Zawód nauczyciel- pedagog specjalny
Ślubowanie nauczyciela podczas nadania stopnia nauczyciela mianowanego
,, Ślubuję rzetelnie pełnić mą powinność nauczyciela wychowawcy i opiekuna młodzieży, dążyć do pełni rozwoju osobowości ucznia i własnej, kształcić i wychowywać młode pokolenie w duchu umiłowania Ojczyzny, tradycji narodowych, poszanowania Konstytucji RP
- Tak mi dopomóż Bóg.”
(Karta Nauczyciela art. 15)
Obowiązki nauczyciela
Rzetelna realizacja zadań związanych z powierzonym stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę.
Wspieranie każdego ucznia w jego rozwoju.
Dążenie do pełni własnego rozwoju osobowego
Kształcenie i wychowywanie młodzieży w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji RP, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka
Kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi
Obowiązki nauczyciela pedagoga specjalnego szkoły integracyjnej
Otoczenie opieką dydaktyczną, wychowawczą i terapeutyczną ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
Udzielanie pomocy nauczycielom przedmiotu w prowadzeniu lekcji i organizacji procesu nauczania integracyjnego
Diagnozowanie potrzeb, zdolności i ocena tempa przyswajania wiedzy przez ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
Właściwy dobór treści nauczania i metod pracy do możliwości rozwojowych ucznia
Prowadzenie zindywidualizowanych zajęć dydaktycznych, wsparcia psychologiczno- pedagogicznego oraz zajęć rewalidacyjnych
Opracowuje indywidualny program edukacyjny, który przedstawia wszystkie działania szkoły wobec ucznia
Kwalifikacje do wykonywania zawodu
Stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która:
Posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje
Przestrzega podstawowych zasad moralnych
Spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu
Kompetencje zawodowe pedagoga specjalnego wg W. Okonia
Kompetencje- kwalifikacje zawodowe nauczyciela to zbiór zawodowych umiejętności i dyspozycji, w jakie powinien być wyposażony pedagog, aby mógł skutecznie wykonywać swoją pracę
Kompetencje osobowościowe- są właściwością przyrodzoną człowieka, kształtowaną w ciągu lat jego życia. Stanowią rdzeń, w oparciu o który można stwierdzić, że ktoś ,,nauczycielem po prostu się urodził”, jest nim z powołania.
Kompetencje osobowościowe nauczyciela
Umiłowanie innych ludzi
Potrzeba doskonałości
Poczucie odpowiedzialności i obowiązku
Wewnętrzna prawidłowość
Moralna odwaga
Łatwość nawiązywania kontaktów
Żywa, twórcza wyobraźnia
Zdolność wyrażania uczuć
Empatia
Instynkt rodzicielski
Bogactwo własnej osobowości i dyspozycja do dzielenia się nią z innymi
Umiejętność wywierania wpływu na innych ludzi
Pewność siebie, spokój, odwaga działania i bezkompromisowość
Jakich nauczycieli szanują uczniowie?
Zawsze sympatyczny
Perfekcyjnie zorganizowanych
Opanowanych i sprawiedliwych
Skrupulatnych
Kompetentnych
Ciągle poszerzających swoją wiedzę
Zafascynowanych dziedziną zawodową, którą się zajmują
Bardzo wymagających
Konsekwentnych
Dających się poznać również jako ludzi, którzy nie są bez was
Cechy dobrego nauczyciela- pedagoga specjalnego
Prawy i stały charakter
Konsekwencja i wytrwałość w działaniu
Wysoki poziom intelektualno- kulturalny
Umiłowanie prawdy i świadczenie o niej swoim życiem
Bycie obrońcą osób z niepełnosprawnością
Zapewnienie im poczucia bezpieczeństwa
Kształtowanie właściwej kultury społecznej wobec tych osób
Racjonalne kształtowanie procesu dydaktycznego, rewalidacyjnego, który pozwoli osobom niepełnosprawnym zmienić z czasem rolę z podopiecznych na ludzi odpowiedzialnych za życie własne i innych osób
Kompetencje praktyczne nauczyciela
Kompetencje praktyczne pedagoga specjalnego dotyczyć będą jego nabytych umiejętności warsztatowych. Teoretyczne i praktyczne podstawy tego warsztatu kształtowane są podczas edukacji zawodowej.
Wiedzę teoretyczną z zakresu takich zaburzeń rozwojowych u dzieci jak: niepełnosprawność intelektualna, autyzm, zespół Aspergera, niewidzenie i słabo wzroczność, niesłyszenie i słabo słyszenie, nadpobudliwość psychoruchowa, różne przyczyny niepełnosprawności ruchowej, specyficzne trudności w uczeniu się, różne postaci niepełnosprawności sprzężonej
Umiejętności diagnostyczne względem wychowanka (kwalifikacje pozwalające na trafny wybór gotowych narzędzi diagnostycznych, umiejętne posługiwanie się tymi narzędziami, zdolność do konstruowania własnych narzędzi diagnostycznych)
Dyspozycja do opracowania indywidualnego programu postępowania dydaktyczno- wychowawczo- terapeutycznego względem ucznia
Kompetencje praktyczne nauczyciela pedagoga specjalnego
Umiejętność dostosowania wymagań dydaktycznych objętych podstawą programową do indywidualnych możliwości i predyspozycji ucznia
Umiejętność opracowania skutecznej ewaluacji w zakresie stosowanego postępowania dydaktycznego, wychowawczego i terapeutycznego oraz wypracowanie skutecznej oceny postępów ucznia z niepełnosprawnością
Umiejętność wyboru, dostosowania lub samodzielnego przygotowania pomocy dydaktycznych dla podopiecznych
Znajomość i zdolność adekwatnego, indywidualnego wyboru metod dydaktycznych, wychowawczych i terapeutycznych względem każdego ucznia z niepełnosprawnością
Rozeznanie w zakresie najnowszych rozwiązań technicznych ułatwiających naukę i zdobywanie informacji
Znajomość alternatywnych metod komunikowania się, umiejętność posługiwania się nimi
Kwalifikacje w zakresie kształcenia zintegrowanego lub przedmiotowego
Zdolność do otwartej, zgodnej współpracy z nauczycielem prowadzącym, rodzicami uczniów niepełnosprawnych ( powinni być traktowani jak partnerzy), personelem szkoły świadczącym pomoc rewalidacyjną podopiecznym oraz społecznością lokalną w postaci władz oświatowych organizacji pozarządowych oraz przedsiębiorców, jako potencjalnych mecenasów palcówek oświatowych
Kompetencje emocjonalne (umiejętność radzenia sobie ze swoimi emocjami, samoakceptacja i samoocena)
Zasady pracy pedagoga specjalnego wg Jana Pańczyka
Zasada budzenia potrzeby poznawczej u uczniów
Zasada racjonalnego doboru treści programowych do możliwości psychofizycznych uczniów
Zasada wielozmysłowego poznania
Zasada kompensowania brakujących (zaburzonych) zmysłów (organów) ewentualnie powstałych lub w zakresie wiedzy uczniów
Zasada maksymalnego aktywizowania uczniów (stosowanie do ich możliwości psychofizycznych)
Kwalifikacje do wykonywania zawodu w placówkach specjalnych
Kwalifikacje do pracy z dziećmi i młodzieżą z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym, a także do prowadzenia zajęć rewalidacyjno- wychowawczych z dziećmi i młodzieżą z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim posiada osoba, która ukończyła studia ( magisterskie, zawodowe, podyplomowe) na kierunku pedagogika lub pedagogika specjalna w zakresie oligofrenopedagogiki
Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela przedmiotu lub prowadzącego zajęcia w przedszkolach specjalnych, szkołach specjalnych, ośrodkach szkolno- wychowawczych i specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży z niepełno sprawnościami posiada osoba, która ma kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki, a ponadto ukończyła studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej odpowiedniej do niepełnosprawności uczniów ( ma studia magisterskie/ zawodowe w zakresie pedagogiki lub pedagogiki specjalnej w zakresie niepełnosprawności uczniów)
Ocena pracy nauczyciela
Praca nauczyciela z wyjątkiem prac y nauczyciela stażysty podlega ocenie
Ocena pracy nauczyciela może być dokonana w każdym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od dokonania oceny poprzedniej
Ocena pracy nauczyciela ma charakter opisowy i jest zakończona stwierdzeniem uogólniającym: ocena wyróżniająca
Ocena dobra, ocena negatywna
Oceny pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły, który przy jej dokonywaniu może zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego
Ocena pracy nauczyciela- awans zawodowy
Obowiązują następujące stopnie awansu zawodowego nauczycieli:
- nauczyciel stażysta
- nauczyciel kontraktowy
- nauczycie mianowany
- nauczyciel dyplomowany
Osoba nie posiadająca stopnia awansu zawodowego z dniem nawiązania stosunku pracy w szkole uzyskuje stopień nauczyciela stażysty
Warunkiem nadania nauczycielowi kolejnego stopnia awansu zawodowego jest spełnienie wymagań kwalifikacyjnych oraz odbycie stażu zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego nauczyciela
Staż trwa w przypadku ubiegania się o awans na stopień:
- nauczyciela kontraktowego: 9miesięcy
- nauczyciela mianowanego i dyplomowanego : 2lata i 9 miesięcy
W okresie stażu nauczyciel realizuje własny plan rozwoju zawodowego zatwierdzony przez dyrektora szkoły; po zakończeniu stażu nauczyciel składa dyrektorowi szkoły sprawozdanie z realizacji tego pionu
Nauczycielowi stażyście i kontraktowemu odbywającemu staż dyrektor szkoły przydziela spośród nauczycieli mianowanych lub dyplomowanych opiekuna ( opiekunem nauczyciela stażysty i kontraktowego może być również nauczyciel zajmujący stanowisko kierownicze)
Zadaniem opiekuna stażu jest udzielenie nauczycielowi pomocy, w szczególności w przygotowaniu i realizacji w okresie stażu planu rozwoju zawodowego nauczyciela oraz opracowanie projektu oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu
W przypadku, gdy ostateczna ocena dorobku zawodowego nauczyciela jest negatywna, ponowna ocena dorobku może być dokonana po odbyciu na wniosek nauczyciela i za zgodą dyrektora szkoły, jednego dodatkowego stażu w wymiarze 9 miesięcy
Nauczyciel kontraktowy może rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat
Nauczyciel mianowany może rozpocząć staż na stopień nauczyciela dyplomowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej 1 roku od dnia nadania poprzedniego stopnia awansu zawodowego
Nauczyciel kontraktowy i mianowany mogą przerwać staż na swój wniosek w każdym czasie; w przypadku ponownego rozpoczęcia stażu odbywają staż w pełnym wymiarze
Nauczycielowi dyplomowanemu posiadającymi co najmniej 20letni okres pracy w zawodzie nauczyciela, w tym co najmniej 10letni okres pracy jako nauczyciel dyplomowany oraz znaczący i uznany dorobek zawodowy, na wniosek Kapituły do Spraw Profesorów Oświaty może być nadany przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania tytuł honorowy profesora oświaty
Warunki pracy na stanowisku nauczyciela
Z osobą posiadającą wymagane kwalifikacje i rozpoczynającą pracę w szkole, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na 1 rok szkolny w celu odbycia stażu wymaganego do uzyskania awansu na stopień nauczyciela kontraktowego
W szczególnych przypadkach uzasadnionych potrzebami szkoły z osobą legitymującą się wymaganym poziomem wykształcenia, lecz nie posiadającą przygotowania pedagogicznego, dopuszczalne jest nawiązanie stosunku pracy, o ile osoba ta zobowiąże się do uzyskania przygotowania pedagogicznego w trakcie odbywania stażu
Stosunek pracy z nauczycielem kontraktowym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę zawieranej na czas nieokreślony
Stosunek pracy z nauczycielem mianowanym i dyplomowanym nawiązuje się na podstawie mianowania
Nauczyciel w realizacji programu nauczania ma prawo do swobody stosowania takich metod nauczania i wychowania, jakie uważa za najwłaściwsze spośród uznanych przez współczesne nauki pedagogiczne oraz do wyboru spośród zatwierdzonych do użytku szkolnego podręczników i innych pomocy naukowych
Nauczyciel powinien podnosić swoją wiedzę ogólną i zawodową, korzystając z prawa pierwszeństwa do uczestnictwa we wszelkich formach doskonalenia zawodowego na najwyższym poziomie
Nauczycielowi przysługuje wyposażenie jego stanowiska pracy umożliwiające realizację dydaktyczno- wychowawczego programu nauczania
Wynagrodzenie nauczycieli składa się z:
- wynagrodzenia zasadniczego
- dodatków: za wysługę lat, motywacyjnego, funkcyjnego oraz za warunki pracy
- wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw
- nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i dodatków socjalnych określonych
Wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela uzależniona jest od:
- stopnia awansu zawodowego i posiadanych kwalifikacji
- wymiaru zajęć obowiązkowych
Wysokość dodatków odpowiednio od:
- okresu zatrudnienia i jakości świadczonej pracy
- wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć
- powierzonego stanowiska lub sprawowanej funkcji
- trudnych lub uciążliwych warunków pracy
Średnie wynagrodzenie nauczycieli stanowi dla
- nauczyciela stażysty: 100%
- nauczyciela kontraktowego: 111%
- nauczyciela mianowanego: 144%
- nauczyciela dyplomowanego: 184%
- kwoty bazowej, określonej dla nauczycieli corocznie w ustawie budżetowej
Czas pracy nauczycieli
Czas pracy nauczyciela, zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć, nie może przekraczać 40godzin/ tydzień
W ramach ustalonego czasu pracy i wynagrodzenia nauczyciel zobowiązany jest realizować:
Zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami
Inne czynności i zajęcia wynikające z zadań statutowych szkoły ( szczególnie: zajęcia opiekuńcze i wychowawcze wynikające z potrzeb i zainteresowań uczniów)
Zajęcia i czynności związane z przygotowaniem do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym
Nauczyciele wg typów szkół | Tygodniowy wymiar godzin dydaktycznych (pensum) |
---|---|
Nauczyciel przedszkola | 25 |
Nauczyciel przedszkola pracujący z dziećmi 6-letnimi | 22 |
Nauczyciel szkoły specjalnej, integracyjnej i masowej (podstawowej, gimnazjum, liceum, technikum, zawodowej) | 18 |
Wychowawcy (świetlic) | 26 |
Nauczyciel poradni psychologiczno- pedagogicznej | 20 |
Wychowawcy w zakładach opiekuńczo- leczniczych dla dzieci | 26 |
Nauczyciel w SOSW, zakładzie poprawczym, schronisku dla nieletnich, MOW, świetlicy szkoły specjalnej | 24 |
Wychowawcy młodzieżowych ośrodków socjoterapii | 26 |
Dyrektor szkoły za zgodą organu prowadzącego, może obniżyć tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć ( na czas określony lub do odwołania) ze względu na: doskonalenie się, wykonywanie pracy naukowej, wykonywanie prac zleconych na rzecz placówki lub organu ją prowadzącego
Nauczyciela obowiązuje pięciodniowy tydzień pracy ( w szczególnych przypadkach czterodniowy)
Czas trwania jednostki lekcyjnej to 45 minut
Podczas przerw pomiędzy lekcjami nauczyciel zapewnia uczniowi bezpieczne warunki odpoczynku i opiekę pedagogiczną
Nauczycielowi zatrudnionemu w szkole, w której w organizacji pracy przewidziano ferie letnie i zimowe, przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze odpowiadającym okresowi ferii i w czasie ich trwania
Nauczyciel może być zobowiązany przez dyrektora do wykonywania w czasie tych ferii następujących czynności:
- przeprowadzenia egzaminów
- prac związanych z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego
- opracowywania szkolnego zestawu programów oraz uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym w określonej formie ( czynności te nie mogą łącznie zająć nauczycielowi więcej niż 7 dni)
Nauczycielom zatrudnionym w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne, przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 35 dni roboczych
W ramach urlopu wypoczynkowego nauczyciel ma prawo do nieprzerwanego co najmniej czterotygodniowego urlopu wypoczynkowego
W budżetach organów prowadzących szkoły wyodrębnia się środki na dofinansowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli z uwzględnieniem doradztwa metodycznego
Odpowiedzialność dyscyplinarna nauczyciela
Nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienie godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom
Karami dyscyplinarnymi dla nauczycieli są:
- nagana z ostrzeżeniem
- zwolnienie z pracy
- zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie 3 lat od ukarania
- wydalenie z zawodu nauczycielskiego
Pedagog specjalny a zapotrzebowanie rynku pracy
W Polsce nie prowadzi się badań nad zapotrzebowaniem rynku pracy na usługi specjalistów z obszaru pedagogiki specjalnej
Wg danych Międzynarodowego Zespołu do Prognozowania Popytu na Pracę przy Rządowym Centrum Studiów Strategicznych ( XII 2003r.) wynika, że w latach 2001- 2010 potrzeba było 1800 nauczycieli szkół specjalnych (tj. zaledwie 1,97% zapotrzebowania na nauczycieli w ogóle)
Z tej prognozy wynika, że średnio co roku w szkołach specjalnych, znalazło pracę 180 absolwentów kierunku pedagogika specjalna
Poprawa sytuacji na rynku pracy będzie zależna od: liczby uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, prowadzenia polityki niesegregacyjnej w edukacji tendencji odchodzenia pedagogów specjalnych na emeryturę
Pedagog specjalny a zapotrzebowanie rynku pracy ( źródło: J. Pańczyk 2008r.)
Zapotrzebowanie na specjalistów |
---|
1 |
2 |
3 |
4-6 |
4-6 |
4-6 |
7 |
8 |
9 |
Pytania egzaminacyjne:
Czym są ,,kompetencje osobowościowe” i ,,kompetencje praktyczne” nauczyciela? Wymień kompetencje praktyczne nauczyciela wspomagającego- pedagoga specjalnego.
Jakie znasz zasady pracy pedagoga specjalnego?
Które rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej informuje o szczegółowych kwalifikacjach wymaganych od nauczycieli?