7) Przeciwko państwom członkowskim:

-Skarga na naruszenie prawa unijnego (przez Państwo Członkowskie, art. 258, 259 TFUE, np. Białowieża, przeciwko Polsce) tu nie ma sankcji, Komisja może wszcząć postępowanie przed Trybunałem Sprawiedliwości, Trybunał orzekł, wyrok deklaratoryjny, w przypadku Białowieży zaprzestanie wycinki

cel: usunięcie uchybienia przez Państwo Członkowskie

przesłanki wniesienia:

Państwo Członkowskie nie zgadza się z Komisją lub nie zastosuje rozwiązania, którego celem jest skorygowanie naruszenia prawa UE.

legitymacja procesowa czynna: Komisja i Państwa Członkowskie

wyrok: deklaratywny (nie wprowadza żadnych zmian w istniejących stosunkach materialnoprawnych)

procedura:

1. Wezwanie do usunięcia uchybienia	Komisja zwraca się do rządów krajowych o przekazanie uwag na temat naruszenia w terminie do dwóch miesięcy.
2. Uzasadniona opinia	Brak odpowiedzi Odpowiedź niezadowalająca Komisja komunikuje rządom krajowym, dlaczego uważa, że państwo członkowskie naruszyło przepisy UE. Rząd krajowy ma dwa miesiące na skorygowanie sytuacji.
3. Przekazanie sprawy do Trybunału Sprawiedliwości	Brak odpowiedzi Odpowiedź niezadowalająca Komisja zwraca się do Trybunału o wszczęcie postępowania sądowego. Z reguły sprawy nie zachodzą aż tak daleko. W ciągu ostatnich kilku lat ponad 85 proc. spraw znalazło rozwiązanie na wcześniejszych etapach. Jeżeli państwo członkowskie nie powiadomi Komisji o tym, jakie działania podjęło w celu wdrożenia dyrektywy, może ona na tym etapie zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości o nałożenie opłaty ryczałtowej lub kary pieniężnej.

-Skarga na niewykonanie wyroku

art.260 (jeśli państwo nie wykonało wyroku, kończy się sankcjami, ryczałt bądź kara pieniężna, bądź oba, współczynnik zdolności płatniczej państwa, kara ma być dotkliwa, to co dla Grecji dewastujące, to pikuś dla Niemiec)

cel: usunięcie uchybienia przez Państwo Członkowskie

przesłanki wniesienia: niewykonanie wyroku Trybunału

legitymacja procesowa czynna: Trybunał Sprawiedliwości UE

wyrok: konstytutywny (kształtuje stosunek materialnoprawny)

procedura:

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości	Średnio po dwóch latach Trybunał decyduje, czy państwo członkowskie naruszyło przepisy UE. Rząd krajowy musi jak najszybciej skorygować przepisy lub zmienić sposób postępowania oraz rozwiązać pierwotny problem.
Ponowne przekazanie sprawy do Trybunału Sprawiedliwości	Państwo członkowskie wciąż postępuje niezgodnie z przepisami. Komisja wysyła kolejne wezwanie do usunięcia uchybienia. Brak odpowiedzi Odpowiedź niezadowalająca Komisja może ponownie skierować sprawę do Trybunału i proponuje nałożenie opłaty ryczałtowej lub kary pieniężnej.

-Skarga indywidualna do Komisji

my jako jednostki informujemy Komisję, że państwo robi coś nie tak (wtedy Komisja może zacząć procedurę naruszenia)

cel: poinformowanie Komisji, że organy krajowe Państwa Członkowskiego naruszyły prawo unijne, usunięcie uchybienia przez Państwo Członkowskie

przesłanki wniesienia: naruszenie prawa unijnego przez Państwo Członkowskie

legitymacja procesowa czynna: obywatel UE

wyrok: brak

procedura:

• Obywatel wypełnia standardowy formularz skargi w dowolnym języku urzędowym UE (w którym należy podać dokładny opis, w jaki sposób organy krajowe naruszyły prawo unijne, i wskazać, które przepisy zostały przez nie naruszone, opisać wszelkie kroki, które dotąd obywatel podjął w ramach dochodzenia swoich roszczeń)

• Komisja potwierdza otrzymanie skargi w terminie 15 dni roboczych.

• W ciągu następnych 12 miesięcy Komisja Europejska bada przedłożoną jej skargę i decyduje, czy wszcząć przeciwko danemu państwu członkowskiemu formalne postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego (naruszenia prawa UE).

• Jeśli poruszona w skardze sprawa jest szczególnie złożona lub jeśli Komisja Europejska musi zwrócić się do skarżącego lub innych stron o przedstawienie dodatkowych informacji, decyzja może zostać podjęta po okresie dłuższym niż 12 miesięcy. W takim przypadku skarżący zostanie poinformowany o wydłużeniu procedury.

• Jeśli Komisja Europejska uzna skargę za uzasadnioną i zdecyduje się wszcząć formalne postępowanie w związku z nieprzestrzeganiem przepisów przez dany kraj UE, skarżący zostanie poinformowany zarówno o tym, jak i o dalszym przebiegu sprawy.

• Jeśli według Komisji problem można rozwiązać skuteczniej przez skorzystanie z pomocy dostępnych nieformalnych lub pozasądowych systemów rozstrzygania sporów, może ona zaproponować przekazanie sprawy do rozwiązania w ramach takich systemów.

• Jeśli Komisja uzna, że przedłożony problem nie stanowi naruszenia prawa Unii, powiadomi o tym pisemnie skarżącego, a następnie zamknie akta sprawy.

• Skarżący może w każdej chwili przekazać Komisji Europejskiej dodatkowe materiały dotyczące skargi lub poprosić o spotkanie z jej przedstawicielami.

-EU Pilot

Komisja stosuje przeciwko państwom zanim uruchomi skargę na naruszenie

nieformalny środek kontaktu z państwem, sposób polubowny, zanim Komisja wytoczy armatę czyli zanim zgłosi skargę do sądu

Zasadniczo Komisja korzysta z mechanizmu „EU Pilot” we wszystkich przypadkach, gdy istnieje możliwość wszczęcia postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego na mocy art. 258 TFUE – jeszcze zanim podejmie pierwsze działania w ramach tego postępowania. Praktyka ta zastępuje uprzednio stosowaną metodę polegającą na przesyłaniu pism przez Komisję. Odstępstwa od tej zasady są jednak dopuszczalne w przypadkach pilnych lub wtedy, gdy inne nadrzędne względy wymagają natychmiastowego wszczęcia postępowania przewidzianego w art. 258 TFUE. W takich wyjątkowych sytuacjach procedura może być wszczęta bez wcześniejszego podejmowania kontaktów w ramach mechanizmu „EU Pilot”, a Komisja może natychmiast zareagować na domniemane uchybienie państwa członkowskiego i wezwać je do działania zgodnie z przepisami prawa UE. System umożliwia zarządzanie zapytaniami i skargami otrzymanymi od obywateli i przedsiębiorców, jak również sprawami wszczętymi przez Komisję z własnej inicjatywy. Obejmuje to również kwestie zgłoszone Komisji przez Komisję Petycji Parlamentu Europejskiego lub poprzez pisma posłów Parlamentu Europejskiego.

cel: zapewnienie poprawnego stosowania prawa UE, udzielania szybszych odpowiedzi obywatelom i przedsiębiorcom, sprawniejsze rozwiązywania problemów, a także udoskonalanie obsługi obecnych procedur i zarządzania nimi

przesłanki wniesienia: naruszenie prawa unijnego przez Państwo Członkowskie

legitymacja procesowa czynna: obywatele UE

wyrok: brak

procedura:

Sprawy indywidualne, w tym opisy i zapytania dotyczące konkretnych kwestii, przekazywane są odnośnym państwom członkowskim za pomocą aplikacji „EU Pilot”. Organy krajowe mają dziesięć tygodni na udzielenie możliwie szczegółowej odpowiedzi na przedstawione pytania i zaproponowanie zgodnych z unijnym prawem rozwiązań wskazanych problemów. Państwa członkowskie mogą również uzasadnić konieczność przedłużenia dziesięciotygodniowego terminu, informując tym samym Komisję, że potrzebują więcej czasu na opracowanie odpowiedzi. Decyzja o ewentualnym przedłużeniu terminu podejmowana jest w odniesieniu do każdego przypadku indywidualnie.

W ciągu kolejnych dziesięciu tygodni odpowiedzi przekazane przez państwa członkowskie są – o ile zajdzie taka konieczność – tłumaczone i analizowane, a następnie do bazy danych projektu „EU Pilot” załadowana zostaje ocena odpowiedzi udzielonej przez państwo członkowskie. Jeśli nie znaleziono rozwiązania, które byłoby zgodne z przepisami prawa UE, Komisja może wszcząć postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego na mocy art. 258 TFUE. W przypadku skargi przygotowana zostaje również odpowiedź w celu poinformowania skarżącego o wyniku postępowania wyjaśniającego w odnośnej sprawie. W razie konieczności państwa członkowskie mogą być również proszone o przekazanie dodatkowych informacji.

-SOLVIT

(system zapewniający obywatelom informacje i wsparcie oraz zajmujący się problemami związanymi z niestosowaniem prawa Unii przez organy krajowe w sytuacjach transgranicznych)

cel: zapewnienie obywatelom informacje i wsparcie oraz zajmujący się problemami związanymi z niestosowaniem prawa Unii przez organy krajowe w sytuacjach transgranicznych

przesłanki wniesienia: naruszenie prawa unijnego przez Państwo Członkowskie

legitymacja procesowa czynna: obywatele UE

wyrok: brak

procedura:

Konkretną sprawą zajmują się dwa ośrodki SOLVIT-u:

• lokalny ośrodek SOLVIT-u – ośrodek zgłaszający

• ośrodek SOLVIT-u w kraju, w którym pojawił się problem

• – ośrodek prowadzący.

Po przedłożeniu sprawy SOLVIT-owi ośrodek zgłaszający:

• w ciągu tygodnia kontaktuje się z osobą, która zgłosiła sprawę, i w razie konieczności, prosi o dalsze informacje

• sprawdza, czy problem leży w zakresie kompetencji sieci SOLVIT

• przygotowuje sprawę i przekazuje ją prowadzącemu ośrodkowi SOLVIT-u.

Po otrzymaniu sprawy od ośrodka zgłaszającego ośrodek prowadzący:

• w ciągu tygodnia potwierdza, czy przyjmuje sprawę

• próbuje rozwiązać problem

• wraz z właściwym urzędem.

Celem jest rozwiązanie problemu w terminie 10 tygodni od przyjęcia sprawy przez ośrodek prowadzący SOLVIT-u.

Ośrodek zgłaszający regularnie informuje osoby, które zgłosiły problem, o postępach w jego rozwiązaniu.

-procedura atomowa

Zastosowanie artykułu 7 jest ostatnim etapem tzw. procedury praworządności. Wszczynana jest ona wobec kraju, co do którego Komisja Europejska uzna, że doszło do naruszenia prawa UE, unijne przepisy nie są wdrażane albo zostanie złożona skarga w sprawie ich naruszenia.

cel: umożliwienie Komisji Europejskiej dialogu z danym państwem członkowskim, aby zapobiegać "wyraźnemu ryzyku poważnego naruszenia" przez państwo unijne m.in. wartości demokratycznych

przesłanki wniesienia: naruszenie przez państwo unijnych wartości demokratycznych

legitymacja procesowa czynna:

Z wnioskiem, poza Komisją Europejską, może też wystąpić niezależnie Parlament Europejski lub jedna trzecia państw członkowskich.

Decyzję o tym, że ryzyko naruszenia wartości UE istnieje, podejmują państwa członkowskie większością czterech piątych po uzyskaniu uprzednio zgody Parlamentu Europejskiego. Wcześniej Rada wysłuchuje danego państwa członkowskiego; może też skierować do niego zalecenia.

wyrok: brak

procedura:

Ocena Komisji, podczas której gromadzone i oceniane są wszystkie informacje dotyczące ewentualnych zagrożeń. Jeśli KE uzna, że rzeczywiście istnieje systemowe zagrożenie dla państwa prawnego, rozpocznie dialog z danym krajem, który powinien dostarczyć do odpowiedniego komisarza listy wyjaśniające podejmowane przez siebie decyzje.

Na tym etapie przewidziane jest również wysłanie do kraju członkowskiego "uzasadnionej opinii", która jest de facto ostrzeżeniem dla niego ze strony Brukseli. Ale kraj ma prawo się do tego ustosunkować.

Kolejny etap, o ile sprawa nie zostanie załatwiona wcześniej, to publikacja przez KE "zalecenia w sprawie państwa prawnego". To wytyczne, by państwo członkowskie rozwiązało określone problemy w wyznaczonym terminie i poinformowało o tym Brukselę.

Ostatni etap - KE monitoruje działania podjęte w odpowiedzi na jej zalecenia. Jeśli uzna, że nie są one wystarczające, może skorzystać z mechanizmu przewidzianego w art. 7 Traktatu o UE, czyli zwrócić się do Rady Unii Europejskiej o stwierdzenie poważnego ryzyka naruszania wartości UE przez kraj unijny.

8) Przeciwko instytucjom unijnym

-Skarga o stwierdzenie nieważności aktu unijnego art. 263

cel: unieważnienie danego aktu przez Trybunał Sprawiedliwości, jeśli stwierdzi, że jest niezgodny z prawem Unii Europejskiej

przesłanki wniesienia: niezgodność danego aktu z prawem Unii Europejskiej

legitymacja procesowa czynna: instytucje europejskie lub osoby prywatne pod pewnymi warunkami

Artykuł 263 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wyróżnia kilka kategorii skarżących.

Wymienia najpierw skarżących uprzywilejowanych. Są to państwa członkowskie, Komisja, Parlament Europejski i Rada. Skarżący ci nazywani są uprzywilejowanymi, ponieważ mogą złożyć do TSUE skargę o stwierdzenie nieważności bez wskazywania interesu prawnego.

Także osoby fizyczne mogą wnosić skargę do TSUE. Zaliczane są do kategorii skarżących nieuprzywilejowanych. W przeciwieństwie do skarżących uprzywilejowanych osoby indywidualne muszą wskazać interes prawny przy wnioskowaniu o unieważnienie aktu europejskiego. Dlatego zaskarżony akt musi być skierowany do skarżącego lub dotyczyć go bezpośrednio i indywidualnie.

Niektórzy skarżący mogą formułować specjalne skargi. Trybunał Obrachunkowy, Europejski Bank Centralny i Komitet Regionów mogą składać skargi o stwierdzenie nieważności przeciwko aktom europejskim, które mogłyby naruszać ich prerogatywy. Podobnie Rada Dyrektorów Europejskiego Banku Inwestycyjnego może zaskarżyć uchwały Rady Gubernatorów Banku. Wreszcie traktat lizboński utworzył nowy rodzaj skargi: parlamenty narodowe i Komitet Regionów mogą składać skargi o stwierdzenie nieważności na akty, które uznają za sprzeczne z zasadą pomocniczości.

Skarżący dysponują terminem dwóch miesięcy do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności. Termin ten rozpoczyna bieg od daty publikacji aktu lub jego notyfikowania skarżącemu, lub od daty powzięcia przez niego wiadomości o tym akcie.

wyrok: konstytutyny

Unieważnienie aktu

Jeśli skarga jest uzasadniona, TSUE może unieważnić akt w całości lub tylko pewne jego przepisy. Unieważniony akt lub przepisy nie mają już wtedy żadnych skutków prawnych. Ponadto instytucja, organ lub jednostka, które przyjęły unieważniony akt, zobowiązane są do uzupełnienia luki prawnej zgodnie z orzeczeniem wydanym przez TSUE.

-Skarga na bezczynność art. 265

stwierdzenie istnienia bezprawnego zaniechania instytucji, organu lub jednostki organizacyjnej Unii, polegającej na niewydaniu aktu prawnego

Zaskarżana bezczynnosc musi:

1. być bezprawna (zawiniona)/ trzeba udowodnic, że organ miał obowiązek działania

2. polegac na niewydaniu aktu prawnego (co do zasady wiążącego prawnie)

cel: wezwanie instytucji do zajęcia stanowiska w sprawie

przesłanki wniesienia: zaniechanie działania przez instytucje unijne (lub organy lub jednostki administracyjne Unii)

legitymacja procesowa czynna:

Państwa członkowskie oraz instytucje UE – Osoby fizyczne i prawne (podział na podmioty uprzywilejowane i nieuprzywilejowane, jw.)

wyrok:

Orzeczenie TS UE :

• – Charakter deklaratoryjny

• – Stwierdzenie o bezprawnej czynności zobowiązują odpowiedni organ do podjęcia niezbędnych środkow zapewniających wykonanie wyroku

-Skarga odszkodowawcza art. 268, 340

cel: naprawienie szkody wynikającej z bezprawnego aktu lub działania, które może być przypisane instytucji lub pracownikowi Unii

przesłanki wniesienia:

1. Przypisanie działania lub zaniechania Unii Europejskiej

2. Bezprawność działania zarzucanego instytucjom

3. Rzeczywisty charakteru szkody

4. Istnienie związku przyczynowowego między zarzucanym działaniem a powołaną szkodą

legitymacja procesowa czynna:

obywatele Unii Europejskiej i osoby prawne mające przynależność państwową państwa członkowskiego Unii, a także inne osoby fizyczne i osoby prawne, w tym państwa członkowskie Unii Europejskiej, państwa trzecie oraz organizacje międzynarodowe. Jednak nie zdarzyło się dotychczas, aby powodem postępowania ze skargi odszkodowawczej było państwo członkowskie lub państwo trzecie.

wyrok: deklaratywny