neurofizjologia opracowanie(1)

Opracowanie:

Podstawy neurofizjologii: właściwości i aktywność elektryczna komórki nerwowej.

Marzena:

1. Typy komórek występujących w ośrodkowym układzie nerwowym, funkcje komórki nerwowej;

* Komórki nerwowe(neurony)

Ich zasadniczą funkcją jest przekazywanie informacji zakodowanych w postaci impulsów nerwowych. Neurony składają się z ciała komórkowego ( perykarionu ) oraz 2 rodzajów wypustek: aksonu i licznych dendrytów. Perykarion jest zasadniczym miejscem metabolizmu i syntezy składników komórkowych. Dendryty przewodzą informacje dokomórkowo (do ciała komórki) a aksony (od komórkowo). Dendryty odchodzą promieniście na zewnątrz od ciała komórki i wielokrotnie się rozgałęziają. Typowy neuron ma również długi akson, który bierze początek w nieco pogrubiałej okolicy ciała neuronu nazywanej wzgórkiem aksonalnym. Akson dzieli się na gałęzie końcowe z których każda ma na swym końcu kolbki synaptyczne. Kolbki te zawierają pęcherzyki w których przechowywane są przekaźniki (transmitery). Aksony wielu neuronów mają osłonkę zbudowaną z mieliny. Poza układem ośrodkowym mielina wytwarzana jest przez komórki Schwanna. W OUN aksony większości neuronów mają osłonkę mielinową wytwarzaną przez oligodendrocyty. Osłonka mielinowa pokrywa akson na całej jego długości oprócz jego zakończeń i przewężeń Ranviera.

* Komórki glejowe ( Nie ma ich na kole, ale są na egzaminie- taką notkę miałam zapisaną na kartce z pierwszych ćw. fizjologii.)

Nie przewodzą impulsów nerwowych lecz stanowią tkankę podporową dla komórek nerwowych i metabolizują transmitery uwalniane do przestrzeni synaptycznej. Komórki glejowe dzielą się na neuroglej i mezoglej (mikroglej)

- Ośrodkowy neuroglej – Należą do niego: astrocyty, oligodendrocyty, ependymocyty. Oligodendrocyty wytwarzają mielinę spełniającą funckję izoltora oddzielającego od siebie kom. nerwowe. Astrocyty- oddzielają kom. nerwowe od bezpośredniego kontaktu z naczyniami włosowatymi krwionośnymi i pośredniczą w wymianie substancji budulcówych, energetycznych pomiędzy krwią i kom. nerwowymi

- Mikroglej – Jego komórki wykazują właściwości żerne ( pożerają fragmenty obumarłych komórek nerwowych)

2. Budowa błony komórkowej;

Błona komórkowa zbudowana jest z białek i lipidów. Podstawowe lipidy błony to fosfolipidy takie jak fosfatydylocholina i fosfatydyloetanoloamina. Lipidy tworzą podwójną warstwę- zrąb błony. Głowa cząsteczki lipidu zawierająca część fosforanową jest łatwo rozpuszczalna w wodzie- jest polarna czyli hydrofilowa. Ogony są nierozpuszczalne w wodzie- są niepolarne, hydrofobowe. Hydrofilowe końce są skierowane do środowiska obmywającego komórki z zewnątrz oraz do cytoplazmy. Końce hydrofobowe spotykają się we wnętrzu błony.

W błonę wbudowanych jest wiele różnych białek.

-białka integralne przechodzą przez błonę

-białka powierzchniowe rozmieszczone są na wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni błony

-białka nośnikowe tworzą kanały aktywnego transportu cząsteczek przez błonę ( wbrew gradientowi stężeń, wymaga nakładu energii)

-białka tworzące kanały jonowe ( transport bierny, zachodzi zgodnie z gradientem stężeń, bez nakładów energii)

-białka receptorowe- wiążą swoiście ligandy np. przekaźniki chemiczne

Białka często są przymocowane do błony kom. przez GPI ( kotwice glikozylofosfatydyloinozytolowe). Inne białka są lipidowane czyli przyłączają określone lipidy.

3. Funkcje błony komórkowej;

- otacza komórkę i oddziela ją od środowiska

- zapewnia wybiórczy transport substancji do i z komórki ( selektywna przepuszczalność)

- utrzymuje różnicę stężeń niektórych jonów( liczne jony przechodzą przez błonę tylko przy udziale białek transportowych)

4. Przepuszczalność błony komórkowej;

Przenikanie substancji apolarnych ( tlen, dwutlenek węgla, amoniak, alkohol) zachodzi przez całą grubość błony i jest proporcjonalne do ich rozpuszczalności lipidowej. Natomiast dyfundowanie substancji polarnych ( woda, elektrolity i niektóre substancje organiczne ) zachodzi za pośrednictwem porów w błonie.

5. Transport bierny przez błonę komórkową;

Transport jonów przez błony biologiczne zachodzi za pośrednictwem wyspecjalizowanych białek nazywanych kanałami jonowymi. Większość kanałów posiada specyficzny mechanizm bramkujący, który może ulec aktywacji (otwarcie kanału) pod wpływem zmian potencjału błonowego (kanały zależne od potencjału) lub związania się specyficznego agonisty z receptorem (kanały zależne od receptora). Właściwymi czynnikami regulującymi mogą być białka G, ATP lub zmiany środowiska jonowego.

Część kanałów nazywana kanałami przeciekowymi lub kanałami prostej dyfuzji nie posiada specjalnego mechanizmu bramkującego, a stopień ich otwarcia zależy od mechanicznego rozciągnięcia błony komórkowej.

6. Klasyfikacja kanałów jonowych;

1) Bramkowane napięciem ( potencjałozależne ) – Czynnikiem otwierającym kanały jonowe jest zmiana potencjału elektrycznego błony komórkowej. Kanały napięciozależne mogą znajdować się w trzech stanach: otwartym, zamkniętym, inaktywowanym.

2) Bramkowane przez ligandy ( ligandozależne) - Przyłączenie się ligandu spowoduje otwarcie kanału jonowego; odłączenie się ligandu spowoduje zamknięcie kanału jonowego. Wyjątkiem są kanały wyciekowe- one pozostają otwarte po odłączeniu się ligandu. Kanały zależne od ligandu mogą znajdować się w trzech stanach: otwartym, zamkniętym, desensytyzowanym.

7. Transport aktywny przez błonę komórkową;

Transport aktywny umożliwia przechodzenie substancji przez błonę kom. przeciwko gradientowi stężeń, wymaga nakładu energii i nie ustaje, nawet gdy stężenie transportowanej substancji jest większe po stronie, w kierunku której transport się odbywa. Transport akt. może być pierwotny i dotyczy jednego typu substancji lub może być to transport akt. wtórny, gdy transport aktywny jednej substancji stwarza niezbędny gradient chemiczny lub elektryczny do transportu drugiej substancji.

8. Mechanizm działania pompy sodowo - potasowej;

Utrzymanie wewnątrz komórek dużego stężenia jonów K + i małego stężenia jonów Na + wymaga aktywnego transportu obu tych kationów przez błonę komórkową przeciwko gradientowi stężeń. Kationy sodowe napływające do wnętrza komórki przez kanały dla prądów jonów sodowych zostają po stronie wewnętrznej błony związane z enzymem. Znajduje się on w samej błonie komórkowej i transportuje jony sodu na zewnątrz błony. Jednocześnie ten sam enzym zabiera ze sobą jony potasu z zewnętrznej powierzchni błony i transportuje je do wnętrza komórki. Enzym transportujący jony sodu i potasu przez błonę przeciw gradientowi stężeń czerpie energię z hydrolizy ATP do ADP. Enzym ten aktywowany jest przez jony sodu i potasu, stąd pochodzi jego nazwa: NA-K-ATP-aza. Rozpad ATP do ADP pod wpływem NA-K-ATP-azy zachodzi w obecności jonów magnezowych zawartych w płynie wewnątrzkomórkowym. Energia wyzwolona z rozpadu 1 mola ATP do ADP wykorzystywana jest na antyport 3 moli jonów sodu z komórki i 2 moli jonów potasu do komórki.

9. Fizjologiczne rola pompy sodowo-potasowej;

- generowanie gradientu stężeń jonów sodu i potasu

- generowanie ujemnego ładunku wewnątrz komórki tzw. aktywność elektrogenna

- regulacja bilansu wodnego

- podtrzymywanie potencjału błonowego

10. Potencjał równowagi;

Potencjał równowagi- jest to taki potencjał błonowy, przy którym gradient chemiczny zostaje zrównoważony przez gradient elektryczny. Czyli przy którym siła dyfuzji jonów związana z różnicą stężeń po obu stronach błony zostaje zrównoważona przez powstającą różnicę potencjału elektrycznego danego jonu. Wartość potencjału określa równanie Nernsta.

11. Równanie Nernsta;

Równanie Nernsta służy do obliczenia potencjału równowagi.

12. Równanie Goldmana;

Równanie Goldmana służy do obliczenia potencjału błony komórkowej ( np. potencjału spoczynkowego)

13. Potencjał spoczynkowy komórki nerwowej;

To stabilny potencjał błony komórkowej na którą nie działa żaden bodziec, na której nie występują skutki wcześniejszego działania bodźca i która nie wykazuje spontanicznej aktywności elektrycznej. Powstaje on na skutek : różnicy stężeń jonów po obu stronach błony, dyfuzji tych jonów, selektywnej przepuszczalności błony dla poszczególnych jonów i czynnego transportu jonów sodu i potasu przez błonę komórkową przy udziale Na-K-ATP-azy.

14. Geneza potencjału spoczynkowego komórki nerwowej;

Jej elementy to :

- gradient stężeń dla jonów sodu i potasu ( stężenie jonów potasu jest wyższe wewnątrz komórki niż na zewnątrz, stężenie jonów sodu jest wyższe na zewnątrz niż wewnątrz)

-występowanie w błonie komórkowej kanałów wyciekowych potasowych( dzięki którym w czasie potencjału spoczynkowego możliwy jest ruch jonów potasu- tzw. prąd potasowy przez błonę komórkową. Prąd potasowy dąży do wyrównania potencjału błony z potencjałem równowagi dla jonów potasu)

- elektrogenna aktywność pompy sodowo potasowej ( generowanie ładunku ujemnego wewnątrz komórki)

- obecność dużych anionów organicznych ( wpływają one na ruch innych jonów przez błonę komórkową)

Ruchem jonów przez błonę komórkową kierują dwie siły : chemiczna i elektrostatyczna. Siła chemiczna kieruje ruchem zgodnie z gradientem stężeń, a elektrostatyczna kieruje ruchem poprzez odziaływania elektrostyczne.

Jeśli siła elektrostatyczna i chemiczna są w innym kierunku przy czym:

* jedna siła przeważa - to istnieje możliwość ruchu jonów w kierunku siły przeważającej o ile w błonie występują otwarte kanały jonowe

* siły się równoważą - wówczas nie ma możliwości ruchu jonów przez błonę kom.

Jeśli siła chemiczna i elektrostatyczna mają taki sam kierunek to istnieje możliwość ruchu jonów przez błonę o ile występują w błonie otwarte kanały jonowe.

Elektrogenna aktywność pompy i obecność dużych anionów organicznych powodują, że komórka wewnątrz ma ładunek ujemny a na zewnątrz dodatni)

15. Potencjał lokalny;

Lokalna wymiana jonów pomiędzy wnętrzem komórki a jej otoczeniem.

16. Potencjał czynnościowy komórki nerwowej;

Potencjał czynnościowy kom. nerwowej jest przejściową zmianą potencjału błony związaną z przekazywaniem informacji. Miejscem jego powstania w neuronach jest zwykle wzgórek aksonu lub cieśń węzła.

Potencjał progowy :

Jest to wielkość potencjału błony komórki, która musi zostać przekroczona, aby mógł być wygenerowany potencjał czynnościowy. Zawiera się zwykle w granicach od -40 do -55 mV.

17. Fazy potencjału czynnościowego komórki nerwowej;

* Depolaryzacja - jest to wzrost potencjału błony powyżej potencjału spoczynkowego. Wynika z napływu jonów sodu przez napięciozależne kanały sodowe. Napływ jonów sodu przez napięciozależne kanały sodowe nasila odkomórkowy prąd potasowy. Aby powstał potencjał czynnościowy dokomórkowy prąd sodowy musi przeważyć odkomórkowy prąd potasowy. W większości komórek pobudliwych depolaryzacja wykracza poza zero i potencjał błonowy(wnętrza komórki) sięga do wartości dodatnich. Dodatnia, krótkotrwała część potencjału czynnościowego jest nazywana nadstrzałem.

* Repolaryzacja - jest to obniżenie potencjału błony do wartości potencjału spoczynkowego. Wynika z ruchu jonów potasu na zewnątrz przez napięciozależne kanały potasowe. Repolaryzacja zachodzi początkowo szybko, ale potem ulega zwalnianiu, w miarę jak powraca ujemny potencjał błonowy. Te zmiany potencjału obserwowane pod koniec albo już po repolaryzacji określa się jako potencjały następcze.

* Hiperpolaryzacja - jest to spadek potencjału błony poniżej wartości potencjału spoczynkowego. Jest to efekt nadmiernej ucieczki jonów potasu z komórki.

Po zamknięciu kanałów potasowych zostaną uruchomione elementy genezy potencjału spoczynkowego.

18. Cechy potencjału czynnościowego komórki nerwowej;

1) powstaje wg zasady „wszystko albo nic”, która oznacza, że powstanie on zawsze, gdy bodziec osiągnie co najmniej wartość progową, przy czym jego wartość (amplituda) nie zależy od siły bodźca.

2) jest nie wygasający

3) rozprzestrzenia się, przy czym przemieszcza się od miejsca powstawania zawsze w kierunku zakończenia aksonu.

19. Refrakcja względna i bezwzględna;

Refrakcja (niepobudliwość) bezwzględna – jest to okres w czasie potencjału igilicowego kiedy żaden z bodźców, niezależnie od swej siły, nie jest zdolny do wywołania pobudzenia.

Refrakcja względna – jest to okres kiedy bodźce nadprogowe mogą wywołać pobudzenie

20. Propagacja potencjału czynnościowego w komórce nerwowej.

Czucie i percepcja (ćwiczenia).

Patryk:

1. Receptory

Receptorami nazywamy zarówno wyspecjalizowane struktury, odrębne komórki receptorowe jak i zakończenia obwodowe neuronów czuciowych. Czynność receptorów polega na dostarczaniu do OUN informacji o srodowisku zewnętrznym i wewnętrznym organizmu. Określony receptor jest zazwyczaj pobudzany jednym rodzajem energii, wskazuje to na swoistą wrażliwość receptorów na określony rodzaj bodźca . Jednak koncepcja swoistości receptorów nie ma wartości bezwzględnej. Nawet najbardziej wyspecjalizowany receptor może być pobudzany przez kilka rodzajów bodźców pod warunkiem, że ich intensywność jest odpowiednio duża. Swoistość receptorów jest więc względna. Bodziec, w stosunku do którego receptor ma najniższy próg pobudliwości zwany jest bodźcem adekwatnym(swoistym) dla tego receptora.

Receptory dzieli się na:

- eksteroreceptory - reagują na bodźce środowiska zewnętrznego (mechaniczne, zmiany temperatury)

- interoreceptory – odbierają bodźce z trzew.

- proprioreceptory – dostarczają informacji o pozycji caiła, kończyn, głowy i tułowia względem siebie.

- telereceptory – informują o zmianach zachodzących w bardziej odległym otoczeniu

- nocyreceptory – są pobudzane przez bodźce uszkadzające tkanki.

Ze względu na rodzaj przetwarzanej energii na :

- fotoreceptory

- mechanoreceptory

- termoreceptory

- chemoreceptory

2. Potencjał receptorowy

Są to zmiany potencjału powstające w receptorze pod wpływem działającego na nie bodźca. W przeważającej części receptorów polega na depolaryzacji zakończenia obwodowego. Niektóre receptory pod wpływem bodźca ulegają hiperpolaryzacji. Potencjał receptorowy jest zmianą miejscową: zależy od wielkości bodźca i rośnie wraz z jego zwiększeniem. Świadczy to o tym, że w odróżnieniu od potencjału czynnościowego we włóknie nerwowym , którego wielkość jest stała, nie stosuje się on do prawa „wszystko albo nic”. Po osiągnieciu pewnej wielkości zwanej potencjałem progowym, potencjał receptorowy wyzwala impuls nerwowy. Próg pobudliwości receptora może być bardzo niski. Duże znaczenie dla wyzwolenia potencjału ma szybkość narastania siły bodźca.

3. Adaptacja receptorów;

Zmniejszenie się wartości potencjału generującego(lub jego całkowity zanik) podczas działania bodźca o stałym natężeniu. Podstawową przyczyną adaptacji w wielu mechanoreceptorach są właściwości lepko-sprężyste torebki łącznotkankowej otaczające zakończenie czuciowe. Ze względu na zdolność do adaptacji wyróżniamy receptory:

- fazowe (szybko adaptujące się) – w których długotrwały bodziec wywowłuje potencjał który szybko wygasa (receptory wrażliwe na dotyk i ucisk).

- toniczne (wolno adaptujące się) – w których potencjał czynnościowy jest generowany mimo pewnego spadku częstotliwości, przez cały czas trwania bodźca (zakończenia pierścieniowo-spiralne we wrzecionku mięśniowym, ciałka buławkowate, baroreceptory łuku aorty i zatoki szyjnej oraz niektóre termoreceptory).

4. Siła bodźca a pobudzenie receptorów;

5. Czucie powierzchniowe:

Czucie powierzchniowe czyli eksteroceptywne jest odbierane przez receptory znajdujące się w skórze-eksteroreceptory. Bodzcami dla eksteroreceptorów są zmiany zachodzące w najbliższym otoczeniu organizmu, działające na skóre.

a. Czucie dotyku - Najlepiej poznane ze wszystkich rodzajów czucia. Jest ono odbierane przez receptory o różnej budowie mikroskopowej tj.:

- Ciałka dotykowe Meissnera wrażliwe na dotknięcie i rozciąganie

- Ciałka blaszkowate Paciniego wrażliwe na wibracje

- Łąkotki dotykowe Merkela wrażliwe na dotknięcie i ucisk

- Ciałka zmysłowe Ruffiniego wrażliwe na rozciąganie

- Receptory koszyczkowe mieszka włosa wrażliwe na jego ruchy

Wywołane jest wyłącznie odkształceniem skóry, nie wywołuje go równomierny ucisk nie powodujący odkształcenia. Czucie dotyku możliwe jest tylko w ściśle określonych obszarach skóry co wywołane jest nierównomiernym ułożeniem mechanoreceptorów, nawiecej jest ich na opuszkach palców, nosie i wargach, najmniej na plecach udach i ramionach. Impulsacja aferentna z receptorów czucia dotyku przewodzona jest do rdzenia kręgowego przez włókna zaliczane do grupy A, z osłonką mielinową. Prędkość przewodzenia w tych włóknach jest rzędu kilkudziesięciu metrów na sekundę. Impulsy nerwowe wyzwolone dzięki pobudzeniu receptorów czucia dotyku kierowane są do pola czuciowego kory mózgu. Na tej drodze impulsy przewodzone są przez 4 neurony czuciowe.

Droga impulsów z receptorów dotyku:

I neuron: zwój nerwu rdzeniowego II neuron: róg tylny rdzenia kręgowego lub jądro smukłe i klinowate rdzenia przedłużonego III neuron: jądro przekaźnikowe wzgórza (jądro brzuszne tylno-boczne wzgórza) IV neuron: pole 1-3 wg Brodmanna.

b. Czucie temperatury - zmysł, przez który organizm odbiera temperaturę. Ssaki mają co najmniej dwa typy termoreceptorów: te, które odpowiedzialne są za czucie gorąca (tj. temperatury powyżej stałej temperatury ciała) i te, które odpowiadają za czucie zimna (tj. temperatury poniżej stałej temperatury ciała). Włókna nerwowe przewodzące impulsację od receptorów wrażliwych na temperaturę należą do włókien typu A o średnicy od 2 do 5 um. Czucie zimna lub ciepła powstaje tylko wtedy kiedy zmiany temperatury dotyczą samych receptorów i występują dostatecznie szybko. Zmiany temperatury otoczenia, które nie wywołują spadku lub wzrostu temperatury receptorów większego od od progu pobudliwości, nie są odbierane w postaci czucia zimna lub ciepła. Temperatura 15-30oC odczuwana jest jako chłód a poniżej 15oC jako dokuczliwe zimno. Wysoka temperatura w pewnym stopniu pobudza także receptory zimna. Pod wpływem zimna lub bardzo wysokiej temperatury pobudzane są receptory bólowe.

Droga impulsów z receptorów dotyku:

I neuron: zwój nerwu rdzeniowego II neuron: róg tylny rdzenia kręgowego lub jądro smukłe i klinowate rdzenia przedłużonego III neuron: jądro przekaźnikowe wzgórza (jądro brzuszne tylno-boczne wzgórza) IV neuron: pole 1-3 wg Brodmanna.

W obrębie wzgórza i w korze mózgu lokalizacja neuronów odbierających czucie temperatury pokrywa się z lokalizacją neuronów czucia dotyku.

Receptory ciepła lub zimna szybko się adaptują dlatego czucie temperatury po pewnym czasie ustępuje. Zero fizjologiczne występuje wtedy gdy temperatura otoczenia równa się temperaturze powierzchni skóry. Niewielkie zmiany temperatury otoczenia w zakresie 20-40oC, zachodzące powoli nie zmienią temperatury skóry i nie wywołają czucia. Pobudzenie receptorów skóry wymaga dostatecznie szybkiej zmiany temperatury a gaz, płyn lub ciało stałe stykające się ze skórą muszą mieć duże przewodnictwo cieplne.

6. Pola recepcyjne- zależność wielkości pól recepcyjnych od miejsca występowania;

Pole recepcyjne to obszar na którym znajdują się receptory pobudzające dany neuron czuciowy posiadający swoją reprezentacje ośrodkową. Małe pole recepcyjne pozwala na dużą rozdzielczość (dokładność) odczuwania zmysłowego np. oko widzi ostro, a opuszki palców mają precyzję dotyku, ponieważ komórki unerwiające centralną część siatkówki oka oraz włókna czuciowe w opuszkach mają niewielkie pole odbiorcze. Im większe pole recepcyjne tym mniejsza dokładność recepcji zmysłowej. W miejscach o dużej wrażliwości na bodźce występują neurony o małych polach recepcyjnych.

7. Budowa i funkcja oka;

Gałka oczna zajmuje przednią, najszerszą część piramidy oczodołu, jej odległość od ścian oczodołu nie przekracza 1 cm. Ma kształt kulisty, jej przeciętną średnica w przekroju strzałkowym wynosi 24,21 mm, w poprzecznym 23,4 mm. Przeciętna masa gałki ocznej waha się od 6,3 do 7,8 g, objętość jej zaś wynosi 6000 – 7000 mm3.

Gałka oczna – zbudowana jest z trzech błon: zewnętrznej, środkowej i wewnętrznej.

- utrzymuje kształt i strukturę oka

- pełni funkcje ochronne

- bardzo silnie unerwiona

- promień krzywizny mniejszy od promienia twardówki

- gęsta sieć naczyń krwionośnych

- odżywienie zewnętrznych warstw siatkówki

- Pierścień na graniczy tęczówki i naczyniówki

- zbudowany z mięsnia rzęskowego (mięsniówka gładka)

- reguluje za pośrednictwem włókien obwodowych krzywiznę soczewki oka

- produkuje ciecz wodnistą

- od wieńca rzęskowego odchodzą liczne włókna ścięgniste – obwódka rzęskowa, które przyczepiają się do soczewki w jej rejonie równikowym.

- bierze udział w procesie akomodacji

- spełnia funkcję przesłony regulującej ilość swiatła wpadającego do oka

- źrenica – otwór o wielkości zmienianej przez mięsnie zwieracz i rozszerzacz źrenicy

- właściwy element światłoczuły oka

________________________________________________________________________________

Gałka oczna znajduje się w przedniej części oczodołu i porusza się dzięki ruchom mięśni ocznych w zagłębieniu utworzonym przez tkankę tłuszczową oczodołu i liczne powięzie. Wychodzący z niej nerw wzrokowy przechodzi przez otwór kostny do wnętrza czaszki i dalej do mózgu.

Oko ma w przybliżeniu kształt kuli o średnicy 24 mm, wypełnionej w większości bezpostaciową substancją (ciałkiem szklistym), znajdującej się pod ciśnieniem pozwalającym na utrzymanie jego kształtu.

Twardówka jest najbardziej zewnętrzną częścią oka. Zbudowana jest z nieprzeźroczystej błony włóknistej łącznotkankowej. W przedniej części oka przechodzi w rogówkę.

Rogówka kształtem przypomina wypukłe szkiełko od zegarka. Zbudowana jest z przeźroczystej błony włóknistej.

Między twardówką i siatkówką leży naczyniówka która wraz z tęczówką i ciałem rzęskowym tworzy błonę naczyniową, w której znajdują się naczynia krwionośne. Ciało rzęskowe utrzymuje soczewkę w odpowiednim położeniu.

Siatkówka (retina) jest receptorową częścią oka. Składa się z trzech warstw, przy czym najbliższa środka oka warstwa składa się z czopków i pręcików - komórek światłoczułych, a dwie pozostałe z neuronów przewodzących bodźce wzrokowe. Na siatkówce znajduje się plamka żółta, będąca miejscem o największym skupieniu czopków i z tego powodu cechuje się największą wrażliwością na barwy i światło. Nieco niżej znajduje się plamka ślepa - miejsce pozbawione komórek światłoczułych i dlatego niewrażliwe na światło. Jest miejscem zbiegu nerwów łączących komórki światłoczułe z nerwem wzrokowym.

Soczewka jest zawieszona między tęczówką a ciałem szklistym na obwódce rzęskowej. Składa się z torebki, kory i jądra i ma dwie wypukłe powierzchnie - przednią i tylną. Jeśli wyobrazimy sobie soczewkę jako owoc, to torebka jest jego skórką, kora jego miąższem, a jądro pestką.

Tęczówka jest umięśnioną częścią błony naczyniowej otaczającej otwór nazywany źrenicą. Dzięki zawartemu w niej pigmentowi jest kolorowa. Mięśnie tęczówki pozwalają na zwiększanie lub zmniejszanie dopływu światła przez regulację wielkości źrenicy.

Wnętrze oka wypełnia przeźroczysta, galaretowata substancja, nazywana ciałem szklistym

Przednia część gałki ocznej i wewnętrzna część powiek pokryte są spojówką.

W górno - bocznej części oczodołu znajduje się gruczoł łzowy wydzielający łzy mające za zadanie oczyszczać powierzchnię oka z zabrudzeń i nawilżać ją.

Układ optyczny oka przyrównać można do aparatu fotograficznego, przy czym rolę soczewek obiektywu spełniają rogówka i soczewka oka, rolę przysłony - tęczówka, a warstwy światłoczułej kliszy - siatkówka.

8. Właściwości optyczne oka;

Układ optyczny oka utworzony jest ze struktur i płynów przejrzystych, załamujących promienie świetlne. Są to rogówka, ciecz wodnista, soczewka i ciało szkliste. Głównymi składowymi złożonego układu optycznego oka są rogówka i soczewka. Siła refrakcji rogówki (zdolność łamiąca) najsilniejszego układu optycznego oka wynosi 42 dioptrie i ma charakter stały. Soczewka o budowie słożonej (nabłonek, kora i jądro soczewki) charakteryzuje się zmiennym współczynnikiem załamania a także zmienną refrakcją. Średnia refrakcja układu optycznego oka wynosi 60 dioptrii. Większość szerokiej wiązki światła padającej na oko zostaje przez twardówkę odbita, ta jej część zaś, która przez otwór źreniczny i pozostałe ukłay optyczne osiąga siatkówkę, tworzy na niej kontrastowy obraz – pomniejszony, rzeczywisty i odwrócony. W zdowym oku (oku miarowym) układ optyczny skupia równoległą wiązkę światła na siatkówce. Jest to możliwe dzięki właściwości umożliwiającej zmiany zdolnośći łamiącej soczewki – akomodacji. Promienie równoległe padając na rogówkę załamują się i skupiają w ognisku leżącym na siatkówce.

9. Fotorecepcja i fototransdukcja

FOTORECEPCJA:

Światło wpadające do oka przechodzi przez wszystkie ośrodki optyczne i dociera do siatkówki i jej warstwy receptorowej gdzie zostaje pochłonięte przez fotopigmenty czyli substancje światłoczułe znajdujące się w fotoreceptorach siatkówki (pręciki, czopki) a ściślej w ich segmentach zewnętrznych.

CZOPKI wypełnione są barwnikiem składającym się z retinolu oraz jednego z trzech różnych białek – opsyn. W zależności od budowy cząsteczki białka, czopki pochłaniają światło niebieskie, zielone lub czerwono – żółte. Czopki zapewniają odbiór światła o różnej długości fali, ostrość widzenia oraz widzenie barwne. W okolicy siatkówki występują czopki, które są rozmieszczone tak gęsto, że do siebie przylegają.

PRĘCIKI zbudowane są ze spłaszczonych pęcherzyków gładkiej siateczki śródplazmatycznej w postaci dysków. Wypełnione są barwnikiem – rodopsyną. Pręciki odbierają różnice w natężeniu promieni świetlnych padających na różne miejsca siatkówki. Obraz odbierany przez pręciki jest nieostry, ponieważ jeden neuron wzrokowo-zwojowy odbiera impulsy od wielu neuronów dwubiegunowych, te zaś mają synapsy z 30-50 neuronami wzrokowymi pręcikowymi.

FOTOTRANSDUKCJA:

Jeśli molekuły fotopigmentu pochłoną dostateczną ilość energii świetlnej, zostają zainicjowane przemiany fizykochemiczne najpierw w części prostetycznej substancji światłoczułej a potem w jej części białkowej - opsynie. Przemiany te prowadzą do pobudzenia w fotoreceptorach a także oddzielenia opsyny od retinalu. Pod wpływem światła następuje izomeryzacja retinalu (izomer retinalu 11-cis izomer all-trans). Aktywizacja rodopsyny przez światło wyzwala cały szereg substancji pośrednich, z których metarodopysna II jest tym związkiem który inicjuje zamykanie kanałów dla jonów Na+ przez aktywizacje białka transducyny. W czasie rozpadu rodopsyny powstaje impuls nerwowy. Aktywizacja retinalu powoduje aktywizacje ww, bialka G(transducyny). Ta ostatnia, przyłączając GTP aktywizuje fosfodiestrazę, która katalizuje przemianę cGMP w 5’GMP. Cykliczny GMP jest zawarty w cytoplazmie fotoreceptorów, działając bezpośrednio na kanały Na+, utrzymując je otwarte w ciemności. Zatem zmniejszenie pod wpływem światła zawartości cGMP w cytoplazmie fotoreceptorów powoduje zamknięcie kanałów Na+. Otwarte w ciemności kanały Na+ powodują spadek dodatnich jonów Na+ we wnętrzu komórek receptorowych – komórki te są w stanie depolaryzacji. Poziom dodatnich jonów w przestrzeni zewnątrzkomórkowej jest wyższy niż w środku komórek receptorowych. Dopływ światła zamykając w konsekwencji kanały na Na+ zmniejsza ich stężenie w komórce, co prowadzi do hiperpolaryzacji fotoreceptorów.

10. Przenoszenie informacji wzrokowej w siatkówce;

Siatkówka zawiera 5 rodzajów komórek nerwowych i jeden typ komórek glejowych tzw. Komórek Mullera. Komórki nerwowe są zorganizowane w 3 warstwy (warstwa ziarnista zewnętrzna, warstwa ziarnista wewnętrzna oraz warstwa komórek zwojowych), które są połączone dwoma warstwami splotowatymi – warstwą splotowatą zewnętrzną i splotowatą wewnętrzną. W warstwie splotowatej zewnętrznej informacja wzrokowa zostaje wprowadzona w specjalny przestrzenny system analizy bodźca wzrokowego. W warstwie splotowatej wewnętrznej bodziec jest segregowany i przenoszony do różnych pod względem czynności komórek zwojowych. Komórki dwubiegunowe przejmują impuls bezpośrednio z komórek receptorowych i przekazują go dalej do zwojowych bezpośrednio lub pośrednio przez komórki amakrynowe i międzyspolotowe, zatem kazda informacja musi przez nie przejść. Komórki poziome są odpowiedzialne za procesy interakcji i integracji komórek receptorowych w warstwie splotowatej zewnętrznej. Natomiast komórki amakrynowe spełniają tą samą rolę tworząc synapsy z neuronami dwubiegunowymi i neuronami wzrokowo-zwojowymi w warstwie splotowatej wewnętrznej. Zadaniem komórek miedzysplotowych jest interakcja i integracja miedzy dwoma warstwami splotowatymi. Komórki zwojowe tworzą końcowy neuron siatkówkowy, łącząc czynnościowo siatkówkę przez nerw wzrokowy z wyższymi ośrodkami układu wzrokowego.

11. Adaptacja oka do światła i ciemności:

Adaptacją oka do światła i ciemności nazywamy procesy, które przystosowują siatkówkę do odbioru bodźców przy różnych natężeniach światła.

  1. Mechanizm fototopowy i skototopowy;

Komórki wzrokowe czopkonośne mają wysoki próg pobudliwości i reagują w średnich i wysokich natężeniach światła – są odpowiedzialne za widzenie fotopowe. Adaptacja do dużego natężenia swiatła osiąga swoje maksimum w czasie około 10 minut. W zaadoptowanej do światła siatkówce przeważająca część fotoreceptorów ma rozłożony barwnik i tym samym nie wysyłają one impulsów nerwowych. Barwnik w fotoreceptorach zostaje znacznie szybciej rozłożony niż jest resyntezowany i większość fotoreceptorów jest niepobudliwa.

Komórki wzrokowe pręcikonośne mają bardzo niski próg pobudliwości, reagują zatem w niskich natężeniach światła. Odpowiadają za widzenie skotopowe. W całkowitej ciemności dochodzi do resyntezy barwnika we wszystkich fotoreceptorach, tak ze minimalne natężenie światła jest odbierane przez maksymalną liczbę fotoreceptorów. Adaptacja do ciemności trwa ponad godzinę i w tym czasie pobudliwość siatkówki może zwiększyć się do 100 tysięcy razy w porównaniu z siatkówką zaadoptowaną do silnego światła.

b. Zjawisko Purkinjego;

Zjawisko przy którym ulega zmianie jaskrawość różnych barw. Występuje ono przy bardzo niskim poziomie oświetlenia, gdy czopki przestają już funkcjonować, a działanie przejmują pręciki, które są czulsze na krótszą długość fali. Kolory niebieskie stają się wtedy jaśniejsze w porównaniu z barwami czerwonymi.

12. Pola recepcyjne komórek zwojowych siatkówki;

13. Widzenie barw;

Podstawą warunkującą widzenie barwne jest obecność w siatkówce 3 rodzajów czopków, zawierających odmienne fotopigmenty o innym maksimum absorbcji promieni świetlnych. Czopki niebieskoczułe pochłaniają najlepiej promień świetlny o długości fali 440 – 450nm, czopki zielonoczułe- 530 – 540 nm oraz czerwonoczułe 660 – 680 nm. Z widzeniem barw jest powiązany antagonistycznie działający układ neuronalny. Dzięki badaniom elektrofizjologicznym wiadomo dziś, że impuls sygnalizujący określoną barwę, opuszczając komórki receptorowe, w następnym neuronie jest kodowany tak, ze sygnalizuje również barwę kontrastującą.

14. Zaburzenia widzenia barw;

Zaburzenia w rozpoznawianu bawr występują w 8% u mężczyzn i w 1% u kobiet. Są zwykle dziedzicznie uwarunkowane i dotyczą obu oczu, rzadziej sa nabyte i w tedy z reguły dotyczą jednego oka. Wyróżnia się zaburzenia, takie jak : achromatopsja – całkowita ślepota na barwy, monochromatopsja: dichromatyzm – widzenie dwubarwne, protanopia – ślepota na barwe czerwoną, deuteranopia – ślepota na barwę zieloną, tritanopia – ślepota na barwę niebieską, trichromazja anomalna – gorsze widzenie jednej z barw np. upośledzenie rozróżniania barwy czerwonej – protanomalia, zielonej – deuteranomalia.

15. Kanały informacji wzrokowej;

Impulsy z małych i dużych komórek zwojowych biegną do ciała kolankowatego bocznego, odrębnymi kanałami :

16. Pole widzenia:

a. Widzenie stereoskopowe;

Dwuoczna percepcja głębi i odległości, rodzaj postrzegania wzrokowego umożliwiający ocenianie odległości do widzianych przedmiotów. Zdolność widzenia stereoskopowego występuje u ssaków naczelnych w tym małp i ludzi. Na głowie zwierzęcia (w tym człowieka) dwie gałki oczne umieszczone są obok siebie i skierowane w tym samym kierunku. W efekcie dwupunktowej percepcji powstają dwa, bardzo podobne do siebie obrazy otoczenia, które mózg składa w jeden obraz. Na podstawie różnic w obrazach uzyskiwanych przez oczy, mózg tworzy informacje o odległości do obserwowanych przedmiotów oraz ich właściwościach. Oczy są względem siebie przesunięte. Każdy przedmiot widoczny na obu obrazach znajduje się pod trochę innym kątem. Oko obraca się, aż przedmiot znajdzie się na jego osi. W efekcie obie gałki oczne obserwują ten sam punkt na postrzeganym obiekcie. Korzystając ze znanego kąta patrzenia oczu oraz na podstawie ich rozstawu, kora wzrokowa oblicza odległość do przedmiotu. Już same różnice pomiędzy obrazami też zawierają sporą informację o odległości. W efekcie kora wzrokowa, stosując szereg technik, buduje trójwymiarowy model otoczenia.

b. Ubytki w polu widzenia;

Obserwowany przedmiot znika, gdy znajdzie się w odległości 15’ bocznie od środka pola, czyli w obrębie plamki ślepej- jest to fizjologiczny ubytek, inne świadczą o uszkodzeniu.

Niedowidzenia połowiczne- Uszkodzenie okolicy wzrokowej w korze mózgu, jest to nierozpoznawanie przedmiotów w połowie pola widzenia przeciwnej do strony uszkodzenia.

Niedowidzenie skroniowe- widzi się przedmioty tylko w środku pola widzenia, nie widzi przedmiotów położonych bocznie.

Karolina:

17. Ruchy gałek ocznych:

Wyróżnia się 4 typy ruchów oczu:

– ruchy sakadowe – nagłe, występują podczas przerzucania wzroku z jednego przedmiotu na drugi (obraz pada na plamkę żółtą)

– ruchy wodzące – występują w czasie obserwowania poruszającego się przedmiotu.

– ruchy przedsionkowe – związane z regulacją, która występuje w odpowiedzi na bodźce powstające w przewodach półkolistych. (utrzymanie położenia gałek ocznych podczas ruchów głowy).

– ruchy konwergencyjne – zbliżają do siebie osie widzenia, gdy wzrok jest skupiany na przedmiocie położonym blisko oka.

a. odruch błędnikowo-oczny;

Zaliczany jest do odruchów bezwarunkowych. Odruch ten polega na powolnym ruchu gałek ocznych w przeciwnym kierunku do kierunku obracania głowy lub całego ciała. Umożliwia to prawidłowe ustawienie osi optycznych oczu i widzenie dwuoczne.

b. reakcja optikinetyczna;

Wodzenie wzrokiem lub podążanie organizmu w kierunku ruchomego elementu otoczenia, będące rodzajem reakcji odruchowej.

18. Akomodacja oka;

Proces powodujący zwiększenie krzywizny soczewki. Dzięki zjawisku akomodacji oko może zmieniać ostrość widzenia. Zmiana ostrości widzenia pozwala obserwować przedmioty znajdujące się w różnej odległości od oka. Mechanizm akomodacji polega na zmianie kształtu soczewki oka lub zmianie odległości soczewki od siatkówki. Elastyczna soczewka oka może zmieniać swój kształt (uwypuklenie) dzięki mięśniom rzęskowym. W czasie patrzenia na przedmioty odległe mięsień rzęskowy jest rozkurczony, a przyczepiona do torebki soczewki obwódka rzęskowa ( więzadełka Zinna) jest napięta. Soczewka jest wtedy spłaszczona. W czasie patrzenia na przedmioty bliskie mięsień rzęskowy się kurczy, obwódka rzęskowa rozluźnia i soczewka przybiera kształt kulisty.

19. Regulacja szerokości źrenicy;

Średnica źrenicy kontrolowana jest odruchowo i jej wielkość zależy od natężenia promieni świetlnych padających na siatkówkę oraz od odległości obserwowanego przedmiotu. Gdy światło jest kierowane na oko, dochodzi do zwężenia źrenicy( odruch źreniczny na światło – skurcz mięśnia zwieracza źrenicy). Przeciwnie, gdy następuje zmniejszenie natężenia światła lub oddalenie się obserwowanego przedmiotu dochodzi do rozszerzenia źrenicy ( skurcz mięśnia rozwieracza źrenicy). Włókna nerwu wzrokowego przekazujące impulsy odpowiedzialne za powstawanie odruchów źrenicznych opuszczają ten nerw w pobliżu ciała kolankowatego bocznego, następnie wnikają do śródmózgowia i kończą przebieg w jądrze przednakrywkowym.

20. Budowa i czynności narządu słuchu:

Słuch – zmysł umożliwiający odbieranie (percepcję) fal dźwiękowych. Narządy słuchu nazywa się uszami. Słuch jest wykorzystywany przez organizmy żywe do komunikacji oraz rozpoznawania otoczenia. Narząd słuchu anatomicznie dzieli się na ucho zewnętrzne, środkowe, wewnętrzne.

Ucho zewnętrzne składa się z małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego oddzielonego od przestrzeni ucha środkowego błoną bębenkową, z którą zrośnięta jest rękojeść młoteczka.

– Rola małżowiny usznej u człowieka polega na zbieraniu i kierowaniu fal akustycznych do przewodu słuchowego zewnętrznego i błony bębenkowej. Osłaniając przewód słuchowy od tyłu małżowina bierze pewien udział w umiejscowieniu kierunku źródła dźwięku.

– Przewód słuchowy zewnętrzny – kanał doprowadzający fale dźwiękowe do błony bębenkowej, o długości ok 26 – 30 mm i średnicy ok. 7 mm. Zbudowany z tkanki chrzęstnej pokrytej od wewnątrz skórą, zawierającą gruczoły woskowinowe, których zadaniem jest wydzielanie woskowiny oraz włosków rozprowadzających woskowinę. Na jego końcu znajduje się błona bębenkowa. Stanowi ochronę błony bębenkowej przed urazami mechanicznymi i wysychaniem.

– Błona bębenkowa składa się z części wiotkiej i części napiętej. Oddziela przewód słuchowy zewnętrzny od ucha środkowego, zamienia fale dźwiękowe w drgania mechaniczne, pobudzając kosteczki słuchowe.

Ucho środkowe obejmuje trzy kosteczki słuchowe i trąbkę Eustachiusza.

Trzy kosteczki słuchowe – młoteczek, kowadełko, strzemiączko. Młoteczek z jednej strony łączy się z błoną bębenkową, a z drugiej strony łączy się z kowadełkiem, kowadełko ze strzemiączkiem, a ono z kolei łączy się z błoną okienka owalnego. Ich zadaniem jest wzmocnienie drgań błony bębenkowej i doprowadzenie ich do ucha wewnętrznego. Wzmocnienie jest osiągane dzięki temu, że powierzchnia młoteczka łącząca się z błoną jest większa od powierzchni strzemiączka, tworząc przekładnie wzmacniającą. Istotną rolę odgrywają tutaj też dwa mięśnie – napinacz błony bębenkowej, który przy rozluźnieniu osłabia drgania zbyt mocnych dźwięków oraz mięsień strzemiączkowy mający analogiczną rolę. Kosteczki słuchowe są najmniejszymi kośćmi organizmu ludzkiego. Kosteczki słuchowe w uchu środkowym mają jeszcze jedną funkcje – stanowią barierę zabezpieczającą ucho przed dźwiękami, które mają zbyt duże natężenie i małą częstotliwość.

Trąbka Eustachiusza – kanał łączący ucho środkowe z gardłem, o długości ok. 35 mm. Normalnie jest zamknięta, ale może się otworzyć w celu wyrównania ciśnienia powietrza w uchu.

a. funkcja kosteczek słuchowych;

Wzmocnienie drgań błony bębenkowej i doprowadzenie ich do ucha wewnętrznego. Stanowią barierę zabezpieczającą ucho przed dźwiękami, które mają zbyt duże natężenie i małą częstotliwość.

b. budowa ucha wewnętrznego;

Ucho wewnętrzne (błędnik) składa się z dwóch części. Błędnik kostny to kilka kanałów w części skalistej kości skroniowej. Błędnik błoniasty otoczony przychłonką, kształt kanałów kostnych, wypełniony śródchłonką, która nie łączy się z przychłonką. Przewód ślimakowy stanowiący część błędnika błoniastego dzieli ślimak na schody przedsionka i schody bębenka. Obie te przestrzenie wypełnione przychłonką łączą się ze sobą w szczycie ślimaka przez szparę osklepka. Schody przedsionka zamyka podstawa strzemiączka tkwiąca w okienku przedsionka, a schody bębenka błona bębenkowa wtórna pokrywająca okienko ślimaka. Mieszczący się w błonie podstawnej narząd Cortiego ma komórki włoskowate, które są receptorami słuchowymi. Narząd ma kształt spirali. Blaszka siateczkowata, podparta komórkami Cortiego przebijana jest przez wyrostki komórek włoskowatych. Komórki te ułożone są w 4 rzędach: 3 rzędy zewnętrznych komórek włoskowatych i rząd wewnętrznych komórek włoskowatych. Rzędy pokryte są elastyczną błoną nakrywkową. Wyrostki komórek włoskowatych są omywane śródchłonką natomiast ich podstawy przychłonką.

Kanały półkoliste – ustawione prostopadle do siebie po obu stronach czaszki. Kanały błoniaste zawiszone w przychłonce.Struktura receptorowa, czyli grzebień bańkowy mieści się w bańce każdego z błoniastych kanałów. Każdy grzebień składa się z komórek włoskowatych i komórek podporowych pokrytych przegrodą (osklepek),zamyka ona bańkę.

21. Przebieg fali akustycznej w uchu wewnętrznym;

Fale dźwiękowe przez powietrze docierają do małżowiny usznej, następnie przewodem słuchowym zewnętrznym do błony bębenkowej. Pod wpływem drgań powietrza błona bębenkowa porusza przylegający do niej młoteczek. Drgania z młoteczka są przekazywane na kowadełko i strzemiączko, za pośrednictwem okienka owalnego trafiają do ucha wewnętrznego, gdzie drgania są zamieniane na impulsy nerwowe, które nerwem słuchowym docierają do ośrodków słuchowych w korze mózgowej.

22. Pobudzenie komórek włoskowatych wewnętrznych;

23. Sprzężenie elektromechaniczne w komórka włoskowatych zewnętrznych;

24. Unerwienie komórek włoskowatych;

25. Kodowanie informacji słuchowej w nerwie ślimakowatym;

Grupy komórek zmysłowych narządu spiralnego zostają pobudzane właściwymi dla nich częstotliwościami. Pobudzenia te w postaci zakodowanej informacji impulsów nerwowych zostają następnie przekazywane przez dwubiegunowe komórki zwoju spiralnego ślimaka i kolejne neurony aferentnej drogi słuchowej. Impulsy z receptorów słuchowych przebiegają przez części tworu siatkowatego łączące komórki jąder ślimakowych z różnymi ośrodkami korowymi. We wszystkich odcinkach od receptorów i przez całą drogę słuchową do ośrodków korowych zachowana jest struktura czynnościowa przekazywania i odbierania częstotliwości dźwięków. We włóknie nerwowym przewodzenie jest ograniczone do 300 impulsów na sekundę.

26. Podkorowe ośrodki słuchu- cena położenia źródła dźwięku;

27. Organizacja okolicy słuchowej kory mózgowej;

28. Budowa i czynności komórek węchowych;

Wrażenia węchowe powstają po zadziałaniu cząsteczek zawartych we wdychanym powietrzu na komórki zmysłowe nabłonka węchowego, znajdującego się w górnej części jamy nosowej. Nabłonek węchowy składa się z komórek węchowych i komórek mitralnych.

Komórka węchowa (I neuron) jest to komórka nerwowa o dwóch wypustkach. Jedna z wypustek zakończona jest pęcherzykiem pokrytym włoskami węchowymi, wystającymi spomiędzy komórek podstawnych nad powierzchnią nabłonka. Druga wypustka przewodzi impulsy od ciała komórki, a więc spełnia funkcję aksonu. Komórki węchowe są to neurony o podwójnej funkcji: są one jednocześnie chemoreceptorami i komórkami przewodzącymi impulsy.

Komórki mitralne (II neuron czuciowy) – tworzą kłębuszek węchowy, przejmują impulsy nerwowe z neuronów węchowych w obrębie opuszki węchowej, ich aksony biegną prążkiem węchowym pośrednim i prążkiem węchowym bocznym do kory węchowej.

Trzecie neurony czuciowe odbierające impulsy wysyłane przez komórki mitralne występują w strukturach zaliczanych do węchomózgowia. Neurony te znajdują się w korze mózgu w sąsiedztwie trójkąta węchowego, w zakręcie hipokampa, w zakręcie gruszkowatym stanowiącym część haka zakrętu hipokampa oraz w guzku węchowym, jądrze węchowym przednim i w ciele migdałowatym.

29. Białka receptorowe komórek węchowych;

30. Transdukcja sygnału w komórce węchowej;

31. Wybiorczość percepcji węchowej;

32. Receptory smaku;

Receptory smakowe odbierające bodźce smakowe znajdują się głównie na błonie śluzowej języka, na podniebieniu miękkim i tylnej ściance gardła. Receptory smakowe odbierają podniety chemiczne pochodzące jedynie z substancji rozpuszczonych w wodzie. Najszybciej reagują na te substancje, które dostaną się do jamy ustnej w postaci roztworów, a wolniej na te substancje, które zostają wprowadzone w postaci suchej i są rozpuszczone dopiero w ślinie.

Kubek smakowy jest podstawową jednostką czynnościowo- strukturalna zdolną do odbioru różnych wrażeń smakowych. Kubek smakowy składa się z komórek smakowych i komórek podporowych. Najwięcej kubków smakowych występuje na grzbietowej powierzchni języka, który oprócz innych funkcji pełni rolę narządu smaku. Błona śluzowa języka wytwarza brodawki, w których znajdują się kubki smakowe. Choć kubki smakowe są morfologicznie do siebie podobne, to rozróżniają cztery rodzaje smaków: słodki, słony, kwaśny i gorzki. Liczba kubków smakowych u człowieka zmniejsza się z wiekiem i w okresie starości występuje ich o połowę mniej niż było na początku (około 2000). Kubki smakowe mają odmienną wrażliwość chemiczną i to im umożliwia odróżnianie wrażeń smakowych. U małych dzieci kubki smakowe występują nie tylko w brodawkach smakowych rozmieszczonych na języku, ale także na wargach w okolicy ust. Kubki smakowe rozmieszczone są na języku i podniebieniu miękkim. Większość kubków smakowych na języku zlokalizowana jest wewnątrz brodawek.

Wyróżniamy brodawki:

• nitkowate (odpowiadają za dotyk, pozbawione są kubków smakowych),

• grzybowate (są w przedniej części języka, wyglądają jak różowe plamki),

• okolone (są z tyłu języka ułożone w kształcie litery V),

• liściaste (są po bokach tylnej części języka).

33. Budowa i czynności komórki smakowej;

Komórki smakowe są wrzecionowate i mocno wydłużone. Zbudowane są z komórek smakowych (chemoreceptorów) otoczonych komórkami podporowymi. Na każdej z nich od góry jest pręcik smakowy, a od dołu wychodzą z niej włókna nerwowe.

Komórki smakowe reagują na substancje chemiczne zawarte w pokarmach i napojach, dlatego zaliczamy je do receptorów chemicznych typu kontaktowego.

34. Działanie substancji smakowych na komórki smakowe;

Kubki smakowe skupione na końcu języka reagują na substancje słodkie, skupione wzdłuż brzegów języka reagują na substancje kwaśne, przód języka reaguje na substancje słone, a tylna część języka jest wrażliwa na smak gorzki. Substancje chemiczne zawarte w pokarmach i napojach rozpuszczają się w jamie ustnej i następnie wchodzą do kubka smakowego, gdzie pobudzają receptory smakowe. Powstałe impulsy dostają się nerwami do mózgu, a dokładnie do ośrodków smaku, które znajdują się w płacie ciemieniowym kory mózgowej. W rozróżnianiu bardziej subtelnych wrażeń smakowych narząd smaku jest wspomagany przez narząd powonienia. W mózgu nakładają się na siebie informacje „węchowe” i pochodzące z kubków smakowych, dzięki czemu powstają odpowiednie wrażenia smakowe. W mózgu następuje interpretacja tych wrażeń smakowych. Zmysł smaku broni nas przed zjedzeniem pokarmu nieświeżego czy trującego.

35. Drogi czucia smaku.

Włókna czuciowe z kubków smakowych biegną w strunie bębenkowej, docierając do pnia mózgu drogą nerwu językowo-gardłowego. Włókna czuciowe z pozostałych obszarów dochodzą do pnia mózgu drogą nerwu błędnego. Włókna smakowe łączą się w rdzeniu przedłużonym, w części smakowej jądra pasma samotnego. Stąd aksonu neuronów drugorzędowych wchodzą do wstęgi przyśrodkowej i przechodzą do brzusznego tylko-przyśrodkowego jądra wzgórza. Stąd aksony neuronów trzeciorzędowych przechodzą do pola twarzowego kory zakrętu zaśrodkowego.

Nerwowa kontrola skurczu mięśnia szkieletowego:

Patryk:

1. Budowa i mechanizm działania złącza nerwowo-mięśniowego;

Przez synapsę nerwowo-mięśniową następuje przekazanie sygnału z motoneuronu do mięśnia szkieletowego. W pobliżu komórki mięśniowej neuron traci osłonkę mielinową i rozdziela się na wiele cienkich odgałęzień, które kontaktują się z błoną komórki mięśniowej (błoną postsynaptyczną). W miejscach styczności na końcówkach nerwu (błonie presynaptycznej) znajdują się kolbki synaptyczne, w których znajdują się pęcherzyki zawierające neurotransmiter acetylocholinę —(ACh). Przestrzeń między błoną pre- i postsynaptyczną to przestrzeń synaptyczna. W błonie presynaptycznej strefy aktywne, w których zachodzi egzocytoza pęcherzyków z neurotransmiterem i uwolnienie ACh do przestrzeni synaptycznej. W tej błonie znajdują się także kanały wapniowe typu N. W błonie postsynaptycznej, naprzeciw stref aktywnych, znajdują się pofałdowania synaptyczne. Na ich krawędziach znajdują się receptory acetylocholiny typu synaptycznego, które są kanałami jonowymi otwierającymi się w wyniku przyłączenia ACh.

2. Budowa mięśni szkieletowych;

Mięśnie szkieletowe zbudowane są z ułożonych w pęczki włókien mięśniowych. Włókna te mają wrzecionowaty kształt i zawierają dużą ilość jąder komórkowych. Mają długość kilku centymetrów i średnicę 10 – 100 mm. Samo włókno mięśniowe zbudowane jest z jeszcze mniejszych struktur. Między jego końcami rozciągają się włókienka kurczliwe, nazywane miofibryllami. Te małe włókienka złożone są z nici, które utworzone są przez białka mające zdolność do kurczenia się. Każda miofibrylla zawiera dwa rodzaje nici (nazywanych również filamentami) - grube i cienkie. Ułożone są one w taki sposób, że nici cienkie nakładają się częściowo na nici grube. Powstaje przez to w mikroskopie świetlnym obraz poprzecznego prążkowania mięśnia.

3. Budowa cienkich i grubych filamentów;

Miofibryle – włókienka kurczliwe, makrokompleksy filamentów w postaci minipałeczek. Filamenty ułożone w nich są bardzo regularnie, zachodzą na siebie w układzie sześciokątnym (co widać na przekroju poprzecznym). W ich budowie wyróżnia się:

- filamenty cienkie, w skład których wchodzą następujące białka: aktyna, tropomiozyna i troponina,

- filamenty grube, w skład których wchodzi potężne białko miozyna.

Miofibryle są podstawowym elementem miocytów które tworzą tkankę mięśniową.

4. Mechanizm skurczu miofibrylii (teoria ślizgowa);

Teoria wyjaśniająca molekularne podłoże zjawiska skurczu mięśnia przez mechanizm przesuwania się względem siebie filamentów cienkich – aktynowych i grubych – miozynowych w mięśniach poprzecznie prążkowanych, zorganizowanych w sarkomery i miofibryle; przesuwanie filamentów względem siebie jest wynikiem stymulowanej jonami wapniowymi interakcji głów miozyny w filamentach grubych z cząsteczkami aktyny w filamentach cienkich, która prowadzi do aktywacji enzymu (adenozynotrifosfatazy miozynowej) hydrolizującego ATP; wyzwalana energia chemiczna zamieniana jest w mechaniczną zmianę położenia głów miozynowych w stosunku do filamentu grubego, co w konsekwencji prowadzi do przeciągnięcia filamentu aktynowego przez przemieszczającą się głowę.

Karolina:

5. Rola ATP i jonów wapnia w skurczu mięsni szkieletowych;

ROLA JONÓW WAPNIA:

Na skurcz całego mięśnia składają się jednoczesne skurcze szeregu włókien mięśniowych. Jednym z sygnałów rozpoczynających skurcz mięśnia jest napływ jonów wapnia do komórek mięśniowych. Jony wapnia oddziałując z białkami pomocniczymi budującymi filamenty umożliwiają zrywanie dotychczasowych i utworzenie nowych połączeń pomiędzy filamentami. Jony wapnia wnikają do wnętrza włókien mięśniowych z kanalików T, w chwili kiedy ma się rozpocząć skurcz mięśnia.

ROLA ATP:

- energia uwolniona z ATP jest zużywana bezposrednio do ruchów mostków poprzecznych miozyny i ślizgania się nitek aktynowych względem nitek miozynowych.

– przyłączanie nowych cząsteczek ATP do głowy cząsteczki miozyny jest warunkiem oddzielenia głowy mostka poprzecznego miozyny od cząsteczki aktyny i cyklicznych ruchow mostków poprzecznych,

– energia uwolniona z rozpadu ATP zużywana jest przez siateczkę sarkoplazmatyczną do napędzania pompy Ca2+ i wychwytu jonów Ca2+, prowadząc do rozluźnienia mięśnia.

DODATKOWO:

Kolejność zmian doprowadzających do skurczu, a następnie do rozkurczu włókna mięśniowego przedstawia się następująco:

•Podrażnienie włókna mięśniowego

•Powstanie potencjału czynnościowego

•Przewodzenie pobudzenia wzdłuż sarkolemy i w głąb włókna po kanalikach siateczki sarkoplazmatycznej

•Uwolnienie jonów wapnia z cystern siateczki i dyfuzja ich do miofibryli

•Wzajemne oddziaływanie na siebie (ślizganie się) nitek aktyny i miozyny, doprowadzające do skurczu mięśnia

•Aktywacja pompy wapniowej

•Spadek stężenia wolnych jonów wapnia w sarkoplazmie

•Rozkurcz mięśnia

6. Jednostka motoryczna;

Jednostką ruchową (motoryczną) nazywa się kompleks, w skład którego wchodzi jeden motoneuron, jego włókno osiowe i włókna mięśniowe unerwione wyłącznie przez ten motoneuron. Mięśnie są strukturalnie podzielone na określoną liczbę jednostek ruchowych (motorycznych). Jeden motoneuron może unerwić od kilku do około 100 włókien mięśniowych. Włókno nerwowe (akson) przed wejściem do mięśnia rozgałęzia się na szereg odnóg, a każda z nich kończy się synapsą nerwowo-mięśniową w komórce mięśniowej tworząc płytkę ruchową. Każdy mięsień składa się z jednostek motorycznych o różnej pobudliwości. To powoduje, że wielkość reakcji mięśni jest zależna od siły bodźców. Jednostki motoryczne są najmniejszymi czynnościowymi jednostkami występującymi w mięśniach, reagują zgodnie z prawem „wszystko albo nic”. Każdy skurcz wiąże się z czynnością określonej liczby jednostek ruchowych.

7. Typy skurczów mięśni (skurcz izometryczny, skurcz izotoniczny, skurcz auksotoniczny);

Skurcz izometryczny – wzrasta napięcie mięśnia przy stałej długości

Skurcz izotoniczny – skrócenie mięśnia bez zmian jego napięcia.

Skurcz auksotoniczny – zmiana długości i napięcia mięśni (np. przy chodzeniu, bieganiu).

8. Regulacja siły skurczu mięśnia;

a. zmiana całkowitej liczby aktywowanych motoneuronów;

Marzena:

9. Regulacja siły skurczu mięśnia;

b. zmiana częstości potencjałów czynnościowych w motoneuronie jednostki motorycznej;

Zmiana częstości potencjałow czynnościowych w motoneuronie jedn. motorycznej.

W warunkach fizjologicznych stany czynne w pojedyńczym motoneuronie docierają do wszystkich miocytów unerwianych przez ten motoneuron, a każdy motoneuron wraz z unerwianymi przez niego miocytami nosi nazwę jednostki ruchowej. W związku z tym siła skurczu mięśni szkieletowych zależy głownie od liczby pobudzonych aktualnie jednostek motorycznych czyli od stopnia ich rekrutacji. Jeśli poszczególne włókna mięśniowe należace do poszczegolnych jednostek motorycznych są ze sobą połaczone równolegle w pęczki mięsniowe wytwarzane prez nie siły podlegają sumacji . W tych warunkach szybkość i siła skurczu całego pęczka włokien jest sumą skurczów wszytskich miocytów wchodzących w skład pęczka mięsniowego.

Pobudzenie wywołuje rozprzestrzenie potencjału czynnościowego odpowiedzielnego za inicjację skurczu. Potencjał czynnościowy rozpoczyna się gwałtowną depolaryzacją , odpowiadającą otwieraniu szybkich kanałów dla jonów sodu bramkowanych potencjałem. Po nadstrzale rozpoczyna się początkowo szybka tzw wstępna repolaryzacja, przechodząca w długie plateau.

10. Skurcz tężcowy;

Jest to to typ skurcz jaki uzyskuje się przez stosowaanie bodzców w czasie krótszym niż czas trwania skurcu pojedyńczego. Skurcz tężcowy zupełny występuję wówczas, gdy pobudzenie następuje zanim mięsień zacznie się rozkurczać. Podczas tego skurczu mięsień cały czas przebywa w stanie skurczu. Skurcz tężcowy niezupełny powstaje przy pobudzenia mięśnia w okresie rozkurczu.

11. Zależność pomiędzy długością mięśnia a napięciem oraz szybkością skurczu;

Szybkość skurczu lub szybkość skracania się w zasadniczy sposób wpływa na napięcie, jakie mięsień może wyprodukować.

Zasady rządzące szybkością skracania się (lub wydłużania ) mięśnia i maksymalnego napięcia produkowanego przez mięsień lub jego włókno:

- skurcze izometryczne mają wyższe wartości napięcia niż skurcze skracające mięsień,

- jeżeli szybkość skracania się mięśnia wrasta, to jego napięcie zmniejsza się,

- w czasie skurczu wydłużającego mięsień może wytworzyć się jego większe napięcie niż podczas skurczów izometrycznych lub skracających,

- do pewnego punktu, gdy wzrasta szybkość rozciągania mięśnia, wzrasta także jego napięcie.

Skurcz izotoniczny- w czasie tego skurczu włókna mięśniowe i cały miesień ulegają skróceniu, napięcie zaś mięśnia się nie zmienia.Mięśnie tak kurczące się wykonują pracę zewnątrzną.

Skurcz izometryczny- w czasie tego skurczu następuje narastanie napięcia mięśniowego, bez zmian długości mięśnia. Mięśnie tak kurczące się nie wykonują pracy mechanicznej.

12. Asynchroniczna rekrutacja jednostek motorycznych.

Rekrutacja czasowa jest dodatkowym czynnikiem zwiększającym obciążenie podczas zabiegu i siłę mięśni poprzez zwiększenie częstotliwości impulsów, co doprowadza do skrócenia czasu relaksacji mięśni i akumulacji większego stopnia napięcia mięśniowego. Od strony fizjologicznej, większa rekrutacja czasowa oznacza większą liczbę potencjałów czynnościowych, które są wysyłane do mięśni przez neurony ruchowe (motoneurony) w mózgu. Gdy "polecenie" dociera do mięśni, mięśnie odpowiadają skurczem, a także rozwijają większą siłę lub napięcie.

Rekrutacja przestrzenna- Odnosi się do liczby jednostek motorycznych, które są aktywowane podczas skurczu mięśni. Neuron ruchowy jednak zawsze unerwia więcej niż jedno włókno mięśniowe, a ich liczba jest różna w różnych mięśniach. Rekrutacja przestrzenna po prostu odnosi się do liczby włókien, które są zaangażowane lub biorą udział w każdym skurczu.

Przekaźnictwo synaptyczne:

Patryk:

1. Pojęcie synapsy;

Synapsa – miejsce komunikacji błony kończącej akson z błoną komórkową drugiej komórki, nerwowej lub komórki efektorowej (wykonawczej), np. mięśniowej lub gruczołowej. Impuls nerwowy zostaje przeniesiony z jednej komórki na drugą przy udziale substancji o charakterze neuroprzekaźnika (zwanego czasem neurohormonem) — mediatora synaptycznego (synapsy chemiczne) lub na drodze impulsu elektrycznego (synapsy elektryczne).

2. Podstawowa funkcja synapsy;

* Koordynacja zewnętrzna

* Kontakt i reakcje ze światem zewnętrznym

* Kieruje czynnościami zależnymi od naszej woli

* Jego efektory to mięśnie szkieletowe, gruczoły skórne i komórki barwnikowe

3. Typy synaps ze względu na sposób przekazywania informacji;

Ze względu na sposób przekazywania impulsu wyróżnia się synapsy elektryczne i chemiczne.

Elektryczne - W tych synapsach neurony prawie się stykają (gł. połączenia typu "neksus"). Kolbka presynaptyczna oddalona jest od kolbki postsynaptycznej o 2 nm. Możliwa jest wędrówka jonów z jednej komórki do drugiej - przekazywanie dwukierunkowe. Impuls jest bardzo szybko przekazywany. Występują w mięśniach, siatkówce oka, części korowej mózgu oraz niektórych częściach serca.

Chemiczne - W tych synapsach komórki są od siebie oddalone o ok. 20 nm, między nimi powstaje szczelina synaptyczna. Zakończenie neuronu presynaptycznego tworzy kolbkę synaptyczną, w której są wytwarzane neuroprzekaźniki (mediatory - przekazywane w pęcherzykach synaptycznych), które łączą się z receptorem, powodując depolaryzację błony postsynaptycznej. Występują tam, gdzie niepotrzebne jest szybkie przekazywanie impulsu, np. w narządach wewnętrznych.

11. Budowa synapsy elektrycznej;

W tych synapsach neurony prawie się stykają (gł. połączenia typu "neksus"). Kolbka presynaptyczna oddalona jest od kolbki postsynaptycznej o 2 nm. Możliwa jest wędrówka jonów z jednej komórki do drugiej - przekazywanie dwukierunkowe. Impuls jest bardzo szybko przekazywany. Występują w mięśniach, siatkówce oka, części korowej mózgu oraz niektórych częściach serca.

12. Mechanizm działania synapsy elektrycznej.

Jeżeli przestrzeń synaptyczna jest wąska to ruch jonów przez błonę neuronu wysyłającego impulsy nerwowy powoduje w komórce odbierającej otwieranie się kanałów bramkowanych napięciem dla dokomórkowego prądu jonów o dodatnim ładunku elektrycznym. W ten spsoób odbierane są impulsy nerwowe i przenoszona jest informacja bez pośrenictwa synaptycznego przekaźnika chemicznego.

4. Budowa synapsy chemicznej;

Każda synapsa składa się z części presynaptycznej, szczeliny synaptycznej o szerokości 20 – 40 nm i części postsynaptycznej. Cytoplazma elementów presynaptycznych zawieta pęcherzyki synaptyczne. Błona presynaptyczna posiada zgrubienia, tzw. Zagęszczenia presynaptyczne, które umożliwiają kontakt pęcherzyków z błoną postsynaptyczną. Błona postsynaptyczna jest bogata w receptory i związane z nimi kanały jonowe. Czas życia receptorów błony postsynaptycznej jest ograniczony i np. dla nikotynowego receptora acetylocholiny wynosi około 10 dni. Szczelina synaptyczna jest wypełniona związkami bogatymi w wielocukry. Przestrzeń synaptyczna jest zamknięta przez otaczające ją wypustki komórek glejowych.

5. Mechanizm działania synapsy chemicznej;

Mechanizm działania opiera się na procesie sprzężenia elektryczno-wydzielniczego w błonie presynaptycznej (egzocytozie neuroprzekaźnika zawartego w pęcherzykach synaptycznych pod wpływem potencjału czynnościowego docierającego do błony kolbki synaptycznej) oraz sprzężenia chemiczno-elektrycznego w błonie postsynaptycznej (związanie neuroprzekaźnika przez błonowe receptory molekularne uruchamia proces otwierania kanałów jonowych, prowadzący do wyzwolenia potencjału czynnościowego w błonie następnej komórki); przekazywanie informacji przez synapsę chemiczną związane jest z opóźnieniem synaptycznym.

Karolina:

6. Rola receptorów jonotropowych i metabotropowych w przekaźnictwie synaptycznym;

Receptory jonotropowe - są kanałami jonowymi bramkowanymi ligandem. Powodują szybką i krótkotrwałą odpowiedź synaptyczną. Występują w obwodach kontrolujących szybkie zachowania. Istnieją trzy ogólne typy tych receptorów:

- receptory kainianowe – ich otwarcie umożliwia napływ jonów Na+ do komórki i wypływ jonów K+ z komórki.

- receptory AMPA – proste kanały dla jonów Na+ i kanały umożliwiające przepływ jonów Ca2+.

- receptory NMDA – umożliwia przepływ względnie dużych ilości Ca2+.

Receptory metabotropowe – receptory sprzężone z białkami G, których aktywacja prowadzi do zwiększenia stężeń IP3 i DAG wewnątrz komórki lub do zmniejszenia stężenia cAMP. Dają odpowiedź wolniejszą i dłuższą. Modulują zachowanie zmieniając pobudliwość neuronów i siłę połączenia synaptycznego.

7. Postsynaptyczny potencjał pobudzający EPSP- powstawanie i znaczenie;

Z zakończeń aksonów w obrębie synapsy wydzielają się przekaźniki chemiczne, czyli transmittery, które zmieniają właściwości błony postsynaptycznej.

Pod wpływem cząsteczek transmittera, który pośredniczy w przewodzeniu przez synapsę impulsów pobudzających, jony Na+ wnikają do wnętrza neuronu odbierającego impuls nerwowy. Tej wędrówce jonów Na+ przez błonę postsynaptyczną towarzyszy zmniejszenie spoczynkowego potencjału ujemnego wewnątrz komórki w stosunku do potencjału zerowego panującego na zewnątrz komórki. Zmniejszenie się ujemnego potencjału wewnątrzkomórkowego przyjęto nazywać postsynaptycznym potencjałem pobudzającym, synapsy wywołujące depolaryzację błony komórkowej zaś noszą nazwę synaps pobudzających.

ZNACZENIE:

- generowanie potencjału czynnościowego w wyniku sumowania czasowo-przestrzennego potencjałów postsynaptycznych w elemencie postsynaptycznym.

- potencjał ma charakter synapsy pobudzeniowej, aktywując przyległą do synapsy okolicę neuronu

8. Postsynaptyczny potencjał hamujący IPSP- powstawanie i znaczenie;

Poza synapsami pobudzającymi otaczającymi neurony istnieją również synapsy, na których wydziela się transmitter hamujący przewodzenie impulsów. Cząsteczki tego transmittera zmieniają właściwości błony komórkowej w ten sposób, że jony K+ uciekają z wnętrza neuronu na zewnątrz i jednocześnie jony Cl- wnikają do wnętrza przez odpowiednie kanały jonowe. Ubywanie jonów o dodatnim ładunku elektrycznym i przybywanie jonów o ujemnym powoduje wzrost ujemnego potencjału elektrycznego we wnętrzu komórki i wzrost polaryzacji błony komórkowej – postsynaptyczny potencjał hamujący. Synapsy wydzielające transmittery hiperpolaryzujące błonę komórkową są synapsami hamującymi. Neurony w których występują postsynaptyczny potencjał hamujący, mają zmniejszoną pobudliwość.

ZNACZENIE:

- odsuwa potencjał membranowy do poziomu progowego i obniża pobudliwość neuronu po drugiej stronie synapsy

- zmniejszenie pobudliwości motoneuronów

9. Sprzężenie elektro-chemiczne i chemiczno-elektryczne w synapsie chemicznej;

Marzena:

10. Modyfikowanie przekazywanej informacji w synapsie chemicznej na drodze:

a. hamowania presynaptycznego;

Hamowanie presynaptyczne- jest to rodzaj pośredniczącego hamowania, będącego wynikiem depolaryzacji zakończenia nerwowego, która z kolei powoduje obniżenie amplitudy potencjału czynnościowego, wędrującego przez to zakończenie i w efekcie zmniejszenie się uwalniania neurotransmittera przez jego kolki synaptyczne.

b. torowanie synaptyczne;

Torowanie synaptyczne- mamy z nim do czynienia wtedy gdy potencjał czynnościowy jest przedłuzony, a kanały dla jonów wapniowych otwierają się na dłuższy czas.

c. sumowania w czasie;

Sumowanie w czasie- występuje wtedy gdy powtarzające się bodźce wywołują nowe EPSP przed wygaśnięciem poprzednich. Im dłuższy czas trwania EPSP tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia sumowania.

d. sumowania w przestrzeni;

Sumowanie w przestrzeni- występuje gdy wiecej niz jedna kolbka synaptyczna wykazuje aktywnosc w tym samym czasie .

e. hamowania postsynaptycznego (na przykładzie odruchu na rozciąganie i odwróconego odruchu na rozciąganie);


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
neurofizjologia opracowanie
neurofizjologia opracowanie zagadnień, FIZJOTERAPIA, INNE
neurofizjologia opracowanie zestawow, Fizjoterapia CM UMK, Neurofizjologia
NEUROFIZJOLOGIA ćw. 1 - zagadnienia opracowane, Dietetyka CM UMK, Fizjologia
NEUROFIZJOLOGIA ćw 2 Opracowane zagadnienia
NEUROFIZJOLOGIA ćw. 3 i 4 - opracowane zagadnienia, Dietetyka CM UMK, Fizjologia
Opracowanka, warunkowanie
OPRACOWANIE FORMALNE ZBIORÓW W BIBLIOTECE (książka,
postepowanie w sprawach chorob zawodowych opracowanie zg znp
opracowanie 7T#2
opracowanie testu

więcej podobnych podstron