NARZĄD WZROKU (organon visus)

• światłoczuła – siatkówka (retina);

• ukł. biooptyczny – soczewka, rogówka, ciało szkliste, ciecz wodnista komór ocznych;

• ukł. pomocniczy – ochrona oka;

• ukł. mięśniowy zew. – zapewnia ruchomość g. ocz.;

GAŁKA OCZNA (bulbus oculi)

• umieszczona w oczodole;

• składa się z:

  • równik (aequator) dzielący ją na 2 półkule, przednia z tylną;

  • biegun przedni (polus antesior);

  • biegun tylny (polus post.);

  • oś optyczna – łączy oba bieguny;

• jej ścianę tworzą osłonki:

  • włóknista (tunica fibrosa);

  • naczyniowa (t. vaculosa);

  • siatkówka (retina);

• we wnętrzu gałki ocznej znajduje się:

  • soczewka (lens);

  • komory oczne (camerae oculi);

  • ciało szkliste (corpus vitreum);

Osłonka włóknista – różnicuje się na:

• twardówkę (selesa) – albo białkówka;

  • nieprzezroczysta osłonka zew. oka;

  • przytwierdzą się do niej mięśnie zew. oka;

  • w cz. przedniej twardówki znajduje się rogówka;

  • na granicy między nimi znajdują się zatoka Schlemma (sinus sclerae Schlemii) o charakt. przewodu chłonnego, do której uchodzi ciecz wodnista komór ocznych (w kącie rogówki i tęczówki komunikuje się z przew. chłonnym znajdującym się w mózgowiu – regulowanie ciśnienia przepływa do płynu mózgowo-rdz., ciśnienie dna oka = ciśn. śródczaszkowe;

  • na dnie brodawka n. wzorkowego (gdy jest mała to ciśnienie jest duże);

• rogówkę (cornea) – przezroczysty odc. osłonki wł.;

  • ma kształt owalnego krążka o pow. przedniej i tylnej;

  • u ssaków lądowych – wycinek kul;

  • u ryb, waleniowatych – spłaszczona;

  • warstwy rogówki:

    • nabł. przedni (naskórek worka spojówkowego);

    • blaszka spręż. przednia;

    • miąższ rogówkowy;

    • blaszka spręż. tylna;

    • śródbł. tylny;

  • unerwiona wł. czuciowymi n. trójdzielnego – odruch rogówkowy → zamknięcie powiek, odruch wrodzony (jego brak oznacza pełne znieczulenie) dotknięcie w kącie oka;

  • błony śluz. – za wyjątkiem krtani, cz. gardła, u konia worków powiet.;

Osłonka naczyniowa:

• kształt kulistego kielicha o małym otw., zwróconym ku przodowi – źrenica;

• 3 strefy w tej osłonce:

  • naczyniówka właściwa (chorioidea) – odc. tylny g. ocz. składa się z nacz. tęt. i żyl. (odżyw. siatkówki);

    • warstwa nadnaczyniówkowa (startum suprachorioideum) – liczne przestrzenie chłonne;

    • naczyniówka (startum vasculare) – większe nacz. + kom. barwnikowe;

    • w-wa naczyniowłoskowata (stratum choriocapillare) – sieć nacz. włosowatych;

    • u ssaków żyjących w warunkach skąpego oświetlenia między bł. naczyniówkową a w-wą naczyniowłos. jest bł. odblaskowa (tapetum lucidum) – oczy wilka → świecenie się;

  • ciało rzęskowe (orpus ciliare) – wzdłuż obwodu tęczówki:

    • składa się z wyrostków rzęskowych (proc. ciliares), która tworzą wieniec rzęskowy (corona ciliaris);

    • we wnętrzu znajduje się gładki m. rzęskowy;

    • do krawędzi soczewki dochodzą włókienka więzadłowe – więzadło soczewkowe (zonula ciliaris Zinni);

  • tęczówka (iris)

    • kształt krążka, ustawionego czołowo i przebitego źrenicą (pupilla);

    • kształt źrenicy różni się:

      • okrągły – człowiek, małpy, kotowate, pies, świnia;

      • pionowo owalny – przeżuwacze;

      • kreska – kot;

    • regul. dopływ światła do siatkówki – zbyt dużo światła – porażenie, kom. nabł. zmysł., niedoczynność;

    • m. rzęskowy – odp. za wielkość źrenicy, atropina powoduje porażenie;

    • u albinosów – pozbawiona kom. barw., ma zabarwienie czerwone (przeświecające naczynia);

Siatkówka (retina)

• bł. światłoczuła wyścielająca dno oka;

  • w-wa barwnikowa siatkówki (stratum pigmentum retinae):

    • właściwa – pręciki i słupki;

    • rzęskowa;

    • tęczówkowa;

  • siatkówka wł. (retina priopria)

    • cz. wzrokowa – plamka żółta (macula lutea), najdokładniejsze widzenie dośrod. od plamki jest brodawka n. wzrokowego;

    • cz. rzeskowa i cz. tęczówkowa – są uwstecznione;

• 9 warstw:

  • fotoreceptory – czopki i pręciki (przeistoczone wypustki kom.);

  • pręciki – wydłużony, laseczkowate kształt, mają barwnik czerwony – rodopsynę (erythropsynę), bieleje przy naświetlaniu;

  • czopki – kształt kolbkowaty, rozpoznawanie barw;

  • u człowieka – 75 mln pręcików, 95 mln czopków;

Ciało szkliste (corpus vitreum):

• między siatkówka i tylną pow. cz. g. ocz.;

• przezroczyste, galaretowate;

• przyciska siatkówkę do tylnej cz. g. ocz., żeby się nie pofałdowała, odkleiła albo zwinęła;

Soczewka (lens)

• struktura cebuli;

• mętnieje i łuszczy się po pewnym czasie;

• pow. przednia – bardziej płaska;

• u ryb i ssaków wodnych okrągła – otoczona sprężystą otoczką soczewkową (capsula lentis);

• akomodacja – przystosowuje się do wyraźnego dostrzegania umocowania za pomocą Corpus ciliare;

Komory oczne (camera oculi)

• wypełnione cieczą oczną (humor aguaens);

• przednia (tylna rogówka – przednia tęczówka);

• tylna (między tęczówką a przednią soczewką);

• komunikują się ze sobą przez żrenicę;

• przednia łączy się z zat. Schlema, do której uchodzi nadmiar cieczy wodnistej przy nadciśnieniu wew.-ocznego;

Powieki (palpebrae)

• fałdy skórne;

• górna;

• dolna;

• ograniczają szpare powiekową (rima palpebralis);

• obie powieki stykają się w kącie powiekowym bocznym i przyśrod.;

• przy przyśrod. jest powieka III – zawiera ona chrząstkę oraz 2 gruczoły łzowe:

  • gruczoł powieki III powierzch. (gland. palpebrae III supf.);

  • gruczoł powieki III głęb. (Hardera);

• w krawędzi powieki są osadzone rzęsy i otwierają się gruczoły bączkowe (gland. tarsales Meibomi) wydzielające ciecz tłuszczową, namaszczającą rogówkę;

Spojówka (conjunctiva)

• stanowi skórę, która przyjęła postać śluz.;

• powleka ona pow. tylną powiek oraz pow. przednią g. ocz. ograniczając worek spojówkowy;

• w okolicy kąta powiekowego przyśrod. spojówka tworzy ciałko łzowe (carncula lacrimalis) leżących w obrębie jeziorka łzowego (lacus lacrimaris);

Narząd łzowy (appasatus lacrimalis)

• pochodna spojówki;

• gruczoł łzowy (gland. lacrimalis) - wew. oczodołu ponad kątem pow. bocznym;

• u gryzoni dod. gruczoł łzowy podoczodołowy i gruczoł łzowy oczołodłowy zew;

• unerwiony przez n. twarzowy;

• z jeziorka łzowego łzy zostają wyssane przez otwory łzowe (puncta lacrimalia) , 1 w powiece górnej, 2 w dolnej;

• na poziomie kąta powiek. przyśrod. łzy spływają do saccus lacrimalis – przewód łzowo-nosowy (ductus lacrimo-nasalis) stanowiący przewód śluzówkowy;

Powięź gałkowa (fascia bulbi Tenoni)

• bł. łącz.-tk., otaczająca g. ocz.;

• między gałką a powięzią – przestrzeń Tenona (spatium Tenoni) wypełniona cieczą;

Ciało tłuszczowe oczodołowe (corpus adiposum arbitalis)

• wypełnia wszystkie przestrzenie oczodołu;

• granice – przód: powięź gałkowa, tył: bł. oczodołowa;

Umięśnienie zew. uka (myosystema oculi ext.)

• poruszanie g. ocz.;

NARZĄD SŁUCHU (pragną audius) I RÓWNOWAGI (statoreceptos)

UCHO ZEW. (auris ext.)

• małżowina uszna (auricula)

  • fałd skórny, o zrębie chrząstkowym, otaczającym wyjście do przewodu słuch. zew. (radius meatus acustici ext.)

  • skupienie fal dźw.;

  • duży polimorfizm;

  • nasadą (radix auriculae) łączy się z przew. słuch. zew., rozwija się w lamina auriculae kończącą się apel aur.;

  • w blaszcze małżow.:

    • pow. przyśrod. – wypukła;

    • pow. boczna – wklęsła;

    • dół łódkowy (scapha);

    • krawędź przednia i tylna;

  • w pobliżu nasady krawędź przednia przechodzi przez rąbek (helis);

  • podobnym wzniesieniem – koziołkiem (tragus) rozpoczyna się kraw. tylna;

  • dół łódkowaty prowadzi w kierunku wejścia do przewodu słuch. zew.;

  • pod skórą małż. znajduje się chrz. małż. przechodząca w chrz. przew. słuch. zew.;

  • jako wyosobniona cz. chrz. małż. można uznać tarczkę (scutulum) – przyczep mm. małż. zew. (poruszanie uchem);

• przewód słuchowy zew. (meatus acusticus ext.)