1.Ochrona własności intelektualnej
Definicja własności intelektualnej. Własność intelektualna to wszelkie rodzaje praw (osobistych i majątkowych) dotyczących wytworów ludzkiego umysłu, to znaczy działalności intelektualnej w dziedzinie przemysłowej, naukowej, literackiej, artystycznej .
Modele ochrony dóbr intelektualnych
- ochrona autorskoprawna- powstaje samoistnie na skutek stworzenie konkretnego utworu , bez potrzeby dokonywania rejestracji
- ochrona patentowa – ma podstawę w decyzji organu państwowego (Urząd Patentowy RP),w której organ ten udziela ochrony (patentu, prawa z rejestracji)
Funkcje ochrony własności intelektualnej:
Własnościowa- przyporządkowuje poszczególne dobra materialne lub niematerialne dla podmiotów zindywidualizowanych
Monopolizująca – wyraża się w tym, iż kto zechce uzyskać prawo do danego dobra, musi mieć zgodę uprawnionego
Wynagradzająca – polega na tym, iż osoba uprawniona ma możliwość żądania wynagrodzenia od tych, którzy chcą wykorzystywać jego dzieło do własnych celów
Historia własności intelektualnej
Starożytność
- nie znano pojęcia dzieło jako przedmiotu niematerialnego więc właścicielem rzeczy niematerialnej był właściciel rzeczy materialnej
- pojawiały się pierwowzory prawa znaków towarowych jako tzw. Znaki własności
- pojawia się po raz pierwszy pojęcie plagiatu( rozumiane jako przywłaszczenie sobie cudzego dzieła) oraz szyldu- jako pierwowzór prawa znaków towarowych
- ustawodawstwo rzymskie zwalczało nieuczciwą konkurencję poprzez gro przepisów o charakterze prawnokarnym
Średniowiecze
- zdecydowana większość twórców była nieznana
- masowo występowały plagiaty bowiem nie zwalczano naśladownictwa
- nastąpił jedna postęp w zakresie znaków towarowych poprzez powstawanie pierwszych znaków towarowych dla oznaczenia cechów
- pojawił się także pierwowzór obecnej rejestracji znaków towarowych w postaci ksiąg cechowych
- w statutach miejskich i regulaminach cechowych zawierano przepisy dotyczące nieuczciwych praktyk rynkowych (np. zakaz obmawiania konkurentów handlowych, zakaz wdzierania się golibrodów w klientelę konkurenta)
Renesans
- za wynalazkem Jana Gutenberga powstawały oficyny drukarskie
- nadal nieznane było pojecie własności dzieła jako niematerialnego dobra
- w statutach miejskich oraz cechowych pojawiały się pierwsze przywileje mające na celu walke z nieuczciwa konkurencją (np. wyłączność stosowania druku prze okres 5 lat, zakaz przedruku dzieł innych księgarzy, zakaz wydawania prze okres 3 lat dzieł wydanych przez innego drukarza)
- wprowadzono sankcje karne oraz cywilne w związku z nieuczciwymi praktykami
Oświecenie
- czay tzw. Epoki rozumu doprowadziły do ukształtowania się poglądu, że dzieło było własnością twórcy, a tego prawa nie można bezkarnie naruszać
- zasługi dla rozpowszechniania i utrwalenia pogladów o istnieniu właśności intelektualnej przypisywano encyklopedystom (Diderot i Wolter)
- autorom i ich prawnym następcom przyznano wyłączne prawo publikacji i czerpania korzyści z tytułu sprzedaży egzemplarzy utworów (jednak miało ono charakter czasowy)
- zaczęło kształtowac się prawo patentowe, które chroniło twórców
- zaszły istotne zmiany w zakresie prawa autorskiego i własności przemysłowej oraz zwalczania nieuczciwej konkurencji – rozpoczęto stosowanie głownie sankcji cywilistycznej
Wiek xix
- wiek XIX przyniósł okrzepnięcie własności intelektualnej
- istnienie własności jako wytworów ducha i talentu nie budziło już wątpliwości
- wiek XIX był okresem tworzenia międzynarodowych ustaw regulujących prawa twórcy i innych pra wynikających z autorstwa
- w 1886 r podpisano obowiązująca do dzisiaj konwencję Berneńską o ochronie dzieł literackich i artystycznych
- w 1883 r podpisano konwencję Paryską o ochronie własności przemysłowej
- wprowadzoną dualistyczną koncepcję własności intelektualnej- autorom przysługują dwie grupy uprawnień: osobiste i majątkowe
Wiek XX
- w Polsce po raz pierwszy opracowano i uchwalono: ustawę o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych z 1924 r oraz ustawę z zakresu prawa autorskiego oraz ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 1926
- w 1967 r w Sztokholmie podpisano Konwencję powołującą Światową Organizację Własności Intelektualnej (WIPO)
- w 1994 r utworzono Światową Organizację Handlu (WTO)
- istotną rolę dla ochrony własności intelektualnej odegrało porozumienie WTO i WIPO w sprawach handlowych aspektów prawa własności intelektualnej (TRIPS)
Zródła prawa własności intelektualnej
Źródła prawa własności intelektualnej :
-Źródla krajowe
-Źródła międzynarodowe
Ochrona własności intelektualnej w prawie krajowym
Ustawa z dn 4 lutego 1994 r o prawie autorskim i prawach pokrewnych
2. Ustawa z dn 30 czerwca 200 Prawo własności przemysłowej
Ustawa z dn 16 kwietnia 1993 o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
Ustawa Z dn 27 lipca 2001 o ochronie baz danych
Ustawa z dn 27 lipca 2005 Prawo o szkolnictwie wyższym
LITERATURA
Nowak T. 2008, ochrona własności intelektualnej. Wybrane zagadnienia. Białystok: Wydawnictwo Politechniki Białostockiej
Załucki M. (red):2008 Prawo własności intelektualnej. Repetytorium. Warszawa: Difin.
2. Zakres przedmiotowy i podmiotowy prawa własności intelektualnej
Przedmiot prawa autorskiego :
-utwór,
-opracowanie cudzonego utworu,
-zbiory, antologie, wyroby i bazy danych
Utwór - to każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia
Opracowanie cudzego utworu – czyli takie opracowanie utworu, które nie niesie ze sobą uszczerbku dla utworu pierwotnego. Obejmuje więc tłumacznie , przeróbki oraz adaptacje. Wyjątek stanowi natomiast utwór, który powstał w rezultacie inspiracji innym utworem
Zbiory, antologie, wybory oraz bazy danych- są przedmiotem prawa autorskiego nawet jeżeli zawierają nie chronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter, bez uszczerbku dla praw do wykorzystanych utworów.
Wyłączenia
- akty normatywne, urzędowe projekty aktów normatywnych, urzędowe dokumenty oraz idee, odkrycia, metody i zadasy działania oraz koncepcje matematyczne, materiały, znaki i symbole, opublikowane opisy patentowe lub ochronne, oraz proste informacje prasowe.
Przedmioty praw pokrewnych prawom autorskim :
-wykonania artystyczne
-fonogramy i wideogramy
- nadania programów
- pierwsze wydania oraz wydania naukowe i krytyczne
Wykoniania artystyczne utworu lub dzieła sztuki
Ludowej, niezależnie od jego wartości przeznaczenia i sposobu wyrażenia – sytuacja ta dotyczmy m. In. Aktorów, recytatorow, dyrygentów, instrumentalistów, wokalistów, tancerzy, mimów oraz innych osób, które w sposób twórczy przyczyniają się do powstawania wykonania
Nadania programów – obejmują sekwencję dźwięków lub dźwięków i obrazów przygotowanych i wyemitowanych przez stację radiową lub telewizyjną.
Fonogramy i wideogramy wykonane przez producentów
Fonogram - to pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej wykonania utworu (muzycznego, słownego, audiowizualnego) lub innych zjawisk a