Łuk odruchowy to droga, jaką musi pokonać impuls nerwowy.

Składa się z 5 zasadniczych części:

1. Receptora – przekształcona komórka nerwowa lub nabłonkowa, która cechuje się znacznie obniżonym progiem pobudzenia dla wybranego rodzaju bodźca; receptory rozmieszczone są pojedynczo w skórze, śluzówkach i mięśniach lub zebrane w narządach zmysłów.

2. Aferentnego włókna nerwowego (dośrodkowego)

3. Ośrodka nerwowego

4. Eferentnego włókna nerwowego (odśrodkowego)

5. Efektora – komórka wykonawcza stymulowana przez motoneuron; mięsień gładki, prążkowany, sercowy, gruczoł (np. potowy, zapachowy) i inne

Typy receptorów

• Chemoreceptory – receptory rozróżniające substancje chemiczne (białka receptorowe smaku i węchu; neurony smakowe, neurony węchowe; kubki smakowe, śluzówka węchowa)

• Termoreceptory – receptory reagujące na temperaturę bądź jej zmianę

• Nocyceptory – receptory wrażeń bólowych (receptor bólowy reagujący na bodźce uszkadzające tkanki)

• Mechanoreceptory – receptory wrażeń mechanicznych, jak dotyk lub dźwięk

• Fotoreceptory – receptory światła (białka: opsyny, rodopsyna; komórki – czopki, pręciki; narządy: oko)

• Elektroreceptory – receptory natężenia i kierunku pola elektrycznego

• Osmoreceptory – receptory ciśnienia osmotycznego

• Proprioreceptory – receptory ruchu, pozycji i równowagi

• Baroreceptory – receptory ciśnienia

Klasyfikacja receptorów

• Ze względu na lokalizację:

• Eksteroreceptory – na zewnątrz ciała. Dzielą się ze względu na styczność z bodźcem

• Telereceptory – z pewnej odległości (wzrok, sluch)

• Kontaktoreceptory – są w bezpośrednim kontakcie z bodźcem(smak, ucisk)

• Interoreceptory – wewnątrz ciała, dzielą się ze względu na lokalizację

• Proprioreceptory – narząd ruchu (stawowe, mięśniowe) – informuje o położeniu ciała oraz jego części względem siebie (kinestezja)

• Wisceroreceptory – narządy wewnętrzne – informuje o stanie poszczególnych narządów

• Angioreceptory – informują o stanie środowiska w naczyniach

Odruch monosynaptyczny. Rodzaj odruchu bezwarunkowego zawierający jedną synapsę między drogą dośrodkową a odśrodkową. To odruch na rozciąganie, zostaje wywołany przez rozciągnięcie mięśnia szkieletowego.

Odruch polisynaptyczny. Bodziec działający na receptory, np. znajdujące się w skórze, pobudza je, czyli depolaryzuje. Pobudzenie receptorów jest odbierane przez otaczające je włókna nerwowe – wypustki neuronów czuciowych i zwojów rdzeniowych. Impulsy nerwowe przewodzone są przez wypustki neuronów czuciowych od receptorów do istoty szarej rdzenia kręgowego. Tam odbierane przez neurony pośredniczące, które z kolei pobudzają neurony ruchowe. W wyniku działania na kończynę silnego bodźca uszkadzającego tkanki dochodzi do skurczu mięśni zginaczy i do odruchowego zgięcia kończyny. Odruch zginania kończyn jest stosunkowo prostym odruchem polisynaptycznym.