Makroekonomia

24.02.2014r.

1. Efektywność makro rozstrzyga o pozycji narodów (to, że mówimy, że jeden kraj jest rozwinięty, a inny zacofany)

2. Każdy kraj ma wpływ na:

1. Kształtowanie wydatków

2. Podatki

3. Podaż pieniądza (może starać się o stabilność w czasie)

4. Nie ma wpływu na pogodę- nie może zmienić warunków klimatycznych

1. Składowa programów politycznych (żadna partia nie ubiega się o władzę tylko po to, żeby załatwić sprawy polityczne, czy historyczne, ale musi mieć program ekonomiczny)

Dwie ścieżki rozwoju:

1. Lewicowa-najważniejszy jest podział, rynek kontrolowany

2. Prawicowa-indywidualność, wytwarzanie, pomnażanie bogactwa, kreatywność.

Cele makro-gospodarcze:

1. Wysoki poziom oraz wzrost produkcji i konsumpcji

1. PKB (sprawdzian realizacji, miara makroekonomiczna) Jeżeli PKB rośnie, to oznacza. Że jest skuteczna polityka makro)

• Produkt nominalny- wyrażany w cenach bieżących. Niby jest wzrost PKB, ale naprawdę nie ma. Np. mamy milion rowerów i sprzedamy je po 2zł, to pkb= 2 mln zł. Rok później 800tys. Rowerów po 3 zł. PKB=2,4mln wzrost o 400tys., ale tak naprawdę, to spadek.

• Produkt realny- trzeba przyjąć jedną cenę, wtedy zobaczymy realny produkt. Np. milion rowerów po 3zł i później 800tys. Rowerów po 3zł.

1. Luka PNB- każda gospodarka w określonym czasie ma zdolność do wytwarzania. Produkt potencjalny-tyle powinna wytworzyć.

Luka PNB=produkt realny-produkt potencajlny

Wniosek- sprawdzianem skuteczności jest minimalna luka PNB i wysoki produkt realny PKB.

1. Wysokie zatrudnienie i niskie niedobrowolne bezrobocie.

2. Stabilność poziomu cen (niska inflacja) Jeżeli pieniądz jest niestabilny to rachunek ekonomiczny też jest niestabilny. Pewne ruchy cenowe są naturalne, bo wciąż pojawiają się nowe produkty i usługi/

3. Równowaga bilansu zagranicznego i wymiana z zagranicą

• Bilans eksportu i importu powinien być zrównoważony Eksport=Import. Eksport jest sprawdzianem efektywności, bo na rynku międzynarodowym konkurują przedsiębiorstwa innych krajów.

• Kurs walutowy

NARZĘDZIA REALIZACJI

1. Polityka fiskalna-polityka dochodów i wydatków. Przychody powstają w związku z wydatkami

1. Podatki

2. Konsumpcja prywatna i zbiorowa

Podatki gromadzi państwo, ale każdy podatek oznacza podział między konsumpcję prywatną i zbiorową

1. Polityka pieniężna- wszystko, co wiąże się z pozyskiwaniem, kreowaniem itd.

2. Polityka dochodowa- rozwiązania o charakterze korygującym. Część nadwyżek kieruje się do pewnych grup- zasiłki. Zapobiega ona radykalnym różnicom między grupami społecznymi.

3. Stosunki międzynarodowe

WYBÓR MAKROEKONOMICZNY

Makroekonomia obejmuje wybory między alternatywnymi podstawowymi celami

ZMIENNE ANALIZY

1. Zmienne polityczne (nadrzędne polityki)

2. Zmienne zewnętrzne (naturalne) są trudne do przewidzenia

3. Zmienne indukowane (w związku z tym pewne instrumenty zostały zastosowane)

Mechanizmy gospodarki

1. Globalny popyt- suma, którą przy danych cenach, dochodach wydadzą:

1. Gospodarstwa domowe

2. Rząd

3. Przedsiębiorstwa

1. Globalna podaż- wielkość produkcji, którą wytworzą i sprzedadzą podmioty gospodarcze przy danych cenach, mocy wytwórczej i kosztach.

Zsumowanie jednostkowych

Poziom produktu realnego – wykres

Podaż w krótkim (odchylenie produktu realnego) i długim czasie (jedyne różnice mogą przebiegać tylko w górę lub w dół na poziomie swoich możliwości, czyli po prostej produktu potencjalnego wykres

Wniosek-

• globalny popyt jest czynnikiem silnie warunkującym krótkookresowe zmiany produkcji realnej

W długim czasie wielkość produkcji jest określona przez produkt potencjalny, a globalny popyt wpływa przede wszystkim na ceny.

Wysoka koniunktura- skutkiem jest geałtowny wzrost cen z gwałtownym popytem. Wykres

Stagflacja- spadek wielkości produkcji i wzrost cen. Połączenie stagnacji i inflacji. Wykres

3.03.2014r.

Systemy gospodarki rynkowej- próba typologii i opisu

Podstawowe typy regulacji:

1. Rynek (wszystko, co się z nim wiąże)

2. Plan (gospodarka planowo-nakazowa)

3. Typ mieszany (rynkowo-planowe)

(Jeżeli państwo uważa, że pewne cechy są pożądane może im przyznać znaczenie strategiczne i przeznaczać na ich realizację pewne kwoty)

Np. państwo planuje budowę autostrad i przeznacza środki budżetowe, a potem rozdziela wg systemu rynkowe

GOSPODARKA PLANOWO-NAKAZOWA

Brak właściciela-jeśli coś jest wszystkich, to jest nikogo.

1. Poziom makro-państwo planuje alokację zasobów na cel bieżącej konsumpcji i na inwestycje (na poziomie makroekonomii)

2. Poziom mikro-państwo planuje produkcję każdej gałęzi i każdego przedsiębiorstwa , stosowane techniki produkcji, zapotrzebowanie na siłę roboczą na inne czynniki produkcji.

Metoda-analiza nakładów i wyników

1. Gałęzie produkcji są traktowane jako użytkownicy nakładów pochodzących z innych gałęzi gospodarki oraz jako dostawcy produktów dla konsumentów i innych gałęzi gospodarki.

(równanie dla każdej gałęzi produkcji, a następnie bilansowanie tego)

1. Rachunek przepływów międzygałęziowych.

Ocena gospodarki nakazowej

1. Złożoność planowania wzrasta wraz ze złożonością gospodarki-wysokie koszty administracyjne i biurokratyczne.

2. Nie działa mechanizm cenowy-nieefektywne wykorzystywanie zasobów nie działa mechanizm cenowy. (to państwo ustala ceny)

3. Trudno stworzyć mechanizm motywacyjny dla pracowników i kadry zarządzającej, skłaniający do wydajności i jakości wytwarzania.

(wymagałoby zatrudnienia większej liczby kontrolerów, czyli większa biurokratyzacja)

1. Pełna kontrola państwa nad gospodarką, to ograniczenie wolności osobistej jednostki.

2. Pasywność pieniądza w gospodarce (to państwo stanowiło ile ma być pieniądza ludzie musieli sobie pomagać gospodarką naturalną, czyli wymieniali się produktami. Pieniądz nie miał wartości, bo łatwo można było dodrukować pieniądze.

3. Strukturalny problem ekonomiki niedoboru (economics of shortage) System wytwarza niedobory z powodu planowania czółenkowego.Nie planowali realistycznie, tylko z nadwyżką, bo centralny planista ciął zapotrzebowania. Powszechny niedobór wszystkiego, dlatego wymiana naturalna. Np. ktoś ma papier, a ktoś inny talony na samochód. Na poziomie prostych potrzeb się sprawdza, ale normalnych warunków nie.

GOSPODARKA RYNKOWA

1. Dominacja prywatnej własności środków produkcji, jako podstawa racjonalności mikroekonomicznej prodmiotów gospodarujących.

2. Wymienialny i stabilny pieniądz, jako podstawa rachunku ekonomicznego (cena jako parametr wyboru)

Gra podaży i popytu.

Paramter wyboru coś zewnętrznego. Element decyzji zewnętrznej wobec samego wyboru.

Nie mamy wpływu na cenę, ale mamy pewność , że wynika z gry podaży i popytu.

1. Mechanizm rynku oparty na podmiotowości i samodzielności decyzyjnej właścicieli.

Państwo zazwyczaj nie ma możliwości, żeby do czegoś zmusić, np. handlujący dopalaczami, bo substamcjan jest dopuszczana do obrotu. Państwo musi wydać ustawy i rozporządzenia, które to umożlwiają

10.03.2014

Ograniczenia gospodarki rynkowej

1. Tendencja do monopolizacji gospodarki- każdy działa w warunkach konkurencji i niektóre firmy zwiększają przewagę konkurencyjną. Skuteczniejszy wykupuje słabszych i próbuje zapanować nad rynkiem. Tam, gdzie państwo zmierza od liberalizacji, pewne przedsiębiorstwa zwiększają przewagę. Często korupcja, przekręty. Dlatego często wprowadzane są przepisy antymonopolowe – ustawa Shramana i tworzy się przepisy deregulujące pewne dziedziny.

2. Występowanie efektów zewnętrznych w produkcji, obronie i konsumpcji – pewne koszty przerzuca się na innych. Korzystanie na zasadzie efektu gapowicza. Efekty środowiskowe. Pewne rzeczy przerzuca się na społeczeństwo, np. dyskonty sprzedają po relatywnie niskich cenach, ale często oferują niezdrową żywność, w konsekwencji ludzie chorują. Oprócz tego niszczą też małych producentów.

3. Istnienie dóbr publicznych i ich zawłaszczenie- dobra, które nie mają szczególnego właściciela. Są niekonkurencyjne, nie można z nich zrezygnować, nie da się zawłaszczyć.

Np. sprawiedliwość, powszechna oświata, system bezpieczeństwa. Nie podlegają mechanizmom rynkowym.

1. Cykl koniunkturalny- nie ma samego wzrostu, jest okres zmienności.

2. Rozpiętości dochodowe i majątkowe – bo rynek bodźcuje do działania i nagradza za kreatywność. Przeciwdziałaniem jest polityka dochodowa - podatki.

W obrębie gospodarki rynkowej typy:

1. Neoliberalna- typ anglosaski

1. Nawiązanie do ekonomii klasycznej (Smith, Ricardo, Mill) wiara, że rynek jest najlepszym mechanizmem

2. Kraje wiodące: USA, Kanada, Austrailia, Nowa Zelandia, UK

3. Cechy gospodarki neoliberalnej:

• Otwarcie na konkurencję, swobodny przepływ kapitału: optymalna alokacja zasobów. Rynek dąży tam, gdzie jego efektywność

• Relatywnie mały udział banków w finansowaniu gospodarki – duży udział rynku kapitałowego (giełdy)

• Liczne M&A (fuzje i przejęcia) fuzja to połączenie przedsiębiorstw w jedno, a przejęcie to kupienie przedsiębiorstwa. Przejęcie może być przyjazne i nieprzyjazne.

• Dominacja własności prywatnej stopniowe rozszerzanie na nowe sfery, np. w usa prywatne są więzienia i elektrownie atomowe

• Interes akcjonariusza ponad interesem firmy (wysokie dywidendy) firma potrzbuje na rozwój, ale musi wypłacić firmom dywidendy. Krótkookresowy zysk.

• Wysoka polaryzacja dochodów (różnica między zarabiającym bardzo dużo i bardzo mało w firmie jest ogromna) np. zarząd zarabia milion, a zwykły pracownik dwa tysiące.

• Relatywnie małe nakłady na kształcenie i szkolenie pracowników ponoszone przez firmy.

• Wysoka mobilność pracowników

• Znaczący import pracowników z innych regionów i krajów

• Wysoka indywidualizacja życia społeczno-gospodarczego

• Dominacja rynku – ograniczenie roli państwa. Państwo chroni interesu, ale nie jest stroną wpływającą na gospodarkę.

• Deregulacja życia społecznego – to, co robisz prywatnie jest tylko twoją sprawą.

• Ograniczony zakres ubezpieczeń społecznych i opieki zdrowotnej.

1. Gospodarka socjaldemokratyczna- państwo dobrobytu

1. Koncepcja państwa opiekuńczego

2. Model skandynawski (szwecja, norwegia, dania, finlandia) wysokie zabezpieczenia społeczne, np. urlop po narodzinach dziecka dla obojga rodziców

3. Wysoka redystrybucja wytworzonego pkb na cele socjalne. Poczucie bezpieczeństwa socjalnego, psychologicznego.

4. Cechy:

• Silne państwo i sektor publiczny

• Mechanizmy rynkowe sprzężone z bezpieczeństwem socjalnym- narzuca się standardy dotyczące pracy

• Ingerencja państwa w rynek poprzez regulacje prawne, normy

• Dążenie do pełnego zatrudnienia, powszechnego dostępu do szkolnictwa, kultury i ochrony zdrowia

• Skonsolidowane społeczeństwo obywatelskie

• Wysoka stopa redystrybucji pkb

17.03.2014r.

Społeczna gospodarka rynkowa

1. Koncepcja powstała przed II WŚ

2. Wdrożenie 1948-1966 w Niemczech Zachodnich-Ludwig Erhard

3. Zapewnienie wolności konkurencji i równowagi społecznej wg A. Mullera-Armaka

Np. w mediach regulaminy redkacyjne, czasem właściciel nie może decydować o czym pisze jego gazeta.

1. Liberalizm uporządkowany tzw. Ordoliberalizm wg Waltera Eucheno

Kapitalizm (laisez faire) wolność jednostki, nierówność społeczna, państwo jako stróż nocny

Marksizm wolność jednostki ograniczona do minimum, równość i sprawiedliwość społeczna, państwo kształtuje ład. Reguluje proces gospodarczy-plan

Społeczna gospodarka rynkowa-wolność jednostki, równość i sprawiedliwość społeczna, państwo ogranicza się do kształtowania ładu społecznego

Model wschodnioazjatycki:

1. Wysoki poziom akumulacji wewnętrznej

1. Wysoka stopa oszczędności i inwestycji (ludzie oszczędzają po to, żeby inwestować)

1. Kapitał ludzki

1. Wysoka podaż taniejsiły roboczej

2. Słabe związki zawodowe

3. Wysoki poziom kształcenia i umiejętności

1. Polityka proeksportowa (nastawienie na działanie na rynkach światowych, więc duża intensywność produkcji)

2. Silny interwencjonizm-selektywna polityka przemysłowa

3. Wspieranie prywatnej przedsiębiorczości

4. Powiązania polityki proinwestycyjnej z ekspansją eksportową

5. Oddziaływanie administracji gospodarczej na przedsiębiorców

6. Wartości kulturowe (konfucjanizm)

1. Skłonność do oszczędzania

2. Chęć do nauki

3. Gotowość do wyrzeczeń

4. Otwarcie na zagraniczny dorobek kulturowy

1. Równość w społecznym podziale dochodów

SIEDEM KULTUR KAPITALIZMU

1. Obrazy przedsiębiorstw

1. Analiza+uniwersalizm maszyna (USA, UK, Holandia)

2. Uniwersalizm+Synteza systemy maszyn Niemcy

3. Partykularyzm+Synteza organizm (Japonia, Singapur, Hiszpania (zależy od kultury kraju, indywidualności)

1. Praca menadżerów

1. Indywidualizm+zewnątrzsterowność Tama Holandia

2. Indywidualizm+wewnątrzsterowność schody USA, UK, Australia

3. Grupa+Wewnątrzsterowność Barykada Francja

4. Grupa+zewnątrzsterowność kolejka górska Japonia, Singapur, Hiszpania

1. Zasada porządku społecznego

1. Indywidualizm+uniwersalizmhamulec prawa USA, UK, Australia

2. Grupa+uniwersalizmumowa społeczna i porządek Niemcy

3. Grupa+partykularyzm harmonijny związek Japonia, Singapur, Chiny

1. Logika rozwoju gospodarczego

1. Hierarchia+status przypisanypolityka przemysłowa, kapitalizm na zamówienie Japonia, Singapur, Francja, Hiszpania

2. Status osiągnięty+równość Pole do swobodnej rywalizacji USA, UK, Szwecja, Niemcy

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO

PKB- miara wielkości produkcji wytworzonej w gospodarce w określonym czasie (zazwyczaj 1 rok)

Końcowy rezultat działalności gospodarczej wszystkich podmiotów; suma wartości dodanej brutto wszystkich krajowych sektorów instytucjonalnych lub wszystkich sekcji gospodarki narodowej powiększona o różne składniki w zależności od tego wg jakich cen jest liczona.

Ceny w rachunku PKB

1. Cena producenta kwota pieniędzy otrzymywana przez producenta (jednostkę handlową) od nabywcy za jednostkę produktu pomniejszona o należny podatek VAT i ewentualne rabaty i upusty.

2. Cena bazowa- jak wyżej z korektą in plus o ewentualne dotacje do produktu.

Ruch okrężny

Gospodarstwo domowe i przedsiębiorstwo występuje zarówno w roli popytu jak i podaży.

Gospodarstwo domowe oferuje usługi czynników produkcji przedsiębiorstwu, a przedsiębiorstwo zapewnia produktu i usługi gospodarstwu domowemu. Gdy gospodarstwo dostaje pieniądze, to zaczyna je wydawać i jest w roli popytu i dokonuje wydatków na produktu i usługi .

Uproszczenie modelu:

1. Brak państwa

2. Wymiana handlowa z zagranicą

3. Oszczędności gospodarstw domowych

4. Zyski niepodzielone przedsiębiorstw

Ruch okrężny 2

Gospodarstwo domowe ma oszczędności, ale przeznacza też pieniądze na konsumpcję i to one trafiają do obiegu. Dostaje transfery i wypłaty dla czynników produkcji pomniejszone o podatki i

Państwo ma wydatki rządu, ale też podatki wpływają do państwa. Państwo tworzy podatki transfery.

Przedsiębiorstwo musi dawać wypłaty dla czynników produkcji, a do nich trafiają pieniądze z konsumpcji, inwestycje, wydatki rządu, zysk z eksportu, pomniejszone o wydatki na import i podatki.

24.03.2014r.

Metody obliczania PKB

1. Metoda sumowania produktów

1. Sumowanie dóbr finalnych (półprodukty nie wchodzą w rachubę)

2. Sumowanie wartości dodanej (powstaje w różnych fazach wytwarzania)

3. PKB=wartość globalna-zużycie pośrednie (koszt uzyskania produkcji – opłaty, praca, energia)

1. Metoda sumowania wydatków

1. PKB=Ck(konsumpcja krajowa)+Ik(inwestycje krajowe)+Gk (wydatki publiczne)+Exk (wpływy eksportowe)- TYLKO WYDATKI KRAJOWE

2. PKB=C+I+G+Ex-Im

Eksport jest transferem wartości dodanej dla innych. Import to wzbogacanie kraju, a eksport ogołacanie.

Korzyści komparatywne-wymieniamy się nadwyżkami korzyści.

1. PKB=C+I+G+X(eksport netto)

I>Ex pomniejszamy PKB Ex>I powiększamy PKB

1. Metoda sumowania dochodów

1. PKB to suma wartości dodanych

2. PKB to suma dochodów czynników produkcji

3. Problemy płatności transferowych (emerytury, renty, zasiłki, stypendia)-świadczenia w zamian za które nie oczekujemy świadczenia zwrotnego. Nie powiększają PKB

PROBLEM PODWÓJNEGO LICZENIA

W procesie wytwarzania jest wiele faz (przechodzi przez ręce wielu przedsiębiorstw) Jak policzyć tylko raz wartość dodaną?

Stadium- Ziarno Mąka Chleb Sprzedaż Razem

Sprzedaż-24 33 60 90 207

Koszt- 0 -24 -33 -60 -117

Wartość d-24 9 27 30 90

Jeżeli sprzedał ziarno bez ponoszenia żadnych kosztów, to dał do gospodarki 24

W postaci mąki z młyna sprzedano za 33, ale wcześniej zapłacił 24 za ziarno, więc włożył do gospodarki 9

Piekarnia kupiła za 33, a sprzedała za 60, więc wniosła 27 do gospodarki itd.

PKB A PNB

PNB- produkt narodowy brutto

PNB koryguje PKB o:

1. Transfery dochodów za granicę

2. Transfery dochodów z zagranicy

3. W przybliżeniu dochody z własności netto

Do PKB powinniśmy dodać pracę wszystkich Polaków za granicą, ale też należy odjąć banki w Polsce, które należą do zagranicy.

PNN- dochód narodowy

Produkt narodowy netto

1. PNN dochód narodowy=Produkt narodowy brutto pomniejszony o amortyzację

PNN=PNB-amortyzacja

Amortyzacja wynika z prawa, zapisów księgowych, nie reprezentuje realnego zużycia.

PKB JAKO MIERNIK

1. Problem szarej strefy

2. Problem czasu wolnego – maksymalizowanie PKB nie jest celem samym w sobie.

3. Efekty zewnętrzne (zanieczyszczenie środowiska, tempo życia)

4. Koncepcja dobrobytu ekonomicznego:

1. Czas wolny, szara strefa, infrastruktura publiczna, prywatne dobra trwałe

2. Zanieczyszczenie środowiska, obrona narodowa, dojazd do pracy

3. X2 PNB- dobrobyt ekonomiczny jest około dwukrotnie wyższy niż PNB.

Szara strefa jako % PKB

Działalność legalna, ale zaniżona co do skali. Realne rozmiary działalności są ukrywane.

Np. ktoś wytwarza kurtki zimowe i twierdzi, że 50 sztuk, a tak naprawdę 200.

ESA 95 opisuje jak należy mierzyć szarą strefę.

Szara strefa nie dotyczy przedsiębiorstw powyżej 49 osób. ESA to tylko działania statystyczne.

Polska wytwarza 1,5 bln PKB + 25% dodatkowo szara strefa

PKB jest zróżnicowanie regionalnie i zależy od sektorów.

PKB zmiana wobec cen bieżących- w 1995 337 000 mld, w 2012 1595000 mld

PKB ceny stałe, rok poprzedni=100 Również w cenach stałych był wzrost. 35000 na osobę w 2012r.

PKB per capita (w zł) wielkość produktów na wszystkich obywateli w 1995 8810, a w 2012 41398

Perhasing power parity

Np. index mcdonalda ile hamburgerów można kupić za te pieniądze.

PKB per capita UE27=100 w 1995r. Polska miałą 43, a teraz 66

PKB per capita wg PPS (w dolarach, ceny bieżące) Polska a sąsiedzi Ok. 18 tys. Dolarów w 2012r. w Polsce

31.03.2014r.

Konsumpcja i inwestycje

1. Konsumpcja i oszczędzanie

1. Dochód jest podstawowym wyznacznikiem konsumpcji i oszczędzania.

Zazwyczaj PKB rośnie szybciej niż przyrost naturalny.

Krzywa globalnego popytu

Zdolność do generowania nadwyżek, które staną się oszczędnościami.

1. Konsumpcja to największy składnik PNB

Spożycie-akumulacja PKB

1. Indywidualne, głównie gospodarstw domowych ok. 6 zł z każdych 10 zł wyprodukowanych w gospodarce

2. Publiczne, sektor rządowy i samorządowy spożycie zbiorowe to, co z PKB jest dystrybuowane przez państwo ok. 20%

3. Akumulacja, głównie nakłady na środki trwałe inwestycje, nowe dobra kapitałowe ok. 20%

Wydatki na konsumpcję wg Engela

Prawo Engla

Typowe przeciętne wydatki na konsumpcję zmieniają się wraz ze zmianami dochodu w dość regularny sposób, przy czym w obrębie każdej grupy dochodowej istnieje dość znaczny rozrzut konsumpcji wokół przeciętnej. Np. każdy dostaje 1000zł, ale jeden zaoszczędzie, drugi wyda wszystko, trzeci trochę wyda, a trochę zaoszczędzi.

Konsumpcja i oszczędności gospodarstw domowych o różnym poziomie dochodów

Dochód 12000, 13000, 14000, 15000

Konsumpcja 12100, 13000, 13850, 14600

Oszczędności -100, 0, 150, 400

Funkcja konsumpcji wykres

Może być on także sporządzany dla całości gospodarki. Pomiędzy wielkością dochodu a wielkością konsumpcji.

Wnioski:

1. Funkcja konsumpcji to zależność między konsumpcją © a dochodem (I)

2. Jeżeli konsumpcja jest większa niż dochód, to oszczędności są ujemne

3. Jeżeli c jest mniejsze niż I, to oszczędności są dodatnie.

Funkcja oszczędzania wykres

Oszczędności pojawiają się dopiero na pewnym etapie

Krańcowe skłonności

Krańcowe skłonności konsumpcji to przyrost konsumpcji generowany przez przyrost dochodu o jednostkę. (marginal propasity to consume)

Jest różne w zależności od grupy społecznej. Jeżeli ktoś jest biedny, to jego potrzeby są niezaspokojone, dlatego gdy biedny dostaje pieniądze, to na pewno coś sobie kupi, a bogaty nawet nie zauważy.

Krańcowa skłonność do oszczędzania to przyrost oszczędności generowany przez przyrost dochodu o jednostkę. (marginal propesity to save)

MPS =1-MPC

Konsumpcja i oszczędności

Dochód 1200 13000 14000 15000

C 12100 13000 13850 14600

MPC – 0,89 0,85 0,75

S netto -110 0 +150 +400

MPS – 0,11 0,15 0,25

Czynniki wyznaczające konsumpcję

1. Dochód rozporządzalny (disposable income)

2. Dochód permanentny lub w cyklu życia gdy ktoś udziela kredytu tro przewiduje czy poradzimy sobie ze spłatą

3. Bogactwo (majątek) gromadzone i odziedziczone

4. Zabezpieczenie społeczne

5. Przychody z oszczędności

Inwestycje-czynniki

1. Przychody

2. Koszty:

1. Stopa procentowa realna bo jeżeli pożyczamy na 10%, a inflacja wynosi 2%, to przedsiębiorstwo może podnieść cenę o te 2% Różnica między inflacją a stopą nominalna

2. Podatki

3. Ulgi

1. Oczekiwania

Stopy zysku i inwestycje

1. Projekt A B C D

2. SUMA 4 10 5 15

3. Przychody na 1000 1100 320 110 40

4. Koszty na 1000 przy 10% 100 100 100 100 100

5. Przy 5% 50 50 50 50

6. Zysk na 1000 przy 10% 1000 220 10 -60

7. Przy 5% 1050 280 60 -10

8. Popyt na inwestycje wykres

Realna stopa procentowa

1. To różnica między stopą nominalną a stopą inflacji

2. Paradoks wysokich stóp procentowych i inwestycji

Motywy oszczędzania

1. Kto oszczędza: gospodarstwa domowe, fundusze emerytalne etc.

2. Motywy:

1. Zabezpieczenie

2. Odłożona konsumpcja

3. Nawyk

Motywy inwestowania:

1. Inwestycji dokonują przedsiębiorstwa, korporacje

2. Motywy: rozwój przedsiębiorstwa, zysk

Równowaga:

1. Zależność między oszczędzaniem i inwestowaniem nie jest automatyczna

2. Skutek: występuje fluktuacja gospodarcza

3. Gospodarka wolnorynkowa nie jest w stanie zapewnić optymalnego poziomu oszczędzania

14.04.2014r.

Mnożnik inwestycyjny-wyznaczniki produkcji

MODEL KLASYCZNY

1. Ceny i płace są doskonale giętkie, łatwo dostosowują się do zmian.

2. Zmieniają się dostatecznie szybko, aby wyeliminować nadwyżki podaży i popytu

3. Polityka makroekonomiczna nie ma wpływu na poziom produktu. Państwo działa wolno w obrębie określonych norm prawnych

4. W gospodarce nie występuje niedobrowolne bezrobcie. Bezrobotni nie akceptują oferowanego im wynagrodzenia. Rynek robi się nieelastyczny jeżeli państwo ustala jakieś płace minimalne lub daje zasiłki.

Wykres do modelu klasycznego(obniżenie ceny lub wzrost jest jedyną możliwością, a produkt potencjalny się nie zmienia..

Opis wykresu:

1. Punkt A to punkt równowagi

2. Polityka trudnego pieniądze (ograniczenie druku pie niadza, więc podmioty nie mają czym dysponować)

3. D przesuwa się z D na D prim,

4. Od A do B nadwyżka podaży przy cenie P.

5. Spadek cen do poziomu P

6. C jest nowym punktem równowagi

Przykład: 200 kg marchewki po 5zł. Polityka trudnego pieniądza (mamy tylko 800zł, więc kupujemy tylko 160 kg. Producent obniża cenę do 4zł, żebyśmy znowu kupili 200kg.

Konsekwencje:

1. Brak marnotrawstwa makroekonomicznego, wynikającego z przymusowo niewykorzystanych zasobów.

2. Polityka makroekonomiczna nie ma wpływu na poziom bezrobocia i produkcji.

Model J.M. Keynesa

1. Cena, a zwłaszcza płace są lepkie lub sztywne w krótkim czasie. Sticky wages

2. Krzywa globalnej podaży nie jest pionowa w krótkim czasie, ale raczej pozioma.

3. Dostosowanie makroekonomiczne poprzez adaptację wydatków do zmienionych dochodów.

Przyczyny sztywności:

1. Długookresowe umowy o pracę (stabilizują sytuację przedsiębiorstwa)

2. Działalność związków zawodowych

3. Regulacja cen przez Rząd (w ogólnie nie są elastyczne, są oderwane od sytuacji gospodarczej)

4. Inercja wielkich organizacji gospodarczych

5. Zarazem szybkie zmiany cen surowców i towarów oferowanych na giełdach.

Model Keynesa wykres obszar depresji

Być może przedsiębiorstwo ma rezerwy pracy i gdy wzrasta popyt może się dopasowywać. Gospodarka sama może osiągać

Wnioski:

1. Równowaga może być osiągnięta na poziomie niższym od produktu potencjalnego.

2. Bezrobocie może być trwałą cechą gospodarki. Są niewykorzystane zasoby pracy.

3. Aktywna polityka makroekonomiczna może przesunąć punkt równowagi z A do B

4. Polityka makroekonomiczna ma znaczenie.

Model mnożnikowy

1. Produkt zmienia się ze względu na zmiany globalnego popytu.

2. Globalna podaż jest bierna

3. Przedsiębiorstwa są gotowe wytwarzać i oferować po stałych cenach to, co decydują się nabyć odbiorcy.

Np. samochód może jechać zarówno 30km/h jak i 100km/h, więc ma rezerwy. Tak też przedsiębiorcy zwiększają produkcję jeżeli jest popyt.

Założenia modelu

1. Nie ma podatków

2. Nie ma nierozdzielonych zysków

3. Nie ma handlu zagranicznego

4. Nie ma amortyzacji ani deprecjacji majątki

Amortyzacja konwencjonalny odpis reprezentujący zużycie

Deprecjacja-spadek wartości nie tylko przez zużycie, ale też np. przez nowocześniejsze rozwiązania.

1. Nie ma rządowych transferów

2. Cena i płace są stałe

3. Dochód=pkb produkt narodowy

4. Produkt narodowy wyznacza odpowiednie poziomy konsumpcji i oszczędności

5. Inwestycje bez względu na poziom PKB są stałe.

Produkt w równowadze wykres.

Cechy punktu równowagi:

1. Oszczędności gospodarstw domowych są równe pożądanym inwestycjom przedsiębiorstw

2. Przedsiębiorstwa nie mają zapasów, utargi nie zachęcają do dodatkowej produkcji

3. Na prawo od E oszczędności są większe niż potrzeby inwestycyjne

4. Na lewo od E oszczędności są za małe w stosunku do potrzeb inwestycyjnych

Model uproszczony:

1. Inwestycje nadają ton, a konsumpcja tańczy w takt tej muzyki. Poziom inwestycji określa jaki powinien być poziom oszczędności.

2. Inwestycje wyznaczają produkcję, oszczędności reagują na zmiany dochodu aż zrównają się z planowanymi inwestycjami.

3. Tylko wtedy, gdy wielkość produkcji równa się planowanym wydatkom przedsiębiorstwa są w równowadze

PNB i DI 4200 3900 3600 3300 3000 2700 2400

C 3800 3600 3400 3200 3000 2800 2600

S 400 300 200 100 0 -100 -200

I 200 200 200 200 200 200 200

PNB 4200 3900 3600 3300 3000 2700 2400

C+I 4000 3800 3600 3400 3200 300 2800

Zmiana spadek spadek = wzrost wzrost wzrost wzrost

Inwestycje w modelu mnożnikowym

1. Dany przyrost inwestycji wywołuje wzrost PNB o ilość większą od początkowego wzrostu.

2. Zwielokrotniony efekt inwestycji to mnożnik.

3. Mnożnik to liczba przez którą mnożymy daną zmianę inwestycji, aby wyznaczyć wielkość wynikającej stąd zmiany produktu.

Efekt mnożnikowy

Zmiana inwestycji wywołuje równą jej co do wielkości zmianę produktu, gałęzie wytwarzające dobra kapitałowe uzyskują wyższe dochody, wprawiają w ruch łańcuchową reakcję dodatkowych wtórnych wydatków konsumpcyjnych i przyrostów zatrydnienia.

Przykład: jako inwestor chcemy przekazać miliard na budowę metra. Ogłaszamy przetarg na wykonanie prac. Przekazujemy generalnemu inwestorowi. On przekazuje zadanie innym podwykonawcom itf.

Na każdym etapie jest to konsumowane, ale część pozostaje.

1000zł, MPC=2/3

Każdy z podwykonawców 2/3 na potrzeby konsumpcyjne a 1/3 to oszczędności.

1000zł 1x 1000

+

2/3 x 1000=666,67

+

2/3 x 666,67=444,44

Mnożniki

M=1/1-MPC= 1/MPS

Aby otrzymać jednostkowy przyrost oszczędności potrzeba więcej niż jednostkowy przyrost dochodu.

Ograniczenie:

Model mnożnikowy ma zastosowanie wyłącznie do takiej gospodarki, w której istnieją niezatrudnione zasoby.

28.04.2014r.

Budżet. Wprowadzenie do ekonomiki podatków.

Budżet- plan finansowy, zawierający dochody i wydatki państwa związane z realizacją polityki społecznej, gospodarczej i obronnej.

Z samej istoty jest jedynie projekcją. Dopiero po raprotach z realizacji widać naprawdę. Nie jesteśmy w stanie przewidzieć różnych zdarzeń – naturalnych (np. powodzie) i zmienności sytuacji na świecie (np. u sąsiadów).

Nie ma czegoś takiego jak jeden prawidłowy budżet.

Funkcje:

1. Fiskalna – gromadzenie i wydatkowanie środków publicznych

2. Redystrybucyjna – wtórny podział wytworzonej nadwyżki.

Gospodarka wytwarza produkt i on się dzieli pomiędzy gospodarstwa domowe, a państwo go opodatkowuje.

1. Stymulacyjna – oddziaływanie w pożądanym kierunku, np. stwarzanie miejsc pracy likwiduje bezrobocie.

Elementy składowe budżetu:

1. Budżet centralny – dochody i wydatki władz (resorty, ministerstwa itd.)

2. Budżet lokalny – dochody i wydatki władz lokalnych

3. Ubezpieczenia społeczne (zus lub krus) na bieżąco wypłaca renty i emerytury.

Stopniowo zwiększa się udział budżetu lokalnego – decentralizacja.

Zasady polityki budżetowej:

1. Roczne budżetowanie – budżety są ustalane na rok.

2. Zupełność – muszą być określone wszystkie wydatki publiczne na określony czas. Są też fundusze rezerwowe dla elastyczności

3. Jawność– ustawa jest jawna i każdy może się z nią zapoznać.

4. Jedność – nie ma odrębnych budżetów, wszystko jest podpięte pod jeden.

5. Równowaga – dochody, które osiąga państwo będą odpowiadać wydatkom.

Prawie wszędzie jest dług pubiczny, czyli odkładający się przez lata dług, bo państwo chcąc opłacić deficyt bierze pieniądze z innych sfer.

Deficyt budżetowy-na bieżąco wydajemy za dużo w stosunku do dochodów.

Podatki:

1. Przymusowe – wynikają z przepisów prawa.

2. Bezzwrotne –zwrot dotyczy tylko nienależnego podatku, nie możemy oczekiwać za podatek świadczenia. Nie ma znaczenia ile płacimy podatku, wszyscy równe świadczenia.

3. Nieodpłatne- nie możemy oczekiwać rekompensaty

4. Jest to świadczenie pieniężne pobierane przez państwo.

Dlaczego podatki?

1. Finansowanie wydatków sektora publicznego – nie ma innego sposobu finansowania

2. Umożliwiają redystrybucję dochodów między sektorami i grupami ludzi, np. Janosikowe.

3. Ograniczanie konsumpcji niektórych artykułów, np. alkohol i papierosy.

4. Polityka antycykliczna

5. Polityka antyinflacyjna, np. podatki od wzrostu wynagrodzeń.

Rodzaje podatków:

1. Bezpośrednie – nakładane na osoby fizyczne lub prawne, np. PIT

2. Pośrednie – na dobra i usługi, wiążą się z tym co robimy.

Cechy dobrego systemu podatkowego:

1. Efektywność ekonomiczna – system podatkowy nie koliduje z alokacją zasobów.

2. Prostota administracyjna – aspekt zarządzania jest coraz prostszy.

3. Elastyczność – zdolność do reagowania na zmiany warunków gospodarowania.

Są pewne widełki, które można zmieniać w zależności od sytuacji.

1. Odpowiedzialność polityczna – przejrzystość w sferze dochodów i wydatków.

2. Sprawiedliwość – jednakowe traktowanie różnych jednostek.

Efektywność

1. Skutki behawioralne

1. Wpływ na pracę, wykształcenie, emeryturę

2. Oszczędności, inwestycja, podejmowane ryzyko (podatek belki)

3. Unikanie podatków czy bogacenie się

4. Architektura, np. drapacze chmur w nowym jorku

5. Życie rodzinne (sprzyjanie wielodzietności

1. Skutki finansowe

1. Wysokość dodatków do płac

2. Struktura finansowa przedsiębiorstw.

5.05.2014r.

Koszty administracyjne

1. Koszty bezpośrednie – ponoszone przez podatników

2. Koszty pośrednie (w tym alternatywne)

3. Problem zależności systemu

4. Różny koszt opodatkowania różnych kategorii dochodów, np. mniejsze koszty opodatkowania kapitału niż pracy

Elastyczność

1. Automatyczna stabilizacja – w złej sytuacji gospodarczej unika się dodatkowych utrudnień gospodarczych

2. Polityczne trudności dostosowań- gdy kończy się kadencja polityk nie podwyższa podatków, bo zbliżają się wybory.

Sprawiedliwość

1. Pozioma- jednostki identyczne pod wszystkimi istotnymi względami są traktowane tak samo

2. Pionowa – skoro niektóre jednostki są w stanie płacić wyższe podatki to powinny to robić

3. Dochód jako podstawa opodatkowania

4. Konsumpcja jako podstawa opodatkowania

5. Dochód z całego życia jako podstawa opodatkowania (spadki i darowizny)

6. Osiągane korzyści z opodatkowania (np. właściciel sklepu robi drogę dojazdową do swojego sklepu za własne pieniądze i ma dzięki temu ulgę i dojazd do sklepu, a państwo nie musi robić drogi)

7. Podstawy różnicowania wg stanu zdrowia, statusu rodzinnego, liczby dzieci a sprawiedliwość

Efektywne systemy podatkowe

1. W rozumieniu Pareto-takie, w których przy danych narzędziach i informacjach dostępnych państwu niczyjej sytuacji nie można polepszyć bez pogarszania sytuacji innego.

2. Wybór najlepszego wariantu zgodnie z funkcją dobrobytu społecznego (oceny społeczne dotyczące dobrobytu różnych osób. Coś co w jednym społeczeństwie jest standardem w innych uchodzi za ekskluzywne.

3. Koncepcja utylitarna- taki system w sensie Pareto, który maksymalizuje sumę użyteczności dla jednostek

4. Marginalna strata użyteczności z każdej jednostki dochodu podatkowej jest jednakowa dla wszystkich jednostek.

5. Koncepcja dobrobytu Rawlsa- taki system, który, będąc efektywny w rozumieniu Pareto maksymalizuje użyteczność dla jednostki, znajdującej się w najgorszej sytuacji życiowej.

Ciężar podatkowy

Różnice między realnym dochodem jednostki przed opodatkowaniem a dochodem po nałożeniu podatku, z uwzględnieniem pełnych skutków dostosowań cen i płac.

Rozkład obciążenia podatkowego (tax incidence)

1. Podatek przerzucony do tyłu (na czynnik produkcji) wytwarzanie jest obciążone

2. Podatek przerzucony do przodu (na konsumenta) podatek od wartości dodanej, wysoki vat

Typy podatków:

1. Podatki ad valorem, podatek jako procent od ceny

2. Podatki specyficzne – stała kwota przypadająca na jednostkę produkcji. Np. taksówkarze musieli płacić stałą kwotę niezależnie od tego ile kilometrów zrobili. Towary akcyzowane.

Rozkład obciążenia podatkowego

1. Pokazuje kto rzeczywiście płaci podatki, niezależnie od tego kto fizycznie dokonuje płatności. Nie ma znaczenia czy podatek nałożony na producenta czy na konsumenta. Na rynku doskonale konkurencyjnym obciążenie z podatku ad valorem jak i specyficzne są takie same.

Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne:

PKB

Eksport

Import

Popyt krajowy

Spożycie

-prywatne

-publiczne

Akumulacja

-nakłady brutto na środki trwałe

PKB (ceny bieżące) 2013-1694,8 mld

Wynagrodzenie brutto

Nominalny wzrost wynagrodzeń

Realny wzrost wynagrodzeń

Nominalny wzrost wynagrodzeń przedsiębiorstw

Przeciętne zatrudnienie

Stopa bezrobocia

Dochody budżetu państwa w 2013r. ok. 300 mld zł:

1. VAT 43%

2. Akcyza 22%

3. PIT 14%

4. CIT 10%

5. Cło 1%

6. NBP 0,4%

7. Prywatyzacja 2%

8. Inne, np. kary, grzywny

9. UE 1%

Wydatki w mld:

1. Dotacje i subwencje 156,8 ZUS, Samorząd, KRUS

2. Jednostki budżetowe 62,5 Sejm, Senat, Resorty

3. Wydatki majątkowe 16,,6

4. Środki UE 17,7

5. Współfinansowanie UE 13,1

6. Dług publiczny 43,4

7. Inne 24,6

Inne założenia:

1. Reguła wydatkowa (wydatki publiczne)

2. Zamrożenie wynagrodzeń w sferze budżetowej

3. Wydatki na wojsko 1,95 PKB

4. Waloryzacja rent i emerytur 4,4%

5. Infrastruktura transportu nie mniej niż 18% wpływów z akcyzy paliw.

6. W dotacjach dla samorządu podwyżka dla nauczycieli

12.05.2014r.

Rynek pracy. Bezrobocie.

Zasoby pracyL

1. Aktywni zawodowo:

1. Pracujący

2. Bezrobotni

1. Bierni zawodowo

Tendencje:

1. Państwo nie jest podstawowym pracodawcą.

2. Wzrost indywidualnej odpowiedzialności za pracę i zabezpieczenie społeczne.

3. Osłabienie pozycji pracownika na rynku pracy (zniknęła znacząca rola związków zawodowych)

4. Bezrobocie

Fromy zatrudnienia:

1. Umowa o pracę na czas nieokreślony

2. Umowa o pracę na czas określony

3. Praca sezonowa

4. Praca tymczasowa

5. Praca na zastępstwo

6. Telepraca

7. Zatrudnienie niepracownicze na umowę

8. Samozatrudnienie

9. Zatrudnienie nierejestrowane (na szaro i czarno)

Pomiar aktywności ekonomicznej:

1. Badanie aktywności ekonomicznej ludności (BAEL) od 1992r. wg metody MOP, badanie reprezentatywne ludności w wieku 15+ na podstawie ankiety.

Wg tego pracujący to osoba, która pracuje co najmniej 1 godzinę w tygodniu zarobkowo lub pracuje na własny rachunek, prowadzi działalność gospodarczą, jest zatrudniony najemnie lub pomaga w działalności gospodarczej, uczy się zawodu za wynagrodzeniem

Kto jest jest bezrobotny?

1. Wg BAEL:

1. Nie pracował w czasie badanego tygodnia

2. Przez 4 tygodnie aktywnie poszukiwał pracy

3. Był gotowy i mógł podjąć pracę

4. Znalazł pracę, ale czeka na jej podjęcie (do 30 dni)

Współczynnik aktywności zawodowej:

1. Udział aktywnych zawodowo w liczbie ludności 15+

2. Wskaźnik zatrudnienia – udział pracujących w liczbie ludności

3. Wg BAEL 1999 WAZ=56,6% czyli nieco mniej niż 6/10 osób powyżej 15 lat jest aktywnych zawodowo

4. WZ 48% wskaźnik zatrudnienia.

Zatrudneinie ze względu na płeć i wiek w 2008r.

Kobiety 15-24 29%; 25-54 76%; 55-64 21%

Mężczyźni 15-24 36,5%; 25-54 89%; 55-64 47%

Urząd pracy Bezrobotnty- niezatrudniony, nie wykonujący pracy zarobkowej, zdolny i gotowy do podjęcia pracy zarobkowej, nie uczący się w szkole, zarejestrowany i:

1. Ma skończone 18 lat

2. Kobieta poniżej 60 i meżczyna poniżej 65 roku życia

3. Brak prawa do emerytury, renty etc.

4. Nie posiada nieruchomości rolnej powyżej 2ha

5. Nie podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowaemu

6. Stan zdrowia, pozwalający na pracę

7. Nieprzebywanie w areszcie lub nieodbywanie kary pozbawienia wolności

Stopa bezrobocia

1. Stosunek liczby osób bezrobotnych do aktywnych zawodowo

2. Wg BAEL stosunek liczby bezrobotnych do liczby ludności aktywnej zawodowo

3. Wg urzędów pracy stosunek zarejestrowanych bezrobotnych do cywilnej ludności aktywnej zawodowo.

BAEL jest bardziej rzetelne, bo mówi o realnej aktywności.

Wykres zależności między stopą bezrobocia a PKB – na początku lat 90. Rozwój gospodarczy, ale też wzrost bezrobocia. Ok. 1997 niskie bezrobocie i duży rozwój. Ok. 2000 wzrost bezrobocia

Jest ok. 12% stopa bezrobocia i 2,93% rozwój gospodarczy.

Wg BAEL długo było niższe niż rejestrowane, ale potem się zmieniło.

Na rynku są:

1. Bierni zawodowo

2. Aktywni zawodowo (tracący pracę, rezygnujący, podejmujący pracę, wznawiający pracę)

3. Pracujący

4. Bezrobotni

5. Nowi na rynku

6. Zniechęceni

7. Emeryci

8. Podejmujący pracę

Nowe miejsca pracy 2001-2025

1. Usługi komputerowe

2. Służba zdrowia

3. Gastronomia

4. Doradztwo zawodowe

5. Wysoka technologia

Zmiana liczby bezrobotnych – dobra sytuacja jest wtedy, gdy liczba zwalnianych jest równa liczbie zatrudnianych.

Struktura bezrobocia wg czasu pozostawania bez pracy:

1. Do 1 m-ca 7%

2. 1-3 m-ce 10%

3. 3-6 m-cy 14%

4. 6-12 m-cy 18%

5. Ponad 12 m-cy 51%

Petryfikacja bezrobocia – osoby długotrwale bezrobotne mają coraz mniejsze szanse na znalezienie pracy. Zmniejsza się także ich zdolność do akomodowania w nowym miejscu pracy.

Struktura zawodowa wg wieku

Do 24 lat 22%

25-34 27%

35 -44 20%

45-54 25%

Pow. 54 6%

Wg wykształcenia

Wyższe 5%

Średnie z 22%

Średnie o 8%

Zasadnicze zawodowe 32%

Gim. Podst. 33%

Wg sektorów – prywatny zajmuje coraz większą część

Zmiany struktury 1991-2010

1. Mniej urzędników

2. Więcej specjalistów

3. Więcej techników

4. Więcej pracowników biurowych

5. Postęp w usługach

6. Mniej w rolnictwie

7. Mniej w przemyśle

8. Stałe na prace proste

Minimalne wynagrodzenie jest odnoszone do zasiłku dla bezrobotnych.

Rodzaje bezrobocia:

1. Ukryte

2. Fikcyjne

3. Dobrowolne

4. Przymusowo bezrobotni

5. Niedobór rąk do pracy

Naturalna stopa bezrobocia – stosunek bezrobocia dobrowolnego do wielkości zasobu pracy

NAIRU-taki poziom bezrobocia, na który gospodarka może sobie pozwolić bez ryzyka inflacyjnego.

19.05.2014r.

Inflacja jest to wzrost przeciętnej ceny dóbr w pewnym okresie.

WCD (CPI) – wskaźnik cen detalicznych. Opiera się na realnej obserwacji tego, co dzieje się w gospodarce.

PPI – wskaźnik cen produkcyjnych. Jak zmieniają się ceny najważniejszych surowców. Jeżeli ich ceny rosną mogą przez to rosnąć także ceny dóbr finalnych. Inaczej wskaźnik wyprzedzający.

Deflator- interesuje nas realny wzrost cen, eliminujący przypadkowy wzrost.

Inflacja w Polsce w latach 90. – 89/90r. 700% w skali rocznej; Od 2001 roku jednocyforwa inflacja. Zwalczanie inflacji zajmuje długi czas.

EKSPANSYWNA POLITYKA PIENIĘZNA

M rośnie Mr i są dwie drogi od Mr 1. AD wzorst AD>Q*P wzrostAD spadek=Q* 2. I spadek (Cwzrost+I wzrost)

Q-globalny popyt

Wzrost pieniądza nominalnego (w obiegu)

Wzrost pieniądza rozrachunkowego (do transkacji)

Mechanizmy:

1. Wzrost globalnego popytu

2. Pieniądz przestaje być cenny – niska stopa procentowa, nadpłynność

Stop procentowa to cena pieniądza

Skutki:

1. Ludziom nie opłaca się oszczędzać, wzrost konsumpcji

Wysokie stopy procentowe

1. Rosną inwestycje

Przedsiębiorstwa chętniej zaciągają kredyty na nowe projekty. Wzrasta popyt i jest dobry do czasu aż zbliży się do popytu globalnego. Potem są ograniczone możliwości wytwarzania i zaczynają rosnąć ceny. (napływają zamówienia, a my nie damy rady wytworzyć, więc podnosimy ceny do czasu aż ograniczymy popyt).

Teoria monetarna

1. Przyczyną inflacji jest wzrost ilości pieniądza w gospodarce.

2. Zmiany podaży pieniądza mogą być spowodowane zmianami wielkości produkcji Q oraz zmianami szybkości obiegu pieniądza.

V=PxQ / Mn

Szybkość obiegu pieniądza to liczba transkacji obsługiwanych przez jednostkę pieniężną w ciągu roku. Jest to względnie stabilne ok. 13

V= PxQ/ Mn= PxQ/ MrxP = Q/Mr

Wielkość produktu przez ilość pieniądza rozrachunkowego Mr=Q/V

Realna podaż pieniądza jest uzależniona od realnej wartości produkcji Q oraz szybkości obiegu pieniądza.

Spadek produkcji to spadek popytu na pieniądz

Spadek szybkości obiegu pieniądza to wzrost popytu na pieniądz.

Ucieczka od pieniądza- gwałtowny spadek realnego popytu na pieniądz, to ucieczka od pieniądza. (lepiej mieć nieruchomość niż pieniądze na zakup, bo jutro jej cena może wzrosnąć).

Szybsze tempo inflacji i wzrost nominalnej stopy procentowej powoduje spadek siły nabywczej pieniądza, a więc przyspieszenie szybkości obiegu pieniądza.

Wolniejsza inflacja i niższe stopy nominalne oznaczają proces przeciwny.

Równanie wymiany Fishera- quantity equation of money.

MV=PQ

M-nominalna podaż pieniądza

V-szybkość obiegu pieniądza

P-ogólny poziom cen

Q-produkt realny (potencjalny)

Wnioski:

1. Zwiększenie ilości pieniądza ceteris paribus musi powodować taki sam procentowo wzrost cen.

2. Ewentualne różnice tempa wzrostu ilości pieniądza i cen można wyjaśnić zmianami szybkości obiegu i realnej wartości produktu.

Monetaryzm:

1. Na wszystkich rynkach trwa intensywna konkurencja, (każda cena jest kontrolowana przez konkurencję, brak manipulacji)

2. Zmiany cen zapewniają równowagę i stabilność.

3. Szybkość obiegu pieniądza zmienia się powoli w sposób przewidywalny.

4. Przyczyną inflacji są zmiany nominalnej podaży pieniądza.

5. Interwencja państwa usztywnia ceny i zakłóca działanie rynku (ograniczenie roli państwa do minimum)

Reguły:

1. Monetary rule, bank centralny powinien zwiększać podaż pieniądza w tempie równym przeciętnemu długookresowu tempu wzrostu wielkości produkcji globalnej (produktu potencjalnego). Nie da się większej ilości transakcji obsłużyć stałą ilością pieniędzy.

2. Balanced budget rule – budżet powinien dążyć do równowagi. Jeżeli jest deficyt oznacza, że państwo wydaje więcej niż zarabia. Jeżeli wydaje tyle, ile dostaje, to jest równowaga.

3. Crowding-rule- efekt wypierania inwestycji prywatnych przez deficyt budżetowy

Ekspansywna polityka budżetowa:

Czy polityka budżetowa o charakterze ekspansywnym zwiększa inflację, albo może być jej przyczyną?

G wzrost AD wzrost (AD>Q*) P wzrost

Wydatki rządowe idą w górę, popyt też i może to być do czasu przekroczenia popytu globalnego.

Wariant 1.

• Brak sterylizacji obligacji rządowych (BC nie odsprzedaje ich bankom komercyjnym)

• Monetyzacja deficytu (BC pożyczył pieniądze, a państwo je wydaje)

• Wzrost podaży pieniądza przy względnie stałym V i Q* doprowadzi do wzrostu cen.

Często jest to związane z cyklem politycznym. Przez wyborami przypodobują się społeczeństu.

Wariant 2

• Banki sterylizują obligacje rzadowe

• Kupują je gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa.

• Podaż pieniądza nie wzrasta

• Efekt wypychania konsumpcji i inwestycji prywatnych (zamrozili pieniądze gospodarstw domowych)

• Restrykcyjna polityka pieniężna kompensuje skutki ekspansywnej polityki fiskalnej.

Skutki:

1. Gospodarka klasyczna – zagregowany popyt prowadzi do wzrostu cen

2. Gospodarka keynesowska- w strefie poniżej Q* wzrost produktu (pobudzenie gospodarki)

Krzywa Philipsa – czas krótki

Dotyczy relacji między inflacją a bezrobociem. Jeżeli stopa inflacji się obniża, to stopa bezrobocia rośnie i na odwrót.

Krzywa Philipsa – odwrotna zaleznosć między stopą inflacji a stopą bezrobocia to krótkookresowa krzywa Philipsa; Można wybrać pożądaną kombinację inflacji i bezrobocia w krótkim czasie (Samuelson i Solow)

(masz do wyboru chronić pieniądz i walczyć z inflacją przy bezrobociu albo dajesz zatrudnienie i pogłębiasz inflację)

Stopy inflacji nie wpływają na poziom bezrobocia w długim okresie (Friedman i Phelps) są różne sytuacje, nie da się jednoznacznie odpowiedzieć.

Krzywa Philipsa – czas długi

W efekcie wzrostu zatrudnienia nie wzrasta inflacja. Rząd może zastosować ulgi podatkowe, ale wtedy zmniejszają się wpływy do państwa. Zatrudnienie być może znajdą osoby niewydajne i spadek wydajności pracy spowoduje inflację.

Długookresowa krzywa Philipsa

• Długookresowa zależność stopy bezrobocia i stopy inflacji.

Po szoku popytowym i niezbędnych dostosowania cen i płac bezrobocie cykliczne (niedobór rąk do pracy) zawsze powraca do poziomu neutralnego.

O tym jaka stopa inflacji towarzyszy naturalnej stopie bezrobocia decyduje tempo wzrostu nominalnej podaży pieniądza.

26.05.2014

Teoria wahań cyklicznych:

1. Neoklasyczna (nawiązana do Smitha, Ricardo, rynek, swobodna przedsiębiorczość)

Czynniki zakłócające maja charakter egzogeniczny (zewnętrzny), ich występowanie uruchamia mechanizmy przywracania równowagi endogeniczne (wewnętrzne).

Jak wańka wstańka, czyli zawsze w końcu wróci do równowagi.

Te zewnętrzne zjawiska to, np. wojny, pewna część siły roboczej bierze udział w wojnie, rewolucje, odkrycia naukowe i geograficzne, technologie, przyroda.

Teorie neoklasyczne:

1. Plamy na słońcu W. S. Jevons wpływ natury na cykl gospodarczy

2. Innowacje technologiczne Joseph Shumpeter co kilka lat nowa technologia, która rewolucjonizuje gospodarkę

1787-1842 maszyna parowa

1843-1897 kolej żelazna

1898-1945 elektryczność

1945-1973 budownictwo masowe i motoryzacja

?? technologia informatyczna ??

Inne teorie:

1. Monetarna- Milton Friedman 1912

Z błędów w polityce pieniężnej tworzą się kryzysy i potrzebne jest dostosowanie.

1. Psychologiczna – Arthur Cecil Pigon

Podejmowanie decyzji przez przedsiębiorców, np. optymizm inwestycyjny. Później może być przekonanie o kryzysie, które wpływa na konserwatywne podejmowanie decyzji.

1. Podkonsumpcji – Paul Sweezy

Problemy są uwarunkowane przez nierówności w bogactwie. Jeżeli zbyt mała część trafi do zbyt małej części społeczeństwa. Biedni mają za mało, a bogaci za dużo, więc część zasobów nie jest wykorzystywna.

1. Przeinwestowanie – Friedrich Hayek, Ludwig von Mires

Cechą rynku jest to, że pewnego rodzaju zjawiska znajdują licznych naśladowców, np. wytwarzanie soków w kartonach w latach 80. I potem inwestycje długo się zwracały, bo towar zalegał na półach.

1. Polityczne – michał kalecki

Cechą polityki gospodarczej jest to, że pewne decyzje podejmuje się, kierując się własnym dobrem. Najgorsze rozwiązania zawsze wrzuca się na początku kadencji, żeby przy kolejnych wyborach już tego nikt nie pamiętał.

Podaż globalna i produkt potencjalny:

Przyrosty produktu potencjalnego w długim czasie przy niezmienności kosztów przesuwają AS na prawo, przyrosty kosztów AS ku górze. Wzrost Q przez technologie.

Cykle gospodarcze:

1. Przesunięcie w funkcjach globalnej podaży lub globalnego popytu.

2. Recesja – osłabienie działalności gospodarczej.

3. Nadużywa się słowa recesja, polega ona na obniżaniu się realnego PNB przed dwa kolejne kwartały.

Faza zwrotu w dół poprzez cenę

Krzywa globalnej podaży przesuwa się na lewo, popyt jest mniejszy, więc musi być obniżenie cen i spadek produktu.

Luka PNB:

1. Ruchy globalnego popytu odzwierciedlają przesunięcia C+I+G (nie muszą występować razem)

2. Cykle koniunkturalne, to zmniejszająca się luka między potencjalnym a faktycznym PNB

Obserwowanie rozbieżności między tym, co jest potencjalnie do osiągnięcia a tym, co osiągnięto. Może się też zdarzyć, że gospodarka wytwarza więcej niż może.

Prawo Okuna:

1. Istnieje wyraźny związek między zmianami w stopie bezrobocia i wielkości produktu w ramach cyklu

2. Na każdy procent spadku faktycznego PNB poniżej PNB potencjalnego stopa bezrobocia wzrasta o 0,5% poniżej poziomu naturalnej stopy bezrobocia.

3. Okun relacja 3:1, 2:1 lub 2:5:1

Polityka podażowa:

Przyrosty potencjalnego produktu, przy niezmienności kosztów przesuwają AS na prawo, przyrosty kosztów AS ku górze. AS prim to nowa krzywa więcej i taniej. Obniżają się koszty produkcji, a to wywołuje wzrost produkcji.

Wniosek:

Posunięcie polityki czysto podażowej są efektywne tylko wówczas, kiedy towarzysza im środki polityki pobudzania popytu., np. Thatcher i zmniejszanie socjalnego. Niskie koszty wytwarzania wywołują wzrosty produkcji.

Podażowa obniżka podatków:

Efekt popytowy do AD prim. Podażowa obniżka podatków.

Wniosek:

1. Obniżka podatków może podwyższyć popyt ADAD prim

2. Produkt potencjalny AS AS prim jeżeli zwiększy podaż kapitału i pracy

3. W dłuższym okresie takie obniżki zwiększają PNB

4. W okresach 2-5lat kluczowe znaczenie mają zmiany poytu.

2.06.2014r.

Cykl koniunkturalny – rytm wspólny dla większości działów gospodarki jak i dla różnych krajów. Zmiany występują w PNB, bezrobociu, cenach i zyskach.

Typowe fazy:

Ekspansja (coraz wyższe PKB, ceny dynamiczne, do kilku lat)

Rozkwit „szczyt” (gospodarka wyczerpuje siły, nie ma już ekspansji

Recesja obniżenie tempa wzrostu PKB, większe bezrobocie

Depresja „dno” dalsze ograniczanie nie jest rozwiązaniem, przewartościowanie

I znowu ekspansja

Inwestycje: powstawanie nowych dóbr kapitałowych podejmuje się, gdy są przesłanki, żeby wzrost następował. Oczekiwanie, że gospodarka osiągnie szczyt.

1. Ogromna amplituda wahań inwestycji (czyli zakupu trwałych dóbr kapitałowych)

2. Stopień wpływów wewnętrznych i zewnętrznych jest przedmiotem sporów.

3. Interakcje mnożnika i przyspieszenia (jeżeli są inwestycje to jest rozwój gospodarczy)

4. Przyrost zasobu kapitału występuje tylko wtedy, kiedy produkcja rośnie.

Zasady przyspieszenia:

Rok income capital Inwestycjenetto brutto

1 30 60 0 3

2 30 60 0 3

3 30 60 0 3

4 45 90 30 33

5 60 120 30 33

6 75 150 30 33

7 75 150 0 3

1-3 w ciągu roku zużyło się za 3, więc odtworzono za 3 i utrzymywano na pewnym poziomie

4 przychody rosną do 45 zasoby kapitału też trzeba zwiększyć (jest popyt więc zwiększamy produkcję)

5 to samo

6 to samo

7 przychód nie rośnie, więc jest brak zapotrzebowania na dobra kapitałowe.

Akceleracja

1. Prosperity może się skończyć nie dlatego, że sprzedaż zmalała, ale dlatego, że utrzymuje się bez zmian nawet na wysokim poziomie

2. Interakcje mnożnika i akceleratora jest istotnym elementem niestabilności gospodarki.

Pieniądz

Co to jest pieniądz?

Powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonuje się wymiana produktów i usług.

Towarowykruszcowygotówkowy bezgotówkowy

Ekonomiczne funkcje pieniądz:

1. Funkcja cyrkulacyjna (transakcyjna)- rozdzielenie w czasie transakcji kupna sprzedaży na dwie odrębne czynności – transakcję kupna i transakcję sprzedaży. Brak konieczności zachowania jedności czasu i miejsca.

2. Funkcja obrachunkowa (miernik wartości towaru) możliwość wyrażania wartości innych towarów w postaci cen towarów w podmiotach pieniężnych.

3. Cena jest pieniężnym wyrazem wartości towarów i usług.

4. Wartość towarów i usług.

5. Funkcja płatnicza- oddzielenie ruchu towarów i świadczonych usług w czasie od rruchu.

Jako środek płatniczy istnieje przy pokrywaniu innych zobowiązań, np. podatki, darowizny.

Funkcje pieniądza jako środka płatniczego wzrasta. Gotówkowe coraz rzadziej.

1. Tezauryzacyjna – przechowanie w czasie (oszczędzanie) musi cieszyć się zaufaniem podmiotów gospodarczych, musi być przekonanie, że jego siła nabywcza nie zmniejszy się w znacznym stopniu.

Społeczne funkcje pieniądza:

1. Behawioralna (zachowawcza) pieniądz jest stymulatorem ludzkich zachowań. Reguluje ludzkie pragnienia (kształtuje w ten sposób styl życia i konsumpcję) Stał się wartością absolutną.

2. Motywacyjna chęć posiadania pieniądza motywuje ludzi do podjęcia działań w celu jego zdobycia.

Motywacja pracowników do efektywnej pracy.

1. Informacyjna (komunikacyjna) źródło informacji o tym, co dzieje się w państwie. Mateirał i sposób wytwarzania jest ważny.

2. Dezintegracyjna pieniądz powoduje rozpad struktur społecznych i powstawanie nowych. Dążenie do bogacenia się jest źródłem różnic. Pokusy powodują przestępczość, a nielegalność działań destabilizuje państwo.

3. Integracyjno-instytucjonalna wpływa na powstawania stosunków między ludźmi, powstają instytucje społeczne.

System pieniężny

1. Obejmuje instytucje związane z emisją i kreowaniem pieniądza w danym kraju. Reguły dotyczące tych instytucji

2. Normy ustalające między innymi: jednostkę pieniężną, jej wartość, sposób emisji, zabezpieczenia, formy cyrkulacji, zasady wymienialności.