PODATNOŚĆ WYBRANYCH PIGMENTÓW I POIW NA ROZKŁĄD MIKROBIOLOGICZNY

pigmenty	spoiwa	bez spoiwa
	żółtko jaja	olej lniany
umbra	+++	-
biel tytanowa	+++	-
czerń kostna	+++	-
zieleń malachitowa	+++	-
bez pigmentu	+++	-

+++ obfity wzrost Inkubacja w temp. pokojowej , w wilgoci, przez 3 tygodnie
++ średni wzrost
+ słaby wzrost
- brak wzrostu

pigmenty najodporniejsze biobójcze	działające hamująco na wzrost	pigmenty i barwniki nieodporne
Zawierające jony metalu np.: miedzi – zieleń malachitowa Związki rtęci – czerwony cynober Związki arsenu – aurypigment Związki ołowiu Są wyjątki atakowane czasem przez promieniowce, bakterie odporne na składniki toksyczne	Jony metali np. cynku Związki chromu Związki kadmu	Związki organiczne karmin, koszenila, czerń kostna Pigmenty ziemne – umbra Barwniki roślinne higroskopijne, bogate w składniki odżywcze,

1. Klej skrobiowy

2. Klej żelatynowy

3. Kazeina

4. Jajo całe + ocet winny

5. Emulsja olejna

6. Olej lniany

Żywice – generalnie odporne, zużywane jako ostatnie, przy długotrwałej destrukcji. Mastyks, damara, kalafonia – bardziej podatne niż szelak i żywice kopalowe.

POBIERANIE PRÓBEK DO BADAŃ MIKROBIOLOGICZNYCH

Przede wszystkim bez podłoża! Jeśli do hodowli potrzebne są jałowe próbki, jałowe narzędzia, opalone np. pojemniki na mocz do wysiewu; specjalnie przygotowana folia aluminiowa- wytarta etanolem i opalona; na taśmę; między szkiełka. Można również wziąć wymaz wymazówką- robi się z tego zawiesinę i robi test ATP – (adenozynotrifosforan) bardzo powszechny test wykrywający żywe komórki, które wytwarzają bioluminescencję. Zawiesinę wsadza się do specjalnego urządzenia, tam ATP rozpada się wytwarzając energię i wytwarzając światło, a maszyna przetwarza to na jednostki. 200-300 jednostek to zazwyczaj sam kurz.

MIKROBIOLOGICZNY ROZKŁAD MATERIAŁÓW CELULOZOWYCH / PAPIERU I PŁÓTNA/

1. Jako pierwsze rozkładane są dodatki tj. kleje, skrobia, białka np.: papier czerpany staje się później bibulasty i higroskopijny.

2. Następnie rozkładana jest celuloza. Osłabienie papieru, kruchość, ścienienie, łamliwość, ubytki.

Pierwsze atakowane są wyklejki, ostanie kartki, szycie książki ponieważ zawierają dużo kleju. Brzegi, krawędzie – dobre warunki rozwoju, choć często środek książki też jest atakowany. Papier czerpany jest bardziej podatny ponieważ zawiera kleje glutynowe, skrobię, natomiast papier mechaniczny kleje żywiczne.

Podczas ataku na papierze pojawiają się zaplamienia czarne, szare, zielonkawo żółte, różowe; strzępki. Rozległość zaplamień nie jest równa zasięgu zniszczeń. Następuje również ścienienie papieru, kruchość, łamliwość, ubytki.

Kamienienie książek – tragiczne warunki np. zalanie, a następnie nagłe wysuszenie co powoduje że książka zamienia się w twardy blok.

Foxing- rude plamki prawdopodobnie powodowane przez Eurotium, Aspergilus , Penicillum, które zawierają żółte barwniki, w obecności żelaza mogą być intensywne. Powinien taki papier ulegać dezynfekcji.

ZNISZCZENIA DREWNA PRZEZ GRZYBY DOMOWE

Najczęściej pod podłogą, pod boazerią, w ukryciach, w zagłębieniach, minimalnie wybijając się na wierzch (np.: między łączenia desek), w miejscach słabej wentylacji, ciemności, wilgoci, okolice komina, załamaniach konstrukcji drewnianych. Towarzyszy temu zgniły zapach, uginająca się podłoga itp.

Zgnilizna brunatna

Zmiana barwy na ciemniejszą, poprzeczne spękania – stroczek łzawy ma szerokie spękania, grzyb piwniczny wąsko rozłożone, grzyb domowy biały pośrednie.
Dalsze stadium rozwoju to dodatkowo spękania podłużne, zmiana ciężaru, kruche drewno, ścierające się na proszek. Czasami widać sznury wijące się po powierzchni, pod tynkiem, pod podłogą, na ścianie widoczne wysolenia, zaplamienia, zacieki odspojenia powodowane przez sznury grzyba. Stroczek łzawy ma kanarkowe, szare sznury mogące się ciągnąć do 5m. Młode sznury grzyba piwnicznego mają żółtobrązowe sznury, stare – brązowe. Grzyb domowy biały ma śnieżnobiałe sznury kilkudziesięciu cm.
Owocniki rzadko, długie i dobre warunki rozwoju. Owocniki stroczka łzawego mogą wyrastać nie tylko z drewna – cynamonowe z białym brzegiem o średnicy do 50 cm. Kremowe owocniki grzyba piwnicznego są mniejsze i nieregularne. Domowy biały- żółtobiałe owocniki.

Grzyby są wrażliwe na wysokie temperatury.

Stroczek łzawy – odcięcie wilgoci nie powstrzymuje rozwoju, ponieważ sam wywarza sobie wodę metaboliczną. Trzeba go zwalczać chemicznie.

Grzyby rzadkie

Gmatwek dębowy – grzyb zgnilizny brunatnej na drewnie dębowym, kasztanie lub buku; na początki atakuje biel a później i twardziel dębu. Tworzy labirynt owocników, nie posiada sznurów, biała grzybnia.

Grzyb słupowy – spękania wzdłuż słojów rocznych choć zgnilizna brunatna, ciemne brązowe sznury, atakuje głównie drewno iglaste np.: sosna

Zgnilizna jasna

Rzadko występuje w budynkach, często obiekty znajdujące się na zewnątrz. Zmiana barwy na jasną, jednolita lub rozproszoną, spękania podłużne, prowadzące do rozwłókniania drewna, lub do odpadania ich w postaci blaszek. Hubczak różnobarwny – bez sznurów, atakuje drewno twarde, liściaste.

Sinizna drewna – występuję na młodym bielu, zmiana barwy na siną. Ophiostoma, Ceratocystis.

ROZPOZNANIE OWADÓW I ICH ŻEROWISK – SKÓRA, DREWNO, PAPIER

1. Kołatek domowy

   1. atakuje drewno liściaste, iglaste, stare (XV w) i inne drewno.

   2. otwory wylotowe Ø 0,7 – 2,2mm

   3. odchody:

   4. podobne zniszczenia:

      1. Wyschlik grzebykorożny – atakuje tylko drewno liściaste z wyjątkiem buka

      2. Miazgowiec parkietowy – żeruje w liściastych głównie dąb i buk, nie tworzy specyficznych odchodów

2. Kołatek uparty

   1. ma duże wymagania pod względem drewna – zagrzybione i zawilgocone min 20%

   2. otwory wylotowe Ø 3 mm

   3. nieco większe odchody od kołatka domowego:

3. Tykotek pstry

   1. owalne otwory wylotowe Ø 4 mm

   2. odchody w kształcie spłaszczonych kulek

4. Spuszczel pospolity

   1. nie lubi starego drewna

   2. otwory wylotowe gładkie lub poszarpane

   3. owalne korytarze od Ø 6 mm

   4. odchody ok. 1 mm :

Mączka –kopczyki, zalegająca w korytarzach – starte drewno + strawione drewno , odchody

Ocena żywotności żerowisk

1. słyszalne odgłosy (musi być cisza)

2. samoczynne usypywanie się kopczyków

3. barwa drewna otworów wylotowych: ciemne – nieaktywne, jasne + ostre krawędzie + mączka – aktywne

4. wiek drewna – stare drewno 150- 200 lat zwykle nie atakowane przez spuszczela

5. postaci doskonałe – latające po kościele, pomieszczeniu w czasie rui, martwe chrząszcze giną, bo się nie odżywiają, ruja- kwiecień – sierpień zależnie od gatunku

Inne owady:

1. Żywiak chlebowiec – zjada chleb, skrobię, klej zawarty w tekturze lub papierze.

2. Pustosz wypuklak.

3. Rybik cukrowy – ogryzają papier, a w dobrych warunkach mogą nawet zjeść cały.

4. Gryzki – 1-2 mm, przeźroczyste, bezskrzydłe, w zawilgoconych miejscach.

5. Mrzyk muzealny – atakuje skórę, rzadziej tkaninę, odchody – duże ilości brązowego proszku.

6. Skórnik słoniniec – również atakuje skórę.

7. Zaleszczotki – owady drapieżne, zjadają owady niszczące.