2. Popyt kreuje podaż – Keynesowski model gospodarki

Założenia modelu keynesowskiego

• Sztywność cen i płac

• Popyt kreuje podaż (prawo Keynesa)

• Gospodarka niestabilna

• Niepełne wykorzystanie czynników wytwórczych (choć możliwa jest sytuacja, że poziom produkcji jest większy od potencjalnego

• Iluzja pieniężna

• Analiza krótkookresowa

• In the long run we are all dead" -John Maynard Keynes

• „W długim okresie wszyscy będziemy martwi”

Krańcowa skłonność do konsumpcji (ang. marginal propensity to consume, w skrócie pol. KSK; ang. MPC) – część (ułamek) każdej dodatkowej jednostki dochodu, którą gospodarstwa domowe skłonne są przeznaczyć na konsumpcję. Przykładowo, jeśli dochód wzrasta o 10 złotych, a KSK wynosi 0,75, wówczas konsumpcja wzrośnie o 7,50 zł, natomiast 2,50 zł przeznaczone zostanie na oszczędności. Krańcowa skłonność do konsumpcji oraz krańcowa skłonność do oszczędzania przyjmują wartości z zakresu <0,1> , a ich suma zawsze równa jest jedności:

KSK + KSO = 1

Ten opisujący psychikę konsumentów parametr jest wartością stałą, nie zmienia się mimo wzrostu dochodu, zakładamy bowiem, że w danym okresie gospodarstwa domowe przeznaczają na konsumpcję stałą część swego dochodu.

KSK = ΔC/ΔY

C – konsumpcja

Y - dochód

Krańcowa skłonność do konsumpcji jest więc równa tangensowi α (nachylenia wykresu funkcji konsumpcji do osi poziomej).

Krańcowa skłonność do oszczędności (ang. marginal propensity to save, w skrócie pol. KSO; ang. MPS) to część (ułamek) przyrostu dochodu gospodarstw domowych, która nie zostanie skonsumowana, lecz przeznaczona na oszczędności. Innymi słowy KSO informuje, o ile wzrosną oszczędności, gdy dochód rozporządzalny gospodarstw domowych wzrośnie o jednostkę.

Ponieważ konsumenci mogą przeznaczać swój dochód rozporządzalny tylko na konsumpcję lub oszczędności, pomiędzy krańcową skłonnością do konsumpcji a krańcową skłonnością do oszczędzania istnieje ścisła współzależność:

KSK + KSO = 1

KSO = ΔS/ΔY

S – oszczędności

Y - dochód

Graficznie, krańcowa skłonność do oszczędzania odpowiada tangensowi kąta nachylenia wykresu funkcji oszczędności do poziomej osi układu współrzędnych.

SAS (eng.: short term aggregate supply)- krótkookresowa krzywa podaży globalnej, pokazuje związek między ilością realnego PKB i poziomem cen kiedy nominalna płaca oraz ceny innych czynników produkcji pozostają bez zmian.

Krótkookresowa krzywa SAS wznosi sie stromo ponieważ wiele kosztów jest w krótkim okresie nieelastyczna.

iluzja pieniężna, ekon. mylne przyjmowanie przez podmioty gospodarcze zmian nominalnych wielkości ekonomicznych (cen, płac, zysków, stóp procentowych) za zmiany wielkości realnych, uwzględniających inflację;

przedsiębiorcy, którzy ulegają iluzji pieniężnej, zwiększają podaż dóbr i usług, pracownicy zaś zwiększają podaż pracy; w makroekonomii występowanie iluzji pieniężnej jest jednym z argumentów na rzecz ujmowania funkcji zagregowanej podaży, jako rosnącej funkcji przeciętnego poziomu cen, a tym samym, argumentem przeciw neutralności pieniądza; argument ten był podnoszony przez keynesistów i krytykowany przez przedstawicieli nowej klasycznej makroekonomii; ci ostatni uważają, że podmioty nie ulegają iluzji pieniężnej, gdyż cechują je racjonalne oczekiwania; występowanie iluzji pieniężnej jest prawdopodobne w przypadku nagłego zwiększenia stopy inflacji, a racjonalne oczekiwania są bardziej prawdopodobne przy stabilnej stopie inflacji.

Mechanizm działania mnożnika inwestycyjnego (keynesowski model równowagi I = S)

Prawo Keynesa-Popyty kreuje podaż

Zasada efektywnego popytu głosi, że w gospodarce zamkniętej z wolnymi mocami wytwórczymi poziom produktu (a stąd i zatrudnienia) jest wyznaczany przez planowane łączne wydatki, na które składają się wydatki konsumpcyjne sektora gospodarstw domowych /C/ i wydatki inwestycyjne przedsiębiorstw /I/.

Krytyka prawa Saya:

“Prawie wszędzie na świecie widzimy niezmierzone siły produkcyjne, których się nie wykorzystuje.”

MNOŻNIK

•Mnożnik informuje, o ile zmieni się globalny popyt, a co za tym idzie –poziom produkcji, w wyniku zmiany autonomicznego składnika popytu globalnego (konsumpcji autonomicznej C0, inwestycji I, wydatków państwa G, eksportu X) o jednostkę.

•Mnożnik jest większy od 1, ponieważ zmiana wydatków autonomicznych (np. inwestycyjnych) pociąga za sobą zmiany w dochodach i wydatkach konsumentów.

Keynes o mnożniku Mnożnik, chociaż większy od jedności, nie jest jednak zbyt wielki.Gdyby [mnożnik] był większy, dana stopa inwestycji pociągałaby za sobą wielką zmianę stopy konsumpcji (ograniczoną tylko przezpełne lub zerowe zatrudnienie).Nawet niewielki przyrost inwestycji zapoczątkowałby kumulatywny wzrost popytu efektywnego aż do punktu, w którym zostałoby osiągnięte pełne zatrudnienie. Spadek inwestycji zaś zapoczątkowałby kumulatywny spadek efektywnego popytu aż do punktu, w którym ani jeden człowiek nie byłby zatrudniony.

PARADOKS ZAPOBIEGLIWOŚCI

1. Wielkość produkcji zapewniająca równowagę wynosi Y0.

2. Gospodarstwa domowe zmieniają plany i zaczynają oszczędzać mniej przy każdym poziomie dochodu (konsumpcja autonomiczna rośnie z C0do C1).

3. Funkcja oszczędności przesuwa się w dół –z położenia Sdo położenia S’

4. Funkcja konsumpcji przesuwa się -w górę –z położenia Cdo położenia C’

5. Krzywa popytu globalnego przesuwa się w górę –z położenia ADdo położenia AD’

6. Poziom produkcji odpowiadający równowadze wzrasta z Y0do Y1(działa mnożnik)

7. Przy wielkości produkcji Y1, funkcji oszczędności S’oraz funkcji inwestycji Iwielkość oszczędności jest dokładnie taka sama jak na początku (tzn. przy wielkości produkcji Y0, funkcji oszczędności Soraz funkcji inwestycji I).

Paradoks zapobiegliwości

Zmiana rozmiarów oszczędności, jakie gospodarstwa domowe pragną poczynić przy każdym poziomie dochodu, prowadzi do zmiany wielkości dochodu zapewniającej równowagę.

Nie następuje natomiast zmiana oszczędności w punkcie równowagi; nadal muszą się one równać planowanym inwestycjom.

Zjawisko to określa się mianem paradoksu zapobiegliwości.

Model popytowy

Według drugiej koncepcji podstawowym bodźcem dla kreowania nowych produktów jest popyt i możliwość zaspokajania coraz to nowych potrzeb zgłaszanych przez odbiorców. W praktyce oba te modele wzajemnie się uzupełniają. Nowe potrzeby nie powstawałyby, gdyby nie następował ciągły postęp w samej nauce i technice.

Od lat 80. przedstawiony model sekwencyjny jest coraz rzadziej stosowany w praktyce działalności przedsiębiorstw. Coraz szybsze zmiany technologiczne, procesy globalizacji gospodarki, nasilająca się konkurencja i przede wszystkim skracający się czas życia produktów, wymusiły zmiany w organizacji procesów innowacyjnych prowadzące do zwiększenia integracji działalności rozwojowej i redukcji czasu potrzebnego do wprowadzenia produktu na rynek. Wadami modelu liniowego okazały się: czasochłonność procesu, znaczna ilość wprowadzanych zmian w czasie jego trwania, potrzeba prowadzenia ciągłych konsultacji między wydziałami, znaczne ryzyko popełniania błędów koncepcyjnych w związku z brakiem integralności projektu. Skutkiem wad tego modelu mogło okazać się uzyskanie efektu końcowego w postaci nowego produktu niespełniającego oczekiwań odbiorców.

Polityka budżetowa

Funkcja stabilizacyjna – polega ona na wykorzystaniu instrumentów budżetowych (dochodów i wydatków) do osiągnięcia makroekonomicznych celów gospodarczych. Funkcja ta uważana jest za najważniejszą funkcję polityki budżetowej, ponieważ poprzez kształtowanie poziomu zagregowanego popytu kształtować można wzrost gospodarczy, stabilny poziom cen (stabilizacja pieniądza), wysoki poziom zatrudnienia (pełne zatrudnienie) i równowagę zewnętrzną. Funkcja ta wywodzi się z teorii J.M. Keynes’a, który twierdził, iż interwencjonizm państwowy (za pomocą dochodów i wydatków budżetowych) jest konieczny do zapewnienia równowagi w gospodarce na poziomie pełnego zatrudnienia

Polityka monetarna

Teoria Keynesa zakładała tłumienie podaży dóbr w okresie niskiego bezrobocia i wysokiej inflacji oraz pobudzanie podaży w okresie wysokiego bezrobocia i niskiej inflacji, nie wyjaśniała jednak co robić w sytuacji jednoczesnej wysokiej inflacji i bezrobocia.

Pełny Keynesowski model gospodarki