MIĘŚNIE CZŁOWIEKA WEDŁUG PODZIAŁU TOPOGRAFICZNEGO

RYSUNEK 1. MIĘŚNIE GŁOWY

Różne źródła różnie dzielą mięśnie głowy. Dla nas istotne jest istnienie mięśni mimicznych oraz mięśni żwaczy. Mięśnie mimiczne, zaliczane też do mięśni powierzchniowych, nie poruszają kości głowy lecz zmieniają rzeźbę skóry. Dzieje się tak, bo jeden z ich przyczepów jest umieszczony w skórze. Zmiana rzeźby skóry, to uzewnętrznienie na twarzy stanów emocjonalnych, np. smutku, radości, zaskoczenia, zdziwienia. Mięśnie mimiczne układają się wokół otworów, czyli szpar powiekowych, nozdrzy przednich, szpary ustnej i otworu słuchowego.

Mięśnie żwacze wykonują ruchy obniżania i unoszenia żuchwy, wysuwania jej i cofania oraz ruchy obrotowe. Zaliczamy do nich mięśnie o nazwie żwacz: skroniowy, skrzydłowy boczny i przyśrodkowy. Ruch dzięki tym mięśniom odbywa się w stawach skroniowo-żuchwowych.

RYSUNEK 2. MIĘŚNIE SZYI

Mięśnie szyi ułożone są symetrycznie dookoła narządów szyi i szyjnego odcinka kręgosłupa. Tworzą je trzy warstwy: warstwa powierzchniowa - mięsień szeroki szyi, mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy. Mięsień ten powoduje pochylenie i obrót głowy w stronę przeciwną. Działa też jako mięsień pomocniczy wdechowy. Warstwa środkowa - mięśnie tej warstwy dzielą się na podgnykowe i nadgnykowe. Mięśnie podgnykowe mają początek na mostku, obojczyku i łopatce a kończą się na kości gnykowej. Praca tych mięśni powoduje opuszczanie żuchwy i pracę języka. Mięśnie nadgnykowe zaczynają się od kości gnykowej do żuchwy i podstawy czaszki (do kości skroniowej). Podczas połykania unoszą kość gnykową, obniżają żuchwę. Mięśnie warstwy głębokiej - zaczepione są między kręgami szyjnymi a I i II żebrem. Jeżeli praca tych mięśni jest jednostronna to dochodzi do zginania części szyjnej kręgosłupa do boku, gdy praca jest obustronna to ta część szyjna zgina się do przodu.

RYSUNEK 3. MIĘŚNIE GRZBIETU DOKŁADNIEJ

Mięśnie grzbietu składają się z dwóch grup : powierzchniowej obejmującej mięśnie związane ze szkieletem kończyny górnej oraz grupy głębokiej,która obejmuje mięśnie kręgosłupa. Warstwa powierzchniowa grzbietu to mięśnie mające początek na kręgosłupie. Składają się na nią mięśnie kolcowo-ramienne ,związane z kończyną górną oraz mięśnie kolcowo-żebrowe przyczepione do żeber. Mięśnie kolcowo-ramienne to: mięsień czworoboczny, mięsień najszerszy grzbietu, mięsień równoległoboczny oraz mięsień dźwigacz łopatki. Mięsień czworoboczny podciąga barki ku górze i ku tyłowi, prostuje odcinek szyjny kręgosłupa, zbliża łopatki do kręgosłupa, podnosi rękę ponad poziom. Mięsień najszerszy grzbietu obniża podniesione ramię, podciąga je ku tyłowi, obracając jednocześnie do wewnątrz. Podciąga tułów ku górze jeśli podciągamy się na linie. Jest to też mięsień wydechowy, dokładniej- mięsień kaszlu. Mięsień równoległoboczny oraz mięsień dźwigacz łopatki podciągają łopatki ku górze. Mięśnie kolcowo-żebrowe to mięśnie zębate tylne górne oraz tylne dolne. Mięśnie zębate tylne górne są mięśniami wdechowymi, podczas skurczu unoszą żebra. Mięśnie zębate tylne dolne rozciągają klatkę piersiową, zwiększając jej pojemność. Pracują razem z przeponą przy wdechu.

W grupie mięśni głębokich grzbietu pracują: mięsień płatowaty głowy i płatowaty szyi; mięsień biodrowo-żebrowy, mięsień najdłuższy, mięsień kolcowy; mięsień poprzeczno-kolcowy; mięśnie krótkie grzbietu. Mięśnie głębokie utrzymują pionową postawę ciała. Umożliwiają zginanie kręgosłupa opraz obracaniu nim. Współpracują z mięśniami szyi i brzucha.

RYSUNEK 4. MIĘŚNIE KLATKI PIERSIOWEJ I MIĘŚNIE BRZUCHA

Mięśnie klatki piersiowej

dzieli się zwykle na warstwy: powierzchniową, środkową i głęboką. Te z warstwy powierzchniowej przyczepione są do mostka,żeber, łopatki,obojczyka i kości ramiennej. Są to: mięsień piersiowy większy, piersiowy mniejszy i zębaty przedni. W warstwie środkowej są mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne inaczej wdechowe ,oraz wewnętrzne czyli wydechowe. W warstwie głębokiej , między mostkiem, żebrami a przeponą, jest mięsień poprzeczny klatki piersiowej. Przepona to najsilniejszy mięsień wdechowy, oddzielający klatkę piersiową od jamy brzusznej i spełniający też inne funkcje. Mięsień piersiowy większy składa się z części obojczykowej, mostkowej i brzusznej. Części te mogą działać antagonistycznie w stosunku do siebie. Część obojczykowa przywodzi ramię i ustala głowę kości ramiennej w stawie. Natomiast część mostkowa przywodzi ramię, obniżając kość ramienną czyli przeciwdziała ustaleniu jej w stawie. Mięsień piersiowy mniejszy podczas skurczu unosi żebra jako mięsień wdechowy. Mięsień podobojczykowy ustala obojczyk w stawie mostkowo-obojczykowym. Mięsień zębaty przedni bierze udział w odwodzeniu ręki ponad poziom. Cały mięsień przyciska łopatkę do klatki piersiowej. Mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne przebiegają na całej klatce piersiowej pomiędzy sąsiednimi żebrami. Mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne znajdują się między kątami żeber a mostkiem. Warstwa mięśni międzyżebrowych najgłębszych oddziela poszczególne warstwy mięśni międzyżebrowych od biegnących tam nerwów i naczyń krwionośnych. Mięśnie podżebrowe znajdują się w okolicy kątów dolnych żeber. Mięśnie poprzeczne klatki piersiowej mają swój początek na mostku skąd biegną ku końcom żeber. Jak napisałam wcześniej, mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne to mięśnie wdechowe a wewnętrzne to wydechowe. Obie grupy mięśni pełnią jednak jeszcze inną rolę: napinając się w czasie wdechu i wydechu przeciwstawiają się ciśnieniu panującemu w klatce piersiowej. Nie wiem, czy nie jest to ich najważniejsze zadanie.

RYSUNEK 5. MIĘŚNIE KLATKI PIERSIOWEJ I MIĘŚNIE BRZUCHA RAZ JESZCZE

Mięśnie brzucha

Mięśnie brzucha to mięśnie płaskie. Są konieczne podczas wydechu, kaszlu, śmiechu, krzyku i wydawania głosu w ogóle. Będąc antagonistami mięśnia prostownika grzbietu zapewniają nam pionową postawę. Współpracują z innymi mięśniami podczas wydalania kału, moczu oraz podczas porodu. Wśród mięśni brzucha istotne są: Mięsień prosty brzucha,biegnący podłużnie od mostka do spojenia łonowego. Mięsień czworoboczny lędźwi. Mięśnie: skośny zewnętrzny i wewnętrzny brzucha oraz mięsień poprzeczny brzucha leżące między mięśniem prostym brzucha a mięśniem czworobocznym lędźwi. Sciana przednia brzucha nie jest tak do końca umięśniona. Są w niej kanały, czyli miejsca o małej wytrzymałości. Mogą być wrotami dla przepuklin. Mamy dwa kanały: kanał pachwinowy i pierścień pępkowy.

Współdziałanie mięśni brzucha. Wszystkie mięśnie brzucha tworzą silną, elastyczną ścianę brzucha. Dzięki ich pracy ściana brzucha może się kurczyć lub rozciągać, co m.in umożliwia oddychanie. Mięśnie brzucha kurcząc się uciskają narządy jamy brzusznej, przy rozkurczu dochodzi do wtłoczenia trzewi ku górze i uniesieniu przepony. Jeżeli przepona wpukla się do klatki piersiowej powoduje to zmniejszenie jej objętości i wydech. Natomiast przy rozkurczu mięśni brzucha kurcząca się przepona wypiera trzewia jamy brzusznej ku dołowi i tak generuje wdech. Tłocznia brzuszna zostaje wytworzona w wyniku jednoczesnego skurczu wszystkich mięśni otaczających jamę brzuszną czyli mięśni brzucha, przepony, dźwigacz odbytu. Największe znaczeni w tej czynności ma mięsień poprzeczny brzucha. Przepona najefektywniej pracuje przy zamkniętej szparze głośni. Praca tłoczni jest bardzo ważna w czasie porodu czy oddawaniu stolca. Przepona jest głównym mięśniem wdechowym. Podczas skurczu przepona obniża się i spłaszcza. To powoduje wzrost pojemności klatki piersiowej i obniżenie panującego w niej ciśnienia, wówczas powietrze atmosferyczne zostaje wessane przez drogi oddechowe do płuc.Podczas wydechu przepona jest rozluźniona, w wyniku napina się mięśni brzucha jest uniesiona ku górze i powietrze z płuc jest wypychane na zewnątrz. Drugą ważną funkcją przepony jest regulacja siły prądu powietrza podczas wydawania głosu.

RYSUNEK 6. MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ

PRACA STAWU BIODROWEGO

Staw biodrowy to staw wieloosiowy. Odbywają się dzięki jego strukturze ruchy w trzech płaszczyznach oraz wiele ruchów w płaszczyznach dowolnych, których osie przechodzą przez środek stawu. Płaszczyzna strzałkowa związana jest z ruchami zginania i prostowania dookoła osi poprzecznej. Wokół osi strzałkowej dokonują się ruchy odwodzenia i przywodzenia. Natomiast ruchy obrotu przebiegają w płaszczyźnie poziomej wokół osi pionowej. Ruchy stawu biodrowego są ściśle związane z faktem iż punkty stałe leżą na miednicy a przyczepy mięśni na kościach kończyny wolnej i są to punkty ruchome. To gwarantuje również ruchy kończyny wolnej.Mięśnie goleni. Mięśnie te działają głównie na staw skokowo-goleniowy. Wyróżniamy trzy grupy mięśni:grupa przednia: to głównie trzy silne mięśnie - piszczelowy przedni, prostownik długi palców i prostownik długi palucha.grupa boczna: często określane jako mięśnie strzałkowe. Są to mięśnie: mięśnie strzałkowe długi i krótki.grupa tylna dzieli się na powierzchowną i głęboką. Do warstwy powierzchownej należą: mięsień trójgłowy łydki, mięsień podeszwowy. Warstwa głęboka obejmuje: mięsień podkolanowy, mięsień piszczelowy tylny, mięsień zginacz długi palucha oraz mięsień zginacz długi palucha. Pozycję stojącą ustala prostownik i zginacz ale z różną siłą.

RYSUNEK 7. MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ

MIĘŚNIE UDA

Wszystkie mięśnie leżące na udzie to najsilniejsze i największe objętościowo mięśnie w organizmie człowieka. Są to trzy grupy mięśni oddzielone od siebie przegrodami międzymięśniowymi. W zależności od rodzaju działania na staw kolanowy wyróżniamy grupę przednią czyli prostowniki i grupę tylną czyli zginacze.Grupa przednia uda to:mięsień krawiecki - mięsień ten zgina staw biodrowy u kolanowy. Ponadto obraca udo na zewnątrz i jednocześnie przywodzi je. Jeżeli kolano jest zgięte w stawie kolanowym to obraca podudzie do środka. Jest to jednak mięsień słaby i pełni funkcje jedynie pomocnicze. mięsień czworogłowy - to z kolei bardzo silny mięsień. Prostuje on staw kolanowy i prostuje staw biodrowy.Grupa tylna: przebiegają od guza kulszowego a kończą się na goleni. Ich praca prostuje staw biodrowy i zgina kolanowy. Jeżeli kolano jest zgięte to możliwy jest ruch obracania golenia do wewnątrz i na zewnątrz. Do grupy tej zaliczamy mięśnie: mięsień półścięgnistymięsień półbłoniasty mięsień dwugłowy udaGrupa przyśrodkowa:mięsień grzebieniowy - przywodzi i zgina udo, obraca je na zewnątrzmięsień przywodziciel długi - to silny mięsień, przywodzi udo, obraca je na zewnątrz oraz zgina staw biodrowy.mięsień przywodziciel krótki orazmięsień przywodziciel wielki - jak wskazuje nazwa jest to najsilniejszy mięsień przywodzący udo. W przeciwieństwie do poprzednich grup mięśni - prostuje staw biodrowy. Dlatego też obraca udo do wewnątrz a nie na zewnątrz tak jak to umożliwiają inne przywodziciele. mięsień smukły - pracuje przy zginaniu kolana.Przy działaniu sił odwodzących udo działają przede wszystkim przywodziciele. Na przykład w rozkroku mięśnie te nie dopuszczają do dalszego rozchodzenia się ud. Podczas jazdy konnej mocno działają przywodziciele - ma to miejsce gdy jeździec dociska nogi do boków konia. Przywodziciele ponadto odgrywają ważną rolę w ustalaniu stawu biodrowego w pozycji stojącej.

RYSUNEK 8. MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ

MIĘŚNIE STOPY

Mięśnie grzbietu stopy. Na grzbiecie stopy leżą dwa mięśnie (Na ręce brak odpowiedników tych mięśni):mięsień prostownik palucha , jak nazwa wskazuje prostuje i odwodzi paluch.Mięsień prostownik palców , ten natomiast prostuje palce.Mięśnie podeszwy to mięśnie palucha: mięsień odwodziciel palucha, zginacz krótki palucha, przywodziciel palucha.Mięśnie palca małego: mięsień odwodziciel, zginacz krótki i przeciwstawiacz palca małego. Mięśnie pośrednie podeszwy: mięsień zginacz krótki palców, mięsień czworoboczny podeszwy.Także mięśnie glistowate i międzykostne.Ruchy palców stopy odbywają się dookoła osi poprzecznych. Ruchy zginania są zdecydowanie silniejsze od ruchów prostowania. Natomiast ruchy przywodzenia i odwodzenia są praktycznie znikome.

RYSUNEK 9. MIĘŚNIE KOŃCZYNY GÓRNEJ

Praca stawu ramiennego

Staw ramienny posiada trzy osie , jest więc stawem wieloosiowym. Dookoła tych osi odbywa się ruch w trzech płaszczyznach prostopadłych do tych osi. Ruchy zginania i prostowania zachodzą w płaszczyznach osi poprzecznej stawu i przebiegają w płaszczyźnie strzałkowej. Natomiast ruchy odwodzenia i przywodzenia odbywają się w płaszczyźnie czołowej dookoła osi strzałkowej. Trzeci rodzaj ruchów czyli obrotowe na zewnątrz i wewnątrz zachodzą wokół osi pionowej i odbywają się w płaszczyźnie poziomej. Jednak to nie tylko takie ruchy umożliwia staw ramienny, bowiem bierze on czynny udział prawie we wszystkich ruchach kończyny górnej. Umożliwia to wieloosiowa budowa tego stawu. Ponadto wymienione zasadnicze ruchy stawu ramiennego tworzą kombinację jeszcze wielu innych ruchów ramienia.

RYSUNEK 10. MIĘŚNIE KOŃCZYNY GÓRNEJ

Kombinacja wielu ruchów ramienia gwarantuje harmonijną pracę tego stawu.Ruch zgięcia ramienia , czyli unoszenie do przodu generują: część przednia mięśnia naramiennego i mięsień piersiowy większy, mięsień kruczo-ramienny i dwugłowy ramienia. To ważny ruch na przykład podnoszenia ręki do ust.Ruch prostowania ramienia , czyli unoszenia do tyłu powoduje skurcz tylnej części mięśnia naramiennego i trójgłowego ramienia.Odwodzenie ramienia , jest możliwe dzięki pracy mięśnia naramiennego, nadgrzebieniowego i dwugłowego ramienia.Przywodzenie ramienia , jest możliwe dzięki pracy mięśnia piersiowego większego i najszerszego grzbietu wraz z mięśniem obłym większym.Obrót ramienia do wewnątrz , zapewnia praca mięśnia podłopatkowego, mięśnia piersiowego większego i najszerszego grzbietu wraz z obłym większym.Obrót ramienia na zewnątrz zachodzi przy udziale mięśnia podgrzebieniowego i obłego mniejszego.

RYSUNEK 11.MIĘŚNIE KOŃCZYNY GÓRNEJ