T: Wychowanie jako zjawisko społeczne. Wybrane koncepcje wychowania.

1. Pojęcie wychowania

2. cechy procesu wychowania

3. Wychowanie w świetle teorii osobowości.

1. Teoria wychowania

Nauka której przedmiotem zainteresowania jest problematyka procesów wychowania, w szczególności:

• Cele i metody oddziaływań wychowawczych

• Czynniki warunkujące przebieg procesu wychowania

1. Podkreślenie znaczenia skutków działań wychowawczych

Wychowanie – oddziaływanie pokoleń dorosłych na te, które jeszcze nie dojrzały do życia społecznego

Cel – wywołanie i rozwinięcie w wychowanku pewnej liczby stanów fizycznych, umysłowych i moralnych, takich domaga się od niego społeczeństwo

1. PODKREŚLENIE ZNACZENIA SKUTKÓW DZIAŁAŃ WYCHOWAWCZYCH

wychowanie – wszelkie zamierzone działania w formie interakcji społecznych mające na celu wywołanie trwałych, pożądanych zmian w osobowości ludzi

1. PODKREŚLENIE WARUNKÓW WPŁYWAJĄCYCH NA ROZWÓJ DZIECKA

wychowanie – przygotowanie do życia przez życie

wychowanie – odbywa się przez wspólne przeżywanie w trakcie zabawy, pracy, rozmowy, itp.

WYCHOWANIE – proces ukierunkowany na rozwój młodzieży w zakresie kształtowania pełni osobowości i przygotowania do życia w społeczeństwie

1. ZASANIA WYCHOWAWCZE

• stawiane wychowankowi z myślą o zmianach jej wiedzy

• mające wzbogacić jego techniki adaptacyjne

• mające doprowadzić do zmian jego postawy

1. CECHY PROCESU WYCHOWANIA

• Intencjonalność

  • Wychowawca jest świadom celów, jakie chce realizować w pracy wychowawczej

  • Brak świadomości celów wychowania

    • Konsekwencje:

      • działanie wychowawcze przypadkowe

      • nieprzemyślane

      • mało skuteczne

  • Przesadna świadomość celów (nadmierne kierowanie rozwojem stale narzucenie określonych sposobów postępowania)

    • Konsekwencje:

      • odzwyczajają wychowanka od ponoszenia odpowiedzialności za siebie i swoje postępowanie

      • może stanowić „próżną grę pozorów”

• Złożoność wychowania

  • Wychowanie jest procesem adaptacji wychowanka do norm, reguł, zasad postępowania

  • Uwarunkowania zachowań ludzkich:

    • uwarunkowania zewnętrzne (wszystko co otacza człowieka)

    • uwarunkowania wewnętrzna (potrzeby, dążenia, stan zdrowia, samopoczucie, itp.)

• Interakcje wychowania

  • wychowanie odbywa się w warunkach interakcji tj. współdziałania ze sobą wychowawcy i wychowanka na zasadzie partnerstwa

  • wychowanie jest tym skuteczniejsze, im częściej pozwalany na aktywność wychowanka

• Relatywność

  • Relatywność wychowania związana jest z trudnością przewidywania jego skutków

  • Osobowość nie kształtuje się wyłącznie w sposób celowy i planowy, ale znajduje się w ciągłym procesie rozwojowym i podlega przeróżnym wpływom z zewnątrz (środowiska wychowawcze, media, itp.) (F. Znaniecki)

• Długotrwałość wychowania

  • osobowość człowieka podlega przemianom przez całe życie

  • wychowanie obejmuje dzieci, młodzież i osoby dorosłe

  • istnieje konieczność ustawicznego zabiegania o doskonalenie osobowości nie tylko wychowanków ale także wychowawcy

1. Wychowanie w świetle teorii osobowości.

• Korzyści wynikające z teorii osobowości

  • Wychowanie w świetle teorii behawiorystycznej

    • Zachowanie człowieka jest jedynie reakcją na działające z zewnątrz bodźce

    • Wychowanie – dyrektywne kierowanie rozwojem wychowanka nastawione głównie na rozwój intelektualny

    • Oddziaływanie wychowawcze polega na:

      • Manipulacji

      • Lekceważeniu prawa do własnej aktywności i samodzielności jednostki

      • Wzmocnieniach (nagroda i kara) w celu sterowania zachowaniem

      • Sprawowanie kontroli nad reakcjami wychowanka

    • Wychowawca – „niekwestionowany autorytet”, postać centralna w procesie wychowania

    • Wychowanek – bezwzględnie podporządkowany, podlegający kontroli bez aktywnego udziału w procesie wychowania

    • Obszary dokonywania modyfikacji zachowań (wg. behawiorystów)

      • Wzmacnianie nowych zachowań (zasada pozytywnego wzmacniania)

      • Rozwijanie zachowań nowych (zasada: przybliżeń, modelowania, udzielania wskazówek, rozróżniania)

      • Podtrzymywania zachowań nowych (zasada substytutu sporadycznego wzmacniania)

  • Wychowanie w świetle teorii humanistycznej

    • Człowiek jest z istoty swej jednostką

      • Aktywną

      • Samodzielną, a nie bezwolnie ulegającą wpływom środowiska

      • Odpowiedzialną za kierowanie własnym rozwojem i zdolną do decydowania o sobie

    • Wychowanie w formie oddziaływań stymulujących, wspierających własny rozwój wychowanka w sferze emocjonalnej, społecznej, moralnej, intelektualnej

    • Wychowawca – pełni rolę doradcy, animatora, facylitatora w procesie kształtowania osobowości, cechujący się empatią

    • Wychowanek – aktywny, świadomy tego co robi, otwarty na nowe doświadczenia, przekonany o własnej wartości, utrzymujący poprawne relacje z innymi

    • Postulaty teorii humanistycznej

      • Zapewnienie klimatu bezpieczeństwa psychologicznego i zaufania

      • Otwarta komunikacja

      • Uważne słuchanie

      • Powstrzymywanie się od wyrażania ocen szczególnie krytycznych

      • Używanie informacji zwrotnych

      • Swobodne poszukiwanie informacji i rozwiązań

  • Wychowanie w świetle teorii psychospołecznej

    • Kształtowanie osobowości i rozwój człowieka (zachowanie) warunkujące czynniki społeczne/stosunki interpersonalne

      • W rodzinie

      • Szkole

      • Grupie rówieśniczej

      • Miejscu pracy

    • Poprawnie organizowany proces wychowania to organizowanie warunków do współdziałania dzieci, młodzieży i dorosłych

    • Wychowawca – świadomy wpływów środowisk wychowawczych, troszczy się o prawidłowe relacje między wychowankami, wspiera inne środowiska w procesie wychowania

    • Wychowanek – uczy się funkcjonowania w grupie w poczuciu miłości, szacunku, akceptacji

• Środowisko

  • Krąg osób, rzeczy i stosunków otaczający człowieka

  • Środowisko zawodowe, młodzieżowe, miejskie, wiejskie

  • Środowiska wychowawcze: szkoły, domy dziecka, itp.