Choroby wirusowe RNA

Wirus	patogenność	namnażanie	Oporność/odp.	diagnostyka	inne
Ch.pęcherzykowej świń	-świnie -czasem ludzie	-szybko w hod.pierwotnej kom.nerek świń oraz embrionu – zm.cytopatyczne	-b.wytrzymały na czynniki fiz.i chem. -oporny na wysokie i niskie pH i ługi -unieczynnia go chloramina po 30 min.	-met.seroneutralizacji lub OWD bezp.z mat.z pęcherzy lub po namnożeniu wirusa	-kształt sferyczny
Ch.cieszyńskiej świń	-wył.świnie	-dobrze w HK nerek świń – zm.cytopatyczne i łysinki	-stos.oporny na czynniki srod., w kale przeżywa kilka tyg., w st.wysuszonym kilkanaście dni -oporny na peklowanie i wędzenie -r-ry ługu sodowego nie eliminują go całkowicie	-bad.histopatologiczne – nacieki limfocytarne lub kom.glejowe wokół n.krw. w istocie szarej rdz.kr. i zwyrodnienie kom.zwojowych -bad.wirusologiczne – izolowanie i identyfikacja zarazka	-kulisty
EEE, WEE, VEE – w.wchodniego, zachodniego i wenezuelskiego zap.mózgu i rdz.koni	-EEE i WEE –gł.Kanada, USA, Meksyk -VEE-w Am.Płd. - w Europie sporadycznie -EEE – ludzie, konie, bażanty -WEE- ludzie, konie, muły, swinie, bażanty -VEE-ludzie, zw.nieparzystokopytne, psy, koty i kozy	-dobrze w zarodkach kurzych, a także w kom.ssaków – zm.cytopatyczne	-oporne na dział.trypsyny	-odczyn hamowania wytw.łysinek w hod.fibroblastów kurzych	-kulisty lub sześcioboczny -ot.z wypustkami (dł.10 nm) -nukleotyd powstaje w cyt. A wirion formowany jest w wew.lub zew.bł.cyt.kom. -mają wł.hemaglutynacyjne -wszystkie pokrewieństwo antygenowe
BVD	-młode bydło i owce	-HK nerek cieląt – zm.cytopatyczne -niektóre szczepy w zarodkach jaja kurzego	-wrażliwy na rozp.organiczne, pH niższe od 3 i promieniowanie UV	-próby biol.na cielętach, zak.HK i wykazywanie wirusa metodą immunofluorescencji -w przypadku zm.cytopatycznych – odczyn seroneutralizacji i precypitacji w żelu agarowym	-kulisty -otoczka -ma pokrewieństwo antygenowe z wirusem pomoru świń
Klasycznego pomoru świń	-świnie i dziki	-HK nerkowych i i leukocytach świń -brak zm.cytopatycznych	-wytrzymały na wysokie i niskie pH -mało wrażliwy na solenie, peklowanie, wędzenie, ale wrażliwy na gnicie i działanie rozp.org.	met.immunofluorescencji	-kształt zbliżony do kulistego -otoczka
Nosówki psów	-małe psy, fretki, norki, lisy, wilki	-HK nerki psa – zm.cytopatyczne -dobrze replikuje się na bł.kosmówkowo-omoczniowej zarodków kurzych, na fibroblastach kurzych i w hodowli kom.naczelnych	-ginie w 60st.C po 30 min. -wirusy z hodowli są bardziej wrażliwe	-wykazanie ciałek wtrętowych Lentza w nabł.spojowek i języka -badanie preparatów odciskowych met.immunofluorescencji -można użyć OWD lub odczynu precypitacji w żelu agarowym -można przeprowadzić próbę biol.na fretkach	-ma wspólne Ag z wirusem pomoru bydła i odry
Ch.Newcastle ptaków	-kury, indyki, bażanty, przepiórki, gołębie, ptaki egzotyczne -wrażliwy ejst człowiek – zap.spojówek	-łatwo na zarodkach kurzych i na niektórych kom.ssaków -zm.cytopatyczne – zespólnie i wtręty eozynofilowe	-wytrzymałe na wysokie temp., niskie i wysokie pH -wrażliwy na fenol, jodynę, etanol i formalinę	-zakażanie doomoczniowe zarodków kurzych i badanie płynu omoczniowego metodą hemaglutynacji i hamowania hemagluty.	-kształt kulisty lub cylindryczny -ma odrębną budowę od pozostałych wirusów z tego rodzaju
TGE – zap.żołądka i jelit świń	-tylko świnie	-dobrze w HK tarczycy świń – zm.cytopatyczne -może ulegać replikacji w HK nerek psa	-wytrzymały na wysuszanie i wysokie temp. -wrażliwy na rozp.org. -oporny na niskie pH	-wykonanie preparatów odciskowych sciany jelita, węzłów chł.oraz migdałków -badanie immunofluorescencji po uprzednim barwieniu znakowaną surowicą	-kulisty -otoczka z maczugowatymi wypustkami -może występować w kilku serotypach -zapobieganie to szczepienie ciężarnych macior
Enzootycznej białaczki bydła	-bydło, zwłaszcza młode cielęta -owce	-na liniach ciągłych uzyskanych z nerek lub śledziony płodu owcy, embrionu małpy, nietoperza, grasicy i na limf.bydła -ef.cytopatyczny tzw.syncytia (zespónie)	-mało wytrzymały na temp.	-badanie hematologiczne -serologiczne – OWD, precypitacja w zelu agarowym -można pobierać mat., zakładać hodowlę kom.leukocytów i stosować odczyn immunofluorescencji	-kulisty -2 w-wa ot.pokryta wypustkami -nie leczy się, chore sztuki eliminuje się ze stada
NZK – niedokrwistości zakaźnej koni	-konie, osły, muły -cały swiat	-l.ciągłe i pierwotne hodowle leukocytów konia -ef.cytopatyczny	-oporny na czynniki środowiska -wrażliwy na rozpuszczalniki org., żółć i saponinę	-met.precypitacji w żelu agarowym -można przeprowadzić odczyn immunofluorescencji leukocytów zakażonych in vitro	-kulisty -ot.z wypustkami -ma wł.hemaglutynacji erytrocytów -hemaglutynina ściśle związana z cząst.wirusa i zależna od lipidów i białęk wirionu -wyst.w kilku serotypach, ale posiadają ten sam Ag wiążący dopełniacz

Choroby wirusowe DNA

Choroba	patogenność	namnażanie	Oporność/wrażliwość	diagnostyka	inne
Krowianki	-można zakazić: królik, mysz, św.morska, młode bydło, bawoły, wielbłądy, konie, świnie, owce , psy - war.nat chorobotwórczy dla bydła	-służy do przygotowywania szczepionek -powoduje zm.cytopatyczne w kom. -namnożony na zw. Ma największą wartość immunogenną -do namnażania: króliki, owce, cielęta -zakażenie śródskórne -łatwo namnaża się w HK i zarodkach kurzych	-odporny na wysychanie – w strupach i liofilizatach przeżywa nawe 6 msc. -w niskich temp. -zamrożony latami -wrażliwy na wysokie temp. (60st C) i promieniowanie UV	-opiera się na obj.klin., do badania można pobierać mat.ze zm.chorobowo miejsc	-Ag-b.prod. podczas replikacji wirusów przez kom.gosp. a indukowanej przez enzymy wirusa: a)hemaglutynina – łatwo oddzielająca się od wirusa, nie odgrywa prawdopodobnie zasadniczej roli w jego strukturze b)Ag ochronny indukuje odporność c)Ag nukleoproteidowy – wspólny dla wszystkich wirusów z tego rodz.
Myksomatozy	-króliki: a)dzikie z Am.Płd. zakażenie bezobjawowo b)domowe i dzikie europejskie zakażenia śmiertelne	-łatwo w zarodkach kurzych i HK powodując zm.cytopatyczne i tw.łysinek	-wrażliwy na temp.powyzej 50st C i eter	-oparte o obj.klin. -mogą być met.biol. –zakażanie zarodków kurzych, do worka spojówkowego królików i HK	-nie ma wł.hemaglutynowania krwinek -posiada 8 frakcji Ag rozp. -w org.powoduje prod.Ab neutralizujących i wiążących dopełniacz
Niesztowicy owiec	-owce (szczeg.młode), kozy, człowiek	-łatwo namnaża się w HK jąder jagniąt i tkance skórnej embrionów owiec –wywołuje ef.cytopatyczny -nie namnaża się w zarodkach kurzych!!!	-stos.wytrzymały na promieniowanie UV	-oparte na bad.klin. i próbie biol. Na wrażliwych na zak.jagniętach i na HK kom.jąder jagniąt	-wirus ospy kóz uodparnia
Ch.Aujeszky’ego (wscieklizny rzekomej)	-krowy, owce, świnie, konie, psy, koty, lisy, norki	-dobrze namnaża się w HK – ef.cytopatyczny i wew.-kom. ciałka wtrętowe typu A -b.dobrze w zarodkach kurzych	-wrażliwy na eter, chloroform, promieniowanie UV	-oparte o obj.klin., próby biol.na królikach i HK -bad.serologiczne – odczyn immunofluorescencji - w badaniu stada, które przechorowało – odczyn seroneutralizacji	-ot.glikoproteidowolipidowa
IBR-IPV – zap.nosa i tchawicy oraz otrętu bydła	-nie jest patogenny dla zw.lab. -patogenny dla bydła	-łatwo w HK różnych tk.bydła, powodując całk.zniszczenie hodowli -nie namnaża się w zarodkach kurzych	-wrażliwy na eter i chloroform -niszczy go 5% formaldehyd, 1% NaOH, kw.i zas.pH	-obj.nie są charakterystyczne -prowadzi się badanie zmierzające do izolacji wirusa -bad.serologiczne: odczyn seroneutralizacji, wiązania dopełniacza, immunofluorescencji
Ch.Mareka	-kury	-mogą namnażać się w różnych tk.org. kury, ale zdolne do zakażenia zw.tw.się tylko w kom.nabł.brodawek piór -łatwo na embrionach kury i HK z tk.ptaków	-wrażliwy na eter, chloroform, kw.(3) i zas.(11) pH, wysoką temp.	-obj.klin. i sekcyjne -badania wirusologiczne nie mają większego znaczenia, ponieważ większość kur jest zakażona	-scisły związek z zakażoną kom.
Ch.Rubartha	-psy, lisy, kojoty	-dobrze na HK nerek psów - zm.cytopatyczne	-stos.oporny na czynniki srod., eter i chloroform -niszczy go formaldehyd i fenol	-wytwarza Ag łatwy do wykrycia w OWD -opiera się na HK nerek psów –zm.cytopatyczne po 3 dn.inkubacji: metody precypitacji w żelu i immunofluorescencji -w fermach bada się wzrost miana Ab odczynem seroneutralizacji na HK, OWD lub odczynem hamowania hemaglutynacji	-synteza wirusa w jądrze –tw.się kw.nukl.i b.kapsydu oraz następuje organizacja wirionu; uwalnia się po rozpadzie jądra lub w wyniku odrywania się wypustek jadrowych wypełnionych zarazkiem, które tw.w cyt.kryształy

Wirusy RNA

Wirus	RNA	Wielkość	Symetria nukleotydu	Otoczka	Replikacja	Inne	Chorobotwórczosć
Picornaviridae	1 + liniowe niesegmentowane	Ok.7500 nukleotydów	Ikozaedralna, Kapsyd 20 śc. Zbudowany z 5 białek z czego 4 to duże uniatowe b.strukt (VP1,2,3,4)	Brak – wrażliwe na eter i chloroform	Cytoplazma, Namnażanie w HK łatwo daje ef.cytopatyczny	-w obrębie rodziny różnią się stabilnością na pH -oprócz tego w wirusie około 20 innych białek	Aphtovirus – pryszczycy Enterovirus – człowiek: poliowirus, coxackie; ch.cieszyńskiej świń, ch.pęcherzykowej świń Cardiovirus – ludzie, myszy Hepatovirus – zap.wątroby typu A Erbovirus – rhinitis B u koni Avihepatovirus – hepatitis u kaczek
Togaviridae	1 + niesegmentowane	9,7-11,8 kpb	Ikozaedralna, 3 lub 5 b.strukt. w tym 2 osłonkowe glikoproteiny (E1,2)	Lipoproteinowa z wypustkami – peplomerami dł.10 nm	Cytoplazma, namnażają się w HK nerek z efektem CP	-wirion sferyczny lub pleomorficzny -wiele ma otoczkę proteinową E3 -pkt inaktywacji 58 st C	Alphavirus – EEE, WEE,VEE Rubivirus – różyczka u ludzi
Flaviviridae	1 + Niesegmentowane	9,5 – 12,5 kpb Hepaci 9,5 Flavi 10,7 Pesti 12,5	Ikozaedralna, 3-4 strukturalne proteiny	Cienka lipidowa z glikoproteinowymi peplomerami	Cytoplazma	-sferyczny lub pleomorficzny -stabilne w pH 8 -	Pestivirus – BVD – biegunki i ch.bł.śl. bydła, klasycznego pomoru świń, ch.granicznej owiec Hepacivirus – zap.wątroby C
Calciviridae	1 + niesegmentowane	7,4-8,3 kpb	Ikozaedralna, 32 kapsomery	brak	Cytoplazma	-kształt kulisty -zawierają 1 lub 2 strukturalne proteiny -inaktywacja w pH mniejszym od lub 4, ale wrażliwy na podwyższoną temperaturę w obecności jonów Mg	Vesivirus – osutki pęchcerzykowej świń VESV Lagivirus – ch.krwotocznej królików
Reoviridae	2 + Segmentowane (10,11 lub 12 segmentów)	18-30,5 kpb	Ikozaedralna, 2-3 w-wy kapsyd – duża opornosć Zew.cz. – 92 kapsomery Wew. - 42	Brak	Cytoplazma	-cieżko namnaża się w HK -A-patogenna dla ludzi i zw. B-ludzie C i E –świnie D i E – ptaki - w mikroskopie elektronowym wygląda jakby był pusty w środku	Rotavirus – zak.jelit i biegunki u młodych os.: ludzi, bydła, owiec, świń, koni, psów, kotów, ptaków) Orbivirus – niebieskiego języka i gorączka kleszczowa
Orthomyxoviridae	1 – Segmentowane		Helikalna	Otoczka z dużymi peplomerami – glikoproteinowymi wypustkami w kształcie pręcikowatym z hemaglutyniną i w kształcie grzyba z neuraminidazą	Jądro, ale wirusowe proteiny są syntetyzowane w cytoplazmie przy użyciu kom.mech.translacji, Składanie wirionów w cytoplazmie odbywa się koło bł.kom.	-pleomorficzne -wszystkie szczepy mają zdolność hemaglutynowania erytrocytów ludzi, św.morskich, kurcząt i i innych gat. -b.wrażliwe na temp., czyn.utl., eter, chloroform -duże zdolności zmienności genetycznej na skutek skoków antygenowych lub przesuniecia antygenowego, szczeg.przy inf.międzygat.	Influenzavirus A – grypa ptaków, ludzi, koni, świń Influenzavirus B – ludzi Influenzavirus C – świnie, dzieci
Paramyxoviridae	1-	11-15 kpb	Helikalna, zbud. Z	Luźna, b.delikatna, zawiera lipidy, węglowodany, białka, na pow. Wypustki z neuraminidazy i hemaglutyniny	Cytoplazma, eozynofilowe ciałka wtrętowe	-mogą zawierac kilka nukleokapsydów w otoczce i przybierać różne kształty -klasyfikowane na podstawie różnic w wielkości nukleokapsydu, obecności neuraminidazy, pokrewieństwa antygenowego	Mobillovirus – nosówki psów, pomoru bydła księgosuszu, odry ludzi Avulavirus – ch.Newcastle Pneumovirus – w.syncytialne uk.oddech.bydła
Coronaviridae	1 +	28-32 kpb	Helikalna	Widoczna jako 3-w-wa struktura tw.powłokę zew. S, wew.M, między nimi przestrzeń Zbudowana z 2 głównych białek	Cytoplazma, dojrzewa podczas pączkowania przez siateczkę śroplazm.	-pleomorficzne -w replikacji przekazywanie inf. Przez subgenowe mRna z których każdy służy do translacji tylko 1 białka -peplomery – wypustki na pow.w. w kształcie liscia koniczyny -> obraz aureoli, korony wokół kapsydu	Coronavirus – w.zak.zap.żoł. i jelit u świń – TGE, w.zwirusowego zap.oskrzeli u kur, hemaglutynacyjnego zap.mózgu u prosiat
Retroviridae	1 + Diploidalny 2 cz RNA w formie rybonukleoproteiny, połączone w.wodorowymi	7-11 kpb każdy	ikozaedralna	Glikolipidowe otoczone glikoproteiną	-Replikacja inna niż u wszystkich RNA służy jako matryca do syntezy kopii DNA, która z kolei ulega integracji z chromosomem gospodarza służąc jako podstawa do replikacji wirusa lub jako onkogen	-kw.nukleinowy związany z ok.30 cząst.odwrotnej transkryptazy (RT – rewertaza) -Enzym RT to polimeraza DNA zalezna od RNA mająca zdolność przepisywania inf.z RNA na DNA	Deltaretrovirus – enzootycznej białaczki bydła Lentivirus – NZK, HIV 1 i 2, w.defektu immuno.małp, SIV kotów, bydła, owiec, w.Maedi-Visna Alpharetrovirus – w.ptasie typu C, w.sarkomy Rousa Betaretrovirus – w.ssaków typu B i D Gammaretrovirus – ssaków i gadów typu C, leukemii kotów
Rhaboviridae	1 -	11-15 kpb	helikalna	Lipidowa, wypustki glikoproteinowe	Cytoplazma, ciałka wtrętowe	-zbudowany z 5 gł.b.strukt.: 3 wew.b. (L,N,NS) wraz z RNA tworzą aktywny kompleks kontrolujący transkrypcję i replikację Pozostałe 2 to białko M tw.wew. w-wę otoczki glikoproteina G (złoż.z G1 i G2) formująca wypustki	Lyssavirus – w.wścieklizny

Wirusy DNA

Wirus DNA	DNA	Rozmiar DNA	otoczka	replikacja	Symetria nukleokapsydu	Inne	Chorobotwórczość
POXVIRIDAE	Liniowy, 2 nici	130-375 kpb	Tak (oprócz parapoxvirus) – wrażliwe na chloroform	Cytoplazma, Powstają ciałka wtrętowe Ai B	Złozona, kształt owalny lub cegły lub pleomorficzne	-wysoka organizacja -największe - powinowactwo głównie do bł.śl. i skóry	Orthopoxvirus – krowianki, ospy prawdziwej człowieka, małp, koni Parapoxvirus – niesztowicy owiec Leporipoxvirus – myxomatozy królików
HERPESVIRIDAE	2 nici	125-235 kpb	Glikoproteinowo-lipidowa, luźna workowata, mieści 2 lub więcej kapsydów	Jądro, powstają ciałka wtrętowe A, w hodowli kom. – wielojądrzaste syncytia	Ikozaedralna, 162 rurkowatych kapsomerów (150 heksamerów i 12 pentamerów)	- otoczony tegumentem – amorficzną warstwą białka -powinowactwo do bł.śl., gr.ślin., niekiedy uk.nerw. - mogą brać udział w powstawaniu nowotworów	Simplexvirus – u ludzi opryszczka pospolita, ospa wietrzna, półpasiec Vericellovirus – ch.Aujeszkiego, bydlęcy IBR – IPV Mardivirus –ch.Mareka
PARVOVIRIDAE	1 nić o polarności + lub -	5,2-5,5 kpb	Brak – wrażliwe na eter i chloroform	Jądro, ciałka wtrętowe duze	Ikozaedralna, kapsyd 20-ścienny	- oporne na pH 3-9 i temp.60 st C -prawie wszystkie wł.hemaglutynacyjne - replikacja tylko w obecności wirusa pomocniczego, wyjątkowo w komórkach bardzo się namnażających przy aktywnej syntezie DNA	Parvovirus – panleukopenii kotów i zapalenia jelit norek, parwowirusy psów, bydła kotów, myszy, szczurów, chomików, gęsi, kaczek Erythrovirus – parwowirus ludzi B19
ASVAVIRIDAE	2 nici	170-190 kpb	Glikolipidowa – ale podczas cyklu życiowego mają formę pozakomórkową bez otoczki,	Początkowo w cytoplazmie, lecz jadro niezbędne do tego procesu	Ikozaedralna, wiriony sferyczne lub pleomorficzne, różna ilość kapsomerów	lipidy otoczki pochodzą z błony cytoplazmatycznej gospodarza	Asfivirus – afrykańskiego pomoru świń, szczepy b.różnią się wirulencją
ADENOVIRIDAE	2 nici, linearny	26-44 kpb	brak	jądro	Ikozaedralna, 252 kapsomery (20 boków i 12 wierzchołków) o wielkości 7-10 nm 2 rodzaje kapsomerów: 240 heksanów i 12 pentanów	-niektóre serotypy działają onkogennie - Mastadenovirus – zakazenia dot.dróg oddechowych, przew.pok., oka - pentony zaopatrzone w cieniutkie włókienka podobne do antenek – rola przy zakażeniu	Mastadenovirus – ch.Rubartha, wirus ssaków, ludzi i zwierząt m.in.bydła, koni, owiec, psów, małp, świń Aviadenovirus – w.ptaków Atadenovirus – owce, kaczki, bydło, zw.egzotyczne
PAPOVIRIDAE	Koliste, 2 nici	5-8 kpb	Brak – niewrażliwe na eter i chloroform	jądro	Ikozaedralna, 72 kapsomery	-niewrazliwe na pH 3-7 i 60st C przez 30 min -trudno się hodują w hodowlach kom. ( tylko w różnicującym się w warstwy nabł.płaskim	Papillomavirus – brodawczaki ludzi i zwierząt Polyomavirus – nowotwór mnogi
CIRCOVIRIDAE	1 nić		lipidowa	cytoplazma	Ikozaedralna, 1500 kapsomerów		Circovirus –anemia kurcząt
Wirus	DNA	Rozmiar DNA	otoczka	replikacja	Symetria nukleokapsydu	inne	Chorobotwórczość