PRAWO FINANSOWE - ĆWICZENIA.
Ćwiczenia z dnia 12.05.2012 r.
Prawo podatkowe.
Podatek.
Bez wątpienia jest to kategoria ekonomiczna jak i prawno - finansowa, nawet więcej można powiedzieć że instytucja prawno - finansowa.
Dlatego że prawo podatkowe samo jako nauka określa pojęcie podatku.
Prawo podatkowe informuje nas także o miejscu podatku w kontekście klasyfikacji szeroko rozumianych dochodów publicznych .
Prawo podatkowe przedstawia elementy przez strukturę podatku zarówno elementy stałe jak i zmienne .
Jest wiele definicji podatku, są to definicje wypracowane przez doktryny.
Podatek jest to świadczenie pieniężne na rzecz podmiotu prawa publicznego (państwa lub samorządu terytorialnego) jednostronnie przez ten podmiot ustalane o charakterze:
Ogólnym
Zasadniczym
Bezzwrotnym
Nieodpłatnym
Przymusowym
To doktrynalna definicja podatku jest wypracowana na potrzeby nauki prawa podatkowego.
Jest jeszcze inna definicja podatku, a mianowicie ustawowa (legalna) którą posługuje się ustawa Ordynacja Podatkowa w art.6 .
I zgodnie z tą definicją ustawową podatek jest to publicznoprawne , nieodpłatne , przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa , województwa, powiatu lub gminy które wynika z ustawy podatkowej.
Różnice pomiędzy definicją doktrynalną a definicją ustawową.
Definicja legalna nie uwzględnia pewnych teoretycznie cech podatku o których mówi definicja doktrynalna, mianowicie nie uwzględnia cech ogólności , zasadniczości i jednostronności ustalania podatku.
Co nie oznacza wcale że definicja ustawowa pozbawia tych cech podatku .
Wszystkie elementy składowe definicji są niezbędne do określenia podatku i odróżnienia podatku od innych dochodów , dlatego że zmiana któregokolwiek z tych elementów na inne , np.: zmiana cechy nieodpłatności na cechę odpłatności sprawi że będziemy mieć do czynienia nie z podatkiem a innym dochodem publicznym, opłatą.
Cechy podatku:
Pierwsza ustawa z zakresu teorii podatków dotyczy niewątpliwie tego że podatek jest pobierany w pieniądzu, wynika z tego że obowiązujący stan prawny nie przewiduje poboru podatków w innej formy niż pieniężnej.
Podatki są pobierane przez podmioty prawa publicznego.
Od roku 1991 w Polsce takim podmiotem prawa publicznego oprócz państwa jest także samorząd, to znaczy że oba poziomy władzy zarówno rządowe jak i samorządowe dysponują tzw. kompetencjami władczymi, które uprawniają do uchwalania własnych , odrębnych budżetów (budżetu państwa i budżetu samorządu terytorialnego).
3. Podatek jest ustalany jednostronnie przez pobierający go podmiot.
Podatek nie jest ustanawiany i nie jest wymierzany w drodze umowy jakby osobą która jest zobowiązana do jego zapłacenia a państwem czy samorządem czyli podmiotem prawa publicznego na rzecz którego on jest pobierany.
To znaczy że pobiera się podatek na podstawie władczego działania podmiotu który ustanawia podatek w drodze ustawy podatkowej.
Postępowanie które zmierza do wymiaru podatku podlega przepisom ustawy Ordynacja Podatkowa i przepisom kodeksu postępowania windykacyjnego a nie np.: jak jest to w przypadku umów przepisom Kodeksu Cywilnego.
4. Ogólność.
Oznacza to, że podatek jest tak skonstruowany że zasady jego ustalania i poboru odnoszą się do każdego podmiotu który spełnia warunki przewidziane przez ustawę podatkową. Spełnia warunki określone w prawie podatkowym.
5. Podatek należy do dochodów zasadniczych.
To znaczy że podstawowym celem podatków jest cel fiskalny tzn. dostarczeniu państwu czy jednostkom samorządu terytorialnego środków finansowych które umożliwiają prowadzenie działalności tych podmiotów czy realizacji zadań które przysługują na mocy ustawy.
6. Bezzwrotność.
To znaczy że podatek pobrany zgodnie z prawem nie podlega zwrotowi. To pozwala odróżnić podatek od innych dochodów także np.: pożyczek. I zgodnie z założeniem bezzwrotności podatek staje się rozmiarem publicznej daniny na rzecz podmiotu prawa publicznego.
7. Nieodpłatność.
Podatek jest świadczeniem nieodpłatnym tzn. że podmiot który podatek uiszcza nie otrzymuje od podmiotu prawa publicznego żadnego świadczenia wzajemnego, żadnych czynności urzędowych . W związku z tym podmiot który podatek płaci nie ma do podmiotu prawa publicznego żadnego roszczenia wzajemnego.
8. Przymusowy charakter.
To oznacza że w sytuacji w której podmiot zobowiązany do zapłacenia podatku jeśli nie uiszcza tego podatku dobrowolnie to świadczenie można pobrać na rzecz podmiotu prawa publicznego w drodze przymusu, polegającego na możliwości dokonania czynności komorniczych bądź egzekucji administracyjnej.
Te wszystkie cechy podatku pozwalają odróżnić podatek od innych dochodów publicznych na rzecz państwa czy samorządu terytorialnego i te elementy nazywają się elementami stałymi podatku.
Konstrukcja każdego podatku zawiera także elementy zmienne tzn. że są różne dla poszczególnych podatków tzn. że pozwalają odróżnić jeden podatek od drugiego, i nazywane one są elementami technicznymi podatku .
Tymi elementami są:
Podmiot podatku
Podmiotem podatku jest ten kto podatek ustanawia i pobiera na swoją rzecz ale także ten kto podatek ma zapłacić.
Stąd też można powiedzieć o:
podmiocie czynnym
Podmiotem czynnym jest taki podmiot który pobiera podatek na swoją rzecz lub na rzecz którego podatek jest pobierany przez pośrednika który nazywa się płatnikiem.
Podmiotem czynnym RP jest państwo i samorząd terytorialny .
podmiocie biernym podatku.
Podmiotem biernym jest podmiot który jest zobowiązany do uiszczenia podatku. Prawo podatkowe ten podmiot nazywa podatnikiem .
Może nim być osoba fizyczna , osoba prawna bądź jednostki organizacyjne które osobowości prawnej nie mają.
Może być podatnikiem formalnym bądź rzeczywistym.
Podatnikiem formalnym jest ten kto na podstawie konkretnej ustawy podatkowej jest zobowiązany do zapłacenia podatku i rozliczeniem się z tego tytułu z właściwym organem podatkowym.
Jeżeli podatnik formalny zobowiązany w sposób formalny, prawny do uiszczenia podatku i jeżeli ten podatnik ponosi jednocześnie ekonomiczny ciężar podatku to mówi się że jest podatnikiem rzeczywistym.
Zjawisko rozszczepienia podmiotu podatnika formalnego i rzeczywistego zachodzi w kontekście tzw. podatków pośrednich i zjawiska tzw. przerzucalności podatków.
Z podmiotem podatku wiąże się także pojęcie płatnika i inkasenta.
Płatnik to jest pośrednik między podmiotem czynnym a podatnikiem. Może być to osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna bez osobowości prawnej, ale są to te podmioty które mają w sposób ściśle wskazane swoją pozycje i swoje obowiązki w kontekście ustawy Ordynacja Podatkowa.
Obowiązki, które są zawarte w art.8 ustawy Ordynacja Podatkowa:
Obliczenie podatku
Pobranie podatku od podatnika
Wpłacenie podatku właściwemu organowi we właściwym terminie
Inkasent to jest pośrednik pomiędzy podatnikiem a podmiotem czynnym, istota polega na tym że nie oblicza on podatku z tego względu że dokonał tego wcześniej właściwy organ podatkowy, ale jako inkasent jeżeli podatek pobiera i temu organowi właściwemu wpłaca we właściwym terminie.
Przedmiot podatku
Przedmiotem podatku jest czynność, rzecz lub zjawisko które podlega opodatkowaniu.
W ramach szeroko rozumianych czynności jako przedmiot podatku należy wymienić przede wszystkim czynności cywilno - prawne np.: przejście prawa własności z jednego podmiotu na drugi, w drodze różnego rodzaju umów ,np.: umowy sprzedaży, darowizny czy np.: w drodze stwierdzenia prawa do spadku które jest konsekwencją jednoznaczną.
Czasami może mieć do czynienia gdzie przedmiotem opodatkowania jest wyłącznie rzecz bez wskazania zdarzeń czy czynności której tej rzeczy dotyczą np.: podatek pobierany od posiadania nieruchomości a nie od faktu nabycia tej nieruchomości co wskazywałoby już na czynność.
Przedmiotem podatku może być też zjawisko , np. zjawisko uzyskiwania dochodów z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.
Podstawa opodatkowania
Stawki i skale podatkowe
Tryb i warunki płatności
Zwolnienia i ulgi podatkowe.
Obowiązek podatkowy.
Jest obowiązkiem który związany jest z tzw. podatkowym stanem faktycznym .
To jest powinność przymusowego świadczenia pieniężnego która jest związana z zaistnieniem zdarzenia określonego w ustawie podatkowej.
Zobowiązanie podatkowe.
Zobowiązanie podatkowe zawsze wynika z obowiązku podatkowego a nigdy odwrotnie. A następnie nie może istnieć zobowiązanie podatkowe bez obowiązku podatkowego.
To jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz podmiotu prawa publicznego podatku w wysokości, miejscu i terminie określonych przez przepisy prawa podatkowego.
Dwa sposoby powstania zobowiązań podatkowych .
Zaistnienie zdarzenia w którym ustawa wiąże powstanie zobowiązania podatkowego
Wydanie lub doręczenie decyzji przez właściwy organ podatkowy.
Decyzji która ustala wysokość tego zobowiązania i ma charakter konstytutywny.
Dwa sposoby wygaśnięcia zobowiązań podatkowych.
Efektywny sposób wygaśnięcia podatkowego.
Zaspokojenie wierzyciela podatkowego
Nie efektywny sposób wygaśnięcia podatkowego.
Wierzyciel jest dalej wierzycielem
Klasyfikacja podatków.
Państwowe
Podatek od towarów i usług
Podatek od gier
Podatek akcyzowy
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Podatek dochodowy od osób prawnych
Samorządowe
Podatek rolny
Podatek leśny
Podatek od czynności cywilno - prawnych
Podatek od środków transportowych
Podatek od nieruchomości