami świata, lecz Ameryki Północnej.

Już w pierwszych dziesięcioleciach XX wieku baseball stał się narodowym fenomenem Stanów Zjednoczonych, tak na poziomie zawodowym, jak i amatorskim. Zaczęto budować olbrzymie, mieszczące wiele tysięcy widzów stadiony, a we wszystkich miejskich parkach i na szkolnych boiskach zaczęły powstawać publiczne i szkolne boiska.

Pierwsze dziesięciolecia XX wieku nazywane są The Dead Ball Era, ze względu na wysokie ceny piłek którymi grano nawet gdy zostały uszkodzone. W związku z tym, wyniki gier stawały się coraz mniej przewidywalne i rzadko dochodziło do home runs. Ten okres w baseballu został zakończony wraz ze zmianą przepisów, określających stan techniczny piłki. Od tego momentu, uszkodzona lub nawet zużyta piłka (decyzję podejmował sędzia), była wymieniana na nową w czasie gry.

Ze względu na faktyczną segregację rasową bardzo utrudniająca czarnym zawodnikom grę w ligach zawodowych, powstały czarne ligi, tzw. The Negro Leagues, w których grali wyłącznie Afroamerykanie. Ligi te straciły na znaczeniu, gdy w 1947 zaczęto przyjmować czarnych zawodników do drużyn innych lig.

Czasy po II wojnie światowej były najlepszymi czasami baseballu. Sport utwierdził swą dominację na sportowej scenie Ameryki Północnej. Był to także początek gwiazdorstwa w baseballu, gdzie czołowi gracze ligowi zyskiwali kultową popularność i milionowe kontrakty na miarę gwiazd filmu. W tym czasie baseball, dotychczas popularny w północno-wschodnich stanach, zdobywa także i Zachód, stając się ogólnonarodowym fenomenem.

Mimo rosnącej popularności sportu i wzrostu zarobków graczy, panowało wśród nich niezadowolenie. W szczególności mniej znani zawodnicy niezadowoleni byli z zarobków, które zwykle były wielokrotnie niższe niż nielicznych gwiazd tego sportu. Ci zaś woleli raczej występować jako wolni najmici (free agents) niż być związani restryktywnymi kontraktami. Sytuacja doprowadziła do strajku zawodników w 1981. Strajk trwał siedem tygodni i 713 gier nie zostało rozegranych. Ostatecznie mediacje doprowadziły do zawarcia polubownego porozumienia. Niepokoje wśród zawodników powróciły w latach dziewięćdziesiątych. W 1994 miał miejsce drugi strajk, który zdezorganizował cały sezon. Głównym powodem był wprowadzany na napotykające na finansowe problemy kluby tzw. salary cap, czyli górna granica zarobków. Praktyka limitowania uposażeń była, jak twierdzili zawodnicy, niesprawiedliwa dla nich.

Oba strajki przyczyniły się do znacznego spadku popularności sportu. Wzrost zainteresowania footballem, koszykówką, a przede wszystkim gwałtownie rozprzestrzeniającym się hokejem, spowodował nieodwracalną utratę kibiców przez wiele drużyn. Stadiony baseballowe zaczęły święcić pustkami, a zawodnicy tracić swe intratne kontakty reklamowe. W XXI wiek baseball wkroczył ze strukturalnymi problemami, ciągle jednak pozostając jedną z czterech najpopularniejszych gier zespołowych Ameryki Północnej.

Baseball był konkurencją pokazową sześć razy podczas Igrzysk Olimpijskich. W 1992 roku podczas IO w Barcelonie dołączył do stałego programu zawodów. Rozegrano cztery oficjalne turnieje olimpijskie. Trzy razy mistrzami olimpijskimi zostali Kubańczycy, raz Amerykanie. Piąty turniej w Pekinie w 2008 roku był ostatnim, ponieważ MKOl zdecydował w 2005 roku skreślić baseball i softball z oficjalnego programu igrzysk, uzasadniając decyzję niską oglądalnością zawodów na świecie, a zarazem dużymi kosztami budowy boisk. Głównym kontrargumentem IBAF było zahamowanie międzynarodowej popularyzacji baseballu.

Kultura baseballowa

Baseball od ponad stu pięćdziesięciu lat jest ważnym czynnikiem kulturotwórczym w amerykańskim społeczeństwie. Nic w tym dziwnego, iż wykształcił się cały nurt kulturowy związanym z baseballem. Baseball miał też wpływ na wiele pobocznych nurtów kultury masowej. Do treści baseballowej odwołuje się szereg piosenek popowych, z których najpopularniejszą jest Take Me Out to the Ball Game, grana na meczach także i współcześnie. Powstało także wiele filmów fabularnych poświęconych wyłącznie tematom baseballowym lub na nich osnutych. Przykładem jest fantastyczny Field of Dreams, rodzinna komedia A League of Their Own, czy dramat The Pride of the Yankees. Baseball miał także wpływ na język. W amerykańskiej odmianie języka angielskiego istnieje szereg powiedzonek i idiomów wywodzących się z terminologii baseballowej - np. popularne touch the base, na odświeżenie znajomości.

Można wyróżnić także kilka cech typowych dla baseballu, związanych z zachowaniami na meczu:

Rodzinność – baseball jest grą rodzinną. Na mecze często udają się całe rodziny, widownia często przypomina więc bardziej piknik niż wydarzenie sportowe. W przerwach na olbrzymich ekranach wyświetlane są twarze osób z widowni, obchodzących tego dnia urodziny. Często się zdarza, że młodzi mężczyźni, także na oczach wielotysięcznych tłumów, wręczają swoim ukochanym zaręczynowe pierścionki prosząc je o rękę. Cecha rodzinności rozciąga się także na zawodników. Ich żony, a także i dziewczyny oraz narzeczone, zwykle podróżują wraz z nimi. Na stadionach istnieją specjalne trybuny dla nich, z których mogą one bacznie obserwować i zagrzewać do dobrej gry swych mężczyzn.

Brak przemocy – w przeciwieństwie do europejskich imprez sportowych, na i po meczach baseballowych nigdy nie dochodzi do aktów przemocy pomiędzy kibicami przeciwnych drużyn.

Czapka baseballowa – używana kiedyś wyłącznie przez zawodników, stała się najpopularniejszym nakryciem głowy, wypierając niegdyś nieodłączny atrybut Amerykanina – kapelusz.

Żucie tytoniu – niegdyś wszyscy zawodnicy żuli tytoń, często obficie spluwając żółto-brązową śliną. Współcześnie ten zwyczaj wyszedł z mody.

Maskotki – każda drużyna ma swoją maskotkę. Można ją zakupić jako pluszową zabawkę, lecz jej oryginałem jest zawsze osoba przebrana w strój ją wyobrażający. Maskotka uczestniczy w meczu zachęcając zawodników swej drużyny do gry, wyśmiewając i parodiując zawodników drużyny przeciwnej oraz zabawiając publiczność.