Etapy hodowli heterozyjnej

1. Zgromadzenie zróżnicowanego genetyczni materiału wyjściowego celem wyboru pojedynków służących do wprowadzenia linii wsobnych

2. Kilkuletni chów wsobny w celu uzyskania wysokiego poziomu homozygotyczności prowadzonych linii

3. ocena wartości kombinacyjnej uzyskanych linii wsobnych

4. tworzenie mieszańców i produkcja mieszańcowego materiału siewnego

Sposoby uzyskiwania mieszańców heterozyjnych

• Mieszańce proste AxB- uzyskuje się w wyniku krzyżowania pojedynczego, czyli krzyżowania dwóch linii wsobnych

• Mieszańce trójliniowe (AxB)xC- uzyskuje się w ten sposób, że najpierw krzyżuje się ze sobą dwie linie wsobne (AxB) a następnie otrzymane mieszańce F1 krzyżuje się z dodatkową dobrze dopasowaną linią wsobną (C)

• Mieszańce podwójne (czteroliniowe) (AxB)x(CxD). Z czterech linii wsobnych uzyskuje się najpierw dwa mieszańce pojedyncze (AxB i CxD) i w następnym roku mieszańce te krzyżuje się ze sobą

Efekt heterozyjny jest zwykle najwyższy u mieszańców prostych, co wynika z możliwości najlepszego dopasowania komponentów (najmniejsza liczba genotypów tworzących mieszańca); jednakże uzyskuje się wówczas niewielką ilość nasion, ponieważ linie są najsilniej obarczone ujemnymi efektami chowu wsobnego. Odwrotna sytuacja ma miejsce w przypadku mieszańców podwójnych, ponieważ z większą liczbą komponentów łączy się bardziej złożony skład genetyczny, a z nimi jest związany spadek efektu heterozji, uzyskuje się natomiast wysoki plon nasion.

Wartość kombinacyjna- jest miarą przydatności danej linii do tworzenia mieszańców heterozyjnych wyrażoną w wartości cechy(najczęściej plonu) Ogólna wartość kombinacyjna (OWK)

• Miarą OWK danej linii jest stosunek wysokości jej plonu do średniego plonu wszystkich linii uczestniczących w danym teście (polycross lub topcross)

• OWK określa wartość kombinacyjna jednej linii

Swoista wartość kombinacyjna

• Miarą SWK jest plon danego mieszańca między dwiema liniami w stosunku do średniego plonu wszystkich mieszańców otrzymanych w treści

• SWK określa wartość kombinacyjna dwóch skrzyżowanych ze sobą linii rodzicielskich

Test diallelcross

( krzyżowanie dialleliczne- krzyżowanie linii wsobnych we wszystkich możliwych kombinacjach na zasadzie ,,każda z każdą"

Sposoby pozwalające ograniczyć koszty produkcji mieszańcowego materiału siewnego:

• Wykorzystanie genów wyznacznikowych lub markerów. Jeżeli takie recesywne geny warunkujące np. jasne lub antocyjanowe zabarwienie liści, wprowadzone zostaną do linii wsobnej wówczas siewki pochodzące z zapylenia w obrębie tej linii mogą być łatwo odróżniane od heterozyjnych siewek mieszańcowych (zastosowane w przypadku warzyw gdzie możliwe jest przeprowadzenie indywidualnej selekcji siewek

• Wykorzystanie męskiej sterylności ( rodzaje: genetyczna, plazmatyczna, genetyczno-plazmatyczna)

• Hodowla odmian syntetycznych polegająca na tym, że odpowiednio dobrane linie ( w ilości od kilku do kilkunastu) pozostawia się do swobodnego przekrzyżowania. Nie wykonuje się ani kastracji ani sztucznego krzyżowania. Efekt heterozji jest mniejszy niż w przypadku odmian mieszańcowych. Efekt heterozji zależy od liczby krzyżowanych linii oraz od ich wartości kombinacyjnej. Wykazano, że najplenniejsze syntetyczne odmiany kukurydzy uzyskuje się przy kombinacji nie więcej niż 5 czy 6 linii