1. Bilans – zasada równowagi bilansowej

BILANS - Syntetyczne, dwustronne, wartościowe zestawienie aktywów i pasywów sporządzone na określony dzień (dzień bilansowy) i w określonej formie. Dokument księgowy stanowiący element sprawozdania finansowego, zawiera on podstawowe informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

Zasada równowagi bilansowej mówi nam, ze suma aktywów zawsze jest równa sumie pasywów. Każde aktywo, które mamy na stanie musi mieć swoje źródło finansowania. Dlatego suma aktywów zawsze musi być równa sumie pasywów

1. Budżet państwa i jego funkcje

Budżet państwa jest to plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa związane z realizacją przyjętej polityki społecznej, gospodarczej i obronnej.

Funkcja fiskalna – polega na gromadzeniu dochodów budżetowych (pochodzących głównie z podatków) umożliwiających utrzymanie aparatu państwowego oraz realizację określonych zadań

Funkcja redystrybucyjna umożliwia dokonywanie pożądanych zmian w podziale dochodu narodowego. Realizację tej funkcji zapewnia system podatkowy oraz wydatki budżetowe, dokonywane głównie w formie tzw. transferów.

Funkcja stymulacyjna polega na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne. Za pomocą odpowiednio skonstruowanych systemów podatkowych oraz wydatków budżetowych można np. wpływać na poziom dochodu narodowego i zmiany strukturalne w gospodarce.

1. Decentralizacja finansów publicznych

2. Decentralizacja finansów publicznych oznacza przekazywanie ze szczebla centralnego na rzecz samorządu terytorialnego publicznych zasobów finansowych na finansowanie powierzonych zadań (tzw. decentralizacja wydatków), wyposażenie samorządu we własne źródła dochodów oraz możliwości kształtowania ich wysokości (tzw. decentralizacja dochodów), a także przyznanie JST uprawnień do samodzielnego kształtowania form organizacyjnych i planów finansowych oraz ich realizacji (decentralizacja proceduralno - organizacyjna).

3. Dług publiczny i źródła jego finansowania

jest to suma wszelkich finansowych zobowiązań z tytułu zaciągniętych pożyczek oraz innych działań podmiotów publicznych powodujących wzrost ich zobowiązań. Są to wszelkie zaciągnięte zobowiązania zarówno wobec krajowych jak i zagranicznych podmiotów. Pojęcie to nierozerwalnie wiąże się z deficytem budżetowym, gdyż zaciąganie długu publicznego najczęściej oznacza zdobycie funduszy na pokrycie deficytu.

Źródła finansowania długu publicznego:

Ze zwyczajnych dochodów budżetu państwa,

Z nowo zaciągniętych pożyczek i kredytów

Poprzez emisję nowych obligacji

1. Dochody i wydatki budżetu UE

DOCHODY :  

• cła pobierane z importu od państw trzecich artykułów przemysłowych, w ramach Wspólnej Polityki Handlowej;

• cła na artykuły rolne pobierane w związku z importem produktów rolnych z krajów trzecich;

• wpływy z podatku VAT;

• składka uiszczana przez państwa członkowskie w wysokości zależnej od PKB danego państwa.

WYDATKI :

•  rolnictwo;

• działania strukturalne;

• polityki wewnętrzne;

• działania zewnętrzne;

• administracja;

• rezerwy;

• pomoc przedakcesyjna;

• rekompensaty.

1. Dokumentacja księgowa

DOKUMENTACJA KSIĘGOWA – jest zbiorem dokumentów, w których znajduje pisemne odzwierciedlenie fakt wystąpienia operacji gospodarczych.

Klasyfikację dokumentów, będących dowodami księgowym, można przeprowadzić według różnych kryteriów . Ze względu na jednostkę wystawiającą dowody księgowe dzieli się je na:

-dowody obce

-dowody własne.

Dowody obce są to dowody sporządzone przez obce jednostki i przekazane tej jednostce gospodarczej, której staną się przedmiotem ewidencji np.: faktury dostawców za zakupione materiały. Dowody własne są to wszystkie dowody sporządzone przez tę jednostkę, w której podlegają zaewidencjonowaniu bez względu na ich przeznaczenie, np. faktury wystawione dla odbiorców za sprzedane towary.

Ze względu na przeznaczenie dowody księgowe dzielimy na:

- dowody zewnętrzne (wystawione przez daną jednostkę z przeznaczeniem dla kontrahentów i im przekazywane, np. faktury dla odbiorców).

- dowody wewnętrzne (wystawione przez daną jednostkę dla własnych potrzeb, np. karty pracy, dowody wydania materiałów).

Dowody księgowe można też podzielić ze względu na etapy sporządzenia. Wyróżnia się wówczas:

-dowody źródłowe (zwane pierwotnymi, stanowiące pierwsze pisemne stwierdzenie faktu dokonania operacji gospodarczej, np. dowody wpłaty i wypłaty gotówki).

-dowody wtórne (sporządzone na podstawie kilku dowodów źródłowych, np. raport kasowy, rozdzielniki zużytych materiałów).

Oprócz przytoczonej podstawowej klasyfikacji dowodów księgowych w literaturze przedmiotu można spotkać również inne przekroje klasyfikacyjne, między innymi podział dowodów według celu wystawienia oraz według treści (rodzajów) operacji gospodarczych. Według pierwszego kryterium dzieli się dowody na :

a)dowody dyspozycyjne – tj. zawierające w sobie jedynie dyspozycję (polecenie) dokonania operacji gospodarczej (przykładem może tu być wezwanie do zapłaty, polecenie wyjazdy służbowego).

b)dowody wykonawcze –tj. stwierdzające fakt dokonania operacji gospodarczej (np. faktury, listy płac).

c)dowody dyspozycyjno-wykonawcze – tj. takie, które zawierają w sobie cechy zarówno dowodów dyspozycyjnych . jak i wykonawczych ( przykładem tego typu dokumentów mogą być asygnaty kasowe i materiałowe, polecenia przelewu itp.)

Według drugiego kryterium dowody dzielimy na :

a)gotówkowe
b)bezgotówkowe (materiałowe).

Z kolei mogą się one dzielić na :

-dowody materiałowe,

-dowody płacowe,

-dowody kosztowe itd.

Dowody księgowe powinny być wystawiane w sposób staranny, czytelny i trwały. Podpisy na dowodach księgowych składa się odręcznie. Dowód księgowy powinien być sporządzony w języku polskim. Może on być wystawiony w języku obcym, jeżeli dotyczy operacji gospodarczej z kontrahentem zagranicznym lub gdy podmiot gospodarczy uzyskał zezwolenie na prowadzenie ksiąg rachunkowych w języku obcym. Treść dowodów powinna być pełna i zrozumiała.

7. Dźwignia finansowa

Instrument finansowy wykorzystywany przez podmioty w celu zwiększenia zyskowności. Polega na wykorzystaniu struktury kapitału do zwiększenia siły zarobkowej kapitału własnego. Możliwe jest to dzięki wprowadzeniu długu do struktury źródeł finansowania lub też zwiększenia jego udziału w tej strukturze. Wzrost rentowności kapitału własnego (ROE) ponad rentowność kapitału ogółem (ROA) dzięki zaangażowaniu kapitału obcego jest efektem działania dźwigni finansowej. Ustalenie dodatniego efektu dźwigni finansowej jest obciążone ryzykiem zbyt dużego zadłużenia przedsiębiorstwa, co może doprowadzić nawet do jego upadłości. Korzystanie z dźwigni finansowej wymaga więc ustalenia takiego poziomu zadłużenia, przy którym relacja zysku i ryzyka będzie optymalna.

Wzory: Zo/Kog – rentowność aktywów mierzona zyskiem operacyjnym

Zo- zysk operacyjny Kog- kapitały ogółem

Zn/Kw- wskaźnik zyskowności kapitałów własnych

Zn- zysk nett Kw- kapitały własne

8. Formy kredytu bankowego.

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Rodzaje kredytów:

1. kredyty w rachunku bieżącym- przeznaczony na finansowanie bieżącej działalności( zaopatrzenie, produkcja, sprzedaż):

   1. kredyty w rachunku otwartym- na okres poniżej 1 roku, bank dopuszcza powstanie w rachunku salda debetowego. Nawet gdy brak jest środków na rachunku to bank realizuje płatności do wysokości salda debetowego. Wpływ pieniędzy na rachunek najpierw powoduje likwidację salda debetowego.

   2. kredyty w rachunku kasowym (płatniczym)- na okres kilku dni do miesiąca, kredyt płatniczy finansujący nieprzewidywalne trudności płatnicze w przedsiębiorstwie, gdy wystąpią w nim przejściowe niedobory gotówki (na spłatę zobowiązań)

2. kredyty w rachunku kredytowym – wiąże się z otwarciem nowego rachunku bankowego( kredytowego), na którym ewidencjonowana jest tylko spłata jego części i oprocentowanie:

   1. kredyt celowy- na finansowanie konkretnego przedsięwzięcia, nieodnawialny

   2. linia kredytowa- na powtarzające się zobowiązania np. zakup materiałów, zadłużanie do przyznanego limitu, odnawialny lub nieodnawialny.

   3. kredyt sezonowy- na okres 1 sezonu, związany z zakupem surowców o charakterze sezonowym, spłata stopniowa ze sprzedaży produktów, nieodnawialny

   4. kredyt na finansowanie wymaganych zobowiązań- odmiana kredytu kasowego, na chwilowe trudności płatnicze, nieodnawialny

3. kredyt wekslowy (dyskontowy)- związany z przekazaniem weksla do banku wystawionego przez inny podmiot (indosowany), bank przekazuje za niego określoną kwotę, ale mniejszą od wartości weksla (bank potrąca dyskonto)

4. kredyt lombardowy- pod zastaw ruchomości (towary, maszyny) lub papierów wartościowych (akcje, obligacje), przedmiot zastawu musi być przekazany bankowi (kredyt reportowy) lub osobie trzeciej

5. kredyt dostawcy (kupiecki, handlowy)- udzielany przez dostawcę towarów lub usług odbiorcy na okres odroczenia spłaty należności za dostarczone towary, usługi

6. kredyt odbiorcy- wnoszenie płatności o charakterze zaliczkowym lub dokonywanie przez odbiorcę płatności z góry- płatność następuje przed dostawą, co często jest źródłem finansowania zamówienia.

7. niektóre zobowiązania- zwłaszcza wobec pracowników (wynagrodzenie raz na miesiąc, a nie codziennie), budżetu, ZUS- stanowią darmowe źródło finansowania

8. krótkoterminowe papiery dłużne- bony komercyjne 9nabywca kupuje go po cenie niższej od nominalnej), komercyjne weksle inwestycji terminowych (inwestor kupuje weksel lub udział w wekslu globelnym)

9. szczególne formy finansowania:

   1. factoring- sprzedaż należności bieżących, nieprzeterminowanych przez przedsiębiorstwo bankowi lub firmie factoringowej

   2. forfaiting- sprzedaż należności eksportowych, czyli takich które powstają w transakcjach między podmiotami działającymi w różnych krajach. Należności eksportera są zabezpieczone wekslem własnym importera

10. formy długookresowe:

    1. kredyt inwestycyjny – na określoną inwestycję

    2. pożyczki

    3. pożyczka obligacyjna

    4. leasing

9. Formy ksiąg rachunkowych prowadzonych przy użyciu komputera.

W wypadku prowadzenia ksiąg rachunkowych za pomocą komputera należy zagwarantować możliwość sprawdzenia zgodności procedur komputerowych i uzyskiwanych wyników z dokumentacją systemu komputerowego i dowodami księgowymi. W tym celu jednostka musi dysponować pełną dokumentacją informatycznego systemu przetwarzania danych. Dokumentacja ta powinna zawierać opis systemu informatycznego obejmujący:

• wykaz zbiorów będących księgami rachunkowymi na nośnikach czytelnych dla komputera z określeniem ich struktury, powiązań i funkcji w procesach przetwarzania danych oraz organizacji ksiąg rachunkowych firmy,

• wykaz stosowanych programów z pisemnym potwierdzeniem dopuszczenia nowego lub zmienionego programu z wyraźnym rozgraniczeniem czasowym dla poszczególnych wariantów programowych,

• opis każdego programu z podaniem jego parametrów, przeznaczenia i procedur realizowanych w jego ramach (obliczenia, ewidencja, kontrola, wydruki),

• sposoby zapewnienia właściwego stosowania programów i ewidencji przebiegu procesu przetwarzania danych,

• zasady ochrony danych przed niepowołanym dostępem do danych i systemu przetwarzania, uszkodzenia, zmianą itp.

W odniesieniu do ksiąg rachunkowych prowadzonych komputerowo obowiązują ogólne zasady, a także dodatkowo następujące zasady:

a) każdy zapis w księgach rachunkowych musi zostać automatycznie opatrzony numerem pozycji, pod którą został ujęty w dzienniku, a także oznaczony w sposób umożliwiający ustalenie programu wprowadzenia danych oraz określenie osoby zlecającej tę czynność,

b) każdy zapis musi być oznaczony tak, aby było możliwe stwierdzenie podstawy jego dokonania,

c) wprowadzenie zapisów do dziennika musi być poprzedzone ich sprawdzeniem,

d) do korekt mylnych zapisów można stosować wyłącznie storno,

e) ciągłość zapisów i przenoszenie obrotów lub sald musi podlegać automatycznej kontroli,

f) na koniec każdego miesiąca musi być sporządzony wydruk dziennika z podaniem kolejnej numeracji stron, a także wydruk zestawień obrotów i sald kont syntetycznych,

g) na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych lub inwentaryzacji musi być sporządzony także wydruk (przeniesienie na inny trwały nośnik) zestawień obrotów kont analitycznych,

h) zapisy znajdujące się na prowadzonych komputerowo kontach syntetycznych i analitycznych muszą na koniec roku zostać wydrukowane lub przeniesione na inny trwały nośnik,

i) każdy wydruk komputerowy musi być oznaczony nazwą programu przetwarzania oraz posiadać dane określające datę jego sporządzenia, miesiąc oraz rok obrotowy, którego dotyczą, a każda strona wydruku musi być automatycznie numerowana (z oznaczeniem pierwszej i ostatniej strony) oraz sumowana w sposób ciągły w roku obrotowym,

j) konieczna jest kontrola kompletności zbiorów systemu rachunkowości oraz parametrów przetwarzania danych.

10. Formy organizacyjno-prawne JST

Gospodarstwo pomocnicze (g.pom.) - organizacyjno-prawna forma jednostki sektora finansów publicznych; jest to wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym, część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna; g.pom. pokrywa koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów własnych (może jednak otrzymywać z budżetu gminy dotacje przedmiotowe); powinno być w zasadzie rentowne. Podstawą gospodarki finansowej g. pom. jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, wydatki stanowiące koszty działalności, rachunek wyników, stan środków obrotowych i rozliczenie z budżetem. g. pom. jest powiązane z budżetem zmodyfikowaną metodą netto – do budżetu włączana jest tylko połowa wyniku finansowego danej jednostki po uwzględnieniu obowiązujących obciążeń. G.pom. tworzy i likwiduje kierownik jednostki budżetowej, po uprzednim uzyskaniu zgody zarządu jednostki samorządu terytorialnego

Jednostka budżetowa (j.b.) - organizacyjno-prawna forma jednostki sektora finansów publicznych, typowa dla prowadzenia działalności administracyjnej (rzadziej usługowej), wykonywanej nieodpłatnie lub za symboliczną odpłatnością; j.b. rozliczają się z budżetem metodą brutto, tzn. dochody i wydatki tych jednostek objęte są planem budżetowym w pełnej wysokości, a zatem j.b. pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu gminy, a uzyskane dochody odprowadzają do tego budżetu (art. 18 ustawy o finansach publicznych); j.b. mogą dokonywać wydatków tylko do pewnej wysokości, ustalonej dla nich w uchwalonym i obowiązującym budżecie gminy; przeznaczenie dochodów uzyskanych przez j.b. na wydatki ponoszone w tej jednostce stanowi naruszenie dyscypliny budżetowej.

Gminne, powiatowe i wojewódzkie j.b. tworzą, łączą i likwidują organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego. Liczba j.b. na szczeblu gminy zależy od rodzaju, charakteru i zasięgu wykonywanych zadań oraz sposobu i trybu ich finansowania. Podstawą gospodarki finansowej j.b. jest plan dochodów i wydatków, zwany “planem finansowym”.

Zakład budżetowy – jednostka która odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania oraz pokrywa koszty swojej działalności z przychodów własnych. Podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy (obejmuje przychody i wydatki stanowiące koszty działalności, stan środków obrotowych i rozliczenie z budżetem). Gdy wystąpi nadwyżka pomniejsza się ją o zapas normalny (jeśli taki występuje) i odprowadza do budżetu. Jeśli wystąpi strata – z. b. otrzymuje dotację z budżetu na jej pokrycie.

Fundusz celowy (parabudżetowy) – mogą być tworzone w ramach budżetu lub poza nim jako alternatywne w stosunku do budżetu źródło finansowania zadań samorządu terytorialnego. Istota f. c. polega na wykonywaniu zadania publicznego finansowanego nie bezpośrednio z budżetu, ale z wyodrębnionego funduszu zasilanego albo środkami publicznymi (dotacje) albo dochodami własnymi. W przypadku powiatów i gmin fundusze celowe nie mają osobowości prawnej. Gospodarka finansowa opiera się na rocznym planie finansowym, który jest ujęty w budżecie jako akcie prawnym ale do niego nie wchodzi.

Samorządy terytorialne mogą też tworzyć spółki akcyjne i z ograniczoną odpowiedzialnością, które prowadza działalność na własny rachunek, a samorząd może być jedynym ich właścicielem, mieć większość udziałów lub pakiet mniejszościowy. Są one odrębne od samorządu pod względem prawnym, majątkowym i finansowym.

11. Gospodarowanie kapitałem obrotowym w przedsiębiorstwie

Kapitał obrotowy (zw. kapitałem pracującym) to nadwyżka aktywów obrotowych nad zobowiązaniami krótkoterminowymi (bieżącymi). Kapitał obrotowy netto jest to ta część kapitałów stałych przedsiębiorstwa, która finansuje aktywa obrotowe a nie finansuje aktywów trwałych.

W skład kapitału obrotowego wchodzą takie czynniki, które w przedsiębiorstwie pozostają przez okres krótszy od 12 miesięcy. Do podstawowych składników kapitału obrotowego wchodzą:

1. Zapasy:

   • materiały,

   • półprodukty i produkty w toku,

   • produkty gotowe,

   • towary,

   • zaliczki na dostawy,

2. Należności krótkoterminowe,

3. Inwestycje krótkoterminowe:

   • krótkoterminowe aktywa finansowe,

   • środki pieniężne i inne aktywa pieniężne:

a) środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych,

b) inne środki pieniężne,

c) inne aktywa pieniężne,

• inne inwestycje krótkoterminowe

1. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

Ogólna zasada zarządzania kapitałem obrotowym to w istocie zasada kompromisu między koniecznością wywiązywania się z bieżących zobowiązań ( możliwe wysoki poziom kapitału obrotowego) i niechęcią do zamrożenia środków pieniężnych ( możliwie niski poziom kapitału obrotowego).

12. Gospodarowanie majątkiem obrotowym w przedsiębiorstwie

W skład majątku obrotowego wchodzą:

1. Środki pieniężne (w kasie i na rachunkach bankowych),

2. Krótkoterminowe papiery wartościowe,

3. Zapasy:

- materiały,

- towary,

- produkcja w toku,

4. Należności i roszczenia.

Celem gospodarowania majątkiem obrotowym jest:

• zapewnienie utrzymania płynności finansowej,

• optymalizowanie wielkości i struktury majątku obrotowego z punktu widzenia minimalizacji kosztów utrzymania,

• kształtowanie struktury źródeł finansowania z punktu widzenia minimalizacji kosztów finansowania.

Efektywne gospodarowanie majątkiem obrotowym wymaga optymalizacji poziomu i struktury tego majątku.

Majątek obrotowy przedsiębiorstwa stanowią zapasy: materiałowe, produkcji niezakończonej i wyrobów gotowych. Zapasy materiałowe i produkcji niezakończonej to zapasy produkcyjne (materiałowe). Zadania majątku obrotowego w przedsiębiorstwie: zapewnienie ciągłości procesów zaopatrzenia, zbytu i produkcji, zapewnienie stabilności przebiegu tych procesów, zapobieganie zakłóceniom tych procesów.

Majątek finansowy przedsiębiorstwa to należności i roszczenia przedsiębiorstwa oraz środki pieniężne. Należności i roszczenia przedsiębiorstwa to zobowiązania handlowe odbiorców krajowych i zagranicznych, świadczenia z budżetu lub inne rozrachunki z pracownikami oraz dane dostawcom zaliczki. Środki pieniężne przedsiębiorstwa to gotówka w kasie, środki na rachunku rozliczeniowym, na rachunkach krajowych w walutach obcych, środki pieniężne stanowiące lokaty terminowe i inne środki pieniężne np. pieniądze w drodze.

Czynniki kształtujące zapasy produkcyjne przedsiębiorstwa możemy podzielić na:

1. Zewnętrzne: warunki dostaw, dystrybucja, sezonowość, źródła, formy zaopatrzenia, wielkość dostaw, warunki rynku zbytu (ceny, kredyty, upusty),

2. Wewnętrzne: magazynowanie, przygotowanie do produkcji.

Kierunki sterowania zapasami:

1. Statyczne – norma sterująca zapasem to norma zapasów w danym okresie: dobowe zużycie materiałów, cykl dostaw, próba określenia zapasu minimalnego;

2. Optymalizacyjne – kryterium optymalizacji jest funkcja kosztów zapasów: koszty tworzenia zapasu (transport, ubezpieczenie, służbę zaopatrzenia, zapłatę dla służby zaopatrzenia); koszty utrzymania zapasu (magazynowania, starzenia się); koszty wyczerpania zapasu (niedotrzymania kontraktu, przerw w produkcji).

W oparciu o powyższe koszty ustala się optymalną wielkość zapasu dla przedsiębiorstwa.

13. Harmonizacja podatków w ramach Unii Europejskiej

Harmonizacja podatków (tax harmonization) to proces, w wyniku którego systemy podatkowe różnych krajów podlegają ujednoliceniu. Celem tego procesu jest doprowadzenie do takiego stanu, aby kwestie podatkowe nie wpływały na przepływ towarów, usług oraz czynników produkcji między tymi krajami. Harmonizacja potrzebna jest wówczas, gdy różnice w systemach podatkowych poszczególnych krajów powodują, że decyzje podejmowane przez jeden bądź kilka z nich niosą skutki także dla innych. Chodzi więc o pogodzenie systemów podatkowych różnych krajów, a także o to, by ich funkcjonowanie było zgodne z celami unii gospodarczej. Ujednolicenie takie polega m.in. na wprowadzeniu jednakowych stawek podatkowych i jednolitego sposobu kształtowania podstawy opodatkowania. Pierwszy etap integracji stanowi strefa wolnego handlu. Przewiduje się też ograniczenia co do zakresu harmonizacji podatkowej. Harmonizacja ustawodawstwa krajów członkowskich może odnosić się tylko do podatków obrotowych, akcyzy i innych podatków pośrednich. Harmonizacja ta może być realizowana tylko w zakresie niezbędnym do zapewnienia ustanowienia i funkcjonowania rynku wewnętrznego. W ramach UE stosowana jest zasada, iż kwestie podatkowe należą do wyłącznej kompetencji krajów członkowskich.

14. Harmonizacja, standaryzacja zasad rachunkowości

• harmonizacja rachunkowości – proces ujednolicania rachunkowości mający na celu możliwie ścisłe, w danych warunkach, zbliżenie poszczególnych krajowych systemów rachunkowości, poprzez eliminowanie istniejących różnic między nimi (modyfikowanie rozwiązań istniejących w poszczególnych krajach lub adaptowanie rozwiązań stosowanych w krajach o najlepiej rozwiniętych systemach rachunkowości, albo też wypracowanych przez międzynarodowe organizacje)

• standaryzacja rachunkowości – proces ujednolicania rachunkowości poprzez wprowadzanie do krajowych systemów rachunkowości jednolitych norm rozwiązywania jej problemów, czyli powszechnie akceptowanych standardów rachunkowości

• unifikacja rachunkowości – proces ujednolicania rachunkowości mający na celu całkowite odrzucenie możliwości występowania rozwiązań (standardów) alternatywnych (eliminowanie różnorodności rozwiązań).

Wg C. Nobensa „ harmonizacja oznacza proces zwiększania porównywalności praktyk rachunkowości poprzez ustalenie granic co do stopnia zróżnicowania. Standaryzacja wydaje się sugerować narzucenie bardziej sztywnego i wąskiego zestawu reguł. Jednakże w ramach rachunkowości te dwa pojęcia stały się prawie technicznymi zwrotami i nie można polegać na normalnych różnicach w ich znaczeniu. Harmonizacja jest pojęciem, które ma tendencję do bycia kojarzonym z ponadnarodowymi regulacjami tworzonymi w Unii Europejskiej, standaryzacja natomiast jest określeniem często kojarzonym z Międzynarodowym Komitetem Standardów Rachunkowości.

15. Konto i jego rodzaje

Konto – jest to specyficzne dla rachunkowości urządzenie ewidencyjne, służące do bieżącego ujmowania operacji gospodarczych w wyrażeniu pieniężnym.

Każde konto posiada następujące elementy:

• nazwę konta (dostosowana jest do istoty ujmowanych na nim składników lub zjawisk gospodarczych),

• strony konta.

Konto ma dwie przeciwstawne strony:

• stronę lewą nazywaną „Winien” lub „Debet”,

• stronę prawą nazywaną „Ma” lub „Credit”.

Założenie konta polega na wpisaniu jego nazwy i symbolu nadanemu mu w planie kont.

Otwarcie konta może nastąpić poprzez:

• wpisanie stanu początkowego z bilansu otwarcia lub

• zaksięgowanie pierwszej operacji dotyczącej danego konta, jeżeli nie występowało ono w bilansie otwarcie.

Księgowanie operacji gospodarczych nie może powodować naruszenia równowagi bilansowej. W związku z tym w ewidencji księgowej stosuje się zasadę podwójnego zapisu, zgodnie z którą każda operacja musi być ujęta:

• na co najmniej dwóch kontach (podwójny zapis)’

• na jednym koncie po stronie Winien, a na drugim po stronie Ma (dwustronny zapis),

• w identycznej wysokości na obu kontach (jednakowy zapis).

Relacja między kontami (korespondencja kont) może przyjmować postać:

• zapisów prostych (tylko na 2 kontach),

• zapisów złożonych (na więcej niż 2 kontach).

Zamknięcie konta -na koniec roku obrotowego.

Saldo konta może być:

• debetowe, jeżeli większa jest suma po stronie Winien,

• kredytowe, jeżeli większa jest suma po stronie Ma,

• zerowe, jeżeli sumy zapisów po obu stronach są równe.

Rodzaje kont:

1. bilansowe:

   1. konta aktywne – występują wyłącznie w aktywach bilansu, służą do ewidencji rzeczowych składników majątku i środków pieniężnych;

   2. konta pasywne – ujmuje się je tylko w pasywach bilansu, służą do ewidencji własnych oraz obcych źródeł pochodzenia majątku;

   3. konta aktywno-pasywne – mogą występować zarówno w aktywach, jak i pasywach bilansu (nawet jednocześnie po obu jego stronach, jeżeli wykazują dwa salda). Są to głównie konta rozrachunkowe.

2. wynikowe – służą do ewidencji operacji gospodarczych związanych z takimi kategoriami jak: koszty/straty nadzwyczajne, przychody/zyski nadzwyczajne, wynik finansowy. Konta te nie wykazują salda, ponieważ następuje ich całkowite rozliczenie na koniec lub w ciągu okresu rozliczeniowego. Księgowanie na tych kontach odbywa się tak jak na kontach bilansowych. Koszty i straty po stronie Wn, a zyski i przychody po stronie Ma.

3. Konta syntetyczne – są urządzeniami służącymi do księgowej ewidencji operacji gospodarczych w sposób zapewniający zbilansowanie danych liczbowych ujętych na wszystkich kontach syntetycznych prowadzonych w danej jednostce. Do zapisów na kontach syntetycznych stosuje się zasadę podwójnego zapisu.

4. Konta pozabilansowe – pełnią funkcję wyłącznie informacyjno-kontrolną. Zdarzenia na nich rejestrowane nie powodują zmian w składnikach aktywów i pasywów. Obowiązuje na nich zapis jednokrotny.

5. Konta analityczne – funkcjonują na zasadzie pojedynczego, jednostronnego zapisu, który jest powtórzeniem księgowania na koncie syntetycznym, po tej samej stronie, ale bez korespondencji z innymi kontami. Kwota operacji gospodarczej ujmowanej na koncie syntetycznym zostaje rozdzielona między konta analityczne odpowiednio do ich zaangażowania w danej operacji.

16. Koszty pozyskania kapitału w przedsiębiorstwach.

Finansowanie działalności jest związane z koniecznością ponoszenia przez przedsiębiorstwo kosztów. Szacowanie tych kosztów nie jest zadaniem łat­wym. W wielu przedsiębiorstwach do określenia kosztu zaangażowanego kapitału stosuje się zbyt proste metody, które często prowadzą do tego, że kierownictwo uzyskuje błędne informacje i — w konsekwencji — podejmuje niewłaściwe decyzje. Najczęściej popełnianym błędem jest przyjmowanie jako podstawy kal­kulacji kosztu kapitału, kosztu wykorzystywanych przez przedsiębiorstwo środków użyczonych odpłatnie przez inne podmioty, np. kredytu bankowe­go, i jednoczesne traktowanie kapitału własnego jako darmowego źródła finansowania.

Każda z form finansowania ma określony koszt. Podstawowe składniki kapitału wykorzystywane przez liczne przed­siębiorstwa to np. kapitał akcyjny zwykły i uprzywilejowany, zyski za­trzymane oraz kapitał obcy.

Ostateczny koszt kapitału zaangażowanego w przedsiębiorstwie zależy od źródeł pochodzenia oraz sposobu wykorzystania, a wielkość tego kosztu odpowiada stopie dochodu realizowanej przez przedsiębiorstwo. Dlatego, aby oszacować koszt kapitału ogółem w przedsiębiorstwie, nie wystarczy odnieść go jedynie do kosztu długu tego przedsiębiorstwa. W prawidłowo przeprowadzonej kalkulacji muszą być uwzględnione koszty wszystkich składników kapitału pozostającego w dyspozycji danego podmiotu, gdyż każda z form finansowania działalności w przedsiębiorstwie charakteryzuje się kosztem, z reguły, odmiennym od kosztu pozostałych form.

KOSZT KAPITAŁU OBCEGO

Kapitał obcy w przedsiębiorstwie jest tym składnikiem kapitału, dla którego określenie kosztu sprawia z reguły najmniej kłopotu. Korzystanie z długu jest związane z ponoszeniem przez przedsiębiorstwo pieniężnych kosztów, czyli koniecznością wydatkowania określonej — zależnej od oprocentowania — ilości środków pieniężnych. Dla przedsiębiorstwa, które zdecydowało się wykorzystać kapitał obcy do finansowania swych potrzeb, koszty związane z użyciem tego kapitału oznaczają rzeczywisty odpływ środków pieniężnych z przedsiębiorstwa. Niezależnie od tego, czy przedsiębiorstwo zadłuży się zaciągając kredyt w banku czy też zdecyduje się na wyemitowanie obligacji, będzie zobowiązane zapłacić stosowną cenę wierzycielom za czasowo użyczone środki finansowe.

Analizując koszt długu w przedsiębiorstwie, należy pamiętać, że z punktu widzenia całkowitego kosztu kapitału zaangażowanego w danym podmiocie, podstawowe znaczenie ma koszt długu przyszłego, czyli tego, którego ewentualne zaciągniecie jest w danym momencie rozpatrywane przez kierownictwo przedsiębiorstwa. Prowadzona kalkulacja kosztu kapitału powinna bowiem umożliwić oszacowanie wielkości dochodu, który będzie z tego kapitału uzyskany w przyszłości.

KOSZT KAPITAŁU WŁASNEGO

Kapitał własny w przedsiębiorstwie nie jest darmowym źródłem finansowa­nia działalności. Zbyt często można odnieść wrażenie, że osoby decydujące o wyborze form finansowania przedsiębiorstw nie są świadome tego faktu. Zastosowanie własnych środków finansowych — inaczej niż w przypadku kapitału obcego — nie oznacza realnego odpływu środków pieniężnych z przedsiębiorstwa. Wiąże się jednak z ponoszeniem przez przedsiębiorstwo kosztów w tym sensie, że zainwestowane w przedsiębiorstwo fundusze mogłyby być zaangażowane inaczej, poza przedsiębiorstwem, w konkurencyj­ne przedsięwzięcia o dochodowości przewyższającej dochodowość tego przedsiębiorstwa. Tak więc, koszt użycia kapitału własnego należy rozpatrywać nie jako wydatek pieniężny, lecz w kategoriach kosztu alternatywnego. Nie jest jednak łatwo oszacować koszt kapitału własnego w przedsiębiorstwie.

Koszt akcji uprzywilejowanych

Kapitał akcyjny uprzywilejowany jest w przedsiębiorstwie kapitałem własnym szczególnego rodzaju. Ze względu na przywileje przysługujące posiadaczom akcji uprzywilejowanych (np. prawo do stałej kwoty dywidendy, płaconej niezależnie od wysokości wyniku finansowego spółki) kapitał akcyjny- uprzywilejowany jest czasem traktowany de facto jako zobowiązanie podmiotu, a jego wartość pomijana w kalkulacji wielkości kapitału netto danego przedsiębiorstwa. W konsekwencji, wartość kapitału netto spółki oraz wartość jej kapitału własnego nie są sobie równe.

Koszt akcji uprzywilejowanych odpowiada wymaganej przez inwestorów stopie zwrotu, liczonej według następującego wzoru:

k _{k.w.u =} D/ c · 100% gdzie:

k _k.w.u. - koszt akcji uprzywilejowanych,

D - kwota dywidendy przypadająca na jedną akcję uprzywilejowaną,

c - aktualna cena rynkowa jednej akcji uprzywilejowanej.

Przy kalkulacji kosztu kapitału akcji uprzywilejowanych należy brać pod uwagę również koszty samej emisji akcji, które zwiększają koszt kapitału.

Koszt akcji uprzywilejowanych nie oznacza dla przedsiębiorstwa realnego odpływu środków pieniężnych. Zadaniem kierownictwa spółki, w której koszt akcji uprzywilejowanych ukształtował się na poziomie 14,7%, jest inwestowanie kapitału akcyjnego uprzywilejowanego w takie przedsięwzięcia, których dochodowość wyniesie nie mniej niż 14,7%. W przypadku uzyskania mniejszej dochodowości od wymaganej stopy zwrotu, posiadacze akcji uprzywilejowanych rozważą wy­cofanie swoich udziałów.

Równowartość kwoty wypłaconej właścicielom akcji uprzywilejowanych w formie dywidendy nie może być odliczona od podstawy opodatkowania spółki. Koszt kapitału akcyjnego uprzywilejowanego ustalony według podanego wzoru jest zatem kosztem ostatecznym i przewyższa koszt długu zaangażowanego w Spółce. Pewna rekompensatą za relatywnie wysoki koszt akcji uprzywilejowanych jest właściwy im niski poziom ryzyka.

Koszt zysków zatrzymanych

Zyski zatrzymane, nazywane także zyskami nie podzielonymi, to jedno ze źródeł zwiększania wartości kapitału własnego przedsiębiorstwa. Zysk za­trzymany stanowi tę część dochodu pozostającego do dyspozycji przedsię­biorstwa, która nie została wypłacona akcjonariuszom w postaci dywidendy, lecz pozostała w przedsiębiorstwie do sfinansowania jego potrzeb.

Zadaniem kierownictwa spółki jest taki sposób wykorzystania zatrzyma­nego zysku, który pozwoli na osiągnięcie stopy zwrotu nie mniejszej od możliwej do uzyskania przez akcjonariuszy z wypłaconej im i zainwestowanej poza spółką dywidendy. Ta minimalna wymagana stopa zwrotu jest kosztem zysku nie podzielonego, reinwestowanego w przedsiębiorstwie.

Koszt zysku zatrzymanego odpowiada kosztowi kapitału akcyjnego zwykłego spółki, który nie pochodzi z emisji.

Żadna ze znanych i stosowanych metod nie pozwala dokładnie i jedno­znacznie określić poziomu kosztu zysków nie podzielonych. Jednym z częściej stosowanych sposobów szacowania kosztu kapitału własnego jest model równowagi rynku kapitałowego, zwany modelem CAPM (capital assets pricing model).

Do oszacowania kosztu zysku zatrzymanego (k_s) zgodnie z modelem CAPM jest niezbędna znajomość takich parametrów, jak stopa dochodu wolna od ryzyka, stopa dochodu od akcji przeciętnych oraz współczynnik ryzyka beta. Metoda CAPM pozwala określić koszt kapitału według następującego wzoru:

k_s=k_rs+ß(k_m-k_rf)

gdzie:

k_s - koszt zysku zatrzymanego,

k_{rs -} stopa dochodu wolna od ryzyka,

k_m - stopa dochodu od akcji przeciętnych,

ß - współczynnik ryzyka właściwy dla danego przedsiębiorstwa,

k_m-k_{rf -} premia za ryzyko związane z inwestowaniem w akcje danego przedsiębiorstwa.

Jednoznaczne określenie wartości żadnego z parametrów niezbędnych do wyceny nie jest praktycznie możliwe, co przesądza o znacznym stopniu niedoskonałości modelu CAPM.

Wydaje się, że stosunkowo najmniej kłopotliwe jest ustalenie wartości współczynnika beta, który określa poziom ryzyka rynkowego, związanego z inwestowaniem w aktywa określonego przedsiębiorstwa. Współczynnik ten zależy m.in. od rodzaju działalności prowadzonej przez dany podmiot gospodarczy oraz struktury jego majątku i źródeł finansowania. Oblicza się go na podstawie odpowiednich danych „historycznych", z przeszłości przed­siębiorstwa. Jego wartość rośnie wraz ze wzrostem ryzyka właściwego dla prowadzonej działalności.

Współczynnik beta równy jedności oznacza typowy, przeciętny poziom ryzyka. ß > l charakteryzuje przedsiębiorstwa o relatywnie podwyższonym ryzyku — im większa wartość beta, tym wyższe ryzyko. Jeżeli ß < 1, to ryzyko należy ocenić jako stosunkowo niewysokie.

Stopę dochodu wolną od ryzyka ustala się, z reguły, na poziomie oprocentowania obligacji skarbu państwa lub krótkoterminowych bonów skarbowych. Inwestowanie w państwowe papiery wartościowe uważa się za pozbawione ryzyka z tego względu, że skarb państwa nie jest podmiotem zagrożonym bankructwem i z pewnością wywiąże się z przyjętych na siebie zobowiązań.

Oszacowanie przeciętnej rynkowej stopy zwrotu nie jest zadaniem łatwym, nawet w warunkach dobrze rozwiniętego rynku kapitałowego Młody, dopiero rozwijający się polski rynek kapitałowy, jest dodatkowym czynnikiem znacznie utrudniającym ustalenie stopy zwrotu od przeciętnych akcji.

Przyjmuje się, że przeciętna rynkowa stopa zwrotu, pomniejszona o stopę dochodu wolną od ryzyka, określa premię za ryzyko. Wartość ta, skorygo­wana o współczynnik beta właściwy dla danego podmiotu, pozwala oszaco­wać wysokość premii, którą spodziewają się uzyskać inwestorzy finansując ten podmiot.

Wysokość przeciętnej rynkowej stopy dochodu, a więc — w konsekwencji — również przeciętnej rynkowej premii za ryzyko, szacuje się na podstawie danych „historycznych".

O ostatecznym poziomie kosztu kapitału własnego w przedsiębiorstwie, ustalanego przy zastosowaniu modelu CAPM, decydują w znacznym stopnia wykorzystane do kalkulacji dane z przeszłości. Innymi słowy, koszt kapitału zależy od metody zastosowanej do oszacowania tych historycznych wartość. Stąd, skalkulowana stopa zwrotu, równa kosztowi kapitału własnego spółki nie może być w pełni wartością obiektywną.

Koszt kapitału własnego w przedsiębiorstwie można też szacować, stosując wzór wzrostu Gordona:

k_s = D₁ : c₁ + g

gdzie:

D₁ — dywidenda płacona od akcji zwykłej po zakończeniu okresu ob­rachunkowego,

c₁, — aktualna cena rynkowa akcji zwykłej,

g — współczynnik wzrostu dywidendy.

Model Gordona jest dość powszechnie uznawany za najlepszą z dostępnych metod kalkulacji kosztu kapitału własnego przedsiębiorstwa. Jedyną trudność w stosowaniu tej metody stanowi właściwe określenie współczynnika wzrostu g, który — z reguły — bywa oszacowany na podstawie tempa wzrostu, charakteryzującego działalność danego podmiotu w przeszłości. Posługiwanie się danymi historycznymi wyklucza niestety — podobnie jak w przypadku modelu CAPM — pełen obiektywizm uzys­kanych wyników.

W przedsiębiorstwach, które emitują obligacje, koszt kapitału własnego można ustalić na podstawie stopy dochodu tych obligacji. Przyjmuje się, że stopa zwrotu z obligacji danego podmiotu, powiększona o premię za ryzyko, jest poszukiwanym kosztem kapitału akcyjnego.

Koszt nowej emisji akcji zwykłych

Koszt kapitału akcyjnego zwykłego w przedsiębiorstwie odpowiada stopie dochodu, która nie spowoduje zmniejszenia rynkowej wartości spółki. In­nymi słowy, kapitał akcyjny — podobnie jak wszystkie pozostałe składniki kapitału — powinien być inwestowany jedynie w taki sposób, który umożliwi utrzymanie stopy zwrotu z inwestycji na wymaganym poziomie, określonym kosztem kapitału.

Koszt kapitału akcyjnego zwykłego — podobnie jak w przypadku akcji uprzywilejowanych, czy zysku zatrzymanego — nie oznacza dla spółki rzeczywistego odpływu środków pieniężnych.

Koszt akcji zwykłych spółki pochodzących z emisji (nazywanych kapi­tałem zewnętrznym) przewyższa koszt kapitału akcyjnego zwykłego, za­trzymanego w spółce jako zysk nie podzielony (nazywanego kapitałem wewnętrznym). Kapitał akcyjny, pozyskany drogą emisji, jest droższy ze względu na koszty emisji, które nie występują w przypadku zysków nie podzielonych.

Do określenia kosztu kapitału akcyjnego z emisji można zastosować — podobnie jak w przypadku ustalania kosztu zysku zatrzymanego w przed­siębiorstwie — znaną już metodę Gordona. W kalkulacji należy jednak uwzględnić koszty sprzedaży emitowanych akcji. Ostatecznie wzór pozwalający ustalić koszt kapitału akcyjnego zwykłego pozyskanego w drodze emisji ma postać:

k_k.w.e.= D₁ :[ c₁ ( 1-k_e)] ·100% + g

gdzie:

k_k.w.e - koszt kapitału akcyjnego zwykłego z emisji,

k_e - koszty emisji wyrażone jako cześć przychodów uzyskanych ze sprzedazy sprzedaży akcji.

Wartość wyrażenia c₁· (l — k_e) odpowiada cenie netto jednej akcji, czyli cenie sprzedaży pomniejszonej o koszt emisji.

WACC – średni ważony koszt kapitału oblicza się jako średnią kosztów pozyskania poszczególnych jego składników, ważoną ich udziałem w całości kapitału.

Ważony koszt kapitału WACC

WACC = wdkd+ wkw kw

Koszt pozyskania poszczególnych elementów kapitału jest ściśle powiązany ze źródłem ich pochodzenia:

koszt długu kd = rd x (1 - T)

rd - stopa procentowa T - stopa podatku dochodowego,

koszt akcji uprzywilejowanych kp = Du / Pnu

Du - dywidenda uprzywilejowana Pn - cena emisyjna netto (uwzględniającą koszty emisji),

Pnu = rynkowa cena akcji uprzywilejowanej – koszt emisji akcji uprzywilejowanej

koszt kapitału akcyjnego zwykłego ks = D1/ P + g

przy nowej emisji ks = D1/ Pn + g

D1 – ostatnio wypłacona wartość dywidendy g - oczekiwana stopa wzrostu dywidendyP0 - obecna rynkowa cena akcji Pn = rynkowa cena akcji (P) – koszt emisji akcji

Lub

Wykorzystując model wyceny aktywów kapitałowych CAPM

ks = Rw + β x (Ra - Rw)

Rw – dochodowość aktywów wolnych od ryzyka

Ra – średnia dochodowość wszystkich aktywów rynkowych

β – współczynnik wyrażający korelację zmian cen akcji danej firmy ze zmianami indeksu giełdowego cen akcji

koszt nie podzielonych zysków ke = D1/ P + g

17. Koszty, kalkulacja kosztów

1.Kalkulacja kosztów - procedury obliczeniowe mające na celu ustalenie wielkości jednostkowych kosztów wytworzenia produktu lub usługi. W efekcie prowadzenia kalkulacji możemy również przedstawić strukturze kosztowa jednostkowych w układzie kalkulacyjnym.

Kalkulacja ulatwiaW także analizie poziomu kosztowa ich kontrole oraz umożliwia prawidłowe ustalenie poziomu cen zbytu na produkowane wyroby i usługi.

2.Podzial kalkulacji ze względu na moment przeprowadzenia:

a) wstępna - jest przeprowadzana przed rozpoczęciem procesu wytwarzania wyrobów gotowych objętych procedurą kalkulacyjną. Stąd dostarcza informacji do podjęcia decyzji o zakresie strukturze planowanej produkcji oraz ewentualnych cenach zbytu i przewidywanej zyskowności produkcji.

b)wynikowa - jest przeprowadzana po zakończeniu procesu wytwarzania wyrobów gotowych objętych procedurą kalkulacyjną. Stad wynik kalkulacji konchowej dostarczają rzeczywistych informacji o wielkości poniesionych kosztowa całkowitych i ustalonych kosztowa jednostkowych. Jest podstawa rozliczenia produkcji.

3.Podzial kalkulacji ze względu na stosowana metodę:

a) podziałowa - polegająca na dzieleniu sumy kosztów całkowitych produkcji przez liczbę wyrobów

b) doliczeniowa - polegająca na doliczeniu do kosztów bezpośrednich produkcji pozostałych poniesionych w trakcie produkcji kosztów zwanych pośrednimi.

Kalkulacja podziałowa prosta

znajduje zastosowanie w tych jednostkach gospodarczych które masowo produkują jednorodne wyroby. Proces technologiczny prowadzący do wytworzenia wyrobu jest prosty i nie skomplikowany. Nie jest konieczny wówczas podziale kosztowa na bezpośrednie i pośrednie, ponieważ wszystkie poniesione koszty dotyczą jednego i tego samego ich nośnika.

Typowe jednostki gospodarcze stosujące ta metodę kalkulacji:

- cegielnie wytwarzające jeden rodzaj cegły

- piekarnie wytwarzające ten sam typ chleba

- inne -kopalnie, cementownie, elektrownie

Produkcje w toku przelicza asie tutaj na równoważna jej ilość wyrobowi gotowych.

Kalkulacja podziałowa wspolczynnikowa

znajduje zastosowanie w tych jednostkach gospodarczych które masowo produkują zróżnicowany asortyment wyrobowi. Proces technologiczny jest do wszystkich wyrobowi bardzo zbliżony ( są one produkowane z tych samych lub podobnych surowcowa i na tych samych urządzeniach). Podobnie jak przy kalkulacji podziałowej prostej nie jest potrzebny podziale kosztowa na pośrednie i bezpośrednie - nie mniej jednak podziale taki umożliwia pełna analizie struktury ponoszonych kosztowa.

Przykład jednostek stosujących ta metodę kalkulacji

-zakłady papiernicze

-cukiernie

-cementownie ( roczne cementy)

-cegielnie

Kalkulacje przeprowadza sie dla jednolitych ustalonych na drodze przeliczenia tzw. JEDNOSTEK KALKULACYJNYCH. Przeliczenia tego dokonuje sie w oparciu o tzw. współczynniki kalkulacyjne (umożliwiają one sprowadzenie do poziomu porównywalności rocznych produkowanych wyrobowi)

Współczynniki kalkulacyjne ustala sie na podstawie tej cechy, która najlepiej charakteryzuje wszystkie rozbieżności miedzy wytworzonymi produktami. Cechem taka ustala sie najczęściej w oparciu o fizyko- chemiczne właściwości tych produktów (np. waga, rozmiar, grubość, gęstość)

Po dokonaniu przeliczenia wyrobowi na umowne jednostki kalkulacyjne moszna przeprowadzać kolejne obliczenia tak jak przy metodzie podziałowej prostej.

Kalkulacja podziałowa fazowo- procesowa znajduje zastosowanie w tych jednostkach gospodarczych które produkują masowo wyroby przechodzące przez roczne fazy procesowa technologicznych. Każda faza procesu technologicznego kończy sie przekazaniem do magazynu lub do następnego etapu produkcji częściowo przetworzonego produktu.

Ten typ kalkulacji stosują :

-zakłady ceramiczne (w których poszczególne etapy produkcji tworzą wyodrębnione fazy : przygotowanie masy, formowanie, wypalanie, zdobienie, sortowanie)

-huty szkła

-zakłady cukiernicze

-zakłady produkcji odzieżowej

Rodzaje kalkulacji podziałowej fazowej:

a) prosta - produkcja we wszystkich fazach jest jednorodna

b) ze współczynnikami - produkcja we wszystkich fazach jest jednorodna lecz odbywa asie ona w tych samych lub bardzo zbliżonych warunkach technologicznych

c)mieszana - w jednych fazach produkcja jest jednorodna natomiast w pozostałych nie.

Metoda ustalenia kosztu jednostkowego

a)bezpolfabrykatowa - jako suma kosztowa przerobu poszczególnych faz, ustala asie jednostkowe koszty przerobu każdej fazy, które po zsumowaniu Dacja konchowy jednostkowy koszt wytworzenia

b)polfabrykatowa - jako koszt ciągniony - do kosztowa fazy następnej dodaje asie wszystkie koszty poniesione we wcześniejszych fazach. Następnie dzieli asie otrzymana sumce kosztowa w danej fazie przez liczbie wykonanych polfabrykatowa. W ostatniej czas fazie przez liczbie wyrobowi. Otrzymuje asie w ten sposobi jednostkowy koszt półfabrykatu

Kalkulacja doliczeniowa

stosowana jest w tych jednostkach gospodarczych które produkują wyroby o rocznym asortymencie, a produkcja ta jest jednostkowa lub Malto seryjna (w niektórych przypadkach kalkulacja ta znajduje zastosowanie przy produkcji średnio seryjnej). Procesy przetwórcze prowadzone są w oparciu o roczne surowce.

Ten typ kalkulacji stosują m.in.:

-zakłady Przemyślu samochodowego

-stocznie

-zakłady Przemyślu lotniczego

-zakłady Przemyślu maszynowego

Przedmiotem kalkulacji doliczeniowej mnoga byc:

a)poszczególne produkty (jeżeli są one proste i nieskomplikowane)

b)wyodrębnione detale wyrobu gotowego ( w przypadku produkcji skomplikowanych wyrobowi które składają asie z wielu elementowa)

Te dwa przedmioty kalkulacji dotyczą produkcji jednostkowej lub małoseryjnej

c)produkcja zamkniętego okresu czasu (tydzień, miesiąc)

Ten przedmiot kalkulacji charakterystyczny jest dla produkcji średnio seryjnej

Przy kalkulacji doliczeniowej następuje przyporządkowanie kosztowa bezpośrednich do właściwych obiektowa (nośników tych kosztowa) a w dalszej kolejności dolicza asie do nich koszty pośrednie. Procedura ta odbywa asie w oparciu o tzw. klucze doliczeniowe (czyli przyjęte teoretyczne zalodzenia)

Podziale kalkulacji doliczeniowej ze względu na liczbie stosowanych kluczy:

a)sumaryczna ( wszystkie poniesione koszty pośrednie doliczane SA w oparciu o jeden i ten sam klucz)

b)zróżnicowana (poniesione koszty pośrednie doliczane SA w oparciu roczne klucze doliczeniowe)

Odmiany kalkulacji doliczeniowej:

a)zleceniowa - stosowana jest przy produkcji jednostkowej i Malto seryjnej. Nośnikiem kosztu i przedmiotem kalkulacji jest każde wyodrębnione zlecenie produkcyjne. Dla każdego zlecenia prowadzona jest odrębna karta kalkulacyjna z ujętymi kosztami bezpośrednimi. Do kosztów tych dolicza sie zgodnie z przyjętym kluczem koszty pośrednie, które przypadają na dane zlecenie.

b)asortymentowa - dotyczy najczęściej produkcji średnio seryjnej. Nośnikiem kosztowa jest wyodrębniona grupa produktowi

18. Metody zarządzania należnościami handlowymi

O zdolności przedsiębiorstwa do regulowania bieżących zobowiązań decyduje prawidłowe zarządzanie majątkiem obrotowym, którego głównym składnikiem oprócz zapasów są należności. Pojęcie należności handlowych odnosi się do sprzedaży produktów, za które dostawca nie otrzymał jeszcze zapłaty. Należności od odbiorców powstają wówczas, gdy moment sprzedaży nie pokrywa się z momentem otrzymania zapłaty.

Wyróżniamy następujące metody zarządzania należnościami handlowymi:

1. Metoda ABC doboru należności do oceny. Pozwala ona podzielić kontrahentów na grupy, w zależności od ich wpływu na całkowitą wielkość należności. Opiera się na zasadzie, że mały udział procentowy w całkowitej liczbie klientów wiąże się zazwyczaj z dużym udziałem procentowym w całkowitej wartości wszystkich należności. Wynikiem tego jest skoncentrowanie kontroli na należnościach od najważniejszych kontrahentów, od których należności mają istotny wpływ na ogólną ich strukturę. Można wyodrębnić 3 grupy odbiorców

Grupa A - to odbiorcy, od których należności wykazują najwyższą wartość. Każda zmiana wielkości i struktury portfela należności od nich powoduje istotne zmiany wielkości i struktury należności ogółem. Należności grupy A stanowią zadłużenie względnie nielicznej grupy kontrahentów.

Grupa B - obejmuje odbiorców wywierających stosunkowo mały wpływ na wielkość i strukturę należności, gdyż udział ich należności jest mały.

Grupa C - to kontrahenci w sposób znikomy oddziałujący na całkowitą kwotę należności. Liczba odbiorców w ramach grupy B i C jest z reguły bardzo duża i osiąga około 70-80% wszystkich klientów.

Metoda ABC służy do ustalenia kontrahentów, których zobowiązania mają największy wpływ na całkowitą wielkość i strukturę należności. Z punktu widzenia zarządzania należnościami:

• Grupa A kontrahentów powinna być poddana pogłębionej kontroli,

• Grupa B kontroli wyrywkowej,

• Grupa C-sporadycznej.

Konsekwencją tej metody jest koncentrowanie dalszych metod oceny należności na kontrahentach grupy A.

1. Metoda sterowania wielkością i strukturą wieku należności

Do zarządzania należnościami służą wskaźniki udziału należności w majątku ogółem oraz w majątku obrotowym:

$$\mathbf{udzial\ naleznosci\ w\ majatku\ ogolem} = \ \frac{naleznosci}{majatek\ ogolem}\ \times 100\%$$

$$\mathbf{udzial\ naleznosci\ w\ majatku\ obrotowym} = \ \frac{naleznosci}{majatek\ obrotowy}\ \times 100\%$$

Wskaźniki w zarządzaniu należnościami pieniężnymi najpowszechniej wykorzystywane to wskaźnik rotacji należności oraz cykl inkasowania należności:

$$\mathbf{Wskaznik\ rotacji\ naleznosci\ =}\frac{przychody\ ze\ sprzedazy\ \left( \text{roczne} \right)}{przecietny\ stan\ naleznosci}$$

wskaźnik ten określa ile razy w ciągu roku przedsiębiorstwo inkasuje swoje należności- wg zachodnich standardów wskaźnik ten powinien oscylować w przedziale 7-10.

$$\mathbf{Wskaznik\ cyklu\ naleznosci\ }\left( \mathbf{\text{DSO}} \right) = \frac{sredni\ stan\ naleznosci}{sprzedaz\ netto:365}$$

Wskaźnik cyklu należności nazywany DSO tradycyjnym informuje, za ile dni sprzedaży klienci nie uregulowali swoich zobowiązań. Pokazuje on więc efekty kontroli kredytowania odbiorców.

$$\mathbf{Udzial\ naleznosci\ niesciagalnych\ w\ naleznosciach\ ogolem}\ = \ \frac{naleznosci\ niesciagalne}{naleznosci\ ogolem}\ \times \ 100\%$$

Wzrost wskaźnika należności nieściągalnych w należnościach ogółem świadczy o zwiększonym ryzyku kredytowania odbiorców.

$$\mathbf{Udzial\ naleznosci\ niesciagalnych\ w\ sprzedazy\ ogolem\ } = \ \frac{naleznosci\ niesciagalne}{przychody\ ze\ sprzedazy\ } \times \ 100\%$$

Duży udział należności nieściągalnych w przychodach ze sprzedaży pokazuje straty na sprzedaży i stanowi informację o konieczności zmian w polityce kredytowej przedsiębiorstwa.

Ważnym zagadnieniem w ocenie wiarygodności kredytowej odbiorców przedsiębiorstwa jest struktura wieku należności od odbiorców. Na strukturę wieku należności od odbiorców składają się należności ogółem, a w nich: należności bieżące, należności przeterminowane w dniach(miesiącach), należności nieściągalne i sporne. Sporządzanie struktury wieku należności pozwala na szczegółową analizę kredytu udzielonego odbiorcom.

1. Metoda oceny należności poprzez indeks jakości portfela kredytowego.

Do oceny jakości należności służą wskaźniki ryzyka kredytowego, które pokazują, jaka część sprzedaży przekształci się ostatecznie w środki pieniężne a jaka w należności nieściągalne. Oprócz nich stosuje się także inne wskaźniki umożliwiające dokładniejszy pomiar portfela kredytowego:

• Indeks jakości należności, wykorzystujący w wycenie należności rachunek dyskontowy i uwzględniający utratę wartości pieniądza w czasie. Pozwala ona na określenie stopnia ubytku wartości należności w czasie (wartość bieżąca) w porównaniu z ich wartością nominalną. Dzięki niemu można porównywać należności od różnych kontrahentów na podstawie zestawień wieku należności. Istotą indeksu jest porównanie nominalnej wielkości należności ogółem i należności zdyskontowanych, w celu określenia stopnia ubytku ich wartości w czasie. Wielkość nominalna należności to kwota, którą przedsiębiorstwo spodziewa się otrzymać, gdy zawiera określoną transakcję. (indeks ten ma dość skomplikowany wzór więc pomijam go). Indeks jest tym lepszy im jego wartość jest bliższa jedności. Oznacza to, że należności przeterminowane są bardzo małe lub nie ma ich w ogóle.

• Wskaźniki dobrej i złej jakości należności, które pokazują, jaka część należności ogółem ma bardzo dobrą lub złą jakość

$$\mathbf{Wskaznik\ dobrej\ jakosci}\ \mathbf{naleznosci}\ = \ \frac{\begin{matrix} naleznosci\ od\ klientow \\ \text{\ o\ najmniejszym\ ryzyku} \\ \end{matrix}}{naleznosci\ ogolem}$$

Wartość tego wskaźnika jest tym lepsza, im jest bliższy jedności, co oznacza, że wszystkie należności charakteryzują się wysoką jakością. Podobny charakter ma wskaźnik złej jakości należności. Podaje on udział należności odbiorców zakwalifikowanych do klas o dużym ryzyku kredytowym w należnościach ogółem. Im wskaźnik ten jest niższy tym lepiej.

1. Metoda DSO ustalania okresu inkasowania należności

Metoda ta pozwala określić liczbę dni sprzedaży, za którą przedsiębiorstwo nie otrzymało zapłaty. Pozwala ona na przeprowadzenie analizy przy zastosowaniu trzech jej wariantów:

1. DSO na podstawie średniej dziennej sprzedaży (metoda tradycyjna):

$$\mathbf{Wskaznik\ DSO}\ = \ \frac{naleznosci\ na\ koniec\ okresu}{sprzedaz\ dzienna}$$

Wynik wyrażony jest w liczbie dni oznaczającej średni okres inkasowania należności.

1. DSO lifo

Formuła obliczania tego wskaźnika jest bardziej skomplikowana niż DSO. Wskaźnik ten także wyraża okres zwrotu należności wyrażony w dniach.

1. Best DSO i Past Due DSO.

Metody Best DSO i Past Due DSO pozwalają na uzyskanie przy analizie należności dodatkowych informacji. Przy ich stosowaniu bierze się pod uwagę strukturę czasową należności, a więc wartość należności z podziałem na bieżące i przeterminowane.

5. Metoda oceny pozycji i polityki kredytowej przedsiębiorstwa

Istotnym narzędziem kontroli zakresu kredytowania odbiorców jest wskaźnik pozycji kredytowej przedsiębiorstwa:

$$\mathbf{Wskaznik\ pozycji\ kredytowej}\ = \ \frac{naleznosci\ od\ odbiorcow}{zobowiazania\ wobec\ dostawcow}$$

Wskaźnik pozycji kredytowej informuje o tym, czy przedsiębiorstwo jest dawcą czy biorcą kredytu kupieckiego. Wskaźnik wyższy od 1 oznacza, że przedsiębiorstwo w większym stopniu udziela kredytów kontrahentom, niż samo z tych kredytów korzysta. Przedsiębiorstwo jest wówczas dawcą kredytu kupieckiego. Wskaźnik mniejszy od 1 wskazuje, że przedsiębiorstwo jest biorcą kredytu. Dodatkowy wskaźnik to:

$$\mathbf{Wskaznik\ polityki\ kredytowej}\ = \ \frac{cykl\ naleznosci}{sredni\ termin\ platnosci\ faktur}$$

Informuje on o tym, w jakim stopniu cykl należności osiągnięty przez przedsiębiorstwo odbiega od terminu płatności faktur.

19. Mierniki finansowania oceny efektywności inwestycji rzeczowych i finansowych

Inwestycje – proces angażowania środków finansowych w różne rodzaje aktywności gospodarczej wyrażający się w: pozyskiwanie rzeczowych składników majątkowych drogą zakupu (spółek, nieruchomości, maszyn itp.),wytwarzanie majątku rzeczowego w procesie inwestycyjnym, prowadzące do przyrostu lub/i odtworzenia tego majątku w celu osiągnięcia korzyści, zakup lub tworzenie nowych wartości majątkowych  charakterze niematerialnym (licencje, patenty, prowadzenie badań i rozwoju),nabywanie papierów udziałowych ( np. akcji ) lub papierów wartościowych (np. obligacje)

Ujęcie rzeczowe – za podstawę rozważań przyjmuje się przepływy dóbr a  więc zamianę środków finansowych na dobra rzeczowe, usługi, prawa użytkowania, patenty w celu osiągnięcia w następnych okresach dodatkowych dochodów lub oszczędności kosztów.

Można wyróżnić następujące strumienie nakładów inwestycyjnych ujęciu rzeczowym

- nakłady na roboty budowlano – montażowe,

- nakłady na zakup maszyn, urządzeń, środków transportu, narzędzi inwentarza,

- pozostałe ( np. licencje, dokumentacja, wdrożenie, szkolenie załogi , reklama).

 Ujęcie finansowe – podstawą jest transfer środków pieniężnych ( przepływ kapitału). Dla ich odróżnienie od inwestycji rzeczowych inwestycje te nazywa się lokatami. 

Etapy oceny efektywności inwestycji.

1.Oszacowanie wydatków inwestycyjnych oraz oczekiwanych przepływów pieniężnych wynikających z projektu. Ocena efektywności inwestycji dokonywana jest w oparciu o przepływy pieniężne a nie dane księgowe

2.Określenie stopy dyskontowej

3.Obliczenie mierników oceny efektywności inwestycji

4.Analiza wrażliwości mierników efektywności inwestycji na zmianę istotnych parametrów.

Stopa dyskontowa w ocenie efektywności inwestycji

- najczęściej za stopę dyskontową przyjmowany jest koszt kapitału danego przedsiębiorstwa.

Koszt kapitału to średnia stopa zwrotu jaką firma musi zaoferować dostarczycielom kapitału (właściciele i wierzyciele). Określa wydatki jakie przedsiębiorstwo musi ponieść aby pozyskać źródła finansowania.

- stopa zwrotu z alternatywnego zastosowania kapitału – koszt utraconych korzyści. Jest to dochód alternatywny możliwy do osiągnięcia przez inwestora w przypadku gdyby ulokował kapitał w inne przedsięwzięcie o podobnym stopniu ryzyka

MIERNIKI EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI 

Wartość zaktualizowana netto - NPV (Net Present Value), to różnica pomiędzy zdyskontowanymi wpływami a wydatkami związanymi z przedsięwzięciem, w pewnym horyzoncie czasu. Przepływy pieniężne dyskontowane są na moment początkowy przedsięwzięcia.

	NCFt
n NPV = Σ ^t=0
	( 1 + k )^t

gdzie:

NCF_t – przewidywane przepływy pieniężne netto ( przepływ netto = wpływ – wydatek ) związane z rozważaną inwestycją w kolejnych okresach,

k – stopa dyskontowa,

n – liczba okresów w danym horyzoncie.

Reguły podejmowania decyzji przy użyciu NPV:

JEŻELI NPV > 0 inwestycję można zaakceptować gdyż:

zdyskontowane przepływy pieniężne netto przewyższają zdyskontowaną wartość nakładów,

jeżeli k jest kosztem kapitału: przepływy pieniężne z tej inwestycji wystarczą na pokrycie kosztu kapitału oraz zapewnią uzyskanie dodatkowej premii, dzięki której wzrasta wartość firmy realizującej projekt,

jeżeli k jest kosztem alternatywnym: Przepływy zapewniają osiągnięcie wyższej stopy zwrotu niż w inwestycji alternatywnej.

JEŻELI NPV < 0 inwestycję należy odrzucić gdyż:

zdyskontowane przepływy pieniężne netto są niższe od zdyskontowanej wartość nakładów

jeżeli k jest kosztem kapitału: przepływy pieniężne z tej inwestycji nie wystarczą na pokrycie kosztu kapitału; realizacja projektu prowadzi do zmniejszenia wartości firmy realizującej projekt,

jeżeli k jest kosztem alternatywnym: projekt jest mniej korzystny od alternatywnego

JEŻELI NPV = 0 inwestycję można zaakceptować gdyż:

zdyskontowane przepływy pieniężne netto są równe zdyskontowanej wartości nakładów

jeżeli k jest kosztem kapitału: koszt kapitału został pokryty, nie uzyskano jednak dodatkowej premii, dzięki której wzrosłaby wartość przedsiębiorstwa

jeżeli k jest kosztem alternatywnym: projekt rozpatrywany i projekt alternatywny przynoszą takie same korzyści.

Wewnętrzna stopa zwrotu – IRR (internal rate of return)

Wewnętrzna stopa zwrotu to taka wartość stopy dyskontowej, dla której NPV =

	NCFt
n IRR = k ⇔ Σ ^t=0		= 0
	( 1 + k )^t

Żądana stopa dyskontowa k jest parametrem wstawianym do rachunku, natomiast IRR jest zmienną, której wartość trzeba wyliczyć.

Reguły podejmowania decyzji przy użyciu IRR:

jeżeli IRR > od stopy dyskontowej, można zaakceptować inwestycję; wewnętrzna stopa zwrotu jest wyższa od kosztu kapitału (lub od kosztu utraconych korzyści)

jeżeli IRR < od stopy dyskontowej, inwestycję należy odrzucić; wewnętrzna stopa zwrotu jest niższa od kosztu kapitału (lub od kosztu utraconych korzyści)

jeżeli IRR równa się stopie dyskontowej, wówczas projekt może zostać zaakceptowany, gdyż koszt kapitału został pokryty (projekt rozpatrywany i projekt alternatywny przynoszą takie same korzyści).

Warto zapamiętać, że dla danej inwestycji:

IRR > k ⇒ NPV > 0

IRR < k ⇒ NPV < 0

PORÓWNANIE METOD NPV i IRR

NPV jest miarą bezwzględną wyrażającą w jednostkach pieniężnych o ile zmieni się wartość przedsiębiorstwa. IRR jest miarą względną, określającą procentowo efektywność inwestycji. IRR nie odzwierciedla więc różnic w rozmiarach inwestycji, natomiast NPV nie informuje o rentowności inwestycji.

W obliczeniach IRR przyjmuje się, iż przepływy środków pieniężnych uzyskiwane dzięki wdrożeniu projektu są reinwestowane po wewnętrznej stopie zwrotu. W przypadku NPV zakłada się reinwestowanie po stopie równej przyjętej stopie dyskontowej – najczęściej po koszcie kapitału. W praktyce bardziej prawdopodobne jest wystąpienie sytuacji w przypadku której przepływy te są reinwestowane po koszcie kapitału; rzadko bowiem inwestycje mają charakter powtarzalny – umożliwiają osiąganie identycznej wewnętrznej stopy zwrotu.

Wartość NPV zależy od doboru stopy dyskontowej. Określenie jej wartości może mieć charakter subiektywny. Wartość IRR nie zależy od wartości przyjętej stopy dyskontowej (nie zależy od kosztu kapitału). Zależy wyłącznie od wielkości przepływów pieniężnych dotyczących projektu.

Ocena opłacalności pojedynczego przedsięwzięcia rozwojowego przeprowadzona na podstawie NPV pokrywa się z oceną opartą na IRR pod warunkiem, że stopa procentowa stanowiąca podstawę dyskonta przy obliczaniu NPV stanowi równocześnie stopę graniczną do której porównujemy IRR. Taka sama decyzja o przyjęciu lub odrzuceniu, będzie podjęta w przypadku projektów niezależnych. Jednak NPV i IRR „mogą dać inną kolejność” dla projektów wzajemnie wykluczających się. Podstawową przyczyną niejednoznaczności oceny jest zróżnicowanie rozłożenia w czasie wartości przepływów pieniężnych netto poszczególnych przedsięwzięć, jak też różna długość okresu obliczeniowego uwzględnionego w rachunku. Wówczas zaleca się podejmowanie decyzji przy użyciu NPV. Jeśli metoda ta stosowana jest właściwie (dobór horyzontu, stopy dyskontowej) zapewnia dokonanie spójnego i racjonalnego wyboru.

Projekty niezależne – to takie, których przepływy środków pieniężnych nie są naruszone, przy przyjęciu lub odrzuceniu jednego z projektów

Projekty wzajemnie wykluczające się – to takie z których tylko jeden może zostać przyjęty do realizacji.

W celu wyeliminowania niektórych wad IRR oraz ograniczenia liczby przypadków, w których NPV i IRR dają przeciwne wskazówki w zakresie wyboru projektów wzajemnie wykluczających się, można zastosować miarę MIRR – czyli zmodyfikowaną wewnętrzną stopę zwrotu.

Zmodyfikowana wewnętrzna stopa zwrotu – MIRR (modified internal rate of return)

MIRR jest zmodyfikowaną wewnętrzną stopą zwrotu, przy założeniu, że przepływy pieniężne netto reinwestowane są po koszcie kapitału (po tej samej stopie co przy NPV).

			n Σ FOCFt * (1 + k )^n-t ^t=1
	CFIt
n Σ ^t=0		=
	( 1 + k )^t		( 1 + MIRR )^n

stąd

n

∑ FOCF_t (1 + k)^n-t

t=1

MIRR = n - 1

n CFI _t

∑

t=0 (1 + k) ^t

FOCF_t – operacyjne przepływy pieniężne związane z projektem w okresie t

CFI_{t –} nakłady inwestycyjne w okresie t

Kryteria podejmowania decyzji są analogiczne jak w przypadku IRR.

Dla danego projektu:

IRR > k ⇒ IRR > MIRR

IRR < k ⇒ IRR < MIRR

MIRR zakłada reinwestowanie po koszcie kapitału natomiast IRR po stopie = IRR projektu. W przypadku MIRR nie wystąpi więc konflikt między NPV a MIRR jeżeli rozpatrywane projekty będą miały taką samą wielkość i taki sam okres realizacji. Metody NPV i MIRR będą wtedy prowadzić do tych samych decyzji. ( NPV ₁ > NPV ₂ oraz MIRR₁ >MIRR₂)

Jeżeli jednak projekty różnią się wielkością (skalą) to sprzeczność może wystąpić (NPV₁ >NPV_{2 ,} ale MIRR₂ > MIRR₁).

Wskaźnik zyskowności inwestycji – PI (profitability index)

Wskaźnik zyskowności dla projektu inwestycyjnego, to iloraz zaktualizowanych przepływów pieniężnych netto związanych z inwestycją i nakładów inwestycyjnych

n FOCF_t

∑ t=0 (1 + k)^t

PI =

n CFI _t

∑

t=0 (1 + k) ^t

Zasady podejmowania decyzji przy użyciu PI:

jeżeli PI > 1,

inwestycję można przyjąć, oznacza to, że dzięki realizacji projektu nie tylko pokryty został koszt kapitału, ale uzyskano dodatkową premię, dzięki której wzrasta wartość firmy realizującej projekt;

jeżeli PI < 1,

odrzucić projekt, jeżeli wskaźnik zyskowności ma wartość mniejszą od 1, oznacza to, że nie został pokryty koszt kapitału, zaś realizacja projektu prowadzi do zmniejszenia wartości przedsiębiorstwa;

jeżeli PI = 1,

inwestycję można zaakceptować, gdyż koszt kapitału został pokryty, nie uzyskano jednakże dodatkowej premii (wartość firmy nie zmieni się). Jeżeli stopa dyskontowa przyjęta została jako koszt utraconych korzyści, wówczas można stwierdzić, że projekt rozpatrywany i projekt alternatywny przynoszą takie same korzyści.

Dla danej inwestycji:

NPV > 0 ⇒ PI > 1

NPV < 0 ⇒ PI < 1

PI podobnie jak IRR, to miara względna, nie odzwierciedlająca różnic w rozmiarach inwestycji. Między innymi w związku z tym, że w ocenie efektywności inwestycji priorytet przyznaje się tworzeniu nadwyżki z przedsięwzięcia (a nie efektywności z jednostki nakładów), wśród miar oceniających efektywność inwestycji większość autorów na pierwszym miejscu stawia NPV (wartość zależy od rozmiarów przedsięwzięcia).

Okres zwrotu – (payback period)

Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych , określa czas, w którym uzyskane wpływy pieniężne z inwestycji zrównoważą się z nakładem inwestycyjnym.

Okres zwrotu to najmniejsze n, dla którego spełniona jest nierówność:

n Σ NCFt ≥ 0 ^t=0

Okres zwrotu informuje o tym, jak szybko odzyskane zostaną poniesione nakłady inwestycyjne. Okres zwrotu może być liczony na podstawie wartości bieżących przepływów pieniężnych, a także na podstawie wartości zdyskontowanych. W tym ostatnim przypadku chodzi zatem o wyznaczenie minimalnego n, dla którego spełniona jest nierówność:

	NCFt
n Σ ^t=0		≥ 0
	( 1 + k )^t

20. Międzynarodowe Standardy Rachunkowości

Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR) lub też Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) to standardy rachunkowości przyjęte na gruncie międzynarodowym i stanowiące podstawę zrozumienia zasad i metod rachunkowości stosowanych na świecie. Zakres obowiązywania MSR jest różny w różnych krajach. Wiele krajów przyjęło MSR jako krajowy standard rachunkowości. W Polsce bezwzględnie obowiązujące są przepisy Ustawy o Rachunkowości. W razie braku uregulowań w ustawie przedsiębiorstwo powinno kierować się krajowymi standardami rachunkowości, a dopiero w następnej kolejności Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości. Międzynarodowe Standardy Rachunkowości określają m.in.:

• sposób prezentacji danych finansowych,

• metody wyceny poszczególnych składników aktywów i pasywów,

• zakres informacji, jaki należy ujawnić w sprawozdaniu finansowym,

• sposób prezentacji sprawozdania z przepływów środków pieniężnych,

• metody prezentacji majątku trwałego.

• nie mają charakteru obligatoryjnych przepisów prawa

• stanowią ogólne wytyczne sprzyjające poprawie jakości oraz unifikacji i porównywalności sprawozdań finansowych na skalę międzynarodową

• podobnie, jak Dyrektywy UE odgrywają bardzo istotną rolę w zakresie poprawy jakości oraz w procesie ujednolicania przepisów w dziedzinie rachunkowości w wielu krajach, w tym w Polsce

Zakres MSR obowiązujących w Polsce

Międzynarodowe Standardy Rachunkowości obowiązujące w Polsce obejmują swoim zakresem:

• Międzynarodowe Standardy Rachunkowości – MSR (International Accounting Standards – IAS), publikowane przez Komitet Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (International Accounting Standards Committee – IASC)

• Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej – MSSF (International Financial Accounting Standards – IFAS), publikowane przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (International Accounting Standards Board – IASB)

21. Obciążenia podatkowe przedsiębiorstwa

W obrębie obciążeń fiskalnych wyróżniamy:

obciążenia podatkowe:

bezpośrednie - obciążają bezpośrednio dochody (majątek) podatnika, nie można ich przerzucić na innego podatnika. Dzielą się na:

podatki dochodowe

• od osób fizycznych

• od osób prawnych

  podatki majątkowe ( Są to podatki lokalne i kosztowe. Podstawą ich opodatkowania jest majątek. Są ustanowione uchwałą a nie ustawą)

• od nieruchomości (przedmiotem opodatkowania są budynki, budowle, nieruchomości, grunty związane z prowadzoną działalnością)

• od środków transportowych (jest związany z posiadaniem i użytkowaniem środków transportowych)

  podatki, które obciążają wynik finansowy przedsiębiorstwa- dochodowe

  podatki obciążające koszty działalności - majątkowe

  pośrednie – są fizycznie płacone do budżetu państwa przez podatnika, obciążają w sensie materialnym inny podmiot.

  obciążenia parapodatkowe – są to obciążenia związane z wynagrodzeniami (składka na fundusz ubezpieczeń zdrowotnych, obowiązkowa składka na fundusz pracy, składka na państwowy fundusz osób niepełnosprawnych, wpłaty na FGŚP). Pełnią typowe funkcje podatków choć nimi nie są: funkcję fiskalną, redystrybucyjną, stymulacyjną. Nie zasilają budżetu państwa. Są to tzw. Fundusze celowe.

22. Obieg i cykl konwersji środków pieniężnych w przedsiębiorstwie

Firma produkcyjna najpierw musi zakupić surowce umożliwiające produkcję. Konsekwencją tego procesu jest zwiększenie zobowiązań lub odpływ gotówki, jeżeli dokonano natychmiastowej płatności. Po zużyciu surowców powstają produkty gotowe, czyli zwiększają się zapasy. Produkty gotowe są następnie sprzedawane za gotówkę lub z odroczonym terminem płatności czyli zwiększają się należności. Po pewnym czasie odbiorcy regulują należności a spółka również reguluje swoje zobowiązania. W ten sposób cykl zostaje zamknięty. Cykl konwersji środków pieniężnych jest to więc odstęp czasu między zapłatą za kupno surowców a uzyskaniem środków z tytułu należności za produktów finalnych. Na cykl ten wpływa:

• Okres konwersji zapasów- czyli przeciętny czas potrzebny na wytworzenie dóbr finalnych z materiałów wyjściowych i sprzedaż tych dóbr,

• Okres spływu należności- czyli przeciętny czas potrzebny na zamianę należności na środki pieniężne, tj. na uzyskanie środków pieniężnych ze sprzedaży.

• Okres odroczenia płatności- czyli przeciętny czas między nabyciem materiałów i siły roboczej a pieniężną zapłatą za nie.

Cykl konwersji gotówki jest efektem netto wyżej wymienionych okresów, a więc jest równy okresowi, jaki upływa od faktycznego wydatkowania przez firmę środków na opłacenie zasobów potrzebnych do produkcji (materiały i praca) do uzyskania przez nią wpływów pieniężnych ze sprzedaży produktów (jest to więc czas między opłaceniem materiałów i pracy a ściągnięciem należności).

cykl okres okres okres

konwersji = konwersji + spływu - odroczenia

gotówki zapasów należności płatności

Celem firmy powinno być maksymalnie możliwe skrócenie własnego cyklu konwersji gotówki bez wyrządzenia szkody przedsiębiorstwu. Poprawia to zyski, gdyż im dłuższy cykl konwersji gotówki, tym większe potrzeby zewnętrznego finansowania, a takie finansowanie kosztuje. Cykl ten może być skrócony przez:

• Redukcję okresu konwersji zapasów, osiągniętą dzięki szybszemu ich przetwarzaniu i szybszej sprzedaży dóbr,

• Skrócenie okresu spływu należności na drodze przyspieszenia ich ściągania,

• Wydłużenie okresu odroczenia płatności na drodze spowolnienia własnych płatności firmy.

23.

24.

25. Podział zysku w przedsiębiorstwie

Etapy i uczestnicy podziału zysku spółek kapitałowych:

Uczestnicy	Forma udziału	Podstawa wielkości udziału	Przeznaczenie
Skarb Państwa	Podatek dochodowy od osób prawnych	dochód	budżet państwa
	Udział w zysku (dywidendy)	wkłady kapitałowe	dochody właścicieli
Właściciel kapitału	Zysk skapitalizowany w przedsiębiorstwie	finansowanie strat
		finansowanie rozwoju

Przeznaczenie zysku niepochłoniętego przez pod. dochodowy na wypłaty dywidend lub na finansowanie rozwoju jest pozostawione decyzji właścicieli zainwestowanego w przedsiębiorstwie kapitału (w spółce akcyjnej decyzja taka zapada na walnym zebraniu akcjonariuszy, a w spółce zoo-na zgromadzeniu wspólników). W spółce zoo zysk przypadający do udziału wspólnikom, dzieli się w stosunku do wniesionych udziałów. Według udziału wspólnika w kapitale zakładowym określa się wielkość jego udziału w zysku. W spółce akcyjnej decyzje w sprawie podziału opodatkowanego zysku i wielkości wypłaconej dywidendy zapadają większością głosów, przy czym obowiązuje zasada „jedna akcja-jeden głos”. Im więcej akcji wniesie akcjonariusz do spółki, tym większy ma udział w zysku, bo każda akcja przynosi mu taką samą dywidendę.

W spółkach kapitałowych część z zysku skapitalizowanego odkładana jest na powiększenie kapitału rezerwowego, chroniącego kapitał zakładowy (akcyjny) przed zmniejszeniem wskutek strat. Zysk ten właściciele kapitału mogą przeznaczyć albo na rozwój, albo na zwiększenie wypłat dywidend, albo też w ustalonych proporcjach na oba cele łącznie.

26. Podzielność i łączenie kont

Zdolność kont do dzielenia i łączenia to warunek racjonalnego dostosowania ilości kont do potrzeb ewidencji księgowej danej jednostki gospodarczej.

W zależności od zakresu informacji jakie chce się uzyskać, wyróżnia się dwa rodzaje podzielności kont:

a) poziomy,

b) pionowy.

W wyniku poziomego podziału konta, podziałowi podlegają zapisy debetowe i kredytowe. Konta, które powstały z podziału przyjmują wszystkie funkcje konta dzielonego.

Wersje poziomego podziału kont:

1. konto które było dzielone, przestaje funkcjonować ponieważ zostaje zastąpione kontami uzyskanymi w wyniku jego podziału (np. zamiast konta „Środki trwałe" wprowadzamy konta „Maszyny biurowe", „Urządzenia techniczne", „Środki transportu" itd.),

2. równocześnie funkcjonują konto dzielone i konta które powstały w wyniku podziału:

konto dzielone funkcjonuje jako konto syntetyczne, do którego prowadzone są konta szczegółowe zwane analitycznymi. konta syntetyczne tworzą w praktyce księgę główną natomiast konta analityczne tworzą księgi pomocnicze i rozwijają (uszczegóławiają) obroty i salda danego konta syntetycznego, prowadzi się je za pomocą zapisu powtarzanego i jednostronnego (każda operacja zapisywana na koncie syntetycznym do którego prowadzona jest analityka zostaje powtórzona na koncie szczegółowym po tej samej stronie i w tej samej wartości).

Pionowy podział konta to podział wartości przedmiotu ewidencji lub wydzielenie niektórych operacji na odrębne konto. Podzielność pionowa umożliwia wyodrębnienie zagadnień o określonej treści ekonomicznej w celu uzyskania pogłębionej charakterystyki danego zjawiska. Przykładem może być podzielność pionowa konta ŚRODKI TRWAŁE, w wyniku której zostaje wyodrębnione konto UMORZENIE. W wyniku podzielności pionowej powstają KONTA KORYGUJĄCE. Z kolei konto, z którego wyodrębniono część wartości przedmiotu ewidencji, jest nazywane KONTEM KORYGOWANYM (lub inaczej: podstawowym).

Łączenie kont jest procesem odwrotnym do dzielenia i polega na zastąpieniu kilku kont jednym, które będzie ujmowało operacje ewidencjonowane wcześniej na kontach łączonych.

Łączenie kont nie zmienia charakteru kont nowo tworzonych:

1. w wyniku połączenia kont aktywnych powstaje konto aktywne,

2. w wyniku połączenia kont pasywnych powstaje konto pasywne,

3. w wyniku połączenia konta aktywnego i pasywnego metodą netto powstaje konto aktywno - pasywne, którego saldo końcowe jest różnicą sald debetowego i kredytowego,

4. w wyniku połączenia konta aktywnego i pasywnego metoda brutto powstaje konto aktywno – pasywne.

W wyniku połączenia kont służących do ewidencji należności i kont służących do ewidencji zobowiązań powstaje konto rozrachunkowe:

1. konta rozrachunkowe to konta aktywno - pasywne,

2. konto rozrachunkowe prowadzone dla jednego kontrahenta (konto analityczne)

3. konto rozrachunkowe syntetyczne.

28. Polityka pieniężna w strefie euro.

Formułowaniem i realizacją polityki pieniężnej w strefie euro zajmuje się Europejski System Banków Centralnych (Eurosystem), składający się z Europejskiego Banku Centralnego oraz krajowych banków centralnych Państw Członkowskich Unii Europejskiej.

Cele polityki pieniężnej

• Głównym celem Eurosystemu jest utrzymanie stabilności cen, co oznacza tutaj roczny wzrost zharmonizowanego wskaźnika cen konsumpcyjnych (HICP) dla strefy euro o mniej niż 2%, przy czym sytuacja ta powinna się utrzymać w średnim okresie.

• Bez uszczerbku dla głównego celu stabilizacji cen, Eurosystem musi wspierać ogólną politykę gospodarczą we Wspólnocie Europejskiej.

Instrumenty polityki pieniężnej

1. Operacje kredytowo – depozytowe

   1. kontrahenci mogą skorzystać z kredytu banku centralnego na koniec dnia w celu uzyskania płynności overnight z krajowego banku centralnego w zamian za aktywa kwalifikowane. Oprocentowanie kredytu banku centralnego na koniec dnia zazwyczaj określa gorny pułap dla rynkowej stopy procentowej typu overnight,

   2. kontrahenci mogą skorzystać z depozytu w banku centralnym na koniec dnia w celu złożenia depozytu overnight w krajowym banku centralnym. Oprocentowanie depozytu w banku centralnym na koniec dnia zazwyczaj określa minimalny poziom dla rynkowej stopy procentowej typu overnight.

2. Operacje otwartego rynku

1. podstawowe operacje refinansujące to regularne transakcje odwracalne zasilające w płynność, przeprowadzane co tydzień, z zasady z jednotygodniowym terminem zapadalności.

2. dłuższe operacje refinansujące to transakcje odwracalne zasilające w płynność, przeprowadzane co miesiąc, z zasady z trzymiesięcznym terminem zapadalności.

3. operacje dostrajające są przeprowadzane doraźnie w celu kontrolowania płynności na rynku oraz sterowania stopami procentowymi, w szczegolności w celu złagodzenia wpływu niespodziewanych wahań płynności na rynku na stopy procentowe.

4. operacje strukturalne są przeprowadzane gdy EBC zamierza skorygować strukturalną pozycję płynnościową Eurosystemu wobec sektora finansowego.

1. Rezerwa obowiązkowa

Podstawa naliczania rezerwy obowiązkowej ustalana jest w stosunku do wartości depozytów, dłużnych papierów wartościowych i papierów rynku pieniężnego instytucji kredytowych strefy euro. Stopa rezerwy wynosi 2% dla większości pozycji wchodzących do podstawy naliczania rezerwy. Jej oprocentowanie ustalane jest wg stopy procentowej podstawowych operacji refinansujących Eurosystemu.

29. Postać ksiąg rachunkowych

Jak wynika z art. 13 ustawy księgi rachunkowe obejmują:

• dziennik,

• konta księgi głównej (ewidencji syntetycznej), w której obowiązuje ujęcie każdej operacji zgodnie z zasadą podwójnego zapisu,

• konta ksiąg pomocniczych (ewidencji analitycznej),

• wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz),

• zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej oraz zestawienia sald kont ksiąg pomocniczych.

Dziennik służy do zapisywania w porządku chronologicznym, dzień po dniu, danych o operacjach gospodarczych, zapisy w dzienniku muszą być kolejno numerowane, a sumy zapisów (czyli obroty) liczone w sposób ciągły.

Konta księgi głównej zgodnie z art. 15 ustawy o rachunkowości służą do ujęcia zapisów w porządku systematycznym, na kontach przewidzianych w zakładowym planie kont.

Jak wynika z art. 16 ustawy z rachunkowości konta ksiąg pomocniczych, służące uszczegółowieniu i uzupełnieniu zapisów kont księgi głównej, prowadzi się w porządku systematycznym jako:

• wyodrębnione księgi (kartoteki, zbiory danych) w ramach kont księgi głównej;

• wyodrębniony system kont.

Wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz) jest sporządzany przez jednostki, które uprzednio nie prowadziły ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą.

Na koniec każdego miesiąca na podstawie zapisów na kontach księgi głównej sporządza się zestawienie obrotów i sald, zawierające:

• symbole lub nazwy kont,

• salda kont na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych, obroty za miesiąc i narastająco od początku roku obrotowego oraz salda na koniec miesiąca,

• sumę sald na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych, obrotów za miesiąc i narastająco od początku roku obrotowego oraz sald na koniec miesiąca.

Zestawienia tego typu są również sporządzane na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych.

30. Proces informacyjny rachunkowości.

Podstawowym warunkiem realizacji funkcji informacyjnej przez rachunkowość jest dostarczanie informacji. Są to informacje ekonomiczne, pod których pojęciem rozumie się treść obrazującą zjawiska gospodarcze lub wpływającą na nie, która po przejściu przez kolejne etapy procesu informacyjnego zostaje przedstawiona w takiej formie, aby po przekazaniu odbiorcy była przydatna w podejmowaniu decyzji. Na treść informacji ekonomicznej składają się zarówno wiadomości identyfikujące (tekstowe), jak i kwantyfikujące (liczbowe) charakteryzujące zjawiska i zdarzenia gospodarcze. Nie obejmuje ona natomiast prac konstruktorskich, technologicznych, przygotowania produkcji, zaopatrzenia materiałowo-technicznego itp.

Powstanie informacji jest rezultatem procesu informacyjnego, który składa się z następujących etapów:

1. Gromadzenie danych

1. obserwacja

2. pomiar i wycena

3. dokumentacja

1. Przetwarzanie danych

1. ewidencja

2. rozliczenie

3. kalkulacja

4. weryfikacja zapisów

1. Prezentacja informacji

   1. sprawozdawczość (ex post)

   2. analiza

   3. planowanie (ex ante)

Na wejściu procesu informacyjnego pojawiają się dane. W rachunkowości dane są zawarte w dokumentach, które są pisemnymi dowodami wystąpienia zdarzeń gospodarczych. Udokumentowanie zdarzeń gospodarczych jest warunkiem objęcia ich w rachunkowości procesem przetwarzania.

31. Rachunkowość oraz jej ewolucja

Rachunkowość jest systemem odzwierciedlania w mierniku pieniężnym sytuacji majątkowej i finansowej jednostek gospodarczych oraz kompletnego ujmowania zachodzących w nich zjawisk i procesów gospodarczych w uporządkowany sposób, za pomocą specyficznych metod, form, rozwiązań organizacyjnych i technicznych. Dzięki temu uzyskuje się sformalizowany, wewnętrznie spójny i zbilansowany obraz działalności gospodarczej o uniwersalnym charakterze.

Ewolucja rachunkowości:

Starożytność – pierwsze próby prowadzenia ewidencji gospodarczej w Mezopotamii, Grecji, Rzymie;

Zalążkiem współczesnej rachunkowości jest średniowieczna księgowość kupiecka.

XI w. – rozpoczął się okres wielkiego rozwoju handlu w basenie Morza Śródziemnego i w krajach Bliskiego oraz Dalekiego Wschodu i rozwój obrotów kredytowych (dominacja kupców z miast włoskich). Towarzyszyła temu potrzeba ewidencji dokonywanych operacji (nazwy dłużników, kwoty należności, terminy zapłaty, fakt realizacji zapłat);

XIII w. – pojawiają się zapisy dotyczące składników majątkowych (kasa, towary); wprowadzenie we Włoszech cyfr arabskich i systemu dziesiętnego; księgowość pojedyncza;

XIV w. – w miastach północnowłoskich pojawia się system księgowości podwójnej prowadzonej w dwóch księgach;

XV w. – pojawiają się opracowania naukowe omawiające zasady prowadzenia rachunkowości, najważniejsze dzieło z 1494 r., Luca Paccioli „Zasady arytmetyki, geometrii, proporcji i proporcjonalności”; w traktacie opisano zagadnienia dotyczące: memoriału, inwentarza, dziennika, księgi głównej, dokonywania rozrachunków, poprawiania omyłek, zamykania kont, sporządzania bilansu oraz rachunku zysków i strat.

XVII w. – wydany w 1673 r. we Francji kodeks handlowy przyczynia się w znacznym stopniu do upowszechnienia zasad rachunkowości w całej Europie;

XVIII w. – w związku z rewolucja przemysłowa rachunkowość kupiecka nie mogła zaspokoić potrzeb powstających kapitalistycznych przedsiębiorstw przemysłowych, szczególnego znaczenia nabrał nowy dział rachunkowości – rachunek kosztów.

XX w. – charakterystyczny jest rozwój teorii rachunkowości, która w poprzednich wiekach nie nadążała za rozwiązaniami praktycznymi; powstawanie nowych form rachunkowości (przebitkowa, rejestrowa), szerokie stosowanie coraz nowocześniejszych środków technicznych w procesie przetwarzania danych, usprawnienie rozwiązań metodologicznych i ich standaryzacji na szeroką skalę.

32. Rozliczenia międzyokresowe czynne i bierne

Czynne- dokonuje się rozliczeń międzyokresowych czynnych, jeżeli koszty dotyczą przyszłych okresów sprawozdawczych. Mają one miejsce, jeżeli moment poniesienia kosztu wyprzedza znacznie jego wpływ na efekty w postaci przychodów. W praktyce oznacza to, iż część kosztów przypadająca na przyszłe okresy sprawozdawcze podlega aktywowaniu (ujęciu przejściowemu w aktywach bilansu) i następnie jest odnoszona w koszty następnych okresów sprawozdawczych.

Odpisy czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów mogą następować stosownie do upływu czasu lub wielkości świadczeń. Czas i sposób rozliczenia powinien być uzasadniony charakterem kosztów, z zachowaniem zasady ostrożności. Dokonywanie czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów jest podyktowane zasadami: współmierności przychodów i kosztów, ostrożności.

Bierne- Kwoty zaliczane do kosztów bieżącego miesiąca, których pokrycie nastąpi w przyszłości; mają charakter rezerw na koszty przyszłych okresów. Są wykazywane w bilansie jako pozycja pasywów. Jednostka gospodarcza dokonuje biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów w wysokości prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bieżący okres sprawozdawczy, wynikający przede wszystkim:

a) ze świadczeń wykonanych na rzecz jednostki przez kontrahentów jednostki, a kwotę zobowiązania można oszacować w sposób wiarygodny,

b) z obowiązku wykonania, związanych z bieżącą działalnością, przyszłych świadczeń wobec nieznanych osób, których kwotę można oszacować, mimo że data powstania zobowiązania nie jest jeszcze znana, w tym z tytułu napraw gwarancyjnych i rękojmi za sprzedane produkty długotrwałego użytku.

33. Rynek finansowy i jego instrumenty

Rynek finansowy jest to rynek, na którym zawierane są transakcje finansowe, polegające na zakupie i sprzedaży instrumentów finansowych. Uczestnikami rynku finansowego są: reprezentujący podaż kapitału w formie pieniężnej inwestorzy finansowi, reprezentujący popyt na ten kapitał inwestorzy rzeczowi (np. gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, państwo i instytucje samorządowe) oraz pośrednicy finansowi - banki, fundusze inwestycyjne, towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne, biura maklerskie.

Rynek finansowy dzielimy na:

1. rynek pieniężny

2. rynek walutowy

3. rynek kapitałowy

4. rynek instrumentów pochodnych

Instrument finansowy jest to kontrakt zawarty między dwoma stronami, regulujący zależność finansową między tymi stronami. Podstawowymi rodzajami instrumentów finansowych są:

• instrumenty dłużne, w których jedna strona pożycza drugiej stronie kapitał, a po pewnym okresie następuje zwrot tego kapitału;

• instrumenty udziałowe, w których jedna strona sprzedaje drugiej stronie prawo własności podmiotu gospodarczego (spółki), a druga strona płaci za to prawo, udostępniając kapitał;

• instrumenty pochodne, w których określone są przyszłe płatności, jakie wystąpią między dwoma stronami kontraktu.

Są dwa podstawowe cele stosowania instrumentów finansowych:

• transfer kapitału;

• transfer ryzyka.

Instrumenty finansowe, za pomocą których dokonuje się transferu kapitału, są to instrumenty dłużne i instrumenty udziałowe. Są to kontrakty, w których jedna strona, dysponująca nadwyżką kapitału, przekazuje go drugiej stronie, zgłaszającej popyt na kapitał. W przypadku instrumentu dłużnego transferowany kapitał ma charakter długu. Strona pozyskująca kapitał, zwana tutaj umownie pożyczkobiorcą, otrzymuje kapitał od strony udostępniającej kapitał, zwanej tutaj umownie pożyczkodawcą, za co płaci cenę tego kapitału. Cena ta jest zależna od stopy procentowej. Łatwo zauważyć, że dla pożyczkodawcy zakup instrumentu dłużnego to działalność inwestycyjna.

Istnieje wiele rodzajów instrumentów dłużnych. Najbardziej popularne to:

• kredyt bankowy (bank udostępnia kapitał kredytobiorcy);

• depozyt bankowy (depozytariusz udostępnia kapitał bankowi);

• obligacja (nabywca obligacji, zwany obligatariuszem, udostępnia kapitał emitentowi obligacji);

• bon skarbowy (nabywca bonu skarbowego udostępnia kapitał Skarbowi Państwa).

W przypadku instrumentu udziałowego strona pozyskująca kapitał sprzedaje udział stronie udostępniającej kapitał. Z udziałem tym wiąże się prawo współwłasności podmiotu gospodarczego, będącego spółką, często jest to spółka akcyjna. Najpopularniejszym instrumentem udziałowym jest akcja, oznaczająca prawo współwłasności spółki akcyjnej.

Trzecia grupa instrumentów finansowych, instrumenty pochodne, jest to najmłodsza i najbardziej zaawansowana grupa instrumentów finansowych. Ich głównym celem jest transfer ryzyka. Zastosowanie instrumentów pochodnych polega na tym, że jedna lub obie strony kontraktu przekazują ryzyko drugiej stronie kontraktu. Chodzi tu przede wszystkim o ryzyko rynkowe, czyli ryzyko wynikające ze zmian cen na rynkach, przede wszystkim rynkach finansowych. Rodzajami ryzyka rynkowego są: ryzyko kursu walutowego, ryzyko stopy procentowej, ryzyko cen akcji i ryzyko cen towarów (sprzedawanych na giełdach towarowych).

Istnieje bardzo wiele różnych rodzajów instrumentów pochodnych. Podstawowymi instrumentami pochodnymi są:

• opcja (kupna lub sprzedaży);

• kontrakt terminowy (typu futures lub forward).

Opcja kupna (inaczej: opcja call) jest to prawo do kupna pewnej ilości instrumentu podstawowego po ustalonej cenie w określonym terminie. Opcja sprzedaży (inaczej: opcja put) jest to prawo do sprzedaży pewnej ilości instrumentu podstawowego po ustalonej cenie w określonym terminie.

Zakup opcji kupna zabezpiecza przed wzrostem ceny instrumentu podstawowego, gdyż opcja gwarantuje cenę kupna instrumentu podstawowego. Zakup opcji sprzedaży zabezpiecza przed spadkiem ceny instrumentu podstawowego, gdyż opcja gwarantuje cenę sprzedaży instrumentu podstawowego.

Kontrakt terminowy jest to zobowiązanie dwóch stron do przeprowadzenia w określonym terminie w przyszłości transakcji kupna-sprzedaży pewnej ilości instrumentu podstawowego po ustalonej cenie. Strony zawierające kontrakt terminowy zabezpieczają się przed zmianami ceny instrumentu podstawowego (jedna strona przed spadkiem ceny, druga strona przed wzrostem ceny), gdyż poprzez zawarcie kontraktu terminowego cena w przyszłej transakcji jest ustalona.

34. Sektor ubezpieczeń i jego funkcje

Sektor ubezpieczeń tworzy sektor ubezpieczeń majątkowych i ubezpieczeń życiowych. W obu działach funkcjonuje łącznie 78 towarzystw ubezpieczeniowych (zakładów, których liczba stale wzrasta), w tym 37 zakładów życiowych i 41 majątkowych. Towarzystwa ubezpieczeń, podobnie jak banki, działają jako pośrednicy finansowi. Świadczą one tak jak banki usługi finansowe dawcom i biorcom środków finansowych. Towarzystwa ubezpieczeń dostarczają i użyczają kapitału innym podmiotom sektora finansowego, w tym bankom, a także podmiotom gospodarczym innych sektorów np. przedsiębiorstwom. Firmy ubezpieczeniowe przyczyniają się do równoważenia rynku finansowego. Środki sektora ubezpieczeń w okresie krótkim, średnim i długim są jednym ze źródeł pokrywania deficytu budżetowego. Towarzystwa ubezpieczeń w formie bezpośredniej, przez nabywanie skarbowych papierów dłużnych, uczestniczą w finansowaniu długu publicznego.

Funkcje i zasady ubezpieczeń gospodarczych

Wśród najczęściej wyróżnianych funkcji ubezpieczeń gospodarczych pojawiają się funkcje : redystrybucyjna, alokacyjna, stabilizacyjna biorąc pod uwagę, że ubezpieczenia są jednym z ogniw finansów.
-Funkcja finansowa ubezpieczeń polega na gromadzeniu środków pieniężnych przede wszystkim w postaci składek, wydatkowanych później na likwidację szkód lub inne świadczenia wynikające z umowy ubezpieczeniowej.

-Funkcja redystrybucyjna jest związana z samą istotą ubezpieczeń gospodarczych, których konstrukcja opiera się na procesie centralizacji kwot pieniężnych z decentralizowanych źródeł i wyrównaniu szkód losowych poprzez wypłatę odszkodowania.

-Funkcja alokacyjna oznacza, że państwo za pomocą dochodów i wydatków budżetowych może wpływać na alokacje zasobów w gospodarce. Pozwala to regulować przepływ zasobów między sektorem prywatnym i publicznym, a następnie ich podział w ramach sektora publicznego.

-Funkcja gromadzenia kapitału występuje głównie w ubezpieczeniach na życie.

-Funkcja stabilizacyjna zwana wyrównawczą polega na wykorzystaniu dochodów i wydatków budżetowych do oddziaływania na sytuacje społeczno-gospodarczą kraju. Dąży do przywrócenia naruszonej równowagi, przeciwdziałaniu załamanej koniunktury gospodarki

Niekiedy wyróżnia się jeszcze inne funkcje np. fiskalną, stymulacyjną (bodźcową) i kontrolną, które uzupełniają wyżej omówione trzy funkcje, uwypuklając ich pewne aspekty,

-Funkcja stymulacyjna ma podobne znaczenie jak funkcja alokacyjna i stabilizacyjna, z tą główną różnicą, że w funkcjach tych zwraca się większą uwagę na makroekonomiczne cele rozwojowe, natomiast funkcje stymulacyjną rozpatruje się z punktu widzenia oddziaływania państwa na działalność poszczególnych podmiotów gospodarczych lub ich grup.

-Funkcja kontrolna polega na stałym wprowadzeniu monitoringu przepływów finansowych zakładów ubezpieczeń.

Można dokonać innego podziału wydzielając zasadnicze funkcje ubezpieczeń oraz funkcje uzupełniające wynikające wprost z operacji ubezpieczeniowych, które stanowią ich bezpośredni rezultat, do których zalicza się funkcję kompensacyjną, ochrony ubezpieczeniowej, prewencyjną, kontrolną, lokacyjno - kredytową, oszczędnościową, dochodową i społeczną

-Funkcje kompensacyjną, która wywodzi się z istoty ubezpieczeń i polega na podziale ryzyka między wiele podmiotów narażonych na dane ryzyko. Oznacza to, że straty poniesione w wyniku zdarzeń losowych są pokrywane ze składek ubezpieczeniowych podmiotów narażonych na ryzyko występowania podobnych strat. Realizując tę funkcję ubezpieczenia dostarczają środki finansowe na odtworzenie zniszczonego majątku, wyrównanie poniesionych strat, a także udzielają pomocy materialnej osobom, które odczuły negatywne skutki zdarzeń losowych objętych ubezpieczeniem.

-Funkcję społeczną polegającą na stabilizowaniu przebiegu procesów gospodarczych, zapewnieniu podmiotom w nich uczestniczących bezpieczeństwa warunków życia

-Funkcje ekonomiczne umożliwiające zachowanie ciągłości procesów gospodarczych i zapewnienie bytu ubezpieczonym przez minimalizacje konsekwencji zdarzeń losowych objętych ubezpieczeniem.

-Funkcja prewencyjna Prewencję należy rozumieć jako dążenie do zmniejszenia szkód losowych przez ograniczenie rozmiarów i zmniejszanie prawdopodobieństwa realizacji ryzyk. Prewencje dzieli się na dwa rodzaje:

• na prewencję w postaci działania legislacyjnego (prewencja ogólna)

• na prewencję w postaci działania gospodarczo-operatywnego i gospodarczo-organizacyjnego

-funkcja stymulacyjna polegająca na wykorzystaniu strumieni pieniężnych związanych z operacjami ubezpieczeniowymi do stworzenia bodźców oddziałujących na podmioty narażone na ryzyko

-funkcja lokacyjno–kredytowa. Zakłady ubezpieczeń przeznaczają zgromadzone środki na tworzenie funduszy z których wypłacane są odszkodowania i inne świadczenia ubezpieczeniowe.

-funkcja oszczędnościowa ubezpieczeń, która polega na lokowaniu środków w polisach ubezpieczeniowych. Taka forma oszczędności ma najczęściej charakter długoterminowy, a zakończenie jej przed terminem wiąże się z ujemnymi konsekwencjami finansowymi

- funkcję wychowawczą. Uświadamiając potencjalne ryzyko, skłania ono do podejmowania działań służących jego redukcji .

Ściśle z funkcjami ubezpieczeń wiążą się zasady ubezpieczeń, które im sumienniej będą przestrzegane tym lepiej będą realizowane funkcje ubezpieczeń. Zasady określają charakterystyczne cechy ochrony ubezpieczeniowej dzięki, której może ona dalej funkcjonować. Zasady są więc jakby wtórne względem funkcji ubezpieczeń. Przez pojęcie zasad ubezpieczeń gospodarczych rozumieć należy wymagania, jakie stawiane są usługom ubezpieczeniowym.

35. Strategie podatkowe przedsiębiorstwa

Celem każdego przedsiębiorstwa jest uzyskanie jak największego zysku, stąd też wszystkie działania każdej firmy zmierzają w tym że kierunku. Zyskiem jak wiadomo jest przychód pomniejszony o wydatki, na które składają się między innymi obciążenia podatkowe.

Przedsiębiorstwa realizują zwykle dwie strategie podatkowe tzw. strategie niskich i wysokich kosztów. Pierwsza ma miejsce wówczas gdy obciążenia podatkowe są niewielkie, wówczas bowiem obniżenie kosztów spowoduje wzrost dochodów firmy, które pozostaną do dyspozycji właściciela lub grupy właścicieli. W Polsce obciążenia podatkowe nie są specjalnie wyższe od tych stosowanych w krajach wysoko rozwiniętych. Jednak łączne obciążenia podatkowe działalności gospodarczej stosunkowo duże, wyróżnia się bowiem wiele podatków, które dosyć poważnie obciążają przedsiębiorstwo.

Niektóre przedsiębiorstwa realizują więc strategię wysokich kosztów. Zazwyczaj wtedy właściciele firm chcąc uniknąć płacenia podatku dochodowego wykazują niski dochód od którego płacą niski podatek, a wszelkie „zyski” starają się wprowadzić w koszty prowadzonej przez siebie działalności. Strategię wysokich kosztów przyjmują często przedsiębiorstwa monopolistyczne, bowiem ich produkt sprzedaje się dobrze, a wzrost kosztów i cen nie wpłynie na wielkość w zakresie produkcji i sprzedaży.
Również przedsiębiorstwa państwowe realizują strategię wysokich kosztów zwłaszcza w sferze płac pracowniczych. Naciski załóg na wzrost płac sprawiają, że zarządy tych przedsiębiorstw godzą się na podwyżki zadawalając się niskimi dochodami, jednak w długim okresie taka strategia może prowadzić do pogorszenia się efektów ekonomicznych a nawet do braku rentowności.

Do niedawna przy strategii wysokich kosztów wliczano podnoszenia kosztów uzyskania przychodu poprzez wliczenie w wydatki firmy płac pracowników będących najbliższą rodziną przedsiębiorcy. Sprawiało to że dochód będący źródłem opodatkowania był niższy co w rezultacie prowadziło to zaniżania wysokości płaconego podatku. Istotnym czynnikiem strategii podatkowej przedsiębiorstwa jest możliwość wyboru w określonych przypadkach metody amortyzacji okresu umarzania środków trwałych a nawet metody wyceny i przeszacowania majątku. Wynika to stąd że amortyzacja jest kosztem uzyskania przychodów, a więc ma istotny wpływ na dochód który jest podstawą opodatkowania. Wybór może dotyczyć wysokości stawki amortyzacyjnej dla środków trwałych w stosunku do których przewidziano jedynie graniczne wysokości stawek.
Tak przedsiębiorstwa dobierają różne strategie podatkowe w celu osiągnięcia zakładanych przez siebie celów. Mniejsze firmy stosują w większości strategię wysokich kosztów, w których starają się ukryć wszystkie możliwe wydatki, np. na zakup samochodów, odsetki od kredytów itp. Wiele małych firm wykazuje bardzo mały przychód a czasami wręcz stratę w celu uniknięcia płacenia podatku dochodowego. Duże przedsiębiorstwa starają się raczej obniżać koszty tak aby wykazać się jak największym zyskiem netto co w oczach inwestorów wskazuje na dobrą kondycję finansową przedsiębiorstwa. Wybór strategii zależy więc od wielu różnych czynników które kształtowane są przez mechanizmy wolnego rynku oraz politykę fiskalną państwa.

36. System bankowy - pojęcie i funkcje.

System bankowy – obejmuje całokształt instytucji bankowych, a także normy określające wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem, ustalające organizację, zakres i zasady działania banków. Warunkiem istnienia systemu bankowego jest taki rozwój banków, a także rynków finansowych, który pozwoli na ustalenie zasad struktury tego systemu. Stąd też powstanie systemu bankowego zdeterminowane jest utworzeniem dwupoziomowego układu bankowego z bankiem centralnym, jako szczeblem pierwszym oraz bankami komercyjnymi, stanowiącymi drugi poziom tego systemu.

Modele sektora bankowego:

• model anglosaski- opiera się na rynkach finansowych, które stanowią główne źródło pozyskiwania środków pieniężnych, przeznaczonych na dalszy rozwój podmiotów gospodarczych. Podstawowe znaczenie w anglosaskim modelu bankowości odgrywają banki inwestycyjne, a więc instytucje finansowe, które zajmują się bezpośrednim transferem oszczędności na rynek pieniężny i kapitałowy.

• model niemiecko-japoński- zakłada, że główną funkcję w sektorze finansowym pełni system bankowy. Banki zaspokajają zarówno krótko, jak i długoterminowy popyt na pieniądz, stąd też podstawową rolę odgrywają tu banki uniwersalne, a więc instytucje finansowe, które realizują wszystkie rodzaje operacji bankowych.

Podstawowymi elementami systemu bankowego w naszym kraju są:

• Narodowy Bank Polski, będący bankiem centralnym (funkcje- bank emisyjny, bank banków, bank gospodarki narodowej)

• Komisja Nadzoru Bankowego

• Bankowy Fundusz Gwarancyjny

• Sektor bankowy obejmujący banki komercyjne i banki spółdzielcze (przedmiotem działalności jest obrót pieniądza, dążenie do maksymalizacji zysków, zapewnienie bezpieczeństwa środków deponentów; funkcje b. komercyjnych: kredytowa,pieniężna, lokacyjna)

Funkcje systemu bankowego:

• stworzenie mechanizmów gromadzenia środków i ich inwestowania w różne przedsięwzięcia - zapewnienie możliwości dokonywania płatności między podmiotami gospodarczymi, transferu w czasie i ponad granicami

• zapewnienie skutecznych rozwiązań w zakresie zarządzania ryzykiem bankowym

• zapewnienie informacji cenowej, co stwarza możliwość podejmowania decyzji przez podmioty gospodarcze

• stworzenie warunków transformacji środków inwestowania

37. System finansowy państwa

System finansowy państwa, zbiór norm prawa finansowego, zasad gospodarki finansowej, mających na celu ścisłe uregulowanie polityki finansowej państwa.

Na ten system składa się kilka ogniw:

System budżetowy - całokształt norm prawnych, zasad organizacyjnych i reguł postępowania regulujących w danym państwie w określonym czasie prowadzenie gospodarki budżetowej (gromadzenie i rozdzielanie scentralizowanych zasobów pieniężnych, przeznaczonych na finansowanie zadań państwa, realizowane przez centralne i terenowe organy administracji lub inne jednostki państwowe).

System bankowy – zajmuje się tworzeniem i podziałem funduszy bankowych. Do podstawowych zadań systemu bankowego należą: emisja pieniądza, regulacja obiegu pieniądza, udzielanie kredytów, rozliczenia pieniężne między podmiotami gospodarczymi a ludnością, prowadzenie obrotu dewizami, gwarancje i poręczenia, prowadzenie lokat jednostek gospodarczych i ludności, obsługa pożyczek państwowych.

System finansowy ludności – określa on gromadzone środki pieniężne przez ludzkość. Środki te pochodzą: z zarobków, rent, odszkodowań, stypendiów itp. Fundusze te ludność wydatkuje według własnych potrzeb, część pieniędzy jest tezauryzowane, czyli gromadzona.

System finansowy ubezpieczeń – fundusz ten tworzą składki wpłacane dobrowolnie i obowiązkowo przez ludność i podmioty gospodarcze. Do wydatków funduszu należą: wypłaty odszkodowań, pokrycia działalności i instytucji, finansowania działalności prewencyjnej. W systemie są dwie kategorie ubezpieczeń: gospodarcze i społeczne. Ubezpieczenia gospodarcze majątkowe i osobowe są obowiązkowe i dobrowolne do obowiązkowych należą i OC posiadaczy pojazdów, budynki w gospodarstwach rolnych od ognia i zdarzeń losowych. Minister finansów określa inne ubezpieczenia obowiązkowe. Do ubezpieczeń społecznych należą ubezpieczenia związkowe ze stosunkiem pracy, są one obowiązkowe. Ubezpieczenia te realizuje i reguluje ZUS.

System finansowy podmiotów gospodarczych – głównym jego celem jest gromadzenie i dzielenie środków pieniężnych. Działanie komórek finansowych podmiotów gospodarczych regulowane jest przez normy prawne. Stopy procentowe, stawki podatkowe, kursy walut, prowadzenie ksiąg rachunkowych w systemie norm prawnych regulują samodzielność jednostek gospodarczych dążących do racjonalnego gospodarowania zasobami. Osiąganie maksymalnych wyników przy określonych nakładach albo obniżenie nakładów do minimum dla osiągnięcia danych wyników to właśnie zasada racjonalnego gospodarowania.

38. System podatkowy w Polsce

Prawne podstawy nakładania obowiązków podatkowych stanowi obowiązująca od dnia 17 października 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483). W art. 217 ustrojodawca postanowił, że:

1. nakładanie:

   • podatków,

   • innych danin publicznych,

2. określanie:

   • podmiotów opodatkowania,

   • przedmiotów opodatkowania,

   • stawek podatkowych,

   • kategorii podmiotów zwolnionych od podatków,

   • zasad przyznawania ulg i umorzeń podatkowych

może następować wyłącznie w drodze ustawy.

Na polski system podatkowy składa się jedenaście tytułów podatkowych, objętych materialnym szczególnym prawem podatkowym. Pojęcie podatku zostało zdefiniowane w art. 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) jako publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe i bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej. Przepisy Ordynacji podatkowej stosuje się również do opłat i innych niepodatkowych należności budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe, oraz opłat, o których mowa w przepisach o podatkach i opłatach lokalnych.

Zasadniczy podział podatków jest następujący:

1. bezpośrednie, czyli:

   • podatek dochodowy od osób fizycznych,

   • podatek dochodowy od osób prawnych,

   • podatek od spadków i darowizn,

   • podatek od czynności cywilnoprawnych,

   • podatek rolny,

   • podatek leśny,

   • podatek od nieruchomości,

   • podatek od środków transportowych,

2. pośrednie:

   • podatek od towarów i usług,

   • podatek od gier,

   • Podatek akcyzowy

Część materialna ogólna i część proceduralna prawa podatkowego została uregulowana przepisami Ordynacji podatkowej.

39. System zabezpieczenia społecznego w Polsce i źródła jego finansowania

W skład systemu zabezpieczeń społecznych wchodzą:

1. ubezpieczenia,

2. ochrona zdrowia,

3. pomoc społeczna,

4. rehabilitacja niepełnosprawnych,

5. pomoc socjalna dla młodzieży uczącej się.

Przez zabezpieczenie społeczne rozumie się każdy system, który zmierza do zapewnienia minimum socjalnego. Poziom tego zabezpieczenia zależy od możliwości świadczeń państwa socjalnego na drodze właściwego ustawodawstwa lub poprzez instytucje społeczne, a przede wszystkim zależny jest od poziomu życia gospodarczego, który pozwala na wzięcie pod opiekę wszystkich obywateli potrzebujących pomocy.

Realizację zabezpieczenia społecznego można podzielić na dwie kategorie: bezpośrednią i pośrednią. Do pierwszej należy troska o ludzi, którzy mają prawo do opieki państwa, np. inwalidzi (wojenni i po wypadkach losowych), emeryci, bezrobotni, sieroty itp. Do drugiej należy troska o ludzi, którzy nie mają prawnej podstawy ubiegania się o pomoc, np. biedni, bezdomni, rodziny wielodzietne, nieprzystosowani społecznie, poszukujący pomocy dla zdobycia wykształcenia itp.

Świadczenia na rzecz zabezpieczenia społecznego pochodzą z różnych środków, które powinny dać szanse różnym kategoriom ludzi utrzymania się na poziomie minimum socjalnego. Środki te pochodzą z różnych źródeł tak państwowych (np. podatki, fundacje), jak i prywatnych (np. ofiary, caritas). Współcześnie w społeczeństwach wysoko rozwiniętych państwa ograniczają funkcje opiekuńcze, natomiast kładą nacisk na aktywizację społeczności lokalnych, w tym także na Kościoły (parafie, organizacje religijne, wspólnoty religijne).

40. Uprawnienia, obowiązki, odpowiedzialność biegłego rewidenta

Uprawnienia - Biegli rewidenci uprawnieni są do badania sprawozdań finansowych. Biegły rewident jest uprawniony do uzyskania informacji związanych z przebiegiem badania od kontrahentów badanej jednostki, w tym także od banków i jej doradców prawnych - z upoważnienia kierownika badanej jednostki.

Obowiązki - Biegli rewidenci obowiązani są:

1. postępować zgodnie ze złożonym ślubowaniem,

2. stale podnosić kwalifikacje zawodowe według zasad określonych przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów,

3. przestrzegać uchwał organów Krajowej Izby Biegłych Rewidentów,

4. regularnie opłacać składkę członkowską.

Podmioty uprawnione do badania sprawozdań finansowych obowiązane są dokonać ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody, które mogą wyniknąć w związku z prowadzoną działalnością.

Sporządzanie opinii i raportu o badanym sprawozdaniu finansowym, informowanie, zachowanie tajemnicy zawodowej również należy do obowiązków biegłego rewidenta.

Odpowiedzialność- Biegły rewident, który sporządza niezgodną ze stanem faktycznym opinię o sprawozdaniu finansowym i stanowiących podstawę jego sporządzenia księgach rachunkowych jednostki lub sytuacji finansowo-majątkowej tej jednostki, podlega grzywnie lub karze pozbawienia wolności do lat 2 albo obu tym karom łącznie. Biegli rewidenci ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną za postępowanie sprzeczne z zasadami wykonywania zawodu lub zasadami etyki zawodowej biegłego rewidenta.

41. Wskaźniki płynności finansowej przedsiębiorstwa

Majątek obrotowy i źródła jego finansowania są przedmiotem analizy przy ocenie płynności finansowej przedsiębiorstwa. Wyrażają one stosunek środków o określonym stopniu płynności do zobowiązań bieżących. Trzeba pamiętać, że nadmierna płynność środków, wywołana zbyt wysokim poziomem zapasów i należności, wywiera negatywny wpływ na poziom rentowności. Wyróżniamy następujące wskaźniki płynności finansowej:

Wskaźnik płynności I stopnia	=	środki pieniężne	x 100%
		zobowiązania bieżące

Wskaźnik płynności II stopnia	=	płynne środki obrotowe	x 100%
		zobowiązania bieżące

Wskaźnik płynności III stopnia	=	środki obrotowe bieżące	x 100%
		zobowiązania bieżące

Niski poziom I stopnia płynności (płynności gotówkowej) wynika z reguł zarządzania gotówką w przedsiębiorstwie, w myśl których zasoby kapitału gotówkowego powinny być ograniczone do niezbędnego minimum.

Większą wartość poznawczą posiadają dwa kolejne wskaźniki. Wskaźnik płynności finansowej II stopnia (Quick ratio) służy do oceny stopnia pokrycia zobowiązań krótkoterminowych aktywami o dużym stopniu płynności. Wielkość tego wskaźnika w granicach 100% uważana jest za wzorcową, ponieważ świadczy o zdolności przedsiębiorstwa do pokrycia w krótkim czasie wymagalnych zobowiązań. Sytuacja, gdy wskaźnik ten wynosi więcej świadczy o zbyt dużym gromadzeniu środków pieniężnych oraz występowaniu wysokiego stanu należności.

Trzeci wskaźnik (Current ratio) powinien oscylować w granicach 200%. Jest on traktowany jako wskaźnik bezpieczeństwa w zakresie płynności środków. Przy określeniu płynności wzorcowej tego wskaźnika wychodzi się z założenia, że z uwagi na rozbieżności czasowe pomiędzy terminami płatności zobowiązań, a uzyskiwanymi wpływami z działalności, środki obrotowe powinny z odpowiednim nadmiarem pokrywać bieżące zobowiązania. Zbyt wysoki poziom wskaźnika świadczy o nadpłynności, co może mieć niekorzystny wpływ na rentowność firmy. Spadek wskaźnika poniżej 150% świadczy o zbyt niskim pokryciu bieżących zobowiązań środkami obrotowymi. Sygnalizuje to, że jednostka gospodarcza może mieć kłopoty z wypłacalnością.

42. Współczesny pieniądz i jego kreacje

Pieniądz – współcześnie oznacza powszechnie akceptowalny instrument finansowy, za pomocą którego dokonuje się płatności za towary lub usługi oraz realizuje zobowiązania płatnicze.

Pierwotna kreacja pieniądza

KREACJA PIERWOTNA przebiega w banku centralnym, który udziela kredytów bankom komercyjnym.

We współczesnych systemach bankowych emisję banknotów reguluje baza monetarna. Są to depozyty na rachunkach w banku centralnym powiększone o sumę obiegających znaków pieniężnych. Bank centralny udzielając kredytu tworzy nowy pieniądz – nie sięga do środków zdeponowanych w banku. Dla niego udzielenie kredytu nie jest wydatkiem.

Przykłady pierwotnej kreacji pieniądza:

- udzielenie kredytu;

- wypłata gotówki przez bank centralny na rzecz jednostki budżetowej;

-skup przez bank centralny zagranicznych walut i dewiz.

Rodzaje rachunków bankowych wg ustawy Prawo Bankowe:

Rachunki rozliczeniowe:

rachunki bieżące

rachunki pomocnicze

Rachunki lokat terminowych

Rachunki oszczędnościowe (wkłady oszczędnościowe)

Rachunki powiernicze

Rodzaje rachunków bankowych wg ustawy o NBP:

Rachunki banków

Rachunki budżetu państwa

Rachunki Bankowego Funduszu Gwarancyjnego

Rachunki Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej

Rachunki innych osób prawnych, dla których wymagana jest zgoda Prezesa Narodowego Banku Polskiego.

Wtórna kreacja pieniądza

KREACJA WTÓRNA jest realizowana przez banki komercyjne, które udzielają kredytów swoim klientom.

W procesie kreacji pieniądza przez banki komercyjne możemy wyróżnić:

-wkład pierwotny – następuje tutaj przekształcenie pieniądza gotówkowego (banknotów) w pieniądz bezgotówkowy, jakim jest wkład klienta na rachunku bankowym. Zmiana ta nie wpływa na ilość pieniądza w obiegu, gdyż nastąpiła jedynie zamiana formy pieniądza.

- wkład pochodny – stwierdzono że nie ma potrzeby utrzymywania 100% - go pokrycia wkładu pierwotnego w postaci gotówki w banku, ponieważ tylko niewielka część tych wkładów jest podejmowana w gotówce. Wystarczy utrzymanie jedynie określonej części wkładu w postaci rezerwy gotówkowej. Pozostałą część można wykorzystać na udzielenie pożyczki innemu klientowi w postaci otwarcia na jego rzecz rachunku bieżącego z wkładem, którym ten klient może swobodnie dysponować. Taką transakcję polegającą na udzieleniu pożyczki klientowi w formie rachunku bieżącego nazywa się tworzeniem wkładu pochodnego a sam wkład-wkładem pochodnym.

W czasie stabilizacji gospodarczej banki nie muszą całej zgromadzonej w postaci wkładów gotówki trzymać w skarbcu. Klienci dokonują wpłat i wypłat na przemian i wystarczy tylko stosunkowo niewielka rezerwa gotówkowa, aby zrealizować wszystkie ich dyspozycje. Resztę środków banki mogą spożytkować udzielając kredytu przedsiębiorstwom lub indywidualnym osobom, zarabiając na tej transakcji. Pożyczone sumy wracają do banków, w postaci wpłat na rachunki i mogą służyć do udzielenia kolejnej pożyczki itd.

43. Zakładowy Plan Kont

Jest to jeden z najważniejszych dokumentów opisujących przyjęte przez jednostkę gospodarczą zasady rachunkowości. Jest on elementem dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości przyjętych przez daną jednostkę.

Zadanie ZPK jest zapewnienie prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z ustawa o rachunkowości i innymi przepisami, z jednoczesnym uwzględnieniem specyficznych cech działalności danej jednostki oraz potrzeb informacyjnych odbiorców zewnętrznych i wewnętrznych. W szczególności ZPK powinien być tak skonstruowany, aby można było sporządzać według obowiązujących wzorów:

• sprawozdanie finansowe (bilans, rachunek zysków i strat, informacje dodatkową oraz w jednostkach mających taki obowiązek: zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym, rachunek przepływów pieniężnych);

• statystyczne sprawozdanie finansowe i inne obowiązkowe sprawozdania.

ZPK może być opracowany w oparciu o wzorcowy plan (wykaz) kont określony przez ministra finansów w drodze rozporządzenia.

Wzorcowy plan (wykaz) kont zawiera wykaz kont syntetycznych służących do ewidencji stanu składników aktywów i pasywów oraz wszelkie zmiany w tym zakresie. Integralna częścią tego planu jest komentarz, który określa charakter i zasady funkcjonowania poszczególnych kont oraz tzw. korespondencje kont.

ZPK ustala i aktualizuje kierownik jednostki. Przyjęte w tym planie kont rozwiązania nie mogą naruszać ustalonych prze ministra finansów jednolitych zasad grupowania operacji gospodarczych.

Podstawowym elementem ZPK jest wykaz kont księgi głównej wraz z przyjętymi zasadami księgowania na nich operacji gospodarczych, a także zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych. Zasady te powinny zawierać kryterium podziału kont syntetycznych na poszczególne konta analityczne. Ponadto należy ustalić charakter danych zapisywanych na kontach ksiąg pomocniczych. Dane te mogą być wyrażone ilościowo, ilościowo-wartościowo lub wartościowo, przy czym decyzje w tym zakresie podejmuje kierownik jednostki.

W ZPK grupuje się konta syntetyczne w zespoły oznaczone symbolami w postaci cyfr arabskich, od zera poczynając. Konta księgi głównej występujące w poszczególnych zespołach są oznaczone symbolami dwu- i trzycyfrowymi, przy czym pierwsza cyfra wskazuje zespół, do którego należy dane konto.

ZPK:

Zespół 0 – Aktywa trwałe

Zespół 1 – Środki pieniężne, rachunki bankowe oraz inne krótkoterminowe aktywa finansowe

Zespół 2 – Rozrachunki i roszczenia

Zespół 3 – Materiały i towary

Zespół 4 - Koszty według rodzajów i ich rozliczenia

Zespół 5 – Koszty według typów działalności i ich rozliczenie

Zespół 6 – Produkty i rozliczenia międzyokresowe

Zespół 7 – Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem

Zespół 8 – Kapitały (fundusze) własne, fundusze specjalne i wynik finansowy

44. Zakres podmiotowy i przedmiotowy ustawy o rachunkowości

Zakres podmiotowy-

Dotyczy 1) spółek handlowych oraz spółek cywilnych, z zastrzeżeniem pkt także innych osób prawnych, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego,

2) osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro,

3) jednostek organizacyjnych działających na podstawie Prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów,

4) gmin, powiatów, województw i ich związków, a także państwowych, gminnych, powiatowych i wojewódzkich:

a) jednostek budżetowych,

b) gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych,

c) zakładów budżetowych,

d) funduszy celowych niemających osobowości prawnej,

5) jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, z wyj. spółek, o których mowa w pkt 1 i 2,

6) osób zagranicznych, oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej,

7) jednostek niewymienionych w pkt 1-6, jeżeli otrzymują one na realizację zadań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub funduszów celowych - od początku roku obrotowego, w którym dotacje lub subwencje zostały im przyznane.

Zakres przedmiotowy- Rachunkowość jednostki obejmuje:

1) przyjęte zasady (politykę) rachunkowości,

2) prowadzenie, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych, ujmujących zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym,

3) okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów,

4) wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego,

5) sporządzanie sprawozdań finansowych,

6) gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji przewidzianej ustawą,

7) poddanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań finansowych w przypadkach przewidzianych ustawą.

45. Zasady i funkcje rachunkowości

Zasady rachunkowości:

• Zasada kontynuacji działalności - zakłada się że przedsiębiorstwo będzie prowadzić działalność w dającej się przewidzieć przyszłości ( okres 1 roku) w nie zmniejszonym istotnie zakresie.

• Zasada ciągłości – stosowane zasady rachunkowości (ewidencji, rozliczania, grupowania prezentacji) muszą być identyczne w różnych okresach, a ewentualne zmiany powinny być uzasadnione z podaniem ich skutków.

• Zasada memoriałowa – przychody i koszty należy przypisać do okresów, których dotyczą, niezależnie od momentu wpływu gotówki lub dokonania zapłaty.

• Zasada ostrożności (ostrożnej wyceny) – wycena aktywów i pasywów musi być dokonana tak, aby nie został zniekształcony wynik finansowy. Np. należy ujmować tylko zrealizowane zyski, a straty, również te spodziewane, pod warunkiem ich uzasadnienia.

• Zasada wyższości treści nad formą – operacje gospodarcze muszą być wykazane zgodnie z ich treścią i prawdą materialną, nawet jeśli forma (dokument) będzie odbiegać od powszechnie przyjętych rozwiązań.

• Zasada istotności – w sprawozdaniach muszą być wykazane wszystkie pozycje, które mają istotne znaczenie dla oceny jednostki i zdarzeń gospodarczych oraz dla podejmowanych decyzji.

• Zasada periodyzacji – operacje gospodarcze muszą być ujmowane według ściśle ustalonych okresów możliwością porównań z okresem wcześniejszym.

Funkcje rachunkowości:

• Funkcja informacyjna – dostarczanie informacji dla odbiorców zewnętrznych (urzędom statystycznym, bankom, władzom centralnym i lokalnym, urzędom skarbowym, kontrahentom, akcjonariuszom) oraz na potrzeby zarządzania jednostką gospodarczą (osiągnięte zyski, poniesione koszty, wartość majątku)

• Funkcja sprawozdawcza – sporządzanie zestawień i sprawozdań dostosowanych do potrzeb odbiorców zewnętrznych i wewnętrznych.

• Funkcja dowodowa – związana z wykorzystaniem urządzeń księgowych jako dowodu w ewentualnych procesach sądowych.

• Funkcja optymalizacyjna – stwarza podstawy wyborów decyzyjnych i kształtowania przyszłej działalności przedsiębiorstwa.

• Funkcja kontrolna – w sensie ochrony majątku przed nadużyciami, ochrony wierzycieli, oceny rzeczywistej sytuacji gospodarczej.

• Funkcja analityczna – dotyczy badań i interpretacji informacji z rachunkowości w różnych przekrojach w celu ustalenia powiązań przyczynowo – skutkowych.

46. Zasady konsolidacji pełnej i proporcjonalnej sprawozdania finansowego

Pełna- Metoda ta polega na sumowaniu, w pełnej wysokości, poszczególnych pozycji odpowiednich sprawozdań finansowych jednostki dominującej i zależnej oraz dokonaniu wyłączeń:

• wyrażonej w cenie nabycia wartości udziałów jednostki dominującej i innych jednostek objętych konsolidacją w jednostkach zależnych z częścią aktywów netto jednostek zależnych (wycenionych wg wartości godziwej), która odpowiada udziałowi tych jednostek w jednostkach zależnych na dzień rozpoczęcia sprawowania nad nimi kontroli. Nadwyżka wartości udziałów nad odpowiadającą im częścią aktywów jest równoznaczna z ujęciem w aktywach bilansu "Wartości firmy jednostek podporządkowanych". W odwrotnej sytuacji ujmujemy w pasywach "Ujemną wartość firmy jednostek podporządkowanych".

• wzajemne należności, zobowiązania i rozrachunki o podobnym charakterze jednostek podlegających konsolidacji,

• przychody i koszty wynikające z operacji dokonanymi pomiędzy podmiotami podlegającymi konsolidacji,

• wynikające z operacji między tymi podmiotami zyski i straty zawarte w aktywach,

• dywidendy naliczone lub wypłacone jednostką podlegającym konsolidacji.

Proporcjonalna- Metoda ta polega na sumowaniu poszczególnych pozycji odpowiednich sprawozdań finansowych jednostki dominującej (w pełnej wysokości) z częścią wartości (proporcjonalną do udziałów posiadanych przez podmioty grupy kapitałowej) tych pozycji sprawozdań finansowych jednostek współzależnych oraz dokonaniu wyłączeń:

• wyrażonej w cenie nabycia wartości udziałów jednostki dominującej i innych jednostek objętych konsolidacją w jednostkach współzależnych z tą częścią aktywów netto jednostek współzależnych (wycenionych wg wartości godziwej), która odpowiada udziałowi tych jednostek w jednostkach współzależnych na dzień rozpoczęcia sprawowania nad nimi współkontroli. Nadwyżka wartości udziałów nad odpowiadającą im częścią aktywów jest równoznaczna z ujęciem w aktywach bilansu "Wartości firmy jednostek podporządkowanych". W odwrotnej sytuacji ujmujemy w pasywach "Ujemną wartość firmy jednostek podporządkowanych".

• należności, zobowiązania i rozrachunki o podobnym charakterze pomiędzy jednostkami objętymi konsolidacją, przychody i koszty wynikające z operacji pomiędzy tymi podmiotami oraz dywidendy wypłacone przez jednostkę współzależną innym jednostką objętym konsolidacją - w pełnej wysokości,

• zyski lub straty (zawarte w aktywach, które podlegają konsolidacji) wynikające z operacji między jednostkami objętymi konsolidacją - w proporcji do posiadanych udziałów.

47. Zasady ustalania oraz budowa rachunku zysków i strat, sprawozdania z przepływów pieniężnych.

Rachunek zysków i strat jest jednym z podstawowych elementów sprawozdania finansowego. Ujmuje się w nim oddzielnie przychody i koszty, zyski i straty nadzwyczajne, a także obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego za dany i poprzedni rok obrotowy. Nie można przy tym kompensować pozycji różnych rodzajowo.

Ogólna postać i budowa rachunku zysków i strat

Przychody ze sprzedaży netto

- Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów

= Zysk/strata na sprzedaży (brutto)

- Koszty ogólne zarządu

- Koszty sprzedaży

= Zysk/strata na sprzedaży (netto)

+ Pozostałe przychody operacyjne

- Pozostałe koszty operacyjne

= Zysk/strata na działalności operacyjnej (EBIT)

+ Przychody finansowe

- Koszty finansowe

= Zysk/strata na działalności gospodarczej

+ Zyski nadzwyczajne

- Straty nadzwyczajne

= Zysk/strata brutto

- Podatek dochodowy

= Zysk/strata netto

Przychody ze sprzedaży netto są przychodami ze sprzedaży wyrobów, usług oraz towarów po potrąceniu VAT. Natomiast koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów obejmują koszty związane z ich wytworzeniem, przede wszystkim można do nich zaliczyć: zużycie materiałów i energii, wynagrodzenia (tylko pracowników związanych z produkcją), amortyzację, usługi obce (np. częściowy przerób produktów przez inną jednostkę), ubezpieczenia społeczne i inne. Po odjęciu od przychodów kosztów otrzymujemy wynik na sprzedaży brutto.

Otrzymany wynik na sprzedaży brutto następnie korygowany jest o koszty które nie są bezpośrednio związane z główną działalnością jednostki, ale są niezbędne do jej prowadzenia. Czyli:

1. koszty ogólnego zarządu (administracyjne) - obejmują głównie wynagrodzenia pracowników administracji, materiałów biurowych, ale także np. koszty prenumeraty czasopism, reklamy itp.

2. koszty sprzedaży - koszty związane ze sprzedażą wyrobów gotowych ponoszone przez jednostkę np. rozładunek, transport, ubezpieczenie transportu, itp.

Otrzymuje się w ten sposób wynik na sprzedaży netto, czyli faktyczny zysk/stratę z podstawowej działalności jednostki.

Jednostka może również otrzymywać przychody i ponosić koszty niezwiązane z główną działalnością. Do ich ewidencji księgowej wykorzystuje się konta: 760 Pozostałe przychody operacyjne i 761 Pozostałe koszty operacyjne. Klasycznym przykładem takich kosztów mogą być np. kary, grzywny, likwidacja środka trwałego, itp. Przykładami przychodów mogą być przedawnione zobowiązania, dotacje. Po dodaniu tych przychodów i odjęciu kosztów od wyniku ze sprzedaży netto otrzymujemy zysk/stratę na działalności operacyjnej.

Oprócz powyższych przychodów i kosztów jednostka może prowadzić działalność finansową (za pośrednictwem kont 750 Przychody finansowe i 751 Koszty finansowe). Przychodami finansowymi są głównie wszelkiego typu odsetki (np. od środków na rachunkach bankowych, udzielonych pożyczek), kosztami np. dyskonto weksli obcych, odsetki karne za nieterminowe płatności. Po ich uwzględnieniu w rachunku zysków i strat otrzymujemy zysk/stratę na działalności gospodarczej.

Następnym etapem ustalania wyniku finansowego jest uwzględnienie zdarzeń których nie można było przewidzieć, a miały one wpływ na działalność jednostki takie jak np. pożar, kradzież. Koszty poniesione w ich wyniku ujmuje się na koncie 771 Straty nadzwyczajne, a przychody na 770 Zyski nadzwyczajne (np. odszkodowanie za poniesione straty).

Po dokonaniu powyższych korekt otrzymuje się zysk/stratę brutto księgowany na koncie 860 Wynik finansowy. W przypadku wystąpienia zysku pomniejsza się go o podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) otrzymując w ten sposób zysk netto. w przypadku wystąpienia straty pozostawia się ją do rozliczenia.

Rachunek zysków i strat może być sporządzany na dwa sposoby:

1. wariant kalkulacyjny

2. wariant porównawczy

Różnią się one pomiędzy sobą sposobem ujmowania kosztów wytworzenia wyrobów ponoszonych przez jednostkę, co jest wynikiem przyjętego sposobu ewidencji księgowej tzw. wariantów. Wyróżnić można:

1. wariant I - koszty ujmowane tylko w układzie rodzajowym (zespół 4. planu kont),

2. wariant II - koszty ujmowane tylko w układzie według typów działalności (zespół 5. planu kont),

3. wariant III - koszty ujmowane najpierw w układzie rodzajowym (zespół 4.), a następnie przeksięgowywane (przy pomocy konta 490 Rozliczenie Kosztów Rodzajowych) na układ według typów działalności (zespół 5.).

Dla wariantu I sporządza się rachunek zysków i strat w układzie rodzajowym, dla II w układzie kalkulacyjnym, a w przypadku III jednostka ma dowolność wyboru.

Rachunek z przepływów pieniężnych ujmuje wszystkie wpływy i rozchody środków pieniężnych jednostki, z wyłączeniem operacji związanych z zakupem lub sprzedażą środków pieniężnych. Opisuje on przepływające środki pieniężne między bilansem otwarcia a bilansem zamknięcia. Sprawozdanie to dzieli się na trzy części ukazujące 3 aspekty działalności przedsiębiorstwa:

• przepływy z działalności operacyjnej

• przepływy z działalności inwestycyjnej

• przepływy z działalności finansowej

Działalność operacyjna jest to podstawowa działalność jednostki oraz inne rodzaje działalności, które nie są działalnością inwestycyjną ani działalnością finansową.

Działalność inwestycyjna- obejmuje nabywanie lub zbywanie składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych, a także wszystkie związane z tym koszty pieniężne i korzyści.

Działalność finansowa dotyczy pozyskiwania lub utraty źródeł finansowania, co powoduje zmiany wielkości kapitału własnego i obcego w jednostce oraz zmiany proporcji między tymi kapitałami. Do działalności finansowej należą też wszystkie pieniężne koszty i korzyści związane z tymi zmianami.

Rachunek przepływów pieniężnych można sporządzać metodą bezpośrednią lub metodą pośrednią. Pierwsza polega na uwzględnieniu w obrębie działalności operacyjnej wszystkich elementów mających wpływ na wynik działalności gospodarczej, tzn. przychodów ze sprzedaży i kosztów. Częściej stosowaną jest metoda pośrednia, wychodzi ona od razu od syntetycznej wartości nadwyżki finansowej netto, która następnie podlega korekcie. Analiza sprawozdania z przepływów pieniężnych powinna zaczynać się od ustalenia wielkości środków pieniężnych w poszczególnych obszarach sprawozdania.

48. Zmiana wartości pieniądza w czasie

Na wartość pieniądza wpływają czynniki makroekonomiczne m.in.:

• procesy inflacyjne

• zmiana kursu walut

WARTOŚĆ pieniądza w czasie zależy także od czynników mikroekonomicznych:

• kosztu utraconych korzyści

• preferencji inwestorów dotyczących rozkładu konsumpcji w czasie

• poziom ryzyka-im większa, tym większa oczekiwana stopa zwrotu

PARAMETREM OCENY decyzji finansowych jest stopa procentowa - stosunek odsetek (opłaty za prawo korzystania z kapitału) do początkowej wartości kapitału.

Dyskontowanie to proces obliczania obecnej wartości pieniędzy które możemy zarobić (lub stracić) w przyszłości. Koncepcja dyskontowania wynika z tego, że ludzie wolą uzyskiwać większe korzyści teraz a straty ponosić w jak najodleglejszej przyszłości. Jeżeli znamy przyszłą wartość korzyści (lub straty) to obecną wartość możemy obliczyć po przekształceniu wzoru na obliczanie przyszłej wartości

PV=FV/(1+r)^t

Gdzie

• PV wartość obecna

• FV - przyszła wartość (korzyści lub straty)

• r - stopa dyskonta

• t - okres dyskontowania

Kapitalizacja- proces wyznaczania przyszłej wartości przy danym poziomie stopy procentowej:

1. kapitalizacja prosta-doliczanie odsetek następuje na koniec okresu inwestowania (odsetki naliczane od podstawy)-procent prosty

2. kapitalizacja złożona- na koniec każdego okresu naliczone odsetki powiększają kapitał, tworząc nowy, który z kolei może generować nowe odsetki w następnym okresie-procent składany

S=P*(1+i)^n

S-wartość przyszła P- wartość bieżąca i-stopa % n- ilość okresów

49. Źródła dochodów budżetowych jednostek samorządu terytorialnego

Dochody budżetu jednostek samorządu terytorialnego (normuje ustawa o dochodach jednostek sam. teryt. z 13 listopada 2003 r.) :

• Dochody własne:

1. Podatki ( tylko gminy):

• od nieruchomości,

• rolny,

• leśny,

• od środków transportowych,

• dochodowy od osób fizycznych, opłacany w formie karty podatkowej,

• od posiadania psa,

• od spadków i darowizn,

• od czynności cywilno - prawnych.

II. Udział w podatkach dochodowych od osób fizycznych i prawnych,

III. Opłaty

IV. Dochody z majątku

• wpływy związane z gospodarowaniem mieniem komunalnym i uzyskiwaniem z tego tytułu korzyści

• dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw.

1. dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe oraz wpłaty od zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych

2. spadki, zapisy i darowizny na rzecz województwa

3. dochody z kar pieniężnych i grzywien

4. dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego

5. inne

• Subwencje ogólne

• Dotacje celowe

• Środki zagraniczne

50. Źródła pozyskiwania kapitału przez spółki:

1. Finansowanie własne ( zewnętrzne własne);

   • Udziały kapitałowe:

     • S. A. – emisją akcji, dopłaty akcjonariuszy,

     • Inne spółki- udziały, dopłaty wspólników,

     • Dotacje

     • Venture capital

       • Zysk zatrzymany ( fin. wewnętrzne)

2. Finansowania przez uwolnienie kapitału przez przedsiębiorstwo (finansowanie wewnętrzne):

• Transfer majątku

  • Z bieżących wydatków

  • Sprzedaż zbędnego majątku

  • Przyśpieszenie obrotu kapitału

    • Fundusz amortyzacyjny

1. Finansowanie obce (zewnętrze obce):

   • Rynek finansowy:

• Długoterminowe: pożyczki obligacyjne, kredyty inwestycyjne i hipoteczne

• Krótkoterminowe: kredyty na rachunku bieżącym, kredyty w rachunku kredytowym. Kredyty wekslowe

  • Rynek towarowy:

    • Kredyty dostawców

    • Kredyty odbiorców

      • Szczególne formy finansowania:

        • Leasing

        • Factoring (sprzedaż należności)

        • Forfaiting ( sprzedaż należności powstałych w wyniku transakcji zagranicznych)

        • franschising