Polacy zmieniają swoje nawyki żywieniowe

Rośnie nasza świadomość wpływu odpowiedniej diety na prawidłowe funkcjonowanie organizmu, a w konsekwencji na zdrowie.

Polacy jedzą więcej warzyw, owoców i drobiu niż dekadę temu. Wzrosła też częstotliwość i zróżnicowanie w spożywaniu ryb, które są źródłem cennych dla nas kwasów tłuszczowych Omega-3, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania układu krwionośnego.
Zmiany w świadomości żywieniowej Polaków

Zainteresowanie zdrowym stylem życia ciągle rośnie, a nasze jadłospisy stają się coraz bardziej urozmaicone. Osoby dbające o zdrowie wiedzą, że naturalny jogurt z powodzeniem może zastąpić w kuchni śmietanę. Zupy na wywarach mięsnych są stopniowo wypierane przez lżejsze, warzywne kompozycje, a smażenie coraz częściej zastępujemy pieczeniem czy gotowaniem na parze. Zmienia się także nasz gust dotyczący tradycyjnych dodatków obiadowych: ziemniaki, do niedawna obowiązkowy składnik każdego obiadu, są coraz częściej zastępowane przez makarony, ryż lub kasze. Te próby urozmaicenia dotychczas monotonnej diety umożliwiają dostarczenie organizmowi wszystkich potrzebnych składników odżywczych.

Nasze nawyki żywieniowe ulegają stopniowej poprawie, wciąż jednak wymagają wprowadzania wielu zmian. Choć staramy się o urozmaiconą dietę, w praktyce nie zawsze nam to jeszcze wychodzi. Mimo rosnącej popularności potraw z krajów słynących ze zdrowej kuchni (Japonia, kuchnia śródziemnomorska), wciąż jesteśmy silnie związani z tradycyjną kuchnią polską, w której królują rosół i kotlety schabowe.

Podobnie jest z praktycznym wykorzystaniem wiedzy na temat wartości odżywczych produktów. Gdy wędrujemy między sklepowymi półkami, jesteśmy przytłaczani nadmiarem informacji dietetycznych, które nie zawsze jesteśmy w stanie odpowiednio zweryfikować. W rezultacie nadal dokonujemy niewłaściwych wyborów i kupujemy produkty, których wartości odżywcze pozostawiają wiele do życzenia.

Są to jednak drobne błędy, na których możemy się uczyć. Najważniejsze jest to, że zaczynamy interesować się tym, co trafia na nasze talerze.
Przyczyny zmian nawyków żywieniowych

To zainteresowanie nie powstało samo z siebie; wpłynęło na nie pojawienie się chorób żywieniowozależnych, takich jak otyłość, nadciśnienie, miażdżyca i cukrzyca. Duży wzrost liczby osób dotkniętych tymi schorzeniami zmusił nas do zwrócenia uwagi na ścisłą zależność, która występuje pomiędzy tym co jemy, a naszym samopoczuciem. Wiemy już, że zapobieganie chorobom jest korzystniejsze od ich leczenia, nie tylko dla jednostki, ale również dla całego społeczeństwa, gdyż profilaktyka chorób jest znacznie tańsza od ich leczenia.

Wprowadzane przez nas zmiany w nawykach żywieniowych są więc nie tylko efektem mody; to skutek rosnącej świadomości wpływu odpowiedniej diety na zdrowie organizmu.
10 pozytywnych zmian w naszych nawykach żywieniowych
Obserwując transformację, jakiej ulega nasza dieta w ciągu ostatnich lat, wyróżnić możemy dziesięć najbardziej widocznych zmian w naszych nawykach żywieniowych na podstawie moich doświadczeń z klientami:
1. Wzrost świadomości żywieniowej konsumentów – wiemy, że nasze wybory żywieniowe znacząco wpływają na nasze zdrowie;
2. Zwiększenie znaczenia etykiet produktów – konsumenci zwracają większą uwagę na treść etykiet, które stają się coraz bardziej szczegółowe – producenci podają pełny skład wyrobu, a obok wartości kalorycznej również zawartość składników odżywczych;
3. Przywiązywanie większej wagi do daty ważności kupowanych produktów – chroni nas to przed zatruciami nieświeżą żywnością;
4. Wzrost spożycia wody mineralnej – zdajemy sobie sprawę, że kilka szklanek herbaty i kawy wypitych w ciągu dnia, nie nawodni naszego organizmu, a wywoła wręcz przeciwny skutek;
5. Stosowanie korzystnych dla zdrowia metod przygotowywania posiłków, takich jak gotowanie na parze czy pieczenie – przygotowując posiłki zwracamy uwagę nie tylko na smak finalnej potrawy, ale również na jej jakość (która jest tym wyższa im więcej składników odżywczych zostanie zachowanych);
6. Rosnąca popularność produktów ekologicznych – sięgamy po żywność z upraw ekologicznych, zwracamy uwagę na sposób hodowli zwierząt;
7. Zwracanie uwagi na jakość posiłków serwowanych w restauracjach i barach – w kartach dań obok cen pojawia jest również szczegółowy skład i wartość odżywcza potraw;
8. Odkrywanie na nowo przyjemności gotowania – w rezultacie bardziej interesuje nas jakość wykorzystywanych przez nas produktów;
9. Włączanie pewnych produktów do diety nie tylko ze względu na ich smak, ale z powodu ich prozdrowotnych właściwości;
10. Wzrost spożycia produktów należących do żywności funkcjonalnej, zwłaszcza probiotyków (np. w formie produktów mlecznych) – zaczęliśmy zauważać rolę, jaką w prawidłowym funkcjonowaniu układu immunologicznego pełni mikroflora jelitowa.
Znaczenie żywność funkcjonalnej
W ciągu ostatnich lat bardzo dynamicznie rozwinęła się gałąź żywności funkcjonalnej, której produkcja stale rośnie, głównie w krajach rozwiniętych, takich jak: Japonia, USA, kraje Europy Centralnej i Zachodniej. Skuteczność tego typu produktów jest stale potwierdzana nowymi badaniami.

Produkt spożywczy może być uznany za „funkcjonalny”, jeśli zadowalająco wykazano, że wpływa on korzystnie na jedną lub więcej funkcji organizmu, poza działaniem odżywczym, w sposób, który może odnosić się do poprawy stanu zdrowia i dobrego samopoczucia i/lub zmniejszenia ryzyka choroby. Żywność funkcjonalna powinna mieć postać żywności i powinna wykazywać założone efekty w ilościach, których można oczekiwać przy spożyciu porównywalnym do spożycia w zwykłej diecie. To nie są tabletki ani kapsułki, ale produkty mające postać zwykłej żywności.

Powyższa definicja żywności funkcjonalnej została przyjęta 11 lat temu przez program badawczy Unii Europejskiej FUFOSE (Functional Food Science in Europe). Wynika z niej, że żywność określana mianem funkcjonalnej, dostarcza nie tylko wartości odżywczych, ale przynosi również korzyści zdrowotne, np. wspomaga prawidłową pracę jelit. Właściwości te osiągane są dzięki obecnym w tej żywności składnikom bioaktywnym oraz odpowiedniej proporcji składników odżywczych.

Do takich składników należą: błonnik pokarmowy, oligosacharydy, alkohole wielowodorotlenowe, polifenole, fosfolipidy, białka, peptydy, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, składniki mineralne, witaminy, probiotyki czy fitozwiązki. Konwencjonalna forma żywności funkcjonalnej umożliwia łatwe wkomponowanie jej w codzienny jadłospis. Najpopularniejszą w Polsce grupą produktów należących do żywności funkcjonalnej są produkty mleczne zawierające probiotyki. Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które osiedlają się w jelicie grubym i namnażają się tam, wywołując korzystny wpływ na równowagę mikroflory jelitowej, a w konsekwencji na funkcjonowanie całego organizmu. Należą do nich bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium oraz drożdże Saccharomyces boulardii. Warto podkreślić, że właściwości probiotyczne są szczepozależne, co oznacza, że tylko konkretne szczepy z podanych wyżej rodzajów mikroorganizmów są probiotykami, wywołującymi określone efekty. Stosowanie probiotyków może być np. korzystne przy nietolerancji laktozy czy problemach trawiennych.

Z każdym rokiem zwiększamy swoją wiedzę na temat prawidłowych nawyków żywieniowych. Coraz lepiej rozumiemy informacje umieszczone na etykietach. Staramy się nie wybierać produktów z dużą ilością środków sztucznie poprawiających wygląd i smak. Dania typu fast food zaczynają być traktowane jako wyjątek, a nie reguła, w naszym jadłospisie. Coraz chętniej sięgamy po produkty ekologiczne, w tym niepryskane warzywa i owoce. Dużą popularnością zaczyna cieszyć się żywność funkcjonalna, w tym produkty probiotyczne.

Jednak wciąż nasze zachowania żywieniowe pozostawiają wiele do życzenia. Choć posiadamy odpowiednią wiedzę, nieraz brakuje nam ochoty i czasu by ją efektywnie i konsekwentnie stosować. Czas to zmienić. Nauka jest bardzo ważna, jednak najważniejsza jest umiejętność wykorzystania zdobytej wiedzy w praktyce.

Każdy człowiek musi jeść, ponieważ jest to nieodłączny element życia gwarantujący przetrwanie. Niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę z tego, iż nawyki żywieniowe mają znaczący wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Życie w ciągłym biegu i stresie, nieregularne pory posiłków a także ich zły dobór są głównymi przyczynami tak powszechnej nadwagi, chorób układu krążenia oraz układu pokarmowego.

Każdy (nie tylko odchudzający się), kogo nawyki żywieniowe są nieodpowiednie powinien jak najszybciej je zmienić, gdyż powodują one często nieodwracalne szkody w organizmie.

Dietetycy twierdzą, że najczęstsze zaniedbania dokonujemy w sferze dostarczania właściwych i niezbędnych witamin i mikroelementów. Obecnie wiele osób zastępuje je niezdrowymi potrawami spożywanymi w trakcie jazdy do pracy. W dzisiejszych czasach ludzie pędząc z jednego miejsca w drugie odsuwają jedzenie na boczny tor.

Negatywne nawyki żywieniowe mają szczególny wpływ na młody organizm dzieci, który dopiero się kształtuje. Dlatego też rodzice powinni zwracać całą swą uwagę na to, aby ich pociechy zjadały pełnowartościowe posiłki w codziennej diecie. Dobre nawyki żywieniowe są prawdziwą gwarancją zdrowia, sprawności fizycznej oraz długowieczności.

Źródła:
Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Wydanie III uzupełnione, Warszawa 2007
Świderski F. (red.), Żywność wygodna i żywność funkcjonalna, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne 2003
http://www.eufic.org/article/pl/page/FTARCHIVE/artid/podstawy-naukowe/ (dostępne w Internecie 20.08.2010r.)