|
|---|
|
|
|
Od początków dziejów wierzono w istnienie Boga. Przybierał on różne formy. Ludy pierwotne potęgę Boską upatrywały np. w uderzeniu pioruna. A więc początkowo siłę wyższą wiązano ze zjawiskami natury. Wierzenia wielu ludów oparte były również na politeizmie. Dzisiaj niemal każdy człowiek ma jakieś zdanie na temat istnienia Boga i bardzo często są to skrajnie różne opinie. Jednak nie są one podjęte w skutek prawdziwej refleksji a jedynie pod wpływem środowiska, w którym się wychowujemy i w którym żyjemy. Zauważyłam nawet, że czasami to media typu telewizja i radio są jedynymi źródłami wiedzy. W Polsce możemy zauważyć, że zdanie rozstrzygające dla wielu ma kościół katolicki. Wierni nie chcą poznawać innych koncepcji, uważając doktrynę praktykowanego wyznania za jedyną słuszną. Myślę, że takie stanowisko nie jest dobre, ponieważ zamyka nas, zawęża nasze poglądy. Niestety muszę przyznać, że podobnie było w moim przypadku. Moją wiarę i stosunek do niej ukształtowało otoczenie. Chciałabym zagłębić się w kwestię Boga w życiu człowieka, głównie właśnie dlatego. Temat, który tak bardzo dzieli ludzi, wydawałoby się, że jest dokładnie przedyskutowany - jednak okazuje się mało przemyślany.
Człowiek, jako istota myśląca jest świadom swojej kruchości, zdaje sobie sprawę z nadchodzącego kresu życia i boi się tej śmierci. Nie wie, co go wtedy czeka. Jest to jeden z najważniejszych argumentów za tym, że wiara w wyższą istotę wciąż ma sens. Wielu uczonych poszukiwało rozwiązań przedstawionego problemu. Stąd istnieje wiele koncepcji i myśli, spośród których można czerpać do woli. Nie sposób omówić je wszystkie dokładnie w jednym eseju. Dlatego wybrałam kilka, które mnie najbardziej zaciekawiły. Nawet, jeśli ich treść nie jest do końca zgodna z moimi poglądami, to jednak stały się punktem wyjścia dla bardziej głębszych niż do tej pory rozmyślań. Dlatego, moim zdaniem, są godne uwagi.
W filozofii istnieje pojęcie heglowskiego Absolutu. Interpretowany jest przez wielu jako przejaw panteizmu, chociaż nie jest to jedyna ocena spuścizny Hegla. W jego dziełach Bóg wyłania się nie, jako osobowy byt, czyli jak w przypadku klasycznie pojmowanego panteizmu, pojęcie związane z jednostką. Hegel Absolutem określa byt duchowy, który jest rozumny i wolny. Dla osoby wychowanej z zachodnim kręgu kulturowym, gdzie pojecie boskości utożsamiane jest z podobizną człowieka, podejście takie kojarzy się z filozofią wschodu. Panteizm istotnie od wieków występuje np. w buddyzmie. Pewien rodzaj dowodu na istnienie Absolutu przeprowadził amerykański filozof Josiah Royce, który twierdził, że jedynie przyjęcie Absolutu za coś prawdziwego jest słuszną drogą prowadzącą do poznania, do stworzenia w umyśle obrazu rzeczy, których nie jesteśmy w stanie zrozumieć tylko na podstawie obserwacji otaczającego nas świata. Słowa Absolut obecnie używa się często do określania ogólnie pojętego bytu boskiego. Staje się punktem wyjścia do rozważań na temat istnienia i formy istnienia jakiejś siły wyższej. Filozofia Hegla miały ogromny wpływ na potomnych, na jej gruncie ukształtowały się takie nurty filozoficzne jak np. marksizm, fenomenologia czy egzystencjalizm.
W świecie filozofii krytyką ontologicznych dowodów na istnienie Boga w swoich pracach zajmował się Immanuel Kant. W dziełach używał on wielu określeń Boga, jako istoty doskonałej. Ale uważał, że skoro jest tak wiele pojęć określających ideał, to znaczy, że jest on fikcją. Ideał ten może być jedynie hipostazą rozumu, jednak nie ma racji istnienia obiektywnego. Z rozważań Kanta zrodził się tak zwany agnostycyzm idealistyczny, czyli agnostycyzm częściowy, kwestionujący poznanie transcendentalnej sfery rzeczy samych w sobie. Słowa, takie jak dusza czy Bóg są tylko w naszym umyśle, nie są realnymi bytami.
Agnostycyzm empiryczny wywodzi się z filozofii Hobbesa. Opowiedział się on za materializmem, racjonalizmem i sensualizmem. Doprowadziło go to do agnostycyzmu, który zaprzecza możliwości poznania obiektywnej prawdy. Proces poznania jest natury mechanicznej, oparty na zmysłach, a więc takie poznanie nie sięga nieskończoności czy wieczności. Przez co, nie jest możliwym rozstrzygnięcie czy Bóg istnieje, czy nie. Terminu agnostycyzm używał Thomas Henry Huxley przeciwstawiając się nie tylko teizmowi, ale także ateizmowi.
Ateizm mówi natomiast, że istnieje tylko człowiek, natomiast nie ma Boga, który jest wytworem ludzkiego rozumu. Pojęcie Boga w rozumieniu ateizmu jest sprzeczne z nauką. Ateiści wszelkie zjawiska opisujące świat starają się opisywać bez odwoływania się do zjawisk nadprzyrodzonych. Pierwszymi ateistami byli już w starożytności filozofowie jońscy. Uważali, że wszelkie życie wywodzi się z materii. Przeczyło więc to pojęciu Stwórcy. Zacutyję Demokryta, założyciela nurtu atomistycznego:
„Ludzie błagają Boga o zdrowie. Nikt jednak ze śmiertelników nie myśli, że zachowanie zdrowia leży w jego własnych rękach”1
Potwierdza to negowanie istnienia Boga we wszelkich przejawach ludzkiego życia i życia w ogóle. To, co zrobimy i czego nie zrobimy zależy tylko i wyłącznie od nas samych. Nie możemy oczekiwać żadnej interwencji „z góry”, gdyż nic takiego nie nastąpi. Cytat jest obecnie rozpowszechniony na wszelkich stronach czy ulotkach firm i popularnych blogów zajmujących się zdrowym stylem życia i ma na celu zmotywowanie do działanie („Twój los jest w twoich rękach”)
Filozof Feuerbach twierdził, że Bóg jest złudzeniem, które należy wyeliminować. Uważał, iż religia jest wyrazem zależności człowieka. Można nawet pokusić się o nazwanie tej relacji relacją pan-niewolnik. Dzięki jego rozważaniom, ateizm stał się bardziej logiczny w argumentacji, a hasło "homo homini deus est" (człowiek człowiekowi bogiem jest) stało się hasłem tak zwanego ateistycznego humanizmu. Ten rodzaj ateizmu zachwycił Marksa i stał się drogą do stwierdzenia, że religia jest częścią polityki. Przeciwnikiem ateizmu był np. Isaac Newton.
Podsumowując rozważania filozofów z różnych wieków, nie istnieją jednoznaczne dowody na istnienie Boga. Ale nie ma także niepodważalnych dowodów na nieistnienie Boga. Myślę, że najbliżej mi do poglądów agnostyków. Wiara powinna być osobistym wyborem każdego człowieka. Krótki przegląd niektórych koncepcji filozoficznych tylko utwierdził mnie w tym przekonaniu. Nie oznacza to oczywiście, że należy zaprzestać szukać odpowiedzi na to jedno z najważniejszych pytań w ludzkim życiu. Pod względem psychologicznym wiara pomaga ludziom, ponieważ np. pozwala oswoić się z własną śmiercią jak i śmiercią bliskiej osoby. Jestem jednak przeciwniczką radykalnych odmian religijnych i bezkrytycznego podążania za doktrynami wiary. Świetnym przykładem jest szerząca się religia muzułmańska a dokładniej islamizm. Ludzie są gotowi zabić z powodu innego wyobrażenia Boga, co jest chwalone a nawet pożądane. Religia pozwala człowiekowi na szczęście (niebo, raj) po śmierci. Czy jednak ma się to odbyć przez wzajemne prześladowania i cierpienia innowierców? Ważniejsze dla mnie jest bycie dobrym człowiekiem. Każdy ten termin rozumie intuicyjnie i mimo pewnych rozbieżności jest on zrozumiały. Jeśli Bóg i niebo istnieje, mam nadzieję, że to jedna z właściwych dróg do raju.
Drabina J. (2000). Absolut - istota najwyższa - Bóg w religiach i dociekaniach filozoficznych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kowalczyk S. (1979). Bóg w myśli współczesnej. Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej.
http://www.gotquestions.org/Polski/agnostycyzm.html Dostęp 24.01.2015r., godz. 20:10.
http://pl.wikiquote.org/wiki/Demokryt Dostęp: 25.01.2015r., godz. 10:50.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Ludwig_Feuerbach Dostęp: 25.01.2015r., godz. 13:30.
http://pl.wikiquote.org/wiki/Demokryt Dostęp: 25.01.2015r., godz. 10:50.↩