*Wietrzenie-pow.atmosf.,woda,świat organiczny powodują zmiany właściwości chem.skał. –fizyczne-wielokrotne nagrzewanie i ochładzanie skał w suchym i gorącym klimacie, skała rozszerza się i kurczy(łuszczenie skał-odrywanie się pomierzch.warstwy-skały jednobarwne, skały wielobarwne- rozpad ziarnisty), -mrozowe-rozpad spowodowany ciągłym zamarzaniem-woda zwieksza objętość, rozsadza skałę, rozpad blokowy, klimat-subpolarny, umiarkowany-zima, góry. –chemiczne- przekształcanie strukt.chem.pod wpływem reakcji z wodą/pow.atmosfer.,związki mogą się uwadniać, rozpuszczać,ulatniać. Klimat-ciepły i wilgotny, -biologiczne- zwierzęta i rośiny: -działanie fizyczne-uderzanie kopytami,rycie w ziemi(krety), rozrastanie korzeni, chemiczne-odchody i wydzieliny zwierz.,kwasy wytwarzane przez korzenia. Klimat-wilgotny, ciepły.
*Kras=wietrzenie chemiczne, rozpusz.węglanu wapnia przez wodę z CO2. Skały-wapnie,marmury,dolomity. formy krasu powierz.-rozpuszczające działanie wody opadowej. Lejki krasowe-zagłębienia,okrągły zarys. Intensywne rozpusz.wapiennych ścian krzyżujących szczelin/zapadnięcia się stropówpodziemn.komór kras., uwały=kilka lejków kras., polje-rozległe kotliny kras. W górach/wyżynach, całkowite zniszczenie skał w ich obrębie., ostańce kras.- pagóry wapienne o stromych zboczach, wznoszą się ponad powierz.zrównana przez procesy kras., doliny krasowe- podłużne zagłębienia o stromych ścianach,płaskim dnie, przez płynące rzeki. Formy krasu podziemn.: ponore-wyloty szczelin, w których znika woda spływająca po pow.skał, jaskinie, korytarze-wzdłuż szczelin poziom., kominy+studnie-wzdłuż szczel.pionoowych,kominy-szer.zwiększa się z głęb., wąwozy-powierz.zapadnietych stopów korytarzy, komory/sale-przecięcie się form poz. I pion., wywierzyska-zasilane przez wody podziemne, wydajne źródła krasowe.
*Działalność rzeźbotwórcza rzek-żlobienie koryta,transport i akumulowanie materiału skalnego. Bieg górny-duży spadek, mało wody, duża prędkość, intensywna erozja denna(pogłębienie dna, kształtowanie doliny v), erozja wsteczna(przy źródle i na brzegach, cofanie się progów skalnych w górę rzeki i przesuwanie się źródeł), bieg środkowy-rz.traci spadek,mniejsza prędkość wody, erozja boczna(prowadzi do powstania zakoli/meandrów i starorzeczy), bieg dolny-rz.traci siłę nośną, akumuluje materiał skalny w obrębie koryta tworząc łachy rzeczne lub wyspy, najbliżej koryta-gruby materiał, drobny-dno terasy zalewowej. Na osadach rzecznych powstają gleby aluwialne-mady, najwięcej osadów przy ujściu rzeki. Delta-gdy morze mało faluje, ujście rzeki, estuarium=ujście lejkowate-silne falowanie. Elementy doliny rzecznej: koryto rz., terasy zalewowe, ter.nadzalewowe, zbocze doliny, wysoczyzna. terasy rzeczne-wynik zmian położenia podstawy erozyjnej rzeki.
*Grawit.ruchy masowe: odpadanie-odspajanie od skał pojedynczych okruchów i przemieszczanie się w dół stoku, zwarte ściany-powoli i równomiernie, ska.spękane-nierównom., intensywnie, żleby-miejsce przemieszczenia się mater.skalnego, przez co powstaja głębokie rynny. Dno ż.-luźny materiał skalny, osuwa się w dół stoku, stożek usypiskowy(Tatry-piarg)-powstaje przez okruchy skalne u wylotu żlebu, obrywanie- nagłe oderwanie dużych mas skalnych i nagromadzenie się ich u podnóża stoku. Wyrwy lub nisze-miejsce oberwania, u podnóża bezładne zwałowisko skalne, osuwanie- szybkie zsunięcie siię luźnych skał lub zwietrzeliny zalegającej na litym podłożu. Przyczyna-zwiększenie stromości stoku,trzęsienie ziemi. Nisza osuwiskowa-miejsce, z którego osuwają się skały, jęzor osuwiskowy-materiał skalny u podnóża stoku. Spełzywanie-b.powolne zsuwanie się skał luźnych, zwietrzeliny, na dużej powierzchni, nawet na stokach o mały nachyleniu, intensywny proces, gdy skała nasiąknie wodą-mniejsze tarcie, większy ciężar.
*Rzeźbotwórcza działalność lodowców-kotły polodowcowe-tworzą się pod polem firmowym lodowców górskich, lód topi się pod wpływem ciężaru, powstała woda wnika w szczeliny i zamarza-wietrzeniie mrozowe,bloki skalne wtapiają się w lód i są wynoszone poza obręb pola firmowego, teren obniża się, powstaje głębokie obniżenie terenu o stromych zboczach-cyrk, kar lodowcowy, barańce/mutony- przemieszczający się lód zdziera podłoże skalne, egzaracja nie przebiega równomiernie, najtwardsze skały-niszcz.wolniej, skutek-zaokrąglone pagórki, oszlifowane od strony nasuwania się lodu, doliny U-kształrtne/żłoby lodowcowe- doliny przekształcone przez wypływające z pól firmo.jęzory lodo. W wyniku zdziereania skał podłoża doliny rzeczne ulegają poszerzaniu i pogłębianiu, doliny zawieszone-rozmiar skutków działa.niszcz. lodowcow zależy od grubości lodu, dno głownej doliny górskiej, którą przemieszcza się największy jęzor, pogłębianie b.intensywne., małe,boczne dolinki wypełniają jęzory o mniejszej grubości-zdzieranie dna niewielkie. Glina morenowa- bezwładna masa skalna złożona z różnej wielkości okruchów, która tworzy się po przeniesieniu ich przez lodowiec i późniejszym wytopieniu lodowca. W zależności od miejsca akumulacji gliny m.powstają: morena czolowa-ciągi pagórów o znacznych wysok.względnych usypanych przed czołem lodowca, morena denna-falista lub pagórkowata powierzchnia, usypana z gliny m. w fazie wycofywania się lądolodu, morena boczna-wał osadów morenowych usypanych ze skał wytapiających się na bokach jęzora lod. Oraz zsuwających się stioków-powstaje tylko w wynik.działaln.lodowców Górsk. Morena środkowa-powstaje w wyniku połączenia się wałów moreny bocznej pomiędzy dwoma jęz.lod. działa.wód pochodzących z topnienia lodowców: sandry-płaskie stożki lekko pochylone w str.przeciwną do czoła lodowca, z nagromadz.piasku i żwiru, pradoliny-rozległe formy wyżłobione w podłożu za pomocą wody z topnienia lodu i opadów, odpływających do morza. Rynny-przed lodowcem, żłobi je woda płynąca pod lodowcem, albo sam lodow. W zagłębieniach mogą być jeziora rynnowe. Ozy-wynik zasypania tuneli lod. I rynien, powstają wydłużone, kręte pagóry.
*dział.rzeźbotwórcza wiatru: intensywność działania wiatru zależy od: siły i porywistości w., stopnia rozdrobnienia podłoża skalnego, pokrycia terenu, wilgotności podłoża. Rzeźba eoliczna-rzeźba utworzona w wyniku działaln.rzeźbotwó.wiatru. niszcząca dzoałaln.w.-deflacja-wywiewanie pyłu i piasku, bruk deflacyjny-żwiry, kamienie, nisza deflacyjna-efekt wywiewania piasku na większym obszarze, oazy-gdy dno głębokich nisz deflacyjnych zbliży się do zwierciadła wód podziemnych. Korazja-żłobienie, polerowanie, ścieranie skał, grzyby skalne-powstaje przez udarzanie materiałem skalnym niesionym przez wiatr, są to pojedyncze skały, najsilniej zniszczone przez korazję w dolnej części. Budująca działal.wiatru: barchan-pustynie,klimat suchy, ramiona-mało piasku, szybko się przemieszczają, czoło-dużo, wolno. Wydmy gwiaździste-piasek jest nawiewany z różnych stron, wiele ramion, pustynia. Wydmy paraboliczne-klimat wilgotny, wybrzeża, czoło szybciej się przemieszcza niż ramiona, bo one są wilgotne i często pokryte roślinnością, cecha charaktery.-asymetria stoków-str.dowietrzna-długa,łagodna,piasek utwardzany, zawietrzna-krótka,stroma, stok luźny.
*działa.rzeźb.fal morskich: abrazja-niszcząca działa.morza. nisza abrazyjna-u podnóża klifu, platforma abrazyjna-tam rozkruszany materiał skalny jest przemieszczany i rozdrabniany, platforma akumulacyjna-obszar na dnie morza, tam gromadzi się material wymywany spod klifu. Tempo niszczenia klifów zależy od-twardości skał,ułożenia warstw skaln.,intensywności falowania, działań ochronnych stosowanych przez człowieka. Plażą-z piasków, żwirów, wał burzowy-od strony lądu, w wyniku nanoszenia materiału piaszcxz.-żwir. Przez fale sztormowe, ławica/rewa-równolegle do brzegu, w morzu, jest w miejscu, gdzie fala powrotna niosąca mat.skalny zderza się z falą kipieli zmierzającą do plaży.