RUCHY SUBKULTUROWE

Definicja zjawiska

Kultura – całokształt materialnego i duchowego dorobku ludzkości gromadzony, utrwalany i wzbogacany w ciągu jej dziejów, przekazywany z pokolenia na pokolenie (Słownik języka polskiego).

Kultura, czyli cywilizacja, jest to złożona całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawa, obyczaje oraz inne zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa (Edward Tylor).

Kultura jest integralną całością składającą się z narzędzi i dóbr konsumpcyjnych, twórczych zasad różnych grup społecznych, ludzkich idei i umiejętności, wierzeń i obyczajów (Bronisław Malinowski).

Subkultura

Subkultura to względnie spójna grupa społeczna, pozostająca na marginesie dominujących w danym systemie tendencji życia społecznego, wyrażająca swoją odrębność poprzez zanegowanie lub podważanie utrwalonych i powszechnie akceptowanych wzorów kultury (Mirosław Pęczak).

Subkultura (podkultura) – gdy wiele jednostek ma podobne problemy i gdy na gruncie wspólnych zainteresowań i dążeń powstają dość trwałe więzi między rówieśnikami, którzy tworzą im tylko odpowiadające i ich tylko obowiązujące normy, wartości i wzory, to pewna całość tych norm, wartości i wzorów stanowi podkulturę określonej zbiorowości (Ryszard Dyoniziak).

Subkultura – podkultura zawierająca wzory, normy obowiązujące w grupie społecznej stanowiącej część naszej zbiorowości, odmienne od obowiązującej i obejmującej społeczeństwa (Encyklopedia Popularna PWN).

Subkultura – cześć kultury społeczeństwa odnoszącej się do określonych grup, a funkcjonującej jako względna jedność norm, wartości, a także zachowań ludzkich (F. Ułasiuk).

Subkultura – zespół symbolicznych i aksjologicznych odniesień określających odrębność danej grupy względem innych grup społecznych (Nowa Encyklopedia Powszechna PWN).

Subkultura młodzieżowa

Subkultura młodzieżowa – nazwa grupy młodzieżowej, w której normy obyczajowe, zasady postępowania, ubiór, odbiegają od norm reszty społeczeństwa.

Subkultury młodzieżowe podzielić można na:

1) alternatywne, w granicach których występują:

- religijno-terapeutyczne stawiające sobie za główny cel indywidualne doskonalenie

osobowości i podnoszenie na wyższy poziom stanu świadomości i wiedzy;

- ekologiczno-pacyfistyczne, które upatrują w działalności na rzecz środowiska, zdrowia

ludzkiego i w idei pokoju nowej jakości społecznych przeżyć i doświadczeń;

2) buntu i ucieczki;

- buntu społeczno-obyczajowego - zakładają szacunek dla indywidualności i dążenia do

realizowania określonego stylu życia;

- izolacji od społeczeństwa - w swojej genezie odwołują się do kultu siły i podległości, a

łączą ich doświadczenia resocjalizacyjne, swoisty żargon oraz specyficzne formy

komunikacji;

3) kreacyjne - młodzież ta wybiera twórczą drogę rozwoju.

Współczesne ruchy subkulturowe

Współczesne subkultury charakteryzują się następującymi cechami:

- swoisty system wartości i założenia ideologiczne

- odrębne przedmioty i wzory osobowe, będące obiektem kultu i czci

- specyficzne formy działalności, tak pozytywne (walka o pokój, ochrona środowiska, odbudowa autentycznych więzi międzyludzkich, pogodzenie indywidualnego rozwoju z interesami grupy), jak i negatywne (w tym: ucieczki z domu, zamachy bombowe, różne formy manifestacji buntu i negacji rzeczywistości kulturowo-społecznej, narkotyki, alkohol, zachowania agresywne)

- specyficzny sposób przekazu informacji i komunikowania

- odmienna ekspresja emocjonalna, w tym: muzyczna, taneczna, literacka, plastyczna, wspierana wydawaniem tajnych gazetek przez niektóre subkultury

- odmienny wygląd zewnętrzny, sposób ubierania się, udziwnione fryzury, makijaż lub też golenie głowy.

Przykłady:

• skate • emo • graficiarze • rastamani • hipisi

• metalowcy • goci • depesze • rockersi • rude boy

• teddy boys • modsi • punki • skinheadzi

• hiphopowcy • bikiniarze • grunge • dresiarze • gitowcy

• poppersi • raggare • raperzy • bitnicy.

Powody wstępowania do subkultur

1. CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE (EGZOGENNE):

• WPŁYW SZKOŁY

• WPŁYW GRUPY RÓWIEŚNICZEJ

• DYSFUNKCJONALNOŚĆ RODZINY

• NIEZAGOSPODAROWANIE CZASU WOLNEGO

• ZAMIESZKIWANIE W PRZESTĘPCZYM REJONIE

• RODZINY ROZBITE

• ALKOHOLIZM RODZICÓW

• NARKOMANIA RODZICÓW

• BRAK ZAINTERESOWANIA DZIECKIEM.

2. CZYNNIKI WEWNĘTRZNE (ENDOGENNE):

• NISKA INTELIGENCJA

• NADMIERNA AGRESYWNOŚĆ

• ULEGŁOŚĆ

• CHĘĆ IMPONOWANIA (SZPAN)

• CHĘĆ „WYŻYCIA SIĘ”.

3. CZYNNIKI SPOŁECZNO - POLITYCZNE:

• PRZEMIANY POLITYCZNE

• PRZEMIANY EKONOMICZNE

• ZANIK SYSTEMU WARTOŚCI

• „DOZWOLONA” PRZEMOC W MEDIACH

• BEZROBOCIE

• NISKI STANDARD ŻYCIA.

Charakterystyka wybranych subkultur

Charakterystyka wybranych subkultur młodzieżowych i ich przejawów nie akceptowanych społecznie

1. SKINHEAD (w języku ang. skin-skóra, head -głowa, skórogłowi, inaczej skini, skinersi, ostrzyżeni, łyse czaszki, łysogłowi). Ruch powstały w latach 60-tych w Wielkiej Brytanii. Wywodził się z proletariackich kręgów i odcinał od bogatego mieszczańskiego społeczeństwa. Trudne warunki życia angielskiej młodzieży, monotonia, szarość, bezsens zmagania się z losem, to istotne składniki postrzegania rzeczywistości jako bezlitosnej i okrutnej, w której dominuje ból i cierpienie. Siła pięści, ciężkie buty, według założeń skinów miały być rozwiązaniem prowadzącym do zmiany świata. W szybkim tempie w działalności skinów ujawniają się formy zachowań nie akceptowanych społecznie. Przejmują też pewne założenia z ideologii faszystowskiej, zwłaszcza identyfikują się z nadludźmi. Nienawiść i agresja skinów angielskich skierowana została przede wszystkim przeciw: Żydom, ludności kolorowej, komunistom, homoseksualistom, jako sile sprawczej ,,zohydzenia świata”. Swoją agresję angielscy skini ,,wyładowywali” na demonstracjach, manifestacjach, w czasie zawodów sportowych i widowisk artystycznych (występów zespołów młodzieżowych) i w wielu innych okolicznościach, budząc strach, panikę i przerażenie. Z nich wywodzą się:

a) szalikowcy

b) kibice stadionowi

c) dyskobije i inni.

W Polsce najpierw można było spotkać pojedyncze grupy skinów, najczęściej ubranych w kolejarskie mundury. Lata 1988-1994, to okres rozkwitu tej podkultury w naszym kraju. Powstało wtedy wiele odłamów, podgrup, oddziałów, brygad czy bojówek nawet wzajemnie się zwalczających. Wygląd zewnętrzny polskich skinów nie różni się od skinów na świecie. Obecnie ubierają się w stroje dżinsowe lub ,,moro” bez naszywek i napisów. Zamiast imion i nazwisk używają pseudonimów ,,Adolfo”, ,,Diabeł”. Do innych członków subkultur, jak i do całego społeczeństwa nastawieni są wyjątkowo wrogo. Przerażające jest chyba to, że aktualnie w Polsce, ta subkultura skupia znaczną część dorastającego

pokolenia.

2. PUNK (w luźnym tłumaczeniu: śmieć, rzecz wstrętna, marność, odpadek, zgniłek, obrzydliwość). Podkultura ta powstała w 1970 roku w Londynie i szybko rozprzestrzeniła się w całej Anglii i w innych krajach. Początkowo jej członkowie wywodzili się z robotniczych i bezrobotnych rodzin. Ruch ten przyjął założenia, że świat jest obrzydliwy i wcześniej czy później ulegnie zagładzie, a odpowiedzialność za to poniosą ludzie z klas bogatych. Na takim świecie nie ma przyszłości dla młodzieży. Charakterystyczne cechy punków to:

- ubiór składający się ze starej, bardzo brudnej odzieży, zbyt dużych butów, czarnej skórzanej kurtki, bogato zdobionej

ćwiekami, swastyką i znaczkami z napisem ,,NO FUTURE”. Częstymi rekwizytami są ciemne okulary z błyszczącą oprawką, łańcuchy i obroże na szyjach, świadczące o przykuciu do aktualnego bytu, z którego nie można się uwolnić. Wpięte w nos i uszy agrafki bądź klipsy mają świadczyć o ich naznaczeniu.

- zawsze brudne włosy, często farbowane na wszystkie możliwe kolory

- golenie głowy po bokach, a pośrodku stawianie tzw.,,czuba Irokeza”. Aktualne fryzury to sterczące grzywki z pewną asymetrią.

W formach zachowań tej grupy ujawnia się totalna negacja rzeczywistości. Subkultura ta szybko rozprzestrzeniła się w Polsce. Pojawiły się liczne grupy punk-rockowe. Utwory muzyczne zawierają ideologię polskich punków, zwłaszcza brak wiary w przyszłość, godność człowieka, niechęć do nauki, pracy, negacja instytucji prawnych, społecznych, wyznaniowych, a nawet podważanie sensu istnienia państwa czyli preferowanie anarchistycznej postawy. Zachowania punków bulwersują opinię publiczną, zwłaszcza ubiór, fryzura, słownictwo. Polski punk, nie wierzy w przyszłość, przeważnie wywodzi się z rodziny niepełnej, skłóconej, szuka w grupie przyjaźni, akceptacji, i rozwiązania trudności życiowych. Jest fanem punk rocka, jeździ na koncerty swojego ulubionego zespołu i ma swojego największego wroga - skina. Nauka i praca to ,,hańba” i ,,ogłupianie człowieka”. Wiele punków nie chcąc doprowadzić do konfliktu z dorosłymi, chodzi do szkoły jak ,,normalni”, rezygnując ze stroju, fryzury, słownictwa. Często te fakty utożsamiane są mylnie z zanikiem podkultury. Naprawdę, są to pozorne działania. Ich zdaniem ,,punki i punkowanie nie zanika i nie zaniknie dopóki nie będzie przyszłości dla młodzieży i będą skini”.

3. ROCKERSI. Ruch ten pojawił się w USA pod koniec lat 50-tych i w wielu krajach jego odłamy istnieją do dziś. Najbardziej łagodnym odłamem tej podkultury są ROCKERSI. Skupiają oni całą swoją działalność wokół własnego motocykla, urastającego wręcz do przedmiotu kultu i czci. Rockersi natomiast cenią kult siły, twierdząc ,,Jesteśmy kimś tylko dlatego, że ludzie panicznie nas się boją”. Jeżdżą na ciężkich motocyklach typu Harley, Kawasaki, BMW. Ubierają czarne skórzane kurtki, zakładają specjalne kaski, długie czarne buty, czarne wąskie spodnie, na włosach często wiążą opaski. Dość często rockersi ,,upiększają” ciało tatuażem i napisami ,,SS”, ,,War', ,,Wermacht”. Aby być członkiem tej grupy trzeba posiadać odpowiedni motocykl, mieć przestępczą przeszłość i złą opinię w środowisku. Ulubionymi sposobami wywoływania paniki są nocne przejazdy obok domów na ciężkich motorach, przy eksponowaniu wrzasków, pogróżek, nieraz podrzucaniem ognia. Inną formą działania jest okrążanie przechodniów czyli tzw. ,,spirala”. W Polsce subkultura rockersów ma mniej ekskluzywne motory, często bez tłumików, z obciętymi końcówkami rur wydechowych, a ich właściciele dodatkowo są uzbrojeni w pałki, łańcuchy i inne przedmioty do zastraszania przechodniów i toczenia walki. Określają siebie ,,Aniołami Piekieł” uważając, że swym zachowaniem są w stanie stworzyć najprawdziwszą postać piekła na ziemi.

4. METALOWCY. Ruch utworzony przez fanów odmiany muzyki rockowej tzw. heavy - metalowców. Jako grupa pojawili się w latach 70-tych i najważniejszą rolę odgrywa u nich muzyka. Ostro brzmiąca muzyka skierowana jest przeciw tej komercyjnej i jej wszelkim odmianom. Teksty piosenek metalowców często nawiązują do mitologii germańsko-celtyckiej lub do średniowiecza (wykorzystywane jest pismo gotyckie). Miejscem spotkań metalowców są koncerty, a najważniejszym wydarzeniem w Polsce jest koncert Metalomania w Katowicach, na który zjeżdżają się corocznie setki fanów.

5. ROCKMANIACY. To grupy młodzieżowe powiązane specyficznym rodzajem muzyki. Słuchanie głośnej muzyki w grupie (110-120 decybeli). Utwory muzyczne preferowane przez rockmaniaków przekazują różne treści wypaczając ich słuchaczy. Propagują bunt przeciw obecnemu porządkowi społecznemu. Podświadomy przekaz treści jest bardzo

subtelny i niejednokrotnie trudno wykrywalny.

6. DEPECHE MOND-DEPESZe, DEPESZOWCY. Fani zespołu Depeche Mond, często zachowujący się agresywnie podczas dyskotek i występów zespołów młodzieżowych. Zdarzają się przypadki, że dokonują kradzieży aby mieć pieniądze na odpowiedni strój, oparty głównie na image'u scenicznym gitarzysty Depeche Mond - Dawida Gahena, a także by móc brać udział w imprezach młodzieżowych, dyskotekach, występach zespołów i zlotach.

7. STREETBOYS (STREETGANGS) - uliczni chłopcy, uliczne gangi. Tą nazwą objęte są wszystkie grupy eksponujące zachowania agresywne, których wspólną cechą są uliczne walki, ataki przechodniów i inne negatywne zachowania, burzące poczucie bezpieczeństwa i doprowadzające do dewastacji mienia prywatnego i publicznego. Podkultura ta występuje w wielu krajach. Należą do niej młodzi ludzie w wieku od 10 do 20 lat, o różnym pochodzeniu społecznym. W ulicznych ,,walkach” atakując przechodniów (głównie w celu kradzieży) używają noży, pałek i kastetów. Częste awantury dokonywane są pod wpływem alkoholu, bądź innych środków odurzających.

8. OFFICIAL HOOLIGANS. Podkultura ta powstała w 1989 roku na Zachodzie Europy i szybko dotarła do Polski. Niektórzy badacze twierdzą, że wyodrębniła się ona z grupy skinów. Działają oni podobnie jak streeetboys, ale mają nieco szerszy cel i zasięg. Chcą bowiem zawładnąć ulicą, dyskotekami, parkami, przejściami podziemnymi, środkami masowej komunikacji i wieloma innymi terenami. Ich zachowania to przemoc, agresja, napady rabunkowe, włamania, oraz zmuszanie do płacenia haraczu. Tworzą dobrze zorganizowane grupy o dużym poczuciu solidarności i więzi grupowych. Używają pseudonimów i mają własny wypracowany sposób porozumiewania się. Lata 1990-1993 to okres szczególnego rozwoju tej podkultury w Polsce.

9. NEOFASZYŚCI. Podkultura gloryfikująca faszystowskie sposoby postępowania. Rozpowszechniona na całym świecie, nie tylko wśród młodzieży. Najczęstsze ich zachowania to: pobicia, gwałty, szantaże, zmuszanie do płacenia haraczu, zamachy na ludzką godność w postaci stosowania terroru psychicznego, poniżania i upokarzania wybranych ofiar. Poprzez strój (szara koszula, skórzana czarna kurtka), chcą się upodobnić do formacji ,,SS”. Niekiedy też farbują włosy, bądź je tlenią. Porozumiewają się specjalnym słownictwem, zawierającym wiele niemieckich zwrotów. Niektóre odłamy tej grupy gromadzą pamiątki po III Rzeszy. Nie kryją swej aprobaty a czasami fascynacji dla Hitlera, nienawidzą Żydów i brzydzą się nimi, uważając ich za siłę sprawczą wszelkiego zła. Ich zdaniem: ,,za Hitlera było dobrze (...) był porządek, dobre wychowanie młodzieży, bo Adolf troszczył się o młodzież (...) Gdyby obecnie rządził Hitler na pewno byłoby lepiej”. To wypowiedź polskiego neofaszysty. Ze względu na martyrologię Polaków w czasie II wojny światowej, podkultura ta budzi bardzo negatywne odczucia społeczne.

10. KILLERSI, KILLERZY (mordercy, zabójcy, czciciele śmierci). Podkultura ta pojawiła się w Stanach Zjednoczonych. Jej członków można spotkać w wielu krajach, także w Polsce. Uznają siebie za czcicieli śmierci, bo tylko ona może uchronić człowieka od okrucieństwa świata. Ich zachowania to rozboje, gwałty a nawet zabójstwa. Wygląd zewnętrzny często budzi strach i panikę - czarne skórzane kurtki z upiętymi znaczkami trupich czaszek, twarz zdobi udziwniony makijaż, włosy farbowane na popielaty kolor. W naszym kraju podkultura ta skupia małą ilość członków, a w ogóle pojawienie się jej należy uznać za wyraz głębokiego stresu i utrudnień funkcjonowania młodego pokolenia, nie widzącego przyszłości dla siebie, poszukującego rozwiązań własnych problemów poprzez gwałty i rozboje.

11. SATANIŚCI. Ugrupowania oddające kult szatanowi. Działają w myśl założeń biblii satanistycznej i przykazań satanistów opracowanych przez Czarnego Papieża Antona Szandera La Vey'a. Odłamy satanistów, takie jak: szataniści, lucyferowie, różokrzyżowcy, metale, metaliki i inni uznają, że życie jest wielką żądzą, a śmierć ascezą. Dlatego należy z życia czerpać wszelkie rozkosze dla siebie, a innym czynić zło. Mają wypracowane własne słownictwo, zaklęcia, swoje tajemne sztuki czarów i własne wtajemniczenia by być ,,lepszym sługą szatana”. Przybierają pseudonimy, często imiona diabłów. Niszczą i bezczeszczą symbole wiary chrześcijańskiej. Msze satanistyczne odprawiane są na cmentarzach, gdzie członkowie odurzają się narkotykami i piją alkohol. Są bardzo agresywni wobec otoczenia, dokonują kradzieży z rozbojami. Ubierają się na czarno i noszą odwrócone krzyże w formie medalionów.

12. DRESIARZE. Ruch powstały w Polsce w latach 90-tych. Za ich poprzedników można uważać discomanów- stałych bywalców dyskotek. W swoich poglądach kwestionują model życia rodziców (praca, dorabianie się, ,,przez całe życie pracowali i co z tego mają?). Świadomie zaprzeczają oficjalnym wartościom kościoła, instytucji prawnych. Wyznają zasadę ,,szybkiego szmalu i łatwej przyjemności”. Ważny jest u nich strój- najlepiej drogi (tzw. kult metki), firmowy, luźny, sportowy i higieniczny czyli dres. Dobrze widziane są także gadżety świadczące o wysokiej pozycji - komórka, samochód oraz przy boku ładna dziewczyna. Według nich, do osiągnięcia życiowego sukcesu nie jest potrzebne wykształcenie i swoje dochody zdobywają poprzez nielegalne interesy, często wiążąc się z mafiami. Bywają zagorzałymi kibicami piłki nożnej, wywołując liczne awantury na meczach.

13. SKEJCI, SKATERZY. Ruch ten powstał w Polsce, wraz z powstającą kapitalistyczną rzeczywistością. Styl życia, ,,luzacki”, sportowy, w którym liczy się sprawność fizyczna, dobra kondycja i spontaniczność. Fascynują się jazdą na deskorolkach, skupiając swoją uwagę na technikę jazdy, odpowiednim ubiorze i dobierając odpowiednie gadżety. Skejci uważani są za prekursorów ruchu graffiti.

14. GRAFICIARZE (SPRAYOWCY). Subkultura, która swoje radości, smutki, rozterki, komentarze o rzeczywistości nieraz o zabarwieniu politycznym wypisują na ścianach, murach, (o zgrozo-świeżo odremontowanych zabytkowych kamienicach), a właściwie gdzie się tylko da. Ich twórczość powstaje nocą, w konspiracji. Najczęściej podczas ,,pracy” są ubrani na czarno, twarz okrywa maska. Operują farbami i lakierami w spray'u, dewastując mienie prywatne i publiczne. Nieraz graficiarstwo jest też specyficznym sposobem komunikowania się między członkami podkultur oraz możliwością ukazania istnienia grupy i miejsca ich pobytu.

Podsumowując, przedstawiam jeszcze ,,OSTRZEGAWKĘ SUBKULTUROWĄ”, przewodnik po subZOO, autorstwa Agnieszki Gil i Urszuli Ciasnochy, dwóch uczennic klasy dziennikarskiej w VI LO w Rzeszowie (artykuł ,Nowiny Rzeszowskie, maj 2003 rok). W artykule tym, jak piszą autorki ,,lwy oddzielone zostały od łani”. ,,LWY”, TO CI, KTÓRYCH LEPIEJ OMIJAĆ, a są to:

a) szalikowcy - grupa kibiców piłkarskich. Znak rozpoznawczy: klubowe szaliki.Najbardziej aktywni w czasie meczu lub tuż po nim (zawsze jest dobra okazja, żeby coś zdemolować).

b) skinheadzi - nie znoszą odmieńców. Często atakują kogoś tylko dlatego, że wygląda inaczej niż oni. Znak rozpoznawczy: ogolone głowy (nie mylić z łysymi) i dwustronne kurtki, które w czasie zadymy zakładają na jaskrawą stronę.

c) dresiarze - kolorowe dresy, najczęściej firmy adidas (uwaga, często podróby), złote łańcuchy, telefony komórkowe. Bywają bezwzględni.

d) pseudosataniści - interesują się czarną magią, okultyzmem i wszystkim mówią ,,ave satan”. Znak rozpoznawczy to czarne ubrania i odwrócone krzyże.

e) kserokopiarki - noszą wszystko co jest obecnie modne. Nie akceptują ludzi, którzy nie ulegają najnowszym trendom

ze stoisk odzieżowych w centrach handlowych. Miewają poczucie wyższości, w przeciwieństwie do własnego zdania.

,,ŁANIE”, TO CI, KTÓRYCH NIE MUSISZ OMIJAĆ, a są to:

f) punki - mają glany zawiązane kolorową sznurówką ,,na drabinkę”, czasami irokez na głowie, ale częściej długie, związane włosy i kolczyki. Przyjaźnie nastawieni do świata (??? - to moje zdziwienie).

g) rastafarianie - znak rozpoznawczy to trzy kolory: zielony, żółty, czerwony, długie włosy, dredy. Słuchają radia nie jedzą mięsa, nie piją alkoholu, uznają wartość palenia marihuany. Pokojowo nastawieni do świata.

h) grunge'owcy - znak rozpoznawczy to, rozciągnięte, kolorowe ubrania, kraciaste koszule i ,,kozie bródki”. Słuchają psychodelicznej muzyki i lubią ludzi.

i) rave'owcy - słuchają elektronicznej muzyki ,,techno” ubierają się w syntetyczne odblaskowe stroje. Kochają elektronikę.

j) rapersi - wyróżnia ich muzyka, wyrażająca problemy młodzieży. Zagniewani i z pozoru agresywni. Noszą luźne ubrania i czapki z daszkiem, lubią piwo.

k) skate'owcy - zajmują się głownie jeżdżeniem na deskorolce. Ich ubrania są za duże co najmniej o 3 numery.

l) sprejowcy - malują mury sprayem. Walczą w ten sposób np. ze służbą wojskową.