Alambert i pozytywizm

~ pozytywistyczna koncepcja nauki. Dążeniem D'Alamberta w nauce było bezwzględne ograniczenie jej do twierdzeń zupełnie pewnych: pewność zaś widział wyłącznie w faktach zew. Filoz. D'Alamberta miała postawę obiektywną: nie godziła się z twierdzeniem, że natura naszej jaźni jest lepiej nam znana od natury rzeczy. Ta postawa obiektywna w połączeniu z ograniczeniem nauki do faktów stanowi istotę pozytywizmu. D. nie traktował ograniczenia tego jako rezygnacji z wyższych aspiracji nauki; przeciwnie, wiedza faktyczna jest najdoskonalszą wiedzą jaka może być; wszelkie inne aspiracje są złudne. Należy się też trzymać faktów i nie wygłaszać hipotez. Nie należy myśleć o dociekaniu „istoty bytu" i „pierwszej przyczyny". Należy wyłączyć z nauki wszelką metafizykę. Zadanie nauki nie wyczerpuje się prostym zbieraniem faktów: należy do niej zestawianie faktów w szeregi, dochodzenie praw rządzących faktami. Fakty stanowią jedyny materiał nauki, ale celem jej jest rozumowe ich ujęcie.

 

~ pozytywistyczna koncepcja filoz. Filoz. traktuje również o faktach - inaczej nie byłaby nauką. Filoz. jest niejako nauką drugiego stopnia, traktującą już o faktach opracowanych przez inne nauki i dokonywująca na ich podst. syntezy. Toteż możliwa jest tylko w łączności z naukami szczegółowymi, a łączność ta gwarantuje związek z doświadczeniem i broni przez błąkaniem się na drogach spekulacji. Filoz. przestała być nauką o bycie i stała się nauką o zasadach nauk. Zasady nauk pozytywizm pojmował również jako fakty, tylko fakty proste i ogólnie uznane. Tak pojęta filoz., operująca zasadami wszystkich nauk, nabrała charakteru encyklopedycznego. Szczególne znaczenie osiągnęło w niej zagadnienie klasyfikacji nauk.

~ Fragmentaryczność wiedzy. Wiedza nasza jest fragmentaryczna. Należy zrezygnować z systemu. Środki naszego umysłu są słabe by poznać nieskończenie złożony wszechświat. Natomiast dużo znów zaprzeczają ci, którzy twierdzą, że wiedza jest niemożliwa; bo faktycznie istnieje. D. zwrócił uwagę na konkretne warunki w jakich się nauka wytwarza. Najpierw na warunki społ.: pojęcia, jakimi posługuje się nauka są dziełem zbiorowym, zbiorowego pochodzenia. Następnie wskazywał też na warunki biologiczne: zasady nauk ujmujemy rodzajem instynktu któremu należy poddać się bez wahania, gdyż inaczej wypadłoby w poszukiwaniu zasad cofać się w nieskończoność, a to by było niedorzeczne.