Ćw. I
Miejsce ubezpieczenia wśród innych metod manipulacji ryzykiem.
Zatrzymanie, unikanie, transfer, dystrybucja, ubezpieczenie, kontrola
Unikanie ryzyka. Zaliczane do tzw. negatywnych metod manipulacji ryzykiem. Polega ona na eliminowaniu ryzyka poprzez świadomą rezygnacje z danego działania, np. nie zawierając związku małżeńskiego eliminujemy ryzyko. Całkowite uniknięcie ryzyk jest niemożliwe do osiągnięcia.
Zatrzymanie ryzyka. Metoda najczęściej spotykana i najlepsza w manipulowaniu ryzykiem. Stosowanie jej wynika ze świadomie podjętej decyzji, oraz z niewiedzy. Rozróżnia się więc aktywne i pasywne zatrzymanie ryzyka.
Kontrola ryzyka. Metoda ta ma zapobiegać stratom (tj. prewencja szkodowa lub prewencja ubezpieczeniowa) oraz redukować ich potencjalne rozmiary. Zapobieganie stratom to działanie, które jest ukierunkowane na obniżenie prawdopodobieństwa obiektywnego danego ryzyka. Jest to pozytywna metoda manipulacji ryzykiem. Redukcja strat natomiast jest to działanie podejmowane w celu redukcji wielkości potencjalnych strat, które wynikają z niedoskonałości działań o charakterze zapobiegawczym (nie eliminują prawdopodobieństwa obiektywnego ryzyka).
Transfer ryzyka. (pozytywna metoda) Celem tej metody jest przeniesienie ryzyka na inny podmiot poprzez określone mechanizmy prawne, jak np. umowa ubezpieczenia, umowa o dozorowanie obiektu oraz działania o charakterze organizacyjnym lub zabezpieczającym, poprzez przerzucanie ciężaru strat na inną osobę.
Repartycja strat (dystrybucja czy dzielenie ryzyka) i dyspersja ryzyka. Metoda ta polega na rozłożeniu finansowych skutków realizacji ryzyka na grupę (pool), np. umowa ubezpieczenia, reasekuracja. Jest to raczej metoda kontroli ryzyka, a nie metoda manipulacji ryzykiem.
Ubezpieczenie. Jest to najbardziej praktyczna metoda manipulowania ryzykiem. Sprowadza się ona do transfery, dystrybucji i kontroli ryzyka. Jest to więc metoda, która polega na kombinacji metod omówionych powyżej.
Dwa sposoby finansowania ryzyka.
Zatrzymanie ryzyka na własnym rachunku (brak działań, tworzenie funduszu ubezpieczeniowego)
Przeniesienie (transfer) ryzyka na inny podmiot (zakład ubezpieczeń albo osoby trzecie)
Ryzyko finansuje się na 2 sposoby w zależności od tego, co z nim zrobimy:
Środki finansujące ryzyko inwestować można na krotki czas albo tylko lokować (rezerwy, środki zewnętrzne, z bieżących wpływów, oszczędności - systematycznie odkładać tworząc fundusze samoubezpieczeniowe)
Nic nie robić
Wady samofinansowania : może nie starczyć środków, Koszty utraconych korzyści
Zalety: Jest taniej (nie opłaca się kosztów działalności podmiotu, który by wziął ryzyko na siebie), U siebie można zostawić ryzyko małych szkód
Transfer:
Poprzez działania prawne (transfer odpowiedzialności)
Za pomocą umowy: ubezpieczeniowej
Finansowanie ryzyka poprzez umowę ubezpieczenia:
Są 2 podmioty podpisujące umowę ubezpieczenia – ubezpieczyciel i ubezpieczający
Umowę podpisuje ubezpieczający z zakładem ubezpieczeń
Ubezpieczyciel będzie kompensował skutki realizacji ryzyka
Ubezpieczający zyskuje bezpieczeństwo
Przenieść za pomocą umowy ryzyko Np. umowa konsorcjalna
Zastosowanie klauzul dołączanych do kontraktu
Klauzula cenowa - zabezpiecza przed wahaniami cen (może działać na korzyść lub na niekorzyść)
Poprzez działania organizacyjne - Np. silniejsza firma przejmuje słabszą firmę
Ubezpieczenie jako urządzenie finansowe.
Sposób finansowania ryzyka poprzez transfer ryzyka na inny podmiot.
Ubezpieczenie jest to urządzenie finansowe, składkę płacą wszyscy wchodzący do wspólnoty ryzyka, przez co dzielą się ryzykiem, składka jest centralizowana przez zakład ubezpieczeń, fundusz jest dzielony pomiędzy podmiotami, które są objęte ochroną ubezpieczeniową i zrealizowało się u nich ryzyko.
Dokonuje się redystrybucja która ma charakter losowy, w wyniku redystrybucji nie wszystkie straty mogą być w pełni sfinansowane, więcej osób świadczy na rzecz funduszu niż korzysta ze świadczeń, wkład zależy od poziomu ryzyka.
Zdefiniuj istotę ubezpieczeń społecznych i gospodarczych.
Ubezpieczenia społeczne
Występują: U. emerytalne, rentowne, wypadkowe, chorobowe.
To całokształt urządzeń publicznych chroniących przed niedostatkiem.
Ubezpieczenia społeczne służą do ochrony sfery konsumpcji. Są instrumentem polityki gospodarczej. Związane z zatrudnieniem, jest obowiązkowe, zapewniają podstawowy standard bezpieczeństwa finansowego, miarkowanie kompensacji ryzyka. Istotą ubezpieczeń społecznych jest zarządzanie ryzykiem przez gospodarstwa domowe.
Ubezpieczenia gospodarcze wykorzystywane są w celu zabezpieczenia produktów wytwórczych, ma na celu ochronę sfery produkcji, są elementem polityki gospodarczej. Pozwalają podwyższyć standard bezpieczeństwa finansowego, celem jest łagodzenie skutków zdarzeń losowych. Ubezpieczeniem trzeba objąć w miarę szeroką grupę narażoną na określone ryzyko.
Wskaż podobieństwa ubezpieczeń społecznych i gospodarczych.
| Charakterystyka | Ubezpieczenia społeczne i gospodarcze |
|---|---|
| Mechanizm ubezpieczeniowy | Tworzenie scentralizowanego funduszu, z którego wypłacane są odszkodowania i świadczenia. |
| Funkcja ochronna | Istotą jest tworzenie poczucia bezpieczeństwa finansowego. |
| Cele | Łagodzenie skutków zdarzeń losowych |
| Spełnianie funkcji ochrony ubezpieczeniowej, wspólnota ubezpieczeniowa, składka, świadczenie (poczytać!) |
Wskaż różnice ubezpieczeń społecznych i gospodarczych.
| Charakterystyka | U. społeczne | U. gospodarcze |
|---|---|---|
| Podmioty prowadzące ubezpieczenia | ZUS, KRUS itd. (publiczne osoby prawne) | SA, TUW (prywatne w różnych formach) |
| Regulacje prawne | Ustawa o ubezpieczeniach społecznych, konstytucja | Ustawa o działalności ubezpieczeniowej (kodeks cywilny -> w nich są stosunki umowne) |
| Rodzaj ubezpieczeń | Tylko osobowe | Osobowe i majątkowe |
| Przymus ubezpieczenia | Obowiązkowe | Obowiązkowe i dobrowolne |
| Sposób powstania stosunku ubezpieczenia | Z mocy ustawy ( w momencie nawiązania stosunku pracy) | Umowa np. polisa, niewielki dokument |
| Świadczenie | Pieniężne i rzeczowe | Pieniężne |
| Składka | Ustalana przepisami | Zależy od ryzyka i sumy ubezpieczenia (poziom składki) |
| Finanse ubezpieczyciela | Gwarantowane przez państwo | Równowaga składek i świadczeń |
| Technika finansowania świadczenia | Metoda reparacyjna | Metoda kapitalizacji |
| Moment powstania | pierwsze | |
| Źródła finansowania | Wydawane automatycznie |
Ubezpieczenie na dożycie - ubezpieczenie gwarantujące wypłatę świadczenia przez ubezpieczyciela, pod warunkiem dożycia okresu zakończenia ubezpieczenia.
Są to ubezpieczenia długoterminowe, gdzie umowy zawierane są na okresy 10, 20, 25 lat lub do określonego wieku ubezpieczonego, np. wieku emerytalnego. Jeśli ubezpieczony umrze w trakcie trwania okresu ubezpieczenia, Towarzystwo zwraca wpłacone składki.
Polisa struktyryzowana – ubezpieczenie ochrania wartość kapitału ale nie gwarantuje pomnażania środków
Polisa lokacyjna – jest to produkt finansowy, który łączy w sobie ubezpieczenie na życie oraz możliwość inwestycji środków w lokatę bankową, fundusz inwestycyjny bądź produkt strukturyzowany. Część pieniędzy wpłacanych przez klienta jest przekazywana na składkę ubezpieczeniową, a pozostałe środki są inwestowane w wybrane formy inwestycji.
Umowa adhezyjna – umowa, w której jedna strona określa wszystkie istotne warunki w taki sposób, że druga strona może albo w całości je przyjąć, albo zrezygnować z zawarcia umowy
Czym jest świadomość, a czy przezorność ubezpieczeniowa.
Przezorność ubezpieczeniowa – cechuje osoby, które mają świadomość ubezpieczeniową (wiedzę na temat: warunków ubezpieczenia, konsekwencji rezygnacji z niektórych produktów oferowanych na rynku ubezpieczeniowym, konieczności ograniczenia bieżącej konsumpcji na rzecz przyszłej – emerytalnej). Przezorność ubezpieczeniowa przejawia się w podejmowaniu przez jednostkę działań mających na celu zapewnienie jej godziwych warunków życia na starość. Przezorne jednostki korzystają (w ramach swoich możliwości finansowych) z wszelkich produktów dostępnych na rynku, mogących wpłynąć na zwiększenie wartości ich emerytury. Przezorność ubezpieczeniowa ma charakter prewencyjny – jednostka zdaje sobie sprawę z ryzyka utraty (znacznej) części dochodów po zaprzestaniu aktywności zawodowej i chce je zminimalizować poprzez zgromadzenie dodatkowych środków na starość pochodzących z rożnych źródeł.; racjonalne korzystanie z decyzją do ubezpieczenia(z ochrony zabezpieczeniowej).
Świadomość ubezpieczeniowa - to wiedza i umiejętności pozwalające racjonalnie skorzysta z ochrony ubezpieczeniowej, czyli w konsekwencji wykazać stosowną przezorność ubezpieczeniową.
Wyjaśnij pojęcia ryzyko społeczne, ryzyko czyste, miarkowanie kompensaty straty i wspólnota ryzyka
Ryzyko społeczne - zagrożenie zdarzeniem, którego zaistnienie spowoduje stratę w posiadanych lub spodziewanych zasobach gospodarstwa domowego; związane ze sposobem zachowania się obywateli danego kraju, zasad religii, ustroju, kultury tradycji; ryzyko kreowane przez człowieka jako jednostkę lub przez całe społeczeństwo.
Ryzyko czyste - ryzyko, które występuje z natury rzeczy, konsekwencją jego wystąpienia jest strata (jest ryzyko – jest strata, nie ma ryzyka – nie ma straty) Np. pożar
Wspólnota ryzyka - grupa podmiotów zagrożonych wspólnym ryzykiem, które utworzyły wspólnotę żeby się zabezpieczyć na wypadek realizacji ryzyka. Cechy wspólnoty ryzyka:
Jednorodność rodzajów ryzyka ma charakterystyczne dla danej wspólnoty - portfele ubezpieczeniowe
Podmioty narażone na ten sam rodzaj ryzyka;
W portfelach działa prawo wielkich liczb - im będzie większa liczba obserwacji, tym bardziej otrzymane wyniki zbliżać się będą do prawdopodobieństwa matematycznego, tj. stosunku liczby przypadków, w których dane zdarzenie nastąpi, do ogólnej liczby przypadków w ogóle możliwych;
Można wykorzystać rachunek prawdopodobieństwa, aby ustalić, jakie szkody wystąpią w danym portfelu.
Miarkowanie kompensaty straty – transfer ryzyka może zostać dokonany na zakład ubezpieczeń, bądź na osoby trzecie
Jakie czynniki i w jaki sposób kształtują świadomość i przezorność ubezpieczeniową?
Kategoria ryzyka, funkcja ochronna ubezpieczenia, wspólnota ryzyka, ogólne warunki ubezpieczenia, doubezpieczanie –dotyczy osób które mają dochody wyższe i średnie (duży koszt)
Utożsamienie ryzyka ze zdarzeniem losowym powoduje obniżenie stopnia przezorności ubezpieczeniowej.
Jakie kryteria klasyfikacji można wskazać przy wyodrębnieniu ubezpieczeń społecznych i gospodarczych?
Podmiotowe (przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe)
Przedmiotowe (osobowe i majątkowe)
Przystąpienia (obowiązkowe i dobrowolne)
Inicjatywy (prywatne, publiczne)
Zysku (komercyjne, non-profit)
Czasu (krótkoterminowe, długoterminowe)
Ćw. II
Podstawowe definicje (SU, WPU itd.)
Zakres ubezpieczenia – to, co ubezpieczenie obejmuje. Można go różnie rozumieć.
Terytorialny, przedmiotowy, ryzyk
Suma ubezpieczenia – wyrażona kwota zapisana na polisie, górna granica do jakiej zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność w umowie ubezpieczenia mienia.
Górna granica odszkodowania/świadczenia
Górna granica odpowiedzialności ZU
Podstawa obliczenia składki ubezpieczeniowej.
Wielkość składki taryfowej = Suma * stopa składki
Ubezpieczenia majątkowe – na podstawie wartości przedmiotu ubezpieczenia
Ubezpieczenia osobowe – jakie będą potrzeby, gdy nastąpi wypadek ubezpieczeniowy
Podstawą ustalenia sumy ubezpieczenia jest wartość ubezpieczenia
Wartość ubezpieczenia – wartość konkretnego przedmiotu, jest uzależniona od wielu czynników, w przypadku samochodów zależy od:
Miejsce zamieszkania właściciela
Pojemności silnika
Modelu
Wieku profilu kierowcy
Wysokość ubezpieczenia (poziom ubezpieczenia) – określa relację pomiędzy sumą ubezpieczenia i faktyczną wartością przedmiotu ubezpieczenia.
Nadubezpieczenie – suma ubezpieczenia wyższa niż faktyczna wartość
Niedoubezpiecznie – korzyść odniesie ubezpieczający, ale jeśli zaistnieje wypadek ubezpieczeniowy to ubezpieczony otrzyma kwotę niewystarczającą na pokrycie szkody.
W przypadku niedoubezpieczenia i zastosowania zasady odpowiedzialności proporcjonalnej, odszkodowanie nie pokryje całości szkody. Na pierwsze ryzyko – odszkodowanie może pokryć całą szkodę w przypadku niedoubezpieczenia.
Ubezpieczenie w pełnej wartości – jeśli suma ubezpieczeniowa odchyla się od wartości jest to sytuacja niekorzystna:
- nie można bogacić się na ubezpieczeniu, więc nadubezpieczenie nie przyniesie dodatkowych korzyści
- w przypadku niedoubezpieczenia odszkodowanie może nie wystarczyć na naprawienie szkody
Szkoda całkowita – zniszczone zostało 100% mienia, w przypadku AC warunki wyznaczają górną granice opłacalności naprawy, najczęściej na poziomie 70% wartości pojazdu
Zupełnie zniszczenie przedmiotu objętego ubezpieczeniem
Przy zgonie w ubezpieczeniu osobowym
Szkoda częściowa – zniszczone zostało mniej niż 100% mienia. Przedmiot może być odtworzony, naprawiony.
Niedoubezpieczenie – sytuacja, w której wartość odszkodowania nie wystarcza na pokrycie kosztów usunięcia szkody, wynika ze złego oszacowania sumy ubezpieczenia przez ubezpieczającego.
Nadubezpieczenie – sytuacja, w której składka jest zbyt wysoka w stosunku do wartości mienia, które podlega ubezpieczeniu.
Wyznaczanie wartości przedmiotu ubezpieczenia
Wartość odtworzeniowa:
Przy zawieraniu umowy ubezpieczenia → ile kosztuje taki sam nowy przedmiot na rynku, np. koszt budowy nowego domu (materiały, robocizna, wykończenie, zakup działki, pozwolenia, nadzór budowlany)
Przy ubezpieczeniu samochodu się opłaca
Przy szkodzie częściowej – naprawa przy użyciu nowych części
Metoda wykorzystywana: dla przedmiotów nowych, dla zapasów, gdy stopień zużycia jest niewielki (z reguły do 40%, ale ta granica nie musi być zastosowana)
Ubezpieczenie budynków w gospodarstwach rolnych od ognia i innych wypadków losowych – zużycie nie większe niż 10%
Wartość szkody ustala się na dzień kiedy szkoda miała miejsce
Wartość rzeczywista – odnosi się do kosztów nabycia przedmiotów tego samego lub podobnego rodzaju, ale w przeciwieństwie do wartości odtworzeniowej uwzględnia stopień faktycznego zużycia.
Wartość upłynnienia – dotyczy rzeczy, których nie da się używać zgodnie z przeznaczeniem, np. samochód, który już nie jeździ.
Wartość otaksowana – zgodnie z nią wycenia się dzieła sztuki (taksa – ocena dokonana przez rzeczoznawcę)
Wartość księgowa netto
Wartość księgowa brutto
Zasady ustalania sumy ubezpieczenia aktywów trwałych
Sumę ubezpieczenia można ustalić dla majątku trwałego:
- Na wartości odtworzeniowej (nowej)
- Na wartości rzeczywistej i wartości upłynnienia
- Na wartości księgowej brutto
Zasady ustalania sumy ubezpieczenia zapasów i pozostałego mienia
Zapasów i pozostałego mienia - z punktu widzenia zasady pełności najwłaściwszy jest sposób wartości księgowej brutto.
Systemy ubezpieczenia w ubezpieczeniach majątkowych
System ubezpieczeń sum stałych:
Stosowany w ubezpieczeniach od ognia i innych zdarzeń losowych dla wszystkich środków stałych. Na sumy stałe ubezpieczane są również nakłady inwestycyjne oraz mienie powierzone ubezpieczającemu.
Według tego systemu ubezpieczeniu podlega całkowita wartość mienia będącego w posiadaniu ubezpieczającego.
Jeżeli ubezpieczający świadomie zaniży zgłoszona do ubezpieczenia wartość mienia lub jej istotnie niedoszacuje, to w razie szkody wystąpi niedoubezpieczenie (nastąpi wtedy zasada proporcji)
System ubezpieczeń solidarnych sum stałych:
Stosowany w ubezpieczeniach od ognia jak i od kradzieży z włamaniem i rabunku w sytuacji, gdy ubezpieczeniem objęte ma być mienie ruchome zlokalizowane w kilku różnych miejscach, dla których ubezpieczający prowadzi wspólną księgowość.
System ten jest korzystny dla ubezpieczającego w sytuacji, gdy często dochodzi do przemieszczania mienia pomiędzy poszczególnymi zakładami lub magazynami.
System ubezpieczeń na pierwsze ryzyko:
Stosowany w ubezpieczeniach od kradzieży z włamaniem i rabunku dla każdego rodzaju mienia ruchomego oraz przy ubezpieczeniach gotówki i mienia osobistego pracowników w zakresie od pożaru i innych zdarzeń losowych.
Ubezpieczający zgłasza do ubezpieczenia taką wartość mienia ruchomego, która powinna odpowiadać przewidywanej maksymalnej wielkości starty, jakiej może on doznać w następstwie jednego zdarzenia ubezpieczeniowego. Suma ubezpieczenia na pierwsze ryzyko stanowi więc mniejsza lub większa część wartości całego mienia, w zależności od tego, jaka może być maksymalna wartość pierwszej szkody
W ubezpieczeniach według tego systemu nie występuje zasada proporcji
System ubezpieczeń sum zmiennych:
Stosowany przy ubezpieczeniach zapasów od pożaru i innych zdarzeń losowych.
Ubezpieczający przewiduje znaczne okresowe wahania wartości środków obrotowych
Ubezpieczający powinien zgłosić do ubezpieczenia najwyższa dzienna wartość Śródków obrotowych, jaka może się znaleźć w danym miejscu ubezpieczenia w okresie obowiązywania polisy
Występuje tutaj składka depozytowa(omówiona w pojęciach)
System ubezpieczeń na wartość częściową:
Stosowany wyłącznie w ubezpieczeniach mienia od kradzieży z włamaniem i rabunku i zawsze w połączeniu z ubezpieczeniem od ognia i innych zdarzeń losowych.
Suma ubezpieczenia może stanowić dowolną część wartości mienia ruchomego zgłoszonego do ubezpieczenia pożarowego.
SU jest pomniejszana o kwoty wypłacanych odszkodowań i wymaga uzupełniania za opłatą dodatkowej składki
Stawka taryfowa powinna być znacznie niższa niż w ubezpieczeniu na pierwsze ryzyko – odnosi się do prowadzonej działalności, a nie ubezpieczonego mienia
Przy wypłacie odszkodowań stosuje się zasadę proporcji
Instrumenty ograniczające odpowiedzialność ubezpieczyciela - limity odpowiedzialności odszkodowawczej, udział własny, franszyzy
Instrumenty ograniczające odpowiedzialność ubezpieczyciela:
Limity odpowiedzialności odszkodowawczej – jest to limit ograniczający odpowiedzialność ubezpieczyciela.
Franszyzy:
Franszyza integralna – polega na tym, że ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności za straty do pewnej oznaczonej wysokości, a jeśli szkoda przekroczy tę wysokość, wówczas odszkodowanie wypłaca się w pełnej wysokości. Stąd nazwa franszyza warunkowa wydaje się lepiej oddawać jej istotę. Jej stosowanie wiąże się z dążeniem ubezpieczyciela do uniknięcia kosztów manipulacyjnych obsługi drobnych szkód. Stąd też jej poziom jest z reguły względnie niski w stosunku do przeciętnej kwoty odszkodowania w danym rodzaju ryzyka.
Franszyza redukcyjna – z kolei działa w każdym przypadku i odszkodowanie zawsze pomniejsza się o ustaloną część. Stąd nazwa franszyza bezwarunkowa. Ma ona zachęcać ubezpieczonego do zapobiegania powstaniu szkód i stąd często nadaje się jej miano udziału własnego ubezpieczonego. Jej poziom może być znaczny. Z technicznego punktu widzenia działa ona tak samo jak samoubezpieczenie.
Udział własny:
Ogranicza odpowiedzialność ubezpieczyciela
Ogranicza tzw. Ryzyko moralne ( wynikające z natury ludzkich zachowań negatywnych, mających potencjalnie wpływ na możliwość wystąpienia i rozmiar szkody)
Ćw. III
Jakie dostrzegasz przesłanki doubezpieczenia w zarządzaniu ryzykami społecznymi?
Niewydolność systemu emerytalnego (małe wypłaty emerytur)
System emerytur gwarantuje nam minimum ochrony
Wskaż główne cechy, jakimi charakteryzuje się system emerytalny w Polsce.
Filar I
wypłacane emerytury finansowane są ze składek osób aktualnie pracujących.
Obecnie do ZUS trafia 19,52% wynagrodzenia, z czego 2,3% przekazywane jest do OFE. Pozostałe 15,22% przeznaczane jest na wypłatę przyszłej emerytury z I filaru. W latach 2009-2013 emerytura z I filaru opiera się zarówno na systemie repartycyjnym, jak i kapitałowym - z odpowiednio malejącym udziałem systemu repartycyjnego, który od 2014r zaniknie zupełnie i pozostanie jedynie emerytura z I filaru oparta na systemie kapitałowym.
Subkonto - bezpieczne, dziedziczne, z gwarancją wzrostu. Nie jest ono jednak dostępne dla wszystkich. Łączy prawo do dziedziczenia wpłat w okresie aktywności zawodowej i potencjalnie wysoką stopę waloryzacji (na poziomie wzrostu PKB), z tym co może zaoferować tylko instytucja budżetowa (czyli ZUS) - brak ryzyka poniesienia straty przez gwarancję nieujemnej stopy waloryzacji. Nowe subkonto zostało utworzone wyłącznie dla uczestników II filara, którym w maju 2011 roku ograniczono składkę przekazywaną do OFE. Dla nich ZUS prowadzi zatem dwa konta ubezpieczenia emerytalnego: I filar oraz wspomniane subkonto w ramach II filaru. Na pierwsze z nich trafia składka odpowiadająca 12,22 procentom naszego wynagrodzenia, natomiast na subkonto składka 5-procentowa.
Filar II – wybór OFE inwestujący środki przekazywane co miesiąc przez ZUS w wysokości 2.3% wynagrodzenia brutto na indywidualny rachunek. Jest to realny kapitał, który pracuje na przyszłą emeryturę. Wpłacane w II filarze składki są zwolnione z podatku dochodowego i podlegają dziedziczeniu w ten sposób, że połowa środków z IKE prowadzonego w OFE trafia na konto współmałżonka, a druga połowa podlega dziedziczeniu zgodnie z prawem spadkowym.
Filar I i II – renta dożywotnia ; świadczenia wypłacane do końca życia.
Filar III - Tzw. III filar systemu ubezpieczeń społecznych obejmuje pracownicze programy emerytalne (PPE), indywidualne konta emerytalne (IKE) oraz indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego (IKZE). Mianem III filaru określa się także wszelkie inne dobrowolne formy oszczędzania na emeryturę.
Z czego wynika: a) ryzyko inwestycyjne, b) ryzyko długowieczności, towarzyszące decyzjom w zakresie dodatkowego oszczędzania na cele emerytalne i z jakimi fazami ryzyka starości można je powiązać?
Ryzyko inwestycyjne – związane jest z inwestycją na rynku, osiągnięciem strat. Powstaje w momencie podjęcia decyzji o dodatkowym oszczędzaniu na dodatkowa emeryturę. Ile inwestować i na jaki okres.
Ryzyko długowieczności – kapitał zaoszczędzony może się wyczerpać. Istnieje możliwość wypłacenia całego kapitału (nie będzie już procentował) bądź w postaci wypłacanych rent. W jaki sposób uzyskać zgromadzony kapitał (czy w całości czy renty)
Scharakteryzuj krótko następujące formy doubezpieczenia, dedykowane dodatkowemu oszczędzaniu na cele emerytalne: a) IKE, b) IKZE, c) PPE
Uwzględnij następujące kryteria: a) sposób otwarcia konta; b) możliwe konstrukcje produktu, c) forma oszczędzania, d) osoba zakładająca, e) osoba opłacająca składki, f) ochrona przed ryzykiem inwestycyjnym, g) ochrona przed ryzykiem długowieczności, h) ograniczenia przystąpienia, i) minimalna/maksymalna wpłata, j) opłaty pobierane przez instytucje finansowe, k) limity wypłat środków, l) zalety podatkowe, ł) inne korzyści finansowe
IKE – indywidualne konta emerytalne. Forma dobrowolnego gromadzenia środków na emeryturę.
PPE – forma zorganizowanego oszczędzania na emeryturę. Składki są odpowiednio naliczane i odprowadzane przez pracodawców do wybranej instytucji finansowej, które zajmują się gromadzeniem i zarządzaniem tymi środkami. PPE jest tylko umową określającą wzajemne zobowiązanie pracodawcy i pracowników w związku prowadzenia przez pracodawcę programu.
IKZE – możliwość odpisu podatku polegający na możliwości odliczenia rocznej składki (w limitowanej wysokości/od podstawy opodatkowania).
Scharakteryzuj inne ubezpieczeniowe produkty pozwalające na dodatkowe oszczędzanie na cele emerytalne: a) renty życiowe, b) ubezpieczenie na życie z ufk
Uwzględnij następujące kryteria: a) sposób założenia, b) możliwe formy, c) forma oszczędzania, d) kto może zawrzeć umowę, e) kto płaci składki, f) ochrona przed ryzykiem inwestycyjnym, g) ochrona przed ryzykiem śmierci, h) ochrona przed ryzykiem długowieczności, i) ograniczenia zawarcia umowy, j) minimalna/ maksymalna składka, k) opłaty, l) limity wypłat, ł) zalety podatkowe i inne korzyści finansowe
Renty życiowe nazywamy ciąg okresowych płatności dokonywanych w równych odstępach czasu od momentu zawarcia umowy rentowej do końca życia rentobiorcy lub do końca kontraktu. Czas trwania umowy rentowej może być ograniczony lub nieograniczony, a moment pierwszej wypłaty może nastąpić natychmiast po zawarciu umowy rentowej lub być odroczony na pewien okres czasu.
Renty życiowe płatne są miesięcznie, kwartalnie lub rocznie. a forma rent jest proponowana przez towarzystwa ubezpieczeniowe jako zabezpieczenie emerytalne.
Po wpłaceniu do zakładu jednorazowej składki, wykupujesz prawo do jednej z form świadczenia rentowego. (Istnieje możliwość regularnego wpłacania składek przez ustalony okres czasu). Możesz wykupić świadczenie rentowe, płatne natychmiast lub z odroczoną płatnością, np. po uzyskaniu przez ubezpieczonego 65 roku życia.
Świadczenie może występować w kilku formach:
renty dożywotniej, tzn. do końca życia ubezpieczonego
renty życiowej terminowej - jest ona płacona przez określony czas, pod warunkiem że ubezpieczony żyje
renty z gwarantowanym okresem płatności np. przez 15 lat (wtedy nawet w przypadku śmierci ubezpieczonego uposażeni otrzymują do końca tego okresu świadczenie rentowe).
renta na "dwa życia" czyli wypłacana np. w 60% żonie w przypadku śmierci ubezpieczonego.
Ubezpieczenie na życie z ufk. Ubezpieczenie to ma charakter ochronno-oszczędnościowy, co oznacza, że część składki przeznaczana jest na ochronę, zaś pozostała część zasila oszczędności - fundusz kapitałowy.
Część ochronna składki zapewnia w przypadku śmierci w okresie trwania umowy ubezpieczenia wypłatę sumy ubezpieczenia. W zamian za tę część składki, np. 400 zł, ubezpieczyciel jest gotów wypłacić sumę ubezpieczenia np. 100 000 zł w przypadku śmierci ubezpieczonego. Wysokość składki jest uzależniona od ryzyka, jakie ponosi ubezpieczyciel (wiek ubezpieczonego, jego zawód, prawdopodobieństwo zgonu, suma ubezpieczenia itp.). Część ochronna składki nie podlega zwrotowi, czego skutkiem jest brak możliwości żądania jej zwrotu od ubezpieczyciela.
Druga część składki ma charakter oszczędnościowy, co oznacza że ta część składki podlega gromadzeniu i zostanie wypłacona w przypadku śmierci lub dożycia określonego wieku. Tą część można porównać z celem, w jakim działają fundusze inwestycyjne - czyli lokowaniem i pomnażaniem kapitału na przyszłość.
Wskaż podstawowe przesłanki rozwoju rynku produktów ubezpieczeniowych dających ochronę przed skutkami niedołęstwa starczego
Demograficzne starzenie się społeczeństwa
Sytuacja na rynku pracy
Procesy migracyjne
Zmiany w strukturze i funkcjach rodziny
Zmiany wielkości gospodarstw domowych
W jakich formach funkcjonują w Europie prywatne ubezpieczenia pielęgnacyjne pozwalające na doubezpieczenie w zarządzaniu ryzykiem niedołęstwa starczego? Co oferuje rynek ubezpieczeń w Polsce?
Nie funkcjonuje.
Pomoc w transporcie po rehabilitacji
Dostawa leków
Wizyty u lekarza
Scharakteryzuj formy doubezpieczenia w zarządzaniu ryzykiem choroby: a) prywatne ubezpieczenia zdrowotne, b) abonamenty medyczne c) prywatne ubezpieczenia choroby.
Abonamenty medyczne kierowane są do pracodawców w celu zapewnienia dodatkowej opieki pracobiorcą. Jest określona sieć placówek oferująca swoje usługi . skupiają się na oferowaniu świadczeń o charakterze niepieniężnym.
Ubezpieczenia zdrowotne społeczne – istotny jest stan zdrowia pacjentów, możliwość zwrotu kosztów leczenia. Okres karencji chroniący ubezpieczyciela.
Zakres abonamentów lub u. zdrowotnych jest indywidualny.
Ubezpieczenia choroby - ubezpieczenie na wypadek ciężkiego zachorowania ( w dodatku w ustawie dział I) może występować jako opcja w u. zdrowotnych. Na wypadek zajścia zdarzenia wymienionego w umowie. Stosowana karencja. Ubezpieczyciel nie będzie świadczył w przypadku gdy choroba zaistniała wcześniej.
Ćw. IV
Jak kształtowały się składki ogółem w UE w latach 2008-2010 i jakie były główne przyczyny zmian? Na jakim poziomie kształtował się udział rynku ubezpieczeń UE w rynku światowym?
Rynek ubezpieczeń UE jest największym na świecie.
Przypis składki ogółem w 2008 w Europie wyniósł: 1600$
2010: 1620$
Jakie są największe europejskie rynki ubezpieczeniowe? Na jakim poziomie kształtował się ich udział w składce ogółem w 2010r. w ubezpieczeniach życiowych i pozostałych?
Największymi europejskimi rynkami ubezpieczeniowymi są:
Przypis składki w 2010r.
Wielka Brytania 207 miliardów
Niemcy 178 miliardów
Francja 206 miliardów
Jakie zmiany można zauważyć na rynku ubezpieczeń na życie w latach 2008-2010? Jak zmieniał się poziom składki brutto na polskim rynku ubezpieczeń na życie w badanych latach, w stosunku do europejskiej średniej?
Wzrost składki brutto w krajach UE. Natomiast w Polsce spadek o ponad 20%, następnie lekki wzrost w latach 2009 i 2010.
Jakie zmiany można zauważyć na rynku pozostałych ubezpieczeń w latach 2008-2010? Jak zmieniał się poziom składki brutto na polskim rynku ubezpieczeń pozostałych w badanych latach, w stosunku do europejskiej średniej?
W przypadku kryzysu występują negatywne nastroje. Łagodne zmiany w pozostałych ubezpieczeniach. Wzrost w obu wykresach (u. na życie i pozostałe u.) składki ogolnej.
Jak kształtował się współczynnik gęstości ubezpieczeń ogółem w UE w latach 2008-2010? W jakich krajach jego wartość była najwyższa i dlaczego, a w jakich najniższa? Jaka była jego struktura?
Średnio 1879 euro wydaje na ubezpieczenia obywatel UE.
Najwyższa wartość: Lichtenstein – duży napływ składek, jest to centrum finansowe dla przedsiębiorców w Europie. Poza tym ten kraj zamieszkuje mała liczba ludności.
Najniższa wartość: Rumunia
Jak zmieniał się współczynnik gęstości ubezpieczeń na życie w Polsce w latach 2008-2010 na tle średniej europejskiej? W jakich krajach był najwyższy i dlaczego?
Średnia UE – 1150 euro, przeciętny Polak wydaje na ubezpieczenia na życie ok. 200 euro.
Lider: Lichtenstein
Jak zmieniał się współczynnik gęstości pozostałych ubezpieczeń w Polsce w latach 2008-2010 na tle średniej europejskiej? W jakich krajach był najwyższy i dlaczego?
Pozostałe ubezpieczenia (mienia, OC): lider – Lichtenstein (ponad 1500 euro), Polska ok. 200 euro
Ubezpieczenia zdrowotne: lider – Holandia (ponad 1000 euro), Polska na końcu (wyniki bliskie zera)
Jak kształtował się współczynnik penetracji ubezpieczeń ogółem w UE w latach 2008-2010? W jakich krajach jego wartość była najwyższa i dlaczego, a w jakich najniższa?
Współczynnik penetracji w UE ogółem wyniósł ok. 8%.
Wartość najwyższa = 20% Lichtenstein
Wartość najniższa = 1,5% Turcja
Polska : ok. 4%
Porównaj stopień zróżnicowania współczynnika penetracji w poszczególnych grupach ubezpieczeń: 1) na życie, 2) pozostałych.
1) duża rozbieżność między 0 a 10%. Średnia europejska to 5%.
2) współczynnik wyrównany i na podobnym poziomie w różnych krajach europejskich (oprócz Lichtenstein = 5%). Średnia europejska = 2,5%.
Jak zmieniał się współczynnik penetracji ubezpieczeń na życie w Polsce w latach 2008-2010 na tle średniej europejskiej? W jakich krajach był najwyższy i dlaczego?
W Polsce 2% przy średniej UE wynoszącej 5%.
Najwyższy: Lichtenstein 10%
Jak zmieniał się współczynnik penetracji pozostałych ubezpieczeń w Polsce w latach 2008-2010 na tle średniej europejskiej? W jakich krajach był najwyższy i dlaczego?
Polska: mienia, OC – 1,5%; średnia UE – 2,5%
zdrowotne – bliskie zera; średnia UE – 0,8%
Jakie instrumenty finansowe dominują w strukturze portfeli inwestycyjnych ubezpieczycieli? Czy w latach 2008-2010 miały miejsce zmiany w tej strukturze?
Grupa wykorzystywanych instrumentów: akcje, inne udziałowe, dłużne, lokaty bankowe, pożyczki.
Instrumenty dłużne i udziałowe są swoim lustrzanym odbiciem (gdy wzrasta udział jednego instrumentu, drugi spada).
Pożyczki na stałym poziomie ok. 14%.
Jaki kraj UE jest macierzą największej liczby instytucji ubezpieczeniowych?
Wielka Brytania (1/4), Niemcy i Francja
Jakie państwa UE zatrudniają największą liczbę pracowników w sektorze ubezpieczeń?
Niemcy i Francja
Jakie były najważniejsze kanały dystrybucji ubezpieczeń na życie w Polsce w latach 2008-2010? Czy zauważalne były istotne zmiany?
W przeważającej części pośrednictwo bankowe (np. poprzez cesje praw dot. kredytów, ubezpieczenia życiowe oferowane przez banki)
Jakie były najważniejsze kanały dystrybucji pozostałych ubezpieczeń w Polsce w latach 2008-2010? Czy zauważalne były istotne zmiany?
Dominował kanał pośrednictwa – agenci i brokerzy ubezpieczeniowi.