Pytania egzaminacyjne

„Planowanie przestrzenne i gospodarowanie nieruchomościami”

1. Zdefiniuj nieruchomość w ujęciu prawnym, ekonomicznym i technicznym.

2. Do jakich granic własność gruntu rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią?

3. Czym jest hipoteka, jakie są jej rodzaje oraz podstawowe zasady ustanawiania?

4. Co to jest kataster nieruchomości?

5. Czym jest pierwszeństwo zakupu nieruchomości a czym prawo pierwokupu zgodnie z ustawą „o gospodarce nieruchomościami”?

6. Omów krótko poszczególne działy składające się na księgę wieczystą nieruchomości.

7. W których sytuacjach i na jakich zasadach pobierane są: opłata adiacencka i opłata planistyczna?

8. Omów procedurę wywłaszczania nieruchomości.

9. Jaki wpływ na funkcjonowanie rynku nieruchomości mają takie cechy jak stałość w miejscu oraz trwałość nieruchomości?

10. Jak kształtuje się elastyczność cenowa i dochodowa popytu na rynkach nieruchomości?

11. Dlaczego rynek nieruchomości jest przykładem rynku niedoskonałego?

12. Czym różnią się pojęcia amortyzacja nieruchomości i zużycie nieruchomości?

13. Omów specyfikę nieruchomości jako podstawę zabezpieczenia kredytów hipotecznych.

14. Przedstaw kilka argumentów uzasadniających interwencjonizm publiczny w sektor mieszkaniowy.

15. Omów skutki kontroli czynszów w krótkim i długim okresie.

16. Przedstaw wady i zalety prowadzenia polityki w zakresie dostarczania przez gminę lokali socjalnych.

17. Omów różnice zachodzące pomiędzy wartością rynkową a wartością odtworzeniową nieruchomości?

18. Omów podstawowe cele i zasady ochrony gruntów rolnych i leśnych.

19. Jakie różnice zachodzą pomiędzy budżetem operacyjny a budżetem przepływów środków pieniężnych w zarządzaniu nieruchomościami?

20. Omów procedurę szacowania dochodu operacyjnego netto (DON).

21. Omów podstawowe założenia facilty management.

22. Omów różnice pomiędzy zarządzaniem „małą” oraz „dużą” wspólnotą mieszkaniową.

23. Czym jest nieruchomość wspólna zgodnie z ustawą „o własności lokali”?

24. Omów przekształcenia własnościowe w spółdzielniach mieszkaniowych.

25. Omów zasady funkcjonowania Towarzystw Budownictwa Społecznego (TBS).

26. Omów podstawowe założenia programów gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy.

27. Jakiego rodzaju skutki finansowe dla budżetu gminy niesie uchwalenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

28. Omów podstawowe założenia programów rewitalizacji miast.

29. Omów korzyści i koszty związane z procesem gentryfikacji.

30. Opisz zastosowania Geograficznych Systemów Informacyjnych w zakresie analizowania rynku nieruchomości.

31. Opisz zastosowania Geograficznych Systemów Informacyjnych w zakresie ubezpieczeń.

32. Opisz zastosowania Geograficznych Systemów Informacyjnych w zakresie zarządzania gminą.

Dobrym przykładem przydatności GIS jest tworzenie planów zagospodarowania przestrzennego oraz konsultacje społeczne z wykorzystaniem systemów geoinformacyjnych określonych skrótem PPGIS (Public Participation GIS) Zaletą takiego podejścia jest:

• Interdyscyplinarne podejście przy zaangażowaniu lokalnej społeczności

• Możliwość konsultacji społecznych obejmujących różne warstwy obywateli

Systemy GIS mimo, że są kosztownymi systemami mogą sprzyjać gminie w:

• Wzrostowi szybkości wykonywania pracy

• Wzrostowi wydajności

• Kreowanie wartości dodanej (wzrost intelektualny urzędników)

• Podejmowanie decyzji w szybszy sposób i w oparciu o dokładne dane.

• Zapewnienie wymiany informacji między gminami, firmami.

• Szybsze i skuteczniejsze opracowanie wpływów przeprowadzanych inwestycji na środowisko.

Oprócz tworzenia MPZP przez gminy GIS przydaje się również w tworzeniu Studiów Uwarunkowań, przewidywaniu zmianom przestrzennym gminy, przeprowadzaniu inwestycji gminnych oraz osób trzecich, monitorowaniu funkcjonowania gminy, sprzyjają zarządzaniu gruntami. Ogólnie rzecz ujmując GIS dla gminy stanowi dobry system gospodarowania gruntami, przestrzenią.

33. Omów procedurę tworzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest aktem prawa miejscowego za pomocą, którego samorząd lokalny określa warunki zagospodarowania przestrzennego na obszarze objętym planem. Plan może obejmować cały obszar gminy, jej część lub zespół gmin. Rada gminy, z własnej inicjatywy lub na wniosek, rozstrzyga w formie uchwały o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego określając jednocześnie granice obszaru objętego planem, przedmiot i zakres jego ustaleń. Organem odpowiedzialnym za sporządzenie planu jest wójt, burmistrz, prezydent miasta.

I

1. Procedura sporządzania planu zaczyna się od zbierania wniosków o ustalenie planu miejscowego. Po dokonaniu ich analizy wójt, burmistrz, prezydent miasta występuje do rady gminy z wnioskiem o konieczności opracowania planu miejscowego czy też informuje radę gminy, że nie ma takiej potrzeby.

2. Uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia planu miejscowego podejmuje rada gminy z własnej inicjatywy lub na wniosek wójta, burmistrza albo prezydenta miasta.

3. Po podjęciu uchwały przez radę gminy o przystąpieniu do sporządzenia planu, wójt, burmistrz albo prezydent miasta ogłasza w prasie miejscowej oraz na tablicy ogłoszeń w siedzibie urzędu fakt podjęcia uchwały określając formę, miejsce i termin składania wniosków do planu, nie krótszy niż 21 dni od dnia ogłoszenia.

4. Rozpatrywanie wniosków powinno nastąpić najpóźniej w terminie 21 dni od momentu ich złożenia. Decyzję, które wnioski należy uwzględnić a które nie, podejmuje organ wykonawczy tj.: wójt, burmistrz, prezydent miasta zlecając następnie sporządzenie projektu planu i prognozy skutków finansowych jego uchwalenia.

5. Po sporządzeniu projektu planu następuje procedura opiniowania, uzgadniania i zbierania uwag. Projekt planu wykładany jest do publicznego wglądu na okres 21 dni. Termin wnoszenia uwag do projektu planu wynosi co najmniej 14 dni od dnia zakończenia okresu wyłożenia planu.

Należy więc rozróżnić dwa rodzaje pism:

• wnioski do planu miejscowego składa się przed rozpoczęciem prac nad tworzeniem projektu planu,

• uwagi do projektu planu miejscowego składa się w momencie, kiedy są już znane konkretne ustalenia przyjęte w projekcie planu.

6. Zarówno wnioski do planu miejscowego jak i uwagi do projektu planu, mogą być składane przez każdego: osoby fizyczne, prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej. W przypadku składania uwag do projektu planu, ustawodawca wskazał również formę - uwagi muszą być wniesione na piśmie lub w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym. Uwagi do projektu planu mogą dotyczyć wyłącznie projektu, który został wyłożony do wglądu.

7. Wójt, burmistrz, prezydent miasta proponuje, które uwagi do projektu planu uwzględnić a które nie, ostateczną decyzję podejmuje rada gminy.

8. Plan miejscowy uchwala rada gminy, po stwierdzeniu jego zgodności z ustaleniami Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy rozstrzygając jednocześnie, o sposobie rozpatrzenia uwag do projektu planu oraz sposobie realizacji, zapisanych w planie, inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej, które należą do zadań własnych gminy oraz zasadach ich finansowania.

9. Uchwała rady gminy przekazywana jest wojewodzie w celu oceny jej zgodności z przepisami prawnymi. Jeżeli wojewoda uzna, że uchwała narusza przepisy prawne, wydaje rozstrzygnięcie nadzorcze i uchyla uchwałę rady gminy. Ta z kolei może zaskarżyć decyzję wojewody do sądu administracyjnego. Jeżeli wojewoda uzna, że nie naruszono przepisów prawa, ogłasza uchwałę rady gminy w dzienniku urzędowym województwa. Uchwała podlega również publikacji na stronie internetowej gminy.

10. Uchwała rady gminy w sprawie uchwalenia planu miejscowego obowiązuje od dnia wejścia w życie w niej określonego, jednak nie wcześniej niż po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia w dzienniku urzędowym województwa.

11. Zmiana planu miejscowego powoduje konieczność przeprowadzenia całej procedury jaka obowiązuje przy jego uchwaleniu.

II

Kolejności wykonywania Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego (MPZP) :

1. Rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia MPZP.

2. Ukazuje się w prasie ogłoszenie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o przystąpieniu do planu i możliwości składania wniosków do planu

3. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta zwraca się z do organów i instytucji zewnętrznych z prośbą o przesyłanie wniosków do projektu planu.

4. Dla danego terenu zostaje opracowana dokładna, wielobranżowa analiza stanu istniejącego oraz zebrane zostają uwarunkowania.

5. Przygotowanie projektu planu.

6. Opracowanie prognozy wpływu ustaleń planu na środowisko przyrodnicze.

7. Akceptacja wójta, burmistrza lub prezydenta miasta i skierowanie projektu planu do opiniowania i uzgodnień.

8. Opinie - władz gmin sąsiednich oraz gminnej (miejskiej) komisji urbanistyczno-architektonicznej

9. Uzgodnienia - ponad 30 instytucji (urząd wojewódzki, zarządca dróg gminnych (miejskich), policja, wojsko, straż pożarna itd).

10. Opracowanie analizy skutków ekonomicznych realizacji planu.

11. Wyłożenie planu do publicznego wglądu na okres co najmniej 21 dni. Zainteresowani zawiadamiani są poprzez ogłoszenie w prasie lokalnej i krajowej.

12. W czasie wyłożenia oraz przez 2 tygodnie po nim zbierane są uwagi do planu.

13. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta rozpatruje uwagi do planu, które wpłynęły w trakcie wyłożenia, a następnie przekazuje do rady gminy (miasta) projekt planu wraz z nieuwzględnionymi uwagami.

14. Rada gminy (miasta) na sesji podejmuje uchwały.

15. Rada gminy (miasta) uchwala MPZP.

16. Wojewoda ocenia zgodność podjętej uchwały z prawem.

17. MPZP zostaje ogłoszony w dzienniku urzędowym właściwego województwa i wchodzi w życie jako prawo miejscowe po 30 dniach od ogłoszenia.

34. Jaką rolę w rozwoju gminy pełni studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego?

Studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy jest, obok miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, aktem planowania przestrzennego gminy; nie jest aktem prawa miejscowego a więc nie zawiera przepisów powszechnie obowiązujących i nie może być podstawą do wydania żadnej decyzji administracyjnej; natomiast uznawany jest za akt kierownictwa wewnętrznego a więc aktem wewnętrznie obowiązującym w systemie organów gminy; w związku z tym wiąże wójta, burmistrza, prezydenta miasta przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy; określa politykę przestrzenną gminy; pełni trzy funkcje: kształtowanie i wykładnia polityki rozwoju przestrzennego gminy, koordynacja ustaleń planów miejscowych, promocja gminy na zewnątrz; sporządza się je dla całego obszaru gminy w granicach administracyjnych; podmiotem odpowiedzialnym za jego sporządzenie jest wójt, burmistrz bądź prezydent miasta; uchwala go rada gminy; składa się z części tekstowej i graficznej. Studium przyjmowane jest jako uchwała rady gminy, nie posiada jednak rangi przepisu prawa miejscowego, stanowiąc jedynie podstawę do opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest dokumentem poprzedzającym wykonanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W studium formułuje się zasady polityki przestrzennej miasta, wsi, jednostki osadniczej oraz integruje dokumenty programowe i wizje związane z rozwojem gospodarczym i społecznym jednostki osadniczej. Formy zapisu graficznego, tekstowego i tabelarycznego studium mają służyć technikom promocji walorów jednostki osadniczej kraju i za granicą. Studium nie jest prawem, ale zobowiązaniem władzy lokalnej do działań zgodnie z wyznaczonymi kierunkami. Stanowi więc zespół zapisów, ustalonych i uzgodnionych jako nienaruszalne uwarunkowania i kierunki zagospodarowania, przyjęte jako podstawa do opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jednostki osadniczej. Dokument ten zawiera bardzo szeroki zakres informacji na temat środowiska naturalnego gminy, jej społeczności i gospodarki.

Przedmiotem studium są treści:

• związane ze stanem istniejącym, czyli diagnoza aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej jednostki osadniczej i uwarunkowań jej rozwoju dająca rozpoznanie obiektywnych okoliczności rozwoju

• określające kierunki rozwoju przestrzennego i zasady polityki przestrzennej, czyli podstawowe reguły działania w przestrzeni przyjęte przez samorządy lokalne.

Studium jest podstawą do :

• kształtowania struktury przestrzennej i funkcjonalnej gminy;

• podejmowania uchwał przez zarząd gminy o przystąpieniu do sporządzania planu miejscowego;

• wewnętrznej kontroli w zarządzie gminy uchwał o zgodności planów miejscowych z wcześniej uchwalonym przez zarząd gminy Studium;

• marketingowej działalności Zarządu Gminy poprzez wykorzystanie ustaleń Studium w opracowaniu promocyjnych folderów;

• posługiwania się ustawami szczególnymi, jako podstawą Studium;

• podejmowania na podstawie uchwalonego Studium decyzji administracyjnych przez Zarząd Gminy.

(czyli jednym słowem pełnią rolę promocyjną, kształtują kierunki rozwoju i wizji i pełnią funkcje kontrolne i wytyczne dla władzy lokalnej)

35. Wymień główne różnice między studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania a planem miejscowym.

MPZP	Studium
Fakultatywne - powstaje w zależności od chęci gminy. Może być wykonane zarówno dla części gminy jak i całości.	Obligatoryjne - wymagane prawnie dla całego obszaru gminy.
Akt prawa miejscowego.	Nie jest aktem prawa miejscowego ale jest wiążący dla ustaleń MPZP, oraz dla wszelkich decyzji urzędników związanych z jakimiś sprawami zawartymi w studium
Szczegółowe - podaje dokładnie co gdzie i jak	Ogólne - w mniejszym stopniu skupia się na szczegółach
Pociąga za sobą skutki prawne i wydaje się na jego podstawie decyzje np. pozwolenia na budowę.	Nie pociąga skutków prawnych więc nie wydaje się na jej podstawie decyzji no chyba że wlicza się decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest odmiennym aktem od miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, tworzonym na podstawie innej procedury i o charakterze bardziej ogólnym od planu miejscowego. Przeznaczenie terenu w studium nie jest tym samym, co przeznaczenie terenu w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, inne są bowiem jego skutki. Przeznaczenie terenu w studium, które jest aktem wewnętrznie obowiązującym w gminie, będzie miało znaczenie przy uchwalaniu planu. Przeznaczenie terenu w miejscowym planie, które jest prawem miejscowym wywoływać już będzie skutek wobec podmiotów zewnętrznych wobec organów gminy. Studium jest sporządzane obowiązkowo, obejmuje obszar całej gminy i jest zatwierdzane przez demokratycznie wybraną Radę Gminy. Musi uwzględniać tzw. uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, czyli aktualny stan zabudowy i zagospodarowania, zwłaszcza jego wartościowe i wymagające ochrony elementy oraz przewidywania rozwoju na przyszłość. Studium nie stanowi jednak prawa miejscowego. Jest koncepcją określającą przestrzenne możliwości rozwoju gminy. Brzmi to podobnie, ale znaczy zupełnie coś innego. Studium jest nadrzędne przy tworzeniu planów zagospodarowania przestrzennego, wskazując m.in. rozwiązania układu komunikacyjnego i tereny zabudowy. Określa nieprzekraczalne granice np. wysokości zabudowy. Parametry zabudowy zawarte w studium nie mogą być przekroczone w planach zagospodarowania przestrzennego. Mogą być jednak zawężone. Jeśli w kierunkach zagospodarowania przestrzennego gminy określonych w studium nie ma konkretnych zapisów dopuszczających intensywną urbanizację w postaci realizacji osiedli z bloków wielorodzinnych, wielkich hoteli, hipermarketów czy zakładów przemysłowych albo uciążliwej infrastruktury, to w planach miejscowych nie będzie można ustalić przeznaczenia terenów na takie inwestycje. W planach nie będzie też możliwa zmiana zawartych w studium wymagań dotyczących ochrony środowiska naturalnego czy dziedzictwa kulturowego. Oznacza to, że Studium zawiera ogólne postanowienia dotyczące przyszłości gminy. To czy, jak i kiedy staną się one rzeczywistością, zależy od zapisów zawartych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. To te dokumenty stanowią prawo miejscowe. W nich ustala się szczegółowo wysokość, intensywność i charakter zabudowy oraz jej relacje z istniejącym już zagospodarowaniem i środowiskiem. To na podstawie planów zagospodarowania przestrzennego a nie studium są wydawane zezwolenia na budowę.

36. Wyjaśnij różnice pomiędzy pojęciami: polityka przestrzenna, planowanie przestrzenne, projektowanie urbanistyczne.

Polityka przestrzenna utożsamia świadomą działalność władz publicznych polegającą na wykorzystywaniu znajomości praw rządzących kształtowaniem i użytkowaniem terenów dla racjonalnego ich zagospodarowania. W jej ramach wyróżnia się metody służące przekształcaniu środowiska przyrodniczego ze względu na interes społeczno-ekonomiczny. W zakres polityki przestrzennej wchodzi zatem mechanizm podejmowania decyzji przestrzennych wraz z instrumentami ich realizacji oraz sporządzanie różnego typów planów zagospodarowania przestrzennego. Rola polityki przestrzennej jako regulatora w systemie gospodarczym odzwierciedla się w interakcjach między podmiotami publicznymi a rynkowymi. Organy władzy oddziałują na przedsiębiorstwa, aby ich aktywność była podporządkowana potrzebom społeczeństwa i państwa jako całości. W tym modelowym układzie planowanie przestrzenne pełni funkcje optymalizacyjne odpowiadając na pytanie o sposoby osiągania zamierzonych celów. Prawidłowość proponowanych rozwiązań zależy głównie od kompleksowego rozpoznania rzeczywistości oraz monitoringu procesów zachodzących na danym obszarze. Kierunki działań wspierające rozwój przestrzenny można ująć w następujące grupy:

• kreowanie lub utrzymanie odpowiedniej struktury użytkowania terenów,

• zapewnienie warunków dla efektywnego działania podmiotów gospodarczych poprzez rozbudowę infrastruktury technicznej i społecznej,

• alokacja inwestycji z uwzględnieniem zarówno pożytku przedsiębiorstw, jak i społeczeństwa,

• kontrola wykorzystania przestrzeni pod kątem intensywności jej zabudowy i zagospodarowania, a także pod względem przestrzegania podstawowych zasad eksploatacji zasobów naturalnych oraz konieczności zachowania wysokich walorów środowiska przyrodniczego,

• ogólny nadzór nad konserwacją istniejącego majątku trwałego jakim są tereny, budynki i urządzenia techniczne.

Powyższe zadania stwarzają przesłanki do optymalnego organizowania i egzekwowania określonego porządku (ładu) przestrzennego. Jednocześnie eliminują lub minimalizują konflikty powstające pomiędzy funkcjami społeczno-ekonomicznymi i poszczególnymi jednostkami gospodarczymi z tytułu wzajemnego sąsiedztwa.

Planowanie przestrzenne jest głównym instrumentem polityki przestrzennej. Dotyczy co najmniej trzech poziomów integracji zjawisk społecznych - miasta (gminy), regionu i kraju. Współcześnie planowaniem obejmowane są także ponadnarodowe całości, co wyraża się we współpracy np. w ramach krajów nadbałtyckich czy rozmaitych regionów europejskich. Im wyższy poziom złożoności struktur społecznych i gospodarczych, tym większa skala trudności w godzeniu interesów różnych podmiotów i harmonizowaniu interesów w życiu społecznym i w gospodarce na poziomie mikro, mezo i makro. Planowanie przestrzenne - ogół procesów twórczych i decyzyjnych związanych z rozmieszczaniem obiektów w przyjętej przestrzeni planowania, oparty o podstawy naukowe, poprzedzany studiami i analizami

Projektowanie urbanistyczne obejmuje podstawowe problemy gospodarki miejskiej: kształtowanie przestrzennego środowiska mieszkalnego, rehabilitację śródmieść miejskich, zagadnienia zespołu urbanistycznego i miast jako całości, podlegających określonym procesom, powiązania miasta z jego rejonem. Rozwiązywanie zadań projektowych opiera się o zasadę zrównoważonego rozwoju, a więc równoważenia znaczenia środowiska naturalnego i stworzonego przez człowieka. Kolejność tematów projektowych wynika ze stopniowania skali oraz złożoności problemów występujących w kolejnych projektach oraz jest powiązana z nabywaniem wiadomości z innych dziedzin (przedmiotów). Zadania projektowe dotyczą konkretnego obszaru, a dla ich rozwiązania używa się konkretnych i rzeczywistych danych. Zajmuje się analizą struktur miejskich i na tej podstawie opracowuje koncepcje planistyczne. Zadania obejmują minimalizację konfliktów interesów użytkowników poszczególnych obiektów budowlanych i ochronę środowiska zarówno przyrodniczego jak i kulturowego.

Polityka jest to w skróci pewnego rodzaju koncepcja tworzenia ładu przestrzennego która posługuje się takim instrumentem jakim jest planowanie przestrzenne a ta z kolei posługuje się projektowaniem urbanistycznym które jest ostatecznym - zgodnie z powyższą definicją - ustaleniem związków i rozmieszczeniem obiektów w przestrzeni.

37. Scharakteryzuj podstawowe cele polityki przestrzennej prowadzonej na szczeblu lokalnym.

Cele gospodarki przestrzennej są to cele społeczne, w różnej skali, które dana społeczność określa albo za pośrednictwem samorządu, albo innych organizacji, a także przez stanowiska indywidualnych obywateli, które pragnie osiągnąć w otaczającej przestrzeni i które są formułowane w strategiach rozwojowych czy też planach zagospodarowania przestrzennego.

Tymi celami są:

1) Osiągnięcie ładu przestrzennego - jako pożądany stan zagospodarowania przestrzennego jest celem nadrzędnym, do jakiego powinna dążyć gospodarka przestrzenna, posługując się instrumentami, jakimi dysponuje w tym planowaniu przestrzennym. Ład przestrzenny jest podstawową zasadą gospodarki przestrzennej, zapisaną w Ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Ład oznacza uporządkowanie określonych elementów. Ład ma charakter dynamiczny, może się zmieniać i zmienia się zarówno w kierunku jego dopełniania, poprawy czy przywracania , jak i kierunku nieładu, nieporządku bądź chaosu. Ład przestrzenny jest tym stanem uporządkowania obiektów materialnych w przestrzeni ( na konkretnym obszarze ) który poddaje się działaniu ludzkiemu i który jest wynikiem tych działań. Ładu poszukiwać należy w środowisku życia człowieka, ład panuje w przyrodzie. Ład jest świadomie i celowo tworzony, względnie zaprowadzany, aby środowisko życia było bardziej dostosowane do potrzeb i wymagań człowieka. Ład przestrzenny jest porządkiem przestrzennym, który uwzględnia i odwzorowuje prawidłowości działania społeczeństwa , gospodarki i funkcjonowania przyrody. Ład przestrzenny jest porządkiem, który bada się i ocenia z punktu widzenia właściwości struktury, która ten porządek tworzy oraz jej funkcjonalności czy funkcjonowania.

2) Przeznaczenie terenu na określone cele (pozyskiwanie gruntów niezbędnych do realizacji programów i planów przestrzennych) - jest to rozsądna (zrównoważona) polityka gospodarowania nieruchomościami, dzięki której odpowiednie tereny zostaną przeznaczone pod najefektywniejsze inwestycje, jednocześnie w jak najmniejszym stopniu szkodliwe dla człowieka i środowiska. Tworzenie i powiększanie zasobów gruntów na realizację zadań publicznych i ich uzbrajanie dla określonych celów. Pełniona przez administrację samorządową polegająca na podejmowaniu decyzji przestrzennych w sprawach przeznaczenia i sposobu zagospodarowania gruntów na podstawie ustaleń planów miejscowych lub przy ich braku - na podstawie przepisów ogólnych

3) Stwarzanie warunków sprzyjających realizacji celów polityki przestrzennej - Tworzenie warunków prawnych oraz administracyjnych korzystania z gruntów zarówno przez osoby fizyczne, prawne i nie posiadające osobowości prawnej. Uniemożliwienie lub utrudnienie użytkowania gruntów niezgodnie z ustaleniami planów zagospodarowania przestrzennego. Jest to kształtowanie polityki przestrzennej dzięki wykorzystywaniu odpowiednich instrumentów takich jak MPZP, Studium uwarunkowań. Dzięki tym ramom prawnym można w dogodny sposób dążyć do stworzenia ładu przestrzennego oraz do racjonalnej gospodarki gruntowej.
4) Zaspokojenia zbiorowych potrzeb społeczności lokalnej - odbywa się to poprzez tworzenie ładu przestrzennego oraz odpowiedniego gospodarowania gruntami, które przeznaczone na odpowiednie cele będą zaspokajały potrzeby społeczeństwa.

38. Scharakteryzuj instrumenty polityki przestrzennej.

Bezpośrednie

To nakazy lub zakazy. Podmioty mogą nakazywać coś albo zakazywać a konsekwencją naruszenia zakazów lub nakazów są sankcje prawne np. kara pieniężna, rozbiórka inwestycji.

Regulacje bezpośrednie to:

1) Przepisy (są to wszelkiego rodzaju uchwały, ustawy, rozporządzenia i inne dokumenty jakie stosuje ustawodawca by wprowadzić przepisy prawne)

• przepisy wskazujące na sposób korzystania z przestrzeni

• przepisy gospodarki gruntami

• przepisy prawa budowlanego

• przepisy gospodarki nieruchomościami budowlanymi

2) Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego - stanowi podstawę planowania przestrzennego w gminie. Zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym jest aktem prawa miejscowego. Przy sporządzaniu planów miejscowych wiążące są ustalenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, pod rygorem nieważności planu. MPZP jest aktem planowania przestrzennego w przeciwieństwie do studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gminy, które wyraża jedynie politykę przestrzenna gminy; nieobowiązkowy aczkolwiek mający przymiot prawa miejscowego, a zatem powszechnie obowiązujący (w ramach danej jednostki terytorialnej); może być podstawą do wydania decyzji administracyjnej; sporządzany dla części terytorium; sporządzany przez wójta (w gminach wiejskich), burmistrza (w miejskich lub miejsko-wiejskich) bądź prezydenta miasta (w miastach liczących powyżej 100 000 mieszkańców lub będących siedzibą województwa przed reformą administracji z dnia 8 marca 1990 roku), zaś uchwalany przez radę gminy (radę miasta); składa się z dwóch części: tekstowej i graficznej.

3) Normy - to najmniejszy stanowiący sensowną całość element prawa. Stworzona na podstawie przepisów prawnych, ustanowiona przez kompetentny organ władzy w odpowiednim trybie, generalna (nie jest skierowana do jednego, ściśle oznaczonego adresata, ale do grupy podmiotów określonych przy pomocy nazwy rodzajowej) i abstrakcyjna (dotycząca powtarzalnych zachowań, wielokrotnego zastosowania, uniwersalna) reguła postępowania zewnętrznego, ogłoszona i chroniona przez państwo aparatem przymusu.

Pośrednie

To przede wszystkim instrumenty ekonomiczne, nazwane rynkowymi. Zaliczmy tutaj:

1) Podatki w obrocie gruntami i nieruchomościami,

2) opłaty za użytkowanie wieczyste,

3) dzierżawę nieruchomości,

4) informacje o wolnych gruntach,

5) zasady wyceny gruntów miejskich,

6) system informacji o rynku nieruchomości w gminie,

7) zachęty, ulgi podatkowe, subwencje,

8) zwolnienia z podatku od nieruchomości,

9) tworzenie Specjalnych Stref Ekonomicznych.

W zależności od formy rodzajowej możemy wyróżnić następujące instrumenty:

• inwestycje rządowe,

• programy rządowe,

• instrumenty finansowe,

• instrumenty fiskalne,

• instrumenty prawno-administracyjne,

• instrumenty informacyjne ,

• instrumenty instytucjonalno-organizacyjne.

Podział na instrumenty polityki przestrzennej można również ująć jako instrumenty zakazująco-nakazujące (np. akty prawne, przepisy, MPZP itd.) lub instrumenty zachęcające (np. ulgi podatkowe, subwencje itd.)

39. Scharakteryzuj podstawowe metody ograniczania konfliktów przestrzennych.

Każdy konflikt polega na tym, że występuje spór pomiędzy co najmniej dwoma osobami (podmiotami) w określonej kwestii. W przypadków konfliktów w zagospodarowaniu przestrzennych1 istotą są spory o:

1) zasoby przestrzeni, w tym o teren - dotyczą dostępu do naturalnych (środowisko przyrodnicze) i antropogenicznych (środowisko zbudowane - stworzone przez człowieka) zasobów przestrzeni; specyficznym zasobem przestrzeni w aspekcie problematyki zagospodarowania przestrzennego jest teren przydatny do zainwestowania - jest on zasobem naturalnym ale jego wartość, oprócz czynników przyrodniczych, wynika także m.in. z renty położenia w środowisku zbudowanym; konflikty o teren są częstymi i zarazem „klasycznymi” konfliktami w zagospodarowaniu przestrzennym,

2) jakość przestrzeni - dotyczą ekologicznych warunków życia ludzi, najczęściej w zakresie stanu czystości środowiska, terenów aktywnych biologicznie i walorów krajobrazowych oraz jakości środowiska zbudowanego, określonej przez jego standard techniczny, użytkowy i estetyczny,

3) funkcje przestrzeni - dotyczą sposobu korzystania z terenu a powstają przede wszystkim na tle zagrożenia stwarzanego przez lokalizację i rozwój danej funkcji w wymiarze ekonomicznym, fizycznym lub ekologicznym (pokrywa się z konfliktem o jakość przestrzeni) oraz na tle eliminacji przez lokalizację lub rozwój danej funkcji możliwości lokalizacji lub rozwoju innych funkcji (konflikty te mogą mieć w podłożu problem jakości przestrzeni).

1) jeżeli przyczyny konfliktów są obiektywne (zob. rozdz. 3.1.) to sposobem ich ograniczenia jest skuteczne planowanie przestrzenne, (zasady planowania przestrzennego, odpowiednie lokowanie funkcji przestrzennych w najlepszym miejscu jednak wraz z jak najmniejszą możliwością wystąpienia konfliktów przestrzennych)

2) jeżeli przyczyny konfliktów są formalne to sposobami ich ograniczenia są: naprawa systemu planowania przestrzennego, zmiany prawa powszechnego i miejscowego w kompetencji wojewody regulującego zagospodarowanie przestrzenne, wzrost profesjonalizmu i etyki zawodowej planistów (urbanistów) i wzrost profesjonalizmu oraz wzrost obiektywizmu administracji państwowej i samorządowej wszystkich szczebli. (tworzenie odpowiednich ram prawnych które będą skutecznie ograniczały występowanie konfliktów przestrzennych)

3) jeżeli przyczyny konfliktów są subiektywne to potrzebna jest edukacja społeczna. (stworzenie odpowiedniego systemu edukacyjnego nauczającego społeczeństwo o podstawowych prawach i negujących subiektywne konflikty)

40. Omów zasady kształtowania ładu przestrzennego.

ŁAD PRZESTRZENNY - to taka organizacja przestrzenna i sposób funkcjonowania Systemu społeczno - gospodarczego, która realizuje kryteria racjonalności społecznej i umożliwia utrzymanie odpowiedniego stanu środowiska. Podstawą ładu przestrzennego są określone zasady, które optymalizują jakość życia oraz ograniczają konflikty przestrzenne.

Zasady kształtowania ładu przestrzennego:

• logikę przestrzenną, wyraża się w rozmieszczeniu elementów struktury przestrzennego zagospodarowania

• optymalizacja przepływu towarów i przemieszczeń osób

• przestrzenną czytelność struktury

• zachowanie walorów środowiska przestrzennego i kulturowego

• dostosowanie struktur zagospodarowania do przyjętych społecznie wzorców zachowań

• optymalne relacje pomiędzy centrum a obszarami peryferyjnymi

• pozytywny wyraz estetyczno - krajobrazowy

• odpowiednie rozmieszczenie przestrzenne funkcji (właściwe funkcje w optymalnych miejscach)

• odpowiednie sąsiedztwo funkcji (bezkonfliktowe i dające najwięcej korzyści)

• odpowiednia struktura pionowa (zachowanie proporcji wysokości, występowanie dominanty)

• odpowiednia struktura pozioma (harmonijna struktura użytkowania i władania, odpowiedni kształt i wielkość działek, rozłogu, pól siewnych, gospodarstwa wiejskiego, odpowiednie oddalenie od podmiotów gospodarczych)

Rozwinięcie:

Na kształtowanie struktury przestrzennej powinno wpływać wiele czynników, które sprawią iż struktura przestrzenna będzie nosiła znamiona ładu przestrzennego, będzie tak zorganizowana by nie wywoływać poczucia zatracenia, chaosu. Struktury przestrzenne powinny zawierać logikę przestrzenną, czyli funkcjonalność w rozmieszczeniu elementów gospodarczych i społecznych w przestrzeni. Chodzi o to by sprzeczne ze sobą funkcję nie były rozmieszczone w nielogiczny sposób na przykład zakład koksowniczy w sąsiedztwie hotelu lub sanatorium. Takie logiczne rozmieszczenie funkcji gospodarczych i społecznych względem siebie pozwoli na uniknięcie powstania różnych konfliktów przestrzennych. Struktury przestrzenne powinny być czytelne, czyli zawierać jasność układu oraz właściwości wywoływania wyraźnych obrazów przestrzennych w świadomości podmiotów gospodarczych działających w przestrzeni. Przez czytelność struktur przestrzennych rozumie się, takie jej zagospodarowanie które nie będzie wywoływać chaosu wśród jej odbiorców, takie rozmieszczenie i zagospodarowanie terenów by nie powodować zagubienia. Struktura przestrzenna powinna chronić walory środowiska przyrodniczego, powinna zapobiegać zaburzeniu równowagi przyrodniczej a tym samym zachwiania jego możliwości regeneracyjnych. Powinno zapewniać by środowisko przyrodnicze zaspokajało potrzeby ludzkie w racjonalny sposób. Struktura przestrzenna powinna zapewniać optymalne przemieszczanie się osób, towarów, środków pieniężnych i informacji wewnątrz i pomiędzy strukturami przestrzennymi. Powinna zawierać w sobie piękno otoczenia wynikające z istnienia i zachowania pozytywnych oddziaływań na człowieka form przestrzennych oraz proporcji między nimi i ich lokalizacji względnej. Czyli inaczej mówiąc przestrzeń powinna być tak zagospodarowana by człowiek czuł się w niej przyjemnie. Struktury przestrzenne powinny zawierać racjonalny współczynnik ekologiczny, czyli dostosowanie struktur przestrzennych gospodarki do struktur zachowań przestrzennych człowieka jako jednostki i jako mniej lub bardziej zorganizowanych grup społecznych. Powinna również zachowywać optymalną relację pomiędzy centrum miasta a jego obszarami peryferyjnymi, co będzie sprzyjało rozwojowi. Takie relacje pomogą w logiczny i odpowiedni sposób określić chociażby gdzie kończy się centrum a zaczynają peryferia. Te zasady określające strukturę przestrzenną pozwalają na osiągnięcie ładu przestrzennego, poprawę jakości życia człowieka, wzrostu gospodarczego z uwzględnieniem ochrony środowiska.

41. Omów problematykę partycypacji społecznej w planowaniu przestrzennym.

42. Omów zagadnienie komercjalizacji miejskiej przestrzeni publicznej.

43. W jaki sposób wpisuje się ochrona dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego w proces planowania przestrzennego?

44. Omów koncepcję „zarządzania centrami miast” (TCM - Town Centre Management).

45. Omów przyczyny i skutki powstawania strzeżonych osiedli mieszkaniowych, tzw. gated communities.

46. Omów przyczyny degradacji a także cele rewitalizacji dzielnic śródmiejskich.

47. Omów zasady zarządzania obszarami metropolitalnymi.

48. Omów kluczowe wyzwania stojące przed planowanie przestrzennym na obszarach wiejskich.

49. Omów zasady współpracy międzygminne w zakresie tworzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

50. Omów cele i rodzaje strefowania (zoning) w planowaniu przestrzennym.

Pytania egzaminacyjne

Kierunek Gospodarka przestrzenna

1. Omów podstawowe cele planowania przestrzennego.

2. Omów korzyści skali i korzyści aglomeracji.

3. Od jakich czynników zależy ranga ośrodka centralnego w ujęciu teorii ośrodków centralnych?

4. Zdefiniuj pojęcie przestrzeni ekonomicznej.

5. Na czym konflikt w „grze o przestrzeń”?

6. Jakie zasady i kierunki określają politykę ładu przestrzennego?

7. Omów teorię lokalizacji sformułowaną przez Alfreda Webera.

8. Omów założenia na których opiera się teoria stref rolniczych Johanna von Thünena?

9. Jakiego rodzaju podsystemy wyróżniamy w systemach społeczno-ekonomicznych?

10. Na czym polega strategia dynamicznego równoważenia rozwoju?

11. Omów typowe sposoby pomiaru wielkości ekonomicznych.

12. Jakie są zasady doboru cech do wielocechowych badań ekonomiczno-przestrzennych?

13. Najczęściej stosowane metody standaryzacji cech.

14. Jakim kryteriom powinno odpowiadać prowadzenie wartościowej poznawczo klasyfikacji?

15. Czym jest diagram podobieństwa?

16. Wskaż metody służące do wydzielania klas typologicznych w analizie ekonomiczno przestrzennej.

17. Wskaż typowe metody analizy rozkładu przestrzennego.

18. Scharakteryzuj zasady funkcjonowania konurbacji miejskiej.

19. Omów koncepcję rdzeni i peryferii w układach regionalnych J. Friedmana.

20. Omów tzw. reguła wielkości-kolejności miast (rank-size rule).

21. Na czym polega proces suburbanizacji?

22. Czym się charakteryzuje indeterminizm geograficzny?

23. Omów model przejścia migracyjnego.

24. Przedstaw koncepcję krzywej koncentracji Lorenza.

25. Przestrzeń jako dobro i przedmiot kształtowania.

26. Dylemat gospodarki przestrzennej: adaptować czy tworzyć w opozycji do środowiska?

27. Przestrzenie publiczne jako czynnik integracji miasta, budowania tożsamości i dumy jego

mieszkańców.

28. Konflikty społeczne w przestrzeni: syndrom NIMBY i jego źródła.

29. Rekonstrukcja zabytków czy zachowanie autentyczności jako problem ochrony zabytków.

30. Czym jest Infrastruktura Danych Przestrzennych? Wymień jej podstawowe składniki?

31. Co może być źródłem danych do oprogramowania z zakresu Geograficznych Systemów

Informacyjnych?

Pomimo różnorodności celów przetwarzania, we wszystkich GIS punktem wyjścia są dane związane z lokalizacją obiektów geograficznych. Opisy obiektów geograficznych zasadniczo składają się z dwóch części, zawierających dwa różne rodzaje danych: Dane przestrzenne mogą zawierać informacje zarówno o kształcie i lokalizacji bezwzględnej poszczególnych obiektów w wybranym układzie odniesienia, jak również o ich rozmieszczeniu wzajemnym względem innych obiektów (topologia), te z kolei dzielą się na:

• dyskretne

• ciągłe

oraz

• rastrowe (patrz grafika rastrowa)

• wektorowe (patrz grafika wektorowa)

• punkty

• linie

• wielokąty (poligony)

• wektorowo-rastrowe

Dane opisowe (zwane także danymi nieprzestrzennymi lub atrybutowymi) - opisujące cechy ilościowe lub jakościowe obiektów geograficznych nie związane z ich umiejscowieniem w przestrzeni. Istotnym składnikiem GIS jest cyfrowa geograficzna baza danych. Zawiera ona opis poszczególnych obiektów geograficznych.

Źródłem danych wejściowych dla GIS mogą być wszystkie informacje, zebrane w dowolnej formie: mapa, ortofotomapa (zdjęcie lotnicze), obraz satelitarny, ankiety statystyczne, dokumenty z pomiarów geodezyjnych i obserwacji terenowych, jak również wszelkiego rodzaju informacje zapisane w postaci cyfrowej. Dane wprowadzać można za pomocą skanerów. Umożliwia natychmiastową wektoryzację danych, z drugiej zaś strony metoda ta jest wysoce czasochłonna, a co za tym idzie - droga. Innym rozwiązaniem jest wektoryzacja map i dokumentów po uprzednim ich zeskanowaniu. Wektoryzacja jednak jest procesem bardzo złożonym. Żadna metoda nie pozwala jednak na pełną automatyzację. Atrybuty nie przestrzenne w bazie danych geograficznych, to zbiór nazw i liczb, cech jakościowych lub ilościowych obiektów. Dla przykładu, droga może być wprowadzona do geograficznej bazy danych jako ciąg punktów (w przypadku wykorzystywania rastrowego formatu zapisu danych) bądź jako macierz (ciąg wektorów). Ponadto droga ta może charakteryzować się ustalonym sposobem prezentacji graficznej w systemie, określonym przykładowo przez takie cechy, jak kolor, grubość, rodzaj linii. Sposób prezentacji graficznej obiektu może w pewnym stopniu wyrażać część przyporządkowanych mu atrybutów nie przestrzennych (i tak np. dla drogi - jej grubość lub kolor mogą odpowiadać gęstości ruchu na niej lub rodzajowi nawierzchni). Niemniej jednak w przypadku wprowadzenia większej liczby cech składających się na atrybuty nie przestrzenne obiektu, wskazane jest ich wyodrębnienie. Pozwala to na uproszczenie przetwarzania danych. Źródłem tych danych mogą być raporty i rocznik statystyczny, książka adresowa, słowniki nazw geograficznych itp. Akwizycja i rejestracja tych danych jest także procesem czasochłonnym; przyczyną tego jest ich duża ilość. W GIS często importuje się dane nie przestrzenne z innych systemów.

Wprowadzanie danych do systemów GIS dzieli się na dwie podstawowe metody: pozyskiwanie i transfer danych. Rozróżniamy również dwa rodzaje danych pierwotne (pochodzące z bezpośrednich pomiarów) i wtórne (pochodzące z innych źródeł). Proces pozyskiwania danych odbywa się poprzez taki schemat: Planowanie > Przygotowanie danych > Ich digitalizacja > Udoskonalanie > Ocena Danych.

Pozyskiwanie rastrowych danych pierwotnych odbywa się najczęściej przez teledetekcję czyli przez pozyskiwanie danych bez fizycznego z nimi kontaktu a jedynie przez pomiar ilości promieniowania elektromagnetycznego odbitego, rozproszonego lub emitowanego przez dane obiekty.

Pozyskiwanie wektorowych odbywa się przez pomiary geodezyjne oraz za pomocą GPS'u.

32. Czym są metadane? Jaką funkcję spełniają w praktyce podejmowania decyzji lokalizacyjnych?

Metadane najprościej można zdefiniować jako dane o danych. Metadane opisujące zbiory danych przestrzennych powinny gromadzić informację o położeniu i rodzaju obiektów oraz ich atrybutów, pochodzeniu, dokładności, szczegółowości i aktualności zbioru danych, zastosowanych standardach, prawach własności i prawach autorskich, cenach, warunkach i sposobach uzyskania dostępu do danych zbioru oraz ich użycia w określonym celu.

Po co nam metadane?

W ostatnich latach, wraz z rozwojem technologii informatycznych i elektronicznych, nastąpił znaczny wzrost ilości danych przestrzennych oraz ich użytkowników. Jeszcze kilka lat temu przestrzenne dane cyfrowe były gromadzone w specyficznych, zamkniętych systemach i rzadko użytkowane. Obecnie sytuacja zmienia się radykalnie, coraz więcej organizacji (również spoza obszaru nauk geodezyjnych i geograficznych) jest w stanie opracowywać i modyfikować informację przestrzenną, a jeszcze więcej dostrzega potrzebę wykorzystania jej w swojej bieżącej działalności. Tak, więc z roku na rok znacznie wzrasta liczba gromadzonych cyfrowych danych przestrzennych oraz liczba ich użytkowników, a raczej współużytkowników, bo przecież te same zbiory danych mogą być współwykorzystywane przez wiele organizacji. W tej sytuacji coraz większego znaczenia nabiera dobrze opracowana i udostępniona metainformacja. Powinna ona ułatwić przyszłym użytkownikom zrozumienie zakresu informacyjnego poszczególnych zbiorów danych, ich ocenę pod względem indywidualnych zapotrzebowań oraz możliwość wyszukiwania. Aby spełnić te warunki metainformacja powinna zawierać możliwie najpełniejszy opis cech zbioru: założeń, struktury, jakości oraz ograniczeń.

Korzyści jakie przynosi stosowanie metadanych:

• ułatwienie zarządzania zasobami danych w ramach organizacji odpowiedzialnej za dane,

• możliwość uniknięcia budowy zbiorów danych, które zawierają informacje zgromadzone już przez inne organizacje,

• łatwe uzyskanie informacji o wszystkich zbiorach danych dostępnych dla interesującego obszaru,

• lepsze planowanie działań dotyczących pozyskiwania i aktualizacji danych,

• poszerzenie kręgu użytkowników danych geoprzestrzennych.

Jedną z głównych funkcji systemu metainformacji danych przestrzennych jest funkcja katalogowania i ewidencjonowania zbiorów danych. Jednak bez upowszechniania tej informacji szerokiemu kręgowi odbiorców system taki traci na znaczeniu. W dobie tak dużej popularyzacji internetu jako ogólnoświatowego medium komunikacyjnego wydaje się rzeczą niezbędną, by metadane były w nim udostępnione tak, by użytkownik mógł w prosty i łatwy sposób otrzymać informację na temat zbiorów danych dostępnych dla interesującego go obszaru.

Metadane sprzyjają szybszemu i sprawniejszemu gromadzeniu danych na temat przestrzeniu jak i zarówno szybszemu i sprawniejszemu ich wyszukiwaniu co w dogodny sposób wpływa na podejmowanie decyzji lokalizacyjnych. W szczególności wpłynie na szybkość podejmowania tych decyzji jak i usprawni system wymiany danych między poszczególnymi organami podejmującymi takie decyzje.

33. Omów podstawowe założenia Ewidencji Gruntów i Budynków (EGiB)?

Ewidencja gruntów i budynków - rejestr publiczny danych liczbowych i opisowych dotyczących gruntów, budynków i lokali oraz danych dotyczących właścicieli nieruchomości (a w przypadku braku danych o właścicielach, danych osób i jednostek organizacyjnych, które tymi nieruchomościami władają). Systemy katastralne są to systemy informacyjne o podmiotach, przedmiotach(nieruchomości) i prawach rzeczowych łączących podmioty i przedmioty. Zgromadzone bazy danych o nieruchomościach były dotychczas wykorzystywane zazwyczaj dla potrzeb fiskalnych. Informatyzacja części graficznej i opisowej ewidencji gruntów i budynków stworzyła nowe możliwości, które już od wielu lat wykorzystywane są przez gminy. Ewidencję gruntów i budynków zakłada się i prowadzi w systemie informatycznym, którego podstawę stanowią komputerowe bazy danych ewidencyjnych. Komputerowe bazy danych ewidencyjnych są integralną częścią Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego. Ewidencja obejmuje całe terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem morza terytorialnego, a jednostkami powierzchniowymi podziału kraju dla celów ewidencji są:

• jednostka ewidencyjna - obszar gruntów położonych w granicach administracyjnych gminy, a w przypadku gdy w skład gminy wchodzi miejscowość o statusie miasta również w granicach administracyjnych miasta. W miastach, w których utworzone zostały dzielnice, jako jednostki pomocnicze gminy, jednostką ewidencyjną może być obszar jednej lub kilku dzielnic. Jednostka ewidencyjna dzieli się na obręby ewidencyjne.

• obręb ewidencyjny - obszar gruntów położony w granicach wsi i sołectw lub w miastach w granicach dzielnic, osiedli i zespołów urbanistycznych lub teren wyznaczony naturalnymi granicami wyznaczonymi przez cieki, ulice, linie kolejowe i inne obiekty fizjograficzne

• działka ewidencyjna - ciągły obszar gruntu, położony w granicach jednego obrębu, jednorodny pod względem prawnym, wydzielony z otoczenia za pomocą linii granicznych. Działki położone w granicach jednego obrębu, wchodzące w skład jednej nieruchomości, tworzą jednostkę rejestrową gruntów.

Na ewidencję gruntów i budynków składają się komputerowe bazy danych ewidencyjnych oraz operaty ewidencyjne. Na podstawie baz danych ewidencyjnych tworzone są dla poszczególnych obrębów raporty obrazujące dane ewidencyjne:

• rejestr gruntów

• rejestr budynków

• rejestr lokali

• kartotekę budynków

• kartotekę lokali

• mapę ewidencyjną

Dane zawarte w ewidencji podlegają aktualizacji i są udostępniane. Mają one usprawnić działanie urzędów, polepszyć przepływ informacji oraz sprzyjać rozwojowi gospodarki przestrzennej.

34. Wymień i scharakteryzuj publiczne systemy geoinformacyjne?

35. Czym zajmują się systemy geomarketingowe?

36. Wymień różnice pomiędzy mapami rastrowymi a wektorowymi

Zauważona różnica tkwi w sposobie zapisywania poszczególnych plików. Otóż plik rastrowy - nazywany czasem mapą bitową, zapisany jest w postaci tablicy (mapy) pikseli. Można wyobrazić to sobie jako pewną tablicę żarówek, świecących odpowiednim kolorem. W dodatku liczba punktów przypadających na rysunek jest stała. W reprezentacji rastrowej przestrzeń jest podzielona na uporządkowane wiersze i kolumny, pola podstawowe (kwadraty), którym przypisano odpowiedni atrybut (przez nadanie odpowiedniego koloru piksela). Najczęściej spotykane dane rastrowe to dane satelitarne czyli dane pozyskane dzięki teledetekcji. Kolejną różnicą między rastrem a wektorem jest to iż rastrowe odwzorowanie przestrzeni za pomocą pikseli najlepiej odbywa się na płaszczyźnie płaskiej gdyż odwzorowując krzywizny piksele zmieniają swoje rozmiary przez co w odwzorowaniu krzywizny piksele nigdy nie będą równe. Kolejnym minusem jest fakt iż danemu pikselowi można przydzielić jedynie jedną cechę. Zazwyczaj przydziela się tą która jest dominująca na danym terenie chcąc przedstawić go za pomocą mapy rastrowej. Natomiast rysunek wektorowy zbudowany jest z obiektów. Mamy tu na myśli linie. W pliku zapisane są informacje na temat: w przypadku linii o punkcie początkowym i końcowym. Łatwo możemy zauważyć, że są to informacje znane z matematyki. Punkty składowe są później przeliczane wg wzorów matematycznych i wyświetlane na ekranie. Przyczyną straty jakości w rysunku rastrowym jest właśnie stała liczba punktów, składających się na obraz. Każdy z pikseli zostaje powiększony określoną ilość razy. Stąd z malutkich ziaren tworzą się wielkie kwadraty, a rysunek traci na jakości. Gdy powiększymy rysunek wektorowy komputer niezwłocznie przeliczy odległości, położenie, a efektem będzie wyraźny, duży obraz. Pliki rastrowe, inaczej bitmapy, to jak już sobie powiedzieliśmy to siatka kolorowych punkcików. Charakteryzują ją czynnik wysokość i szerokość obrazka, wyrażona w pikselach. Obiekty wektorowe przedstawione są za pomocą punktów które połączone są dzięki liniami prostymi. Tak samo tworzy się linie krzywe wykorzystując jedynie większą liczbę bliżej położonych punktów.

Mapa wektorowa - numeryczne opracowanie kartograficzne złożone z obiektów typu: punkt, linia, obszar i ich odmian, dla których współrzędne zostały zapisane w bazie danych, natomiast obraz mapy jest generowany w zależności od ustawionej skali tak, że nie występuje zjawisko pikselizacji. Treść mapy wektorowej nie odbiega od treści analogicznej jej mapy rastrowej (kreskowej). Różnica pojawia się w sposobie ich przetwarzania, gromadzenia i udostępniania. Mapy wektorowe powstają w ramach wprowadzania do bazy danych informacji z pomiarów bezpośrednich, jak również w procesie digitalizacji i wektoryzacji map rastrowych lub ortofotomapy, bądź w wyniku prac fotogrametrycznych lub teledetekcyjnych. Obecnie trwa proces szeroko rozumianej digitalizacji zasobów geodezyjnych i kartograficznych celem zastąpienia m.in. tradycyjnych rastrowych map zasadniczych oraz topograficznych mapami numerycznymi w postaci wektorowej lub hybrydowej.

Mapa rastrowa - bitmapa będąca cyfrową reprezentacją mapy wykonanej w konkretnej skali i odwzorowaniu kartograficznym. Najczęściej tworzona poprzez skanowanie map analogowych (papierowych lub foliowych). Ze względu na stałą rozdzielczość mapy rastrowej nadaje się ona do odwzorowania małych obszarów, dla których nie występuje w stopniu istotnym zniekształcenie charakterystyczne dla wybranego odwzorowania kartograficznego. Mapa taka może być przydatna, gdy zachodzi potrzeba wykonania komputerowego projektu (na przykład budowlanego) w sytuacji, w której nie dysponujemy mapą wektorową danego obszaru. Innym zastosowaniem mapy rastrowej jest wykorzystanie jej w amatorskich urządzeniach GPS z wyświetlaczem LCD. Wreszcie poprzez wykonanie wektoryzacji można z mapy rastrowej otrzymać mapę wektorową.

37. Czym jest geopozycjonowanie rastra?

Jest to element charakterystyczny danych obiektów rozlokowanych w przestrzeni. Każdy obiekt geograficzny pozwala się zlokalizować na powierzchni ziemi i zapisać w systemie geoinformacyjnym. Geopozycja - długość i szerokość geograficzna w stopniach. Geopozycję można określić w sposób matematyczny za pomocą współrzędnych geograficznych, co stanowi podstawę wszelkich prac kartograficznych. Inaczej mówiąc jest to podanie odpowiednich współrzędnych geograficznych dzięki, którym dany obiekt może zostać w łatwy sposób odszukany zarówno w rzeczywistości jak i na mapie. Odnosząc się do map rastrowych. Geopozycjonowanie rastra to nic innego jak zapisanie współrzędnych geograficznych o danej mapie w samej mapie. Geopozycjonowanie wykorzystuje np. GPS. Jest to po prostu zlokalizowanie danego obiektu w przestrzeni rzeczywistej dzięki odpowiednim współrzędnym.

38. Omów założenia budowania relacyjnej bazy danych?

Inaczej DBMS (Data Basse Management System) Najniższym poziomem uporządkowania danych przestrzennych jest zwykle klasa obiektów, która jest zorganizowanym zbiorem danych tematycznych (np. zbiór odcinków sieci kanalizacyjnej, zbiór typów gleb w dolinie rzecznej itp.) Przechowywane są one w klasycznych tabelach baz danych. (czyli w takich kwadratach które zawierają wiersze (rekordy - zawierają obiekt) i kolumny (pola - zawierają opis tych obiektów)). W DBMS każda klasa obiektów jest przechowywana w jednej tabeli czyli typy gleb w dolinie rzecznej mają swoją tabele a odcinki sieci kanalizacyjnej swoją itd. By zmniejszyć pojemność tych danych i zwiększyć szybkość przetwarzania są one przechowywane w sposób skompresowany i w postaci binarnej. Inaczej mówiąc relacyjne bazy danych składają się z tabel w których każdy obiekt (warstwa tematyczna) jest przechowywana w innej tabeli. Tabele te są ze sobą powiązane czyli wchodzą w swoiste relacje. Połączenie tych tabel wynika z posiadania wspólnych pól, które powtarzają się w różnych tabelach. Pola te to tak zwane klucze obce. Podstawowe zasady budowania relacyjnej bazy danych:

• W każdym polu może znajdować się tylko jedna wartość

• Wszystkie wartości znajdujące się w jednej kolumnie dotyczą tej samej cechy

• Każdy wiersz (rekord) jest unikatowy (nie może się powtarzać)

• Kolejność kolumn w tabeli nie ma znaczenia

• Kolejność wierszy jest bez znaczenia

Obrazując. Mając tabele dotyczącą poszczególnych województw Polski możemy przejść np. do woj. Śląskiego za pomocą powiązań i dowiedzieć się o poszczególnych powiatach woj. Śląskiego itd.

39. Czym autokorelacja przestrzenna różni się od autokorelacji.

Autokorelacja - jest narzędziem matematycznym często używanym w przetwarzaniu sygnałów do analizowania funkcji lub serii wartości. Mniej formalnie jest to statystyka opisująca, w jakim stopniu dany wyraz szeregu zależy od wyrazów poprzednich w szeregu czasowym. Autokorelacja jest funkcją, która argumentowi naturalnemu k przypisuje wartość współczynnika korelacji Pearsona pomiędzy szeregiem czasowym a tym samym szeregiem cofniętym o k jednostek czasu. Intuicyjnie, zależność dwóch zmiennych oznacza, że znając wartość jednej z nich, dałoby się przynajmniej w niektórych sytuacjach dokładniej przewidzieć wartość drugiej zmiennej, niż bez tej informacji. Inaczej mówiąc są to związki jakie występują między jedną cechą a drugą.

Autokorelacja przestrzenna - jest to zarówno jak w samej autokorelacji opisywanie podobieństw pod względem cech ale w przeciwieństwie do samej autokorelacji są opisywane również pod względem położenia tych obiektów w przestrzeni. Jeśli takie podobieństwo istnieje posiadają one wtedy dodatnią autokorelację przestrzenną a w przypadku gdy zmniejszaniu się odległości towarzyszy większe zróżnicowanie cech tych obiektów wtedy występuje ujemna autokorelacja przestrzenna. Natomiast niezależność atrybutów obiektu od ich położenia oznacza istnienie zerowej autokorelacji przestrzennej.

Mówiąc inaczej autokorelacja bada związki (relacje) jakie występują między danymi cechami natomiast autokorelacja przestrzenna bada zarówno związki jakie występują między tymi cechami ale w powiązaniu z ich położeniem w przestrzeni względem siebie. Inaczej można powiedzieć, że jest to pewnego rodzaju analiza sąsiedztwa, która bada zależności jakie występują między obiektami usytuowanymi w odpowiedniej odległości od siebie. Tak więc na przebieg autokorelacji przestrzennej wpływa zarówno powiązanie pomiędzy cechami danych obiektów jak i ich odległość między sobą.

40. Wymień zagrożenia związane z fragmentaryzacją przestrzeni.

41. Wymień części składowe infrastruktury.

42. Czym jest macierz prawdopodobieństwa przejścia? Gdzie można ją wykorzystać?

43. Scharakteryzuj główne poziomy planowania przestrzennego w Polsce.

44. Co zostało wyrażone w koncepcji zrównoważonego rozwoju?

45. Jakie są etapy programowania zrównoważonego rozwoju na poziomie samorządu gminnego?

46. Na czym polega różnica w koncepcji zrównoważonego rozwoju a ekorozwoju?

47. Co to jest Lokalna Agenda 21?

48. Omów związki zasady likwidacji zanieczyszczeń u źródła z zasadą przezorności.

49. Jakim modyfikacjom musi podlegać polityka ochrony środowiska w warunkach wdrażania polityki zrównoważonego rozwoju

50. Omów procedurę OOS i jej skuteczność jako instrumentu rozwiązywania lokalnych konfliktów ekologicznych

---