Filozofia edukacji

Filozofia edukacji jest refleksją nad istotą edukacji. Wiąże się ona ze świadomością wielości i związku systemów i koncepcji filozoficznych z edukacją. Jeżeli nauczyciele nie będą ich świadomi nie będą mogli spojrzeć krytycznie na elementy edukacji, przez co nie będą mogli jej zmienić lub też zrozumieć jej sensu.

Nasze przemyślenia nad filozofią edukacji i jej związku z pedagogiką chciałabyśmy zacząć od głębszego zastanowienia się czym w ogóle jest filozofia. Naszym zdaniem filozofia jest to:

- myślenie, refleksja, rozważanie

- głębsze zastanowienie się nad życiem człowieka

- poszukiwanie odpowiedzi na nurtujące nas pytania

- nauka badająca niejasność w edukacji

Filozofia edukacji może łączyć się z działami filozoficznymi, dzięki którym widać w jakich aspektach filozofia łączy się z edukacją. I tak metafizyka, jako nauka zmierzająca do poznania istoty rzeczywistości wiąże się z kształceniem poprzez opisywanie uczniom pewnych elementów naszego rzeczywistego świata (np. lekcje historii). Kolejnym działem filozofii jest epistemologia, która wyznacza podwaliny wiedzy o rzeczywistości i stara się odpowiedzieć na pytania „W jaki sposób zdobywamy wiedzę?, Jaki proces poznawczy leży u podłoża naszej wiedzy o świecie i społeczeństwie?”. Aksjologia natomiast, jako nauka o wartościach wiąże się z określaniem młodym ludziom rzeczy i postępowań wartościowych. Ostatnim działem jest logika, zajmująca się zasadami poprawnego myślenia.

Problem filozofii edukacji możemy rozszerzyć poprzez łącznie jej z innymi dziedzinami jak na przykład z filozofią kultury, z których wynika pojęcie metafilozofii.

Filozofia kultury jest:

- refleksją nad kulturą, ma znaczenie kulturowe

- kształtowaniem nowych porządków społecznych

- kryzysem wartości

- kultura jako pamięć symboliczna tekstu- wirowanie znaczeń podejmowane po to, aby szukać następnych

Filozofia kultury pokazuje pewien problem w pedagogice, natomiast filozofia edukacji pokazuje co jest wartościowe w pedagogice.

Filozofia edukacji rozważa również różne aspekty edukacji. W tradycji brytyjskiej edukacja jest związana z osiąganiem ideału jakim jest tytuł gentelmana, filozofia edukacji poddaje analizie takie pojmowanie edukacji – nakłania do krytycznego myślenia na temat edukacji. Kolejnym elementem poddanym rozmyślaniom jest pojmowanie edukacji i socjalizacji. Czy edukacja jest socjalizacją?? R. Peters uważa, że edukacja nie jest socjalizacją, ponieważ obejmuje przekazywanie tylko tego, co dobre, lepsze; natomiast socjalizacja przekazuje wszystko, bez względu na jakość. Można by rozważyć to jednak z drugiej strony: czy zawsze edukacja przekazuje to, co dobre? Czy zdarzają się wzory złego postępowania w edukacji? Filozofia edukacji pozwala na podjęcie dyskursu na tematy związane z ważnymi elementami dotyczącymi edukacji.

Za pomocą filozofii edukacji można podjąć pewne problemy występujące w pedagogice, między innymi:

- różnice występujące ze względu na płeć (filozofia genderu)

- różnice występujące w edukacji ze względu na płeć

- wielokulturowość, transkulturowość, międzykulturowość

- otwarta integralność

- urodzajowiona socjalizacja- poddajemy się presji otoczenia i kształcimy dziewczynki i chłopców w taki sposób jaki jest na potrzebny

- urodzajowiona miłość- występowała wcześniej- inaczej kocha się dziewczynkę, a inaczej chłopca

- występujące stereotypy związane z pochodzeniem- nieważne jaka matka, ale to matka zawsze jest lepsza od ojca

- solidarność środowiskowa- występujące wady w szkole- sądy koleżeńskie

Pedagogika powinna zająć się problemami dotyczącymi nauczania i uczenia się m.in. można zadać następujące pytania: „Jaka wiedza jest najbardziej wartościowa? Jaką wiedzę należy przekazać uczniom? Jaki rodzaj wiedzy jest ważny dla rozwoju osobistego, a jaki może przynieść korzyści społeczeństwu?”. Ważne jest również określenie metod nauczania – nauczyciel powinien mieć szerokie spektrum wyboru metod, aby móc je dostosować do odpowiedniej sytuacji edukacyjnej (każdy system filozoficzny ma metodę odpowiadającą jego założeniom). Przedstawienie roli nauczyciela i ucznia oraz stosowanie strategii jest również sprawą dyskursywną i zależy od podejścia filozoficznego.

Filozofia edukacji jest otwarta na wszelkiego rodzaju aspekty antropologiczne: antropologie teatru, ciała, słowa. Chodzi tu o pokazanie czegoś co trwa.

Możemy również odnieść się do badań fenomenologiczno- hermeneutycznych.

Fenomenologia

- jest to docieranie do istoty rzeczy

- jest to rzecz sama w sobie- niepodzielny fenomen konstytuuje racje bycia

- fenomeny są niewysławialne, są tym czego nie można wypowiedzieć, są czymś czego nie potrafimy nazwać, ale docieramy dzięki temu do samego sedna

- fenomen dziecka- dziecko samo w sobie- dziecięcość

- w pedagogice fenomen kobiety- kobiecość

Hermeneutyka

- zajmuje się badaniem znaczenia słów

Dla nas- przyszłych pedagogów ważne jest, abyśmy byli otwarci na myślenie i to co jest w nim wartościowe. Nie powinniśmy trzymać się utartych wzorów tylko postarać się wyszukać coś, co będzie dla nas powodem do poszerzania swojej wiedzy nie tylko filozoficznej. Ze względu na to, że świat cały czas się zmienia i następuje globalny postęp myślę, że nie powinniśmy uczyć tylko encyklopedycznej wiedzy, a być otwartym na to co nowe o czym zapominają dzisiejszy pedagodzy. Powinniśmy raczej ukierunkowywać uczniów, a nie dawać im gotowych odpowiedzi- dać im możliwość racjonalnego myślenia. Kandydaci na nauczycieli powinni być zachęcani do krytycznego spojrzenia na rzeczywistość i szukania podstaw teoretycznych wszystkich swoich działań, bowiem jak mówi G.L. Gutek „Teoria nie poparta praktyką jest bezużyteczna, praktyka zaś nieznajdująca oparcia w teorii – jałowa”.